415,-
Brede Navo-steun voor
Amerikaanse stappen
Kabinet beslist maandag over
Nederlandse bijdrage in Golf
1
Meer Nederlanders
in Irak dan vermoed
„Saudi's niet op oorlog voorbereid"
- )E AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
68
Lezeri
service
B01IRG0IVDIË
iUITENLAND
CetdócSoivuvnt
ZATERDAG 11 AUGUSTUS 1990 PAGINA 7
jeger herstelt rust na
ellen in Zuid-Afrika
D
DHANNESBURG Zwaar bewapende
snheden van leger en politie zijn er in ge-
aagd de rust in de Zuidafrikaanse stad
ort Elizabeth te herstellen. Bij massale rel-
;n, winkelplunderingen en gevechten met
e politie vielen daar de afgelopen vier da-
en 33 doden. Het openbare leven in de in-
ustriestad ligt nog goeddeels stil. De auto-
ibrieken, waar een groot deel van de zwar-
;n uit de regio werken, bleven gisteren
icht. Volgens de politie waren de rellen
en uiting van protest tegen de hoge huren
n slechte voorzieningen in de zwarte
'oonwijken van de zuidoostelijke haven-
ad. Volgens de politie was een deel van
et geweld het werk van criminele jonge-
;n, die van de onlusten gebruik maakten
m hun slag te slaan.
Prins opent
VanGogh-
tentoonstelling
Prins Claus
luistert naar een
uiteenzetting van
dr. Georg
Koeltisch
(midden),
directeur van het
Folkwang-
museum in Essen.
De prins opende
gisteren in het
museum de Van
Gogh-
tentoonstelling.
FOTO: ANP
Sovjet- republiek
Karelië verklaart
zich soeverein
MOSKOU Het parlement van de autonome re
publiek Karelië, dat deel uitmaakt van de Russi
sche Federatie, heeft zich soeverein verklaard van
de Russische Federatie en de Sovjetunie. Het par
lement in de hoofdstad Petrozavodsk stelde daar
naast de grondwet van Karelië en de verdere Ka-
relische wetgeving boven die van de Russische Fe
deratie en de Sovjetunie. De soevereiniteitsverkla
ring van Karelië - gelegen aan de Finse grens - is
de eerste in haar soort door een autonome repu
bliek. Het parlement verklaarde dat het zich het
recht voorbehoudt een eigen beleid ten opzichte
van het buitenland te voeren. De bevolking in Ka
relië bestaat voor het merendeel uit Russen (71
procent). Slechts 11 procent van de bevolking is
Kareliër, een aan de Finnen verwant volk.
Israël wil van vereend
Duitsland 3 miljard gulden
JERUZALEM Israël is van plan het ver
eende Duitsland een bedrag van drie mil
jard gulden te vragen als compensatie voor
het feit dat de DDR nooit schadevergoeding
heeft betaald aan de slachtoffers van de ho
locaust. Volgens de Israëlische krant Haar-
etz zal minister van buitenlandse zaken Da
vid Levi de wensen van zijn regering duide
lijk maken tijdens een onderhoud met zijn
Westduitse ambtgenoot Hans-Dietrich Gen-
scher, volgende week in Bonn. De Bondsre
publiek heeft ruim 100 miljoen gulden aan
schadevergoeding uitbetaald aan joodse ho
locaust-slachtoffers. De vroegere communis
tische regering van de DDR heeft dat altijd
geweigerd. Na de omwenteling verklaarde
de nieuwe Oostduitse regering zich bereid
tot schadevergoeding.
Palestijnen onthoofden
collaborateur
JERUZALEM Palestijnen hebben
bij het stadje Dura op de Westoever
een van collaboratie met Israël ver
dachte plaatsgenoot gedood. De 45-ja-
rige man, Idris Akeel, liep donderdag
een groot aantal messteken op, alvo
rens hij werd onthoofd. Daarna werd
zijn lijk opgehangen aan een hoog
spanningsleiding. Volgens ooggetui
gen in Dura was de man zelf de oor
zaak van het geweld, toen hij uit zijn
auto stapte en op Palestijnse activis
ten begon te schieten. Hij zou aan het
hoofd staan van een gewapende bur
gerwacht die hard optrad tegen acti
visten en het afgelopen jaar twee
Palestijnse activisten zou hebben
doodgeschoten.
liljoen
rijwilligers voor
olksleger Irak
AGHDAD Het aantal vrij-
'illigers voor het Iraakse
'olksleger' is het miljoen
/erschreden, zo blijkt uit een
'ficiële verklaring in de
•aakse pers. Volgens de ver-
laring melden zich dagelijks
enduizenden Irakezen bij de
ureaus van de Ba'ath-partij
n hun land te beschermen
igen elke buitenlandse agres-
e. Een week geleden riep
•ak op tot de vorming van
en volksleger. De Iraakse
ranten omschrijven Irak nu
s „een woud vol wapens" en
lelden de aankomst van dui
nden vrijwilligers uit Arabi-
:he landen, zoals Jordaniërs,
meniten, Tunesiërs, Palestij
en,-Algerijnen en Libiërs.
rak kan geen
uiker kopen
ONDEN Irak begint de
volgen van het internationa-
handelsembargo te onder
inden. Het land slaagt er niet
ieer in suiker te kopen op de
rereldmarkt. Gisteren kwam
:en enkel bod op de openbare
schrijving die Irak had ge-
aan voor een lading witte sui-
er, hebben handelaren ver-
laard. „Zij kunnen inschrij-
en en nog eens inschrijven,
ïaar voordat de situatie waar
zij zich hebben gemanoeu-
reerd is opgelost, denk ik niet
at zij ook maar één bod krij-
en", aldus een van hen. Irak
ïoet nagenoeg al zijn voedsel
nporteren.
t
FEL OF GEEN
OSGELD
ETAALD?
Vraagtekens
ond vrijlating
ran Zwitser
1ENÈVE De verras-
ende vrijlating in Liba-
lon van de 33-jarige Zwit-
er Emanuel Christen,
ïedewerker van het In-
ernationale Rode Kruis,
leeft veel vragen opge-
oepen. De Zwitserse pers
■eronderstelt dat voor
hristen, die na tien
naanden gevangenschap
zijn vaderland is tepug-
ekeerd, zes miljoen gul
len losgeld is betaald,
laar het Internationale
.ode Kruis en de Zwitser-
e regering hebben dit na-
Irukkelijk ontkend.
[et Franse ministerie van bui-
:nlandse zaken legde deze
'eek een verband tussen
Ihristens vrijlating en de am-
estie voor de pro-Iraanse tqr-
irist Anis Nakasch door pre-
ident Francois Mitterrand,
'olgens de ontvoerders van de
'alestijrise Revolutionaire
zfacties die een andere Zwit-
hulpverlener, Elio Erri-
uez, nog gegijzeld houden,
lebben zij garanties gekregen
hun eisen worden ingewil-
Verscheidene commenta-
:n leiden hieruit af dat er
Dsgeld is betaald. Anderen
'ermoeden dat Erriquez nog
'astgehouden wordt om als
uilmiddel te kunnen dienen
oor de gevangen Libanees
flusayn Ali Mohammed Hari-
i, die in Zwitserland een le-
enslange straf uitzit wegens
aping van een vliegtuig.
(Van onze correspondent
Jo Wijnen)
BRUSSEL De NAVO-
ministers van buitenland
se zaken hebben gisteren,
tijdens hun in Brussel ge
houden spoedoverleg over
de crisis in de Perzische
Golf, brede steun betuigd
aan de stappen die de VS
in dat gebied hebben ge
nomen. Bovendien onder
schreven zij vier uitgangs
punten die aan het begin
van hun overleg door de
Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken James
Baker werden geformu
leerd.
Baker beklemtoonde dat even
tuele deelname van afzonder
lijke NAVO-lidstaten aan de
multi-nationale strijdkrachten
in het Golfgebied van vitaal
belang is en vroeg zijn colle
ga's dan ook te bekijken hoe
hun regeringen aan de ver
sterking van die troepenmacht
zouden kunnen bijdragen.
Bovendien drong Baker op
nauwe samenwerking aan om
Irak van verdere agressie af te
schrikken. Hij vroeg zijn
NAVO-partners voorts zich
vierkant achter de verplichte
sancties te plaatsen die de VN-
veiligheidsraad in resolutie 661
heeft neergelegd. In dat ver
band verklaarde Baker overi
gens dat de sancties enige tijd
nodig zullen hebben om echt
effectief te kunnen werken en
dat de NAVO-partners zich
voor het effectief maken daar
van ook de tijd moeten gun
nen
Overigens bleek tijdens het
overleg in Brussel duidelijk
dat de NAVO niet tot een ge
zamenlijk gecoördineerde actie
in het Golf-gebied kan over
gaan, omdat zo'n actie niet
door het bondgenootschappe
lijk verdrag is toegestaan. Een
collectief NAVO-optreden is
alleen mogelijk als Turkije,
een van de NAVO-lidstaten,
rechtstreeks wordt aangeval-
Dat nam niet weg dat de mi
nister Baker na afloop zijn te
vredenheid uitspraak voor de
mate van steun die de VS van
de afzonderlijke NAVO-part
ners hebben gekregen. „Hoe
wel wij geen gezamenlijke ac
tie onder de NAVO-vlag kun
nen ondernemen, ben niet in
het minst teleurgesteld over de
steun die aan de besluiten van
president Bush is gegeven".
Overigens zei Baker te gelo
ven dat er uiteindelijk toch zo
iets als een gezamenlijke be
velstructuur in het Golfgebied
zal ontstaan. „Allerlei landen
hebben besloten strijdkrachten
naar de Golf te sturen. Die
zullen een soort verkeersagent
nodig hebben om eventuele
acties op elkaar af te stem
men", aldus Baker.
,De Franse marine kondigde
gisteren aan haar aanwezig
heid in de Golf met 3000 mili
tairen en 40 gevechtsvliegtui
gen en helikopters te zullen
versterken. Een uit zes mari
neschepen bestaande vloot on
der leiding van het vliegdek-
schip Clemenceau vertrekt
binnen drie dagen vanuit het
Zuidfranse Toulön. De Cle-
manceau wordt onder meer
geëscorteerd door de kruiser
Colbert en het bevoorradings
schip Var. De Colbert be
wapend met moderne Mazur
ka luchtdoelraketten en 100
millimetergeschut is na de
Franse vliegdekschepen het
grootste Franse marineschip.
De vloot zal zich in de Golf
voegen bij de Franse torpedo
jager Dupleix en de fregatten
Protet en Commandant Du-
De Westduitse minister van buitenlandse zaken Genscher in j
Baker tijdens het NAVO-beraad in Brussel.
marken hebben aangeboden
marinetaken van andere lan
den in de Middellandse Zee
over te nemen. Vier Westduit
se mijnenvegers gaan Ameri
kaanse oorlogsschepen in het
oosten van de Middellandse
Zee „vervangen".
Of Turkije in militair opzicht
méér gaat doen dan alleen zijn
bases openstellen voor statio
nering van Amerikaanse bom-
met zijn Amerikaanse collega
FOTO: ANP
menwerpers, bleef onduidelijk.
Turkije zei eerder alleen even
tueel aan een militair optreden
onder de vlag van de Verenig
de Naties deel te willen ne-
Een Jaguar bommenwerper van de Royal Airforce stijgt voor een oefening op van de basis Colits-
hall in Groot-Brittannië. Verwacht wordt dat de vliegtuigen dit weekeinde naar het Midden-Oosten
zullen vertrekken.
FOTO: ANP
BRUSSEL Nederland
zal waarschijnlijk maan
dag definitief beslissen of
marineschepen naar de
Perzische Golf worden
gestuurd, zo heeft minis
ter Van den Broek van
buitenlandse zaken na af
loop van het EG-beraad
en NAVO-overleg in
Brussel gezegd.
De minister zei te verwachten
dat de Nederlandse hulp „ge
zocht zal worden op maritiem
terrein". Hij sloot het zenden
van Nederlandse land- en
luchtmachtonderdelen nage
noeg geheel uit.
De minister kondigde ook aan
dat Nederland en België geza
menlijk om een vergadering
van de 9 landen tellende West
Europese Unie (WEU) hebben
verzocht. Tijdens dat overleg,
dat volgens Van den Broek
over ongeveer een week bijeen
wordt geroepen, zullen de bij
dragen van de WEU-leden
worden gecoördineerd. Toen
twee jaar geleden Nederlandse
mijnenvegers naar de Golf
werden gestuurd, gebeurde dat
eveneens in WEU-verband.
Afgelopen donderdag heeft de
Saudiarabische ambassadeur
in Den Haag laten weten dat
zijn land een Nederlandse bij
drage aan een multi-nationale
troepenmacht zeer op prijs zou
stellen.
Geschikt
Hoewel HMS Witte de With
op dit moment nog representa
tieve taken verricht bij Sail
1990 in Amsterdam, gaat mari
ne-personeel er vanuit dat het
dit luchtverdedigingsfregat is
dat voor een missie naar de
Golf in aanmerking komt. Ba
sis voor die speculaties is de
vergelijking tussen de eigen
schappen van de in totaal
veertien fregatten waarover
de Nederland beschikt. Slechts
twee, waarvan één een onder
houdsbeurt ondergaat, zijn ge
schikt voor de luchtverdedi
ging. Juist die luchtverdedi
ging wordt in de Golf van be
slissende betekenis geacht.
Irak beschikt over Exocet-ra-
ketten waartegen op de inter
nationale wapenmarkt nog be
trekkelijk weinig kruid is ge
wassen.
Meteen na het kabinetsberaad
van maandag beleggen de ka
mercommissies voor buiten
landse zaken en defensie een
vergadering met de ministers
Van den Broek en Ter Beek.
Het is de bedoeling dat zo veel
mogelijk ministers met het ka
binetsberaad meedoen. Er blij
ken voor Nederland nogal wat
haken en ogen te zitten aan de
deelname aan de blokkade. Zo
is het de vraag of de blokkade
puur is bedoeld om een han
delsboycot van Irak te garan
deren, of dat de schepen ook
moeten optreden in een milL
tair conflict. Daarnaast wil het
kabinet zich beraden over de
vraag onder welk commando
de marineschepen zullen ko-
Van den Broek en collega-mi-
nister Kok (financiën) hebben
inmiddels een algemeen ver
bod uitgevaardigd om betalin
gen te verrichten aan of geld
over te maken naar Irak en
Kuwayt.
DEN HAAG In Irak
zijn veel meer Nederlan
ders dan tot nog toe door
het ministerie van buiten
landse zaken werd aange
nomen.
De laatste telling door het de
partement wijst/uit dat zich* in
Irak 153 Nederlanders bevin
den, bijna drie keer zo veel als
verwacht. Daartoe behoren
ongeveer honderd werkne
mers van baggermaatschappij-
en .en hun gezinnen. In Ku
wayt zijn 84 Nederlanders. Dat
brengt het totale aantal Neder
landers in Irak en Kuwayt op
237. Volgens minister Van den
Broek (buitenlandse zaken)
mag worden 'aangenomen dat
alle Nederlanders in goede
conditie zijn en geen recht
streeks gevaar lopen.
In feite wordt er op de Neder
landse ambassade in Kuwayt
al enkele dagen niet meer ge
werkt. Het ambassade-perso
neel zit gewoon thuis in Ku
wayt en onderhoudt volgens
Buitenlandse Zaken van daar
uit zo goed en zo kwaad als dat
gaat incidenteel contact met
het departement.
Bij de touroperators komen de
laatste dagen redelijk wat tele
foontjes binnen van mensen
die een vakantie hebben gere
geld naar Israël en Egypte. Er
zijn relatief weinig annulerin
gen, aldus voorzitter G. Cou-
vreur van het Algemeen Ne
derlands Verbond van Reison
dernemingen (ANVR).
De vakantiegangers vragen in
formatie over de situatie in die
landen en advies. „Het is niet
zo dat de touroperators gerust
stellend zeggen 'ga maar'. Wij
zeggen dat wë ook niet weten
hoe de situatie overmorgen of
volgende week is".
De ANVR houdt direct contact
met het ministerie van buiten
landse zaken over een even
tueel reisadvies.
ELBURG „Het is een
cliché, maar de situatie in
het Midden-Oosten is vol
strekt onvoorspelbaar.
Een kat in het nauw
maakt rare sprongen...
Saddam Husayn is tot al
les in staat, ook tot een'
compromis onder druk
van de Arabische landen.
Laten we daar maar op
hopen".
Hans Hoeksema (52) uit El-
burg kent het Midden-Oosten
op z'n duimpje. Al 15 jaar is hij
in het kruitvat van de wereld
werkzaam als consultant inter
mediair voor het bedrijfsleven.
In die functie probeert hij af
nemers en producenten tot el
kaar te brengen.
Kuwayt, Saudi-Arabië, Irak,
de Verenigde Arabische Emi
raten (VAE) en Iran behoren
tot z'n werkterrein. Op dit mo
ment staat hij in contact met
Saudi-Arabië over de eventue
le levering van gasmaskers.
„Handel is handel", merkt de
voormalige architect op. „Via
m'n contacten aldaar hoor ik
dat de schrik er goed in zit. Ze
zijn op alles voorbereid".
Hoeksema is, zoals hij zelf
zegt, kind aan huis in het Mid
den-Oosten. Saudi-Arabië
noemt hij z'n tweede vader
land. Ook in Kuwayt weet hij
bijna blind de weg. In Irak
daarentegen laat hij zich al
lang niet meer zien. Te ge
vaarlijk. Bovendien is Irak als
handelspartner niet meer
interessant. „Irak zit econo
misch aan de grond. Geen en
kele instantie wil nog garant
staan voor een order. Daarom
worden er alleen goederen ge
leverd als er cash wordt be
taald".
Hoewel de Golfstaten alle tot
de Arabische Liga behoren,
zijn de verschillen groot. Sau
di-Arabië, Kuwayt en de VAE
zijn steenrijk in tegenstelling
tot Irak, een land dat niet eens
in staat is om z'n buitenlandse
schulden te betalen.
Hoeksema: „Saudi-Arabië is
enerzijds een modern, naar
westers model geïndustriali
seerd land, anderzijds leeft het
nog in de middeleeuwen. Een
kleine rijke, machtige boven
laag, geen middenklasse en
een grote onderklasse. Een fe
odaal stelsel. Toch kun je het
niet zomaar veroordelen. De
bevolking vaart er wel bij.
Uitstekende voorzieningen,
goed onderwijs en geen belas
tingplicht. Kortom, de oliedol
lars komen aan het volk ten
goede. In Irak daarentegen
profiteert alleen een boven
laag van de olierijkdom. Irak
is een wrede dictatuur. Nie
mand is daar zijn leven zeker.
Wanneer je kritiek hebt op
Saddam Husayn loop je kans
ter plekke te worden geëxecu
teerd".
De Saudi's en Kuwayti zijn
volgens Hoeksema uitermate
vredelievend. „Je komt daar
binnen door vertrouwen, inte
ger zijn. Irak heeft dat ver
trouwen geschonden. Reken er
op dat de Kuwayti in hun trots
zijn gekrenkt".
Hoeksema is uiterst tevreden
met de wijze waarop Amerika
manoeuvreert: vastberaden,
maar met medewerking van
de bedreigde Arabische lan
den. „President Bush heeft de
Saudi's kunnen overtuigen
van de agressieve bedoelingen
van Irak".
Hulp van Amerika is trouwens
geboden, omdat Saudi-Arabië
niet in staat moet worden ge
acht zich tegen Irak te verde
digen. Weliswaar is het leger
uiterst modern uitgerust, maar
dat wil niet zeggen dat de
Iraakse vechtmachine een halt
kan worden toegeroepen. „De
Saudi's zijn een vredelievend
volk zonder oorlogservaring.
Ze zijn ook helemaal niet op
een oorlog voorbereid. Het zijn
handelaren, kooplui, geen
vechtersbazen. De Iraki daar
entegen hebben niets te verlie
zen, alleen mensenlevens en
die tellen daar niet".
KEES VAN OOSTEN
„Israël en Irak
moeten allebei
terugtrekken"
AMMAN De vooraan
staande Jordaanse politiek
commentator Kamel Abu
Jaber heeft gisteren de
suggestie gedaan dat Is
raël zich terugtrekt uit de
bezette gebieden in ruil
voor de terugtrekking uit
Kuwayt door Irak.
Abu Jaber schreef in de En
gelstalige krant Jordan Times
dat een gelijktijdige terugtrek
king door Israël en Irak „ie
ders gezicht" zou kunnen red
den. De Verenigde Staten zou
den volgens Abu Jaber moeten
proberen Israël ertoe te bewe
gen die stap te zetten. Hij
schreef dat de Arabische we
reld de VS verwijt hoog op te
spelen over de bezetting van
Kuwayt, terwijl het land,
evenals andere landen, „een
angstwekkend stilzwijgen be
waart over het feit dat Israël
na 23 jaar nog altijd de West
oever, de Gazastrook en de
Golan-hoogte bezet houdt".
.29 I
HET GEHEIM VAN DE TUNNEL
tegemoet vaart kan hij nog niet bekijken. Hij volgt de koers, die
Larry heeft uitgestippeld, maar verbaast zich er over, dat de
Astra" zo dicht onder de kust blijft. Het water is hier diep ge
noeg, maar toch... Maar zijn verbazing neemt nog toe, wanneer
na enkele uren varen Larry opeens een bevel geeft, dat hem zo
waanzinnig lijkt als het maar kan. „Klaar voor onder water!"
schreeuwt de gezagvoerder van de Astra". Wat is dat nou? De
Astra" is toch geen onderzeeboot?
(ADVERTENTIE)
5-daagse luxe touringcarreis
Vertrek, maandag 27 augustus en
17 september
U verblijft in hotel le Rully, op basis van
halfpension. Alle kamers zijn voorzien
van bad/douche en toilet.
U maakt een aantal mooie excursies o.a.
naar Beaune, Autun, Cluny en Tournus.
TELEFOON 070 - 3 190 882
Inclusief m vervoer per luxe touringcar
■excursies naar bovengenoemde plaat
sen speciaal avondmenu in een wijnhuis
(inclusief wijn) op een van de avonden
■afscheidsdiner.
Exclusief «lunches «eventuele entreegel
den «verzekeringen
Toeslag 1-persoonskamer f 75,-
s- «8"SIJTHOFF PERS
