Bescheidenheid siert gitarist Goya W CcidaeSouoorit Bril K19 r v* fyi Hl De NCRV kiest voor romantiek Pierre Boulez met 'Répons' in de Beurs van Berlage Cinema Militans Lezing Russische filmer German van schrijvers en dichters Rijmende reisgids: Kampen Compositieopdrachten jazz-festival Rotterdam A KUNST/RTV ZATERDAG 4 AUGUSTUS 1990 PAGINA 15 Canadese groep Carbone in schouwburg Amsterdam Filmmuseum toont selectie uit 20 jaar Clint Eastwood AMSTERDAM De interna tionaal bekende Canadese theatergroep Carbone 14 uit Québec speelt op 9, 10, 11 en 12 augustus in de Amster damse Stadsschouwburg met 12 dansers/acteurs de voor stelling 'Le Dortoir'. De sa menstelling en regie zijn in handen van Gilles Maheu, choreografische assistentie verleent Danielle Tardif. 'Le Dortoir', de slaapzaal, is een aaneenschakeling van jeugd herinneringen van de regis seur. Maheu rekent zijn drie jaar duren de verblijf op een kostschool tot de belangrijkste ervaringen uit zijn jeugd. De slaapzaal is voor hem een wezenlijk onderdeel van die periode als centrum van nachtelijk leven, dromen en fantasieën. In de voorstelling gaat een man te rug naar zijn inmiddels verlaten kostschool. Hij valt in slaap op een van de bedden en in flash-backs kijken we terug op zijn verblijf daar. Behalve specifieke slaapzaal herinneringen als kussengevech ten, slaapwandelen, surveillerende zusters en erotische dromen, maakt de toeschouwer ook politie ke en culturele gebeurtenissen uit het verleden mee. Maheu laat de acteurs/dansers met een minimum aan tekst onder meer spectaculaire acrobatische acts combineren met prachtige, poëtisch uitgebeelde lijf aan lijf-ge vechten in slow motion. Choregra- fieën en belichting laten droom en werkelijkheid in elkaar overlopen. De regisseur zegt over zijn manier van werken: „Mijn voorstellingen zijn allemaal fysiek. Het is erg in spannend om er in mee te spelen. De acteurs moeten een enorme conditie hebben. Dat komt omdat het leven volgens mij ook heel fy siek is. Mijn acteurs plegen een soort zelfmoord op het toneel. Ze gaan echt tot op het randje." AMSTERDAM In het Filmmu seum in Amsterdam wordt in de periode tussen 12 augustus en 1 september een selectie getoond uit de activiteiten die de producent, regisseur en acteur Clint Eastwood tussen 1968 en 1988 ontplooide. Dat gebeurt onder de titel The Malpa- so Years, naar de produktiemaatschap- pij Malpaso die Eastwood in 1968 op richtte. Het meest aantrekkelijke as pect van de carrière van Eastwood is de continuïteit binnen diens oeuvre, zo stelt Mark van den Tempel in een toe lichting op het programma. „Zijn loop baan is geen allegaartje van lukraak geaccepteerde filmrollen, maar een reeks zorgvuldig gekozen projecten die volledig lijken te zijn afgestemd op zijn ontwikkeling als acteur en regisseur." Er wordt een indruk gegeven van hoe Eastwood in de jaren zeventig „als geen ander het beeld van de traditio nele filmheld wist te beschermen te gen verderfelijke invloeden, om in meer persoonlijke produkties de gren zen van datzelfde personage te ver kennen en te verleggen". In het re trospectief zijn onder meer opgenomen Bird, Honkytonk Man, Heartbreak Ridge, The Outlaw Josey Wales, Bron- co Billy en Pale Rider. De voorstellin gen zijn te zien in het Vondelpark-pa viljoen. Per 1 september wordt de pro grammering wegens de verbouwing van het paviljoen gedurende een jaar voortgezet in de bioscoop Kriterion in de hoofdstad. BUSSUM Gitarist Francis Goya uit het Bel gische Waterloo is een ui terst bescheiden en zelfs wat verlegen man. Zonder zijn gitaar lijkt hij zich niet erg op zijn gemak te voelen. Interviews gaat hij niet uit de weg, maar wie een soepele conversatie wil, zou eigenlijk zijn gi taar mee moeten brengen. Goya staat op dit moment in het middelpunt van de belang stelling dankzij zijn nieuwe al bum 'Bahia Lady'. Het is een plaat geworden waarop hij zijn liefde voor Braziliaanse mu ziek blootlegt en daarbij hulp krijgt van zangeres Carmina Cabrera. De technieken die Francis op dit pronkstuk de monstreert, onderstrepen ten overvloede nog eens zijn veel zijdigheid als muzikant. „Ach, niets om trots op te zijn", rela tiveert hij. „Zo veelzijdig ben ik nou ook weer niet. Ik speel alleen maar gitaar". Dat neemt niet weg dat Goya' een graaggeziene gast is bij de muzikale groten der aarde. Hij speelde mee met artiesten als Shirley Bassey, Barry White, the Three Degrees en Vicky Leandros. De 44-jarige gitarist is vanaf z'n vijftiende actief in de mu ziekwereld. De vader van Francis was beroepspianist en hij stimuleerde de muzikale aspiraties van zijn zoon zoveel hij kon. Goya: „Ik was voorbe stemd om muzikant te worden. Als dat niet was gebeurd, had ik bijna een familietraditie ge broken. Mijn moeder was klas siek danseres en mijn grootva der was violist. Ik geloof trou wens niet dat mijn familie in eerste instantie zo gelukkig was met het feit dat ik rock and roll wilde gaan spelen. Maar ik groeide op in de jaren zestig. The Beatles en The Rol ling Stones waren net doorge broken. Samen met een paar vrienden speelde ik al hun nummers na. We slaagden er zelfs in om in België enige naam te maken". In de loop van die roerige ja ren zestig raakte jong Europa verslingerd aan Amerikaanse soul en ook Francis Goya be gon zwarte muziek te spelen. „Ik kon bij de J. J. Band ko men en die had zich helemaal toegelegd op de soul van men sen als Jess and James. Vanaf die tijd kon ik van muziek be staan. Mijn gitaarspel trok schijnbaar nogal wat aandacht, want ik werd door diverse stu dio's als sessie-muzikant ge- Mars De jonge Francis ontdekte op een dag dat je voor goede lied jes niet persé in Amerika of Engeland hoeft te zijn. Zijn ei gen vader had als componist ook het nodige in zijn mars en Goya besloot een werkstuk van senior op te nemen. Het Francis Goya, zonder gitaar niet op z'n gemak. nummer 'Nostalgia' kwam in 1976 uit en werd een grote hit. Het haalde de eerste plaats in Nederland, België, Duitsland, Finland, Denemarken, Noor wegen en Brazilië. Francis: „Dat was het begin van mijn internationale carrière. Heel grappig, want het was hele maal niet mijn bedoeling om 'Nostalgia' in de handel te brengen. Ik had het liedje op genomen als een kadootje voor mijn vader. Ik wilde hem voor zijn verjaardag eens iets origi neels geven. Mijn vader had dat nummer al geschreven toen ik nog maar een jaar of zes was. In eerste instantie had ik er alleen een cassettebandje van gemaakt, maar toen die in de familie begon te circuleren, kregen mensen van een pla tenmaatschappij er lucht van. Ze wilden er een single van maken. Van de een op de an dere, dag was ik een gevierd artiest". Tot nu toe maakte Goya twin tig elpees en daarvan zijn we reldwijd acht miljoen exem plaren verkocht. Maar liefst dertig stuks behaalden de sta tus van goud en tien werden platina. Goya: „Ik heb me de meeste gitaartechnieken zelf aangeleerd. Toen ik jong was hoorde ik mijn vaaer vaak zingen en dan probeerde ik op de gitaar die melodieën na te spelen. Het was nooit mijn be doeling om als solist op te tre den. Ik droomde er altijd van om in een groot orkest te spe len. Ik ben uiteindelijjk klas siek solo-gitarist geworden en dat was voor mij net zo goed een verrassing". Francis Goya vindt zijn eerste platen kwalitatief niet erg hoog staan. „Ik heb me van plaat tot plaat ontwikkeld als gitarist. Het heeft lang ge duurd voordat ik het geluid had gevonden waarover ik te vreden was. Waarvan ik dacht: dit is de echte Goya- sound". De Belgische gitarist is nooit echt door anderen benvloed. „Ik heb grote bewondering voor mensen als George Ben son en Earl Klug, maar ik heb nooit geprobeerd hen te imite ren. Daar kan ik gewoon niet goed genoeg voor spelen. In feite beheers ik maar één stijl en dat is mijn eigen. Op mijn nieuwe plaat speel ik voor het eerst bossa nova's en samba's en ik moet eerlijk zeggen dat ik er gek van ben. Ik kan bij na niets anders meer spelen". HARRY DE JONG Car Liefde op het eerste gezicht. Cyclus met negen films. NCRV-televisie. Nederland 1 om 20.22 uur. Dinsdag. HILVERSUM Romantiek kent geen grenzen en is niet gebonden aan huidskleur, sexe of leeftijd. Het brengt een on grijpbaar gevoel teweeg, voor iedereen anders, maar altijd weer uiterst aangenaam. De prikkel die het veroorzaakt heeft door de eeuwen heen mensen met elkaar verbonden en musici, schilders en schrij vers geïnspireerd tot soms wonderschone kunstuitingen. De NCRV maakt handig ge bruik van deze passionele kunstenaarsdrift door in de (inmiddels) jaarlijks terugke rende filmcyclus romantiek en liefde als thematiek te kiezen. Met de keuze van de negen speelfilms, die vanaf 7 augus tus onder de titel 'Liefde op het eerste gezicht' wekelijks op dinsdag worden uitgezonden, maakt de kijker kennis met het romantische gevoel van de omroep. De NCRV had geen betere pe riode voor de rolprenten kun nen uitkiezen. Hoewel roman tiek en liefde niet seizoenge bonden zijn, lijkt het er altijd weer sterk op dat de zonne gloed aan een tropische hemel het passionele bloed in de ade ren van mens en dier sneller doet stromen. Vakantie-liefde Aangezien romantiek en liefde vaak hand in hand door het leven gaan, is een vakantie liefde snel geboren, maar blijft de vlam soms ook veel langer branden. Met de keuze van zijn rolprenten heeft de afde ling filmzaken van de NCRV met ieders gevoelens rekening gehouden. Er zijn (levensech te) verhalen waar een zakdoek uitkomst biedt om over de ei gen verloren liefde heen te komen, terwijl andere films een prikkelende werking heb ben op de fantasie. Maar de gevoelens die de cyclus los weekt, zijn niet het enige uit gangspunt geweest in de keu ze. Sterker nog, het speelde slechts een ondergeschikte rol. „We wilden vooral kwaliteit bieden, zoals we dat eerder in cycli als 'Overwinnaars' en 'Dwarsliggers' deden", laat een medewerker van filmzaken weten. „In onze keuze van het thema speelde mee dat het herkenbaar en toegankelijk moest zijn voor een breed tele visie-publiek. We wilden een reeks die vergelijkbaar zou zijn met een sprekend veld- boeket, dus veel verschillende geuren en kleuren. Ik geloof Helena Bonham als Lucy Honeychurch en Julian Sands als George Emerson in 'Room with a view'. FOTO: NCRV dat het succes van zo'n reeks afhangt van variatie, stijl en makelij. Daarbij staat in 1992 een Europa zonder grenzen voor de deur, dus leek het ons aardig op de eerste plaats voor Europese produkties te kiezen. Om twee Amerikaanse films konden we echter niet heen in deze serie en dat zijn: 'Love story' en 'Children of a lesser God'. De rest is afkomstig uit Engeland, Frankrijk en Ita lië". Literatuur De eerste film in de serie 'Liefde op het eerste gezicht' is het bekendste liefdesverhaal uit de wereldliteratuur: 'Ro meo and Julliet'. Het Brits-Ita liaanse werkstuk van regisseur Franco Zeffirelli is de meest succesvolle verfilming van het Shakespeare-drama en kreeg Oscars voor de kostuums en het camerawerk. De hoofdrol len worden gespeeld door de 17-jarige Leonard Whiting en de 15-jarige Olivia Hussey. 'Oei Ciornie' (14 augustus) is een oogstrelende, melancholie ke liefdesvertelling met Mar cello Mastroianni in de hoofd rol. Hij is een charmante niets nut, getrouwd met de welge stelde Elisa en wordt in een kuur-oord verliefd op de Rus sische Anna. 'La femme d'a cóté' \2l augustus) is een Franstalige liefdesthriller waarin de hartstochten voor elkaar van hoofdrolspelers Ge rard Depardieu en Fanny Ar- dant (haar eerste filmrol) dra matische gevolgen hebben. De in 1984 op 52-jarige leeftijd overleden regisseur Francois Truffaut ontving in Florence de Visconti-prijs voor onder meer deze rolprent. Ontluikende 'Room with a view', een graag gelezen eindexamenboek, is een film naar de roman van E.M. Forster over een ontlui kende liefde in Florence. De film viel in 1986 dik in de prij zen. Er waren Oscars voor het script, de decors en het kos tuumontwerp. Bovendien werd hij door de National Board Of Review of Motion Pictures uitgeroepen tot de beste film van 1986. Wie van goed acteren houdt mag deze rolprent niet missen. Boven dien blijkt de Amerikaanse re gisseur James Ivory als geen ander in staat de truttige fat soensnormen van de toenmali ge Engelse maatschappij in beelden te vangen. 'Brief en- counter' (31 augustus) is een al wat oudere film. Deze klassie ker die in 1945 werd gemaakt, vertelt over een heftige ro mance tussen twee getrouwde mensen, die elkaar ontmoeten in de trein. Voor regisseur Da vid Lean was het zijn speel filmdebuut. 'Lady and the highwayman' (4 september) is een Britse televisie-film naai een boek van de veelgelezen schrijfster Barbara Cartland Dit avonturenverhaal, dat zich afspeelt in de zeventiende eeuw, vertelt over de liefde van een struikrover voor zijn nicht en de liefdes-intriges aan het Britse hof. Behalve een in teressante rolverdeling met onder andere Michael York als koning Charles II, werd er ge filmd op historische lokaties in Engeland. 'A hazard of hearts' (11 september) is eveneens een verhaal van Barbara Cartland. Het handelt over de jonge Se rena Staverly, die door haar vader wordt verdobbeld en in handen valt van de beruchte lord Justin. Tranentrekker 'Love story' (18 september) is het verhaal van Jenny, die net als zij met haar man piiver een gouden toekomst tegemoet lijkt te gaan, ziek wordt. Het is een eenvoudige geschiedenis over liefde en dood en een van Hollywoods beroemdste tra nentrekkers. Ali MacGraw en Ryan O'Neal spelen de hoofd rol. In deze serie is het de minste keuze met als belang rijkste reden dat de film al heel vaak op televisie is ge weest. Dat geldt niet voor de laatste rolprent in de cyclus: 'Children of a lesser God' (25 september), want dat is een Nederlandse televisie-premiè re. Wie wel eens naar de schouwburg gaat, kent het verhaal, want de Haagse Co- medie bracht deze roerende, ongewone liefdesgeschiedenis over een leraar op een doven- instituut, die een intense ver houding weet op te bouwen met een introvert, doof meisje, op de planken. De hoofdrollen waren toen weggelegd voor Willem Nijholt en Josine van Dalsum. In de film speelt Wil liam Hurt naast de doofstom me actrice Merlee Matlin. Zij kreeg in 1986 een Oscar voor haar rol. HANS PIËT AMSTERDAM Op uit nodiging van De Neder landse Opera verzorgt de Franse dirigent Pierre Boulez op 27 en 28 sep tember in de Beurs van Berlage twee voorstellin gen van zijn befaamde werk 'Répons'. Dit werk werd voor het eerst uitge voerd in 1981 maar heeft sindsdien een voortduren de ontwikkeling doorge maakt, aldus de toelich ting van De Nederlandse Opera. De titel verwijst naar het middeleeuwse genre van de 'répons' of beurtzang. In het stuk van Boulez zijn het ech ter niet een koor en solozan gers die in dialoog treden, maar een instrumentaal en semble midden in de zaal en zes solisten die afzonderlijk tegen de wanden zitten. Het door Boulez opgerichte Insti- tut de Recherche et Coordi nation Acoustique/Musique (IRCAM) ontwikkelde appa ratuur waarmee de door de solisten voortgebrachte klan ken worden gemanipuleerd en via luidsprekers de zaal ingezonden. Deze klankmodificatie door de computer gaat zo snel dat het tijdsverschil tussen de oorspronkelijke en de ge transformeerde klank voor het menselijk oor niet waar neembaar is. Boulez buit de mogelijkheden van de elek tronica uit, maar de techniek is voor hem nooit doel op zich, aldus de toelichting. Hij creëert daarmee klankmagie en een raadselachtige, sterk suggestieve muzikale taal. Zowel de opstelling van het ensemble en de solisten als de op beurtzang geënte struc tuur roepen volgens De Ne derlandse Opera een drama tische spanning op die het rechtvaardigt dit werk, on danks het ontbreken van zangers en handeling, een opera te noemen. Uitvoerenden zijn het orkest Ensemble InterContempo- rain en de solisten Pierre Laurent Aimard (piano), Flo- rent Boffard (piano en syn thesizer), Marie-Claire Jamet (harp), Michel Cerutti (cym- balum), Vincet Bauer (vibra foon) en Daniel Ciampolini (xylofoon en klokkenspel). 'Répons' wordt voorafgegaan door 'Dialogue de l'ombre double' met als solist de kla rinettist Alain Damien. Deze compositie berust op dezelfde techniek. UTRECHT De Cinema Militans Lezing van dit jaar wordt op 23 septem ber in de St. Pieterskerk in Utrecht uitgesproken door Aleksej German, filmmaker uit Leningrad. De eerder aangekondigde lezing door de Russische cineaste Kira Muratova komt om persoonlijke re denen te vervallen. Aleksej German (1938) kreeg internationale bekendheid door de vertoning van 'Mijn vriend Ivan Lapsjin' tijdens het Filmfestival Moskou in 1985. Tijdens de Nederlandse Filmdagen wordt zijn de buutfilm 'De Zevende Met gezel' vertoond. German be reidt op dit moment twee nieuwe films voor en is te vens leider van Masterkaja Pierwogo Filma (Workshop of the First Firn) van de Lenfilmstudio's. Het festival wordt van 20 tot en met 26 september in Utrecht gehouden. Het oeu vre van de actrice Willeke van Ammelrooy en filmma ker Frans Zwartjes zal cen traal staan. Traditioneel programmapunt is de vertoning van alle speelfilms, korte films en do cumentaires die het afgelo pen jaar voor vertoning ge reed kwamen. Deze films dingen mee naar het Gouden Kalf, de grote prijs van de Nederlandse film. In het /- voetspoor onze woorden wandelden moeiteloos tegen de stroom van de IJssel op bogen welwillend de tong voor de Koornmarktpoort negeerden de tocht uit de ingegooide ramen van de Bovenkerk en kregen voet aan de Burgwal daar bleven ook wij staan omdat je soms stil moet staan om er achter te komen hoe het voelt om uitverkoren te zijn en verondersteld wedergeboren Wim Ramaker Bovenkerk en Koornmarktspoort in Kampen, herinneringen aan Theologische Hogeschooldag, voorschot op een Nieuw Jeruzalem. Ik kom Kampen binnen over de oude brug en zo hoort het, anders kom je Kampen niet binnen. Achter me ligt het station, voor me de stad, als een belofte. Links boven de IJssel pak ken zich wolken samen, maar boven de stad schijnt de zon. Aan de kade liggen een paar vrachtschepen en een enkele passagiersboot, daarachter staan de heren huizen, starend over het wa ter. Bovenkerk en Koorn marktspoort torenen boven hen uit. Ik ken dit stadsge zicht, ik was hier eerder. Elk jaar liepen mijn ouders met hun kinderen over deze brug en met hen duizenden andere leden der gerefor- meerde-kerken-vrijgemaakt. Dan was het Theologische Hogeschooldag, dan was Kampen van 's morgens vroeg tot 's avonds laat van ons, een voorschot op het Nieuw Jeruzalem. Daarom is mijn reis nu een kleine be devaart, een poging om aan de hand van Wim Ramakers bundel 'Misschien gaan we de IJssel wel op; Kamper ge dichten' nog eens het rijke gereformeerde leven op te snuiven. Dat kan in Kam pen, waar van de elf protes tante kerken het merendeel behoort tot de gereformeer de soort, zij het dan in uit eenlopende varianten, al dan niet verondersteld of weder- feboren of uitverkoren of innen-verband of buiten- verband, daar wist ik als kleine jongen al alles van. Nu loop ik over de IJsselka- de en zie ik een 'kerk' die ik hier nog niet kende; de sy nagoge, in Kampen de 'jo- denkarke'. Het is een karke zonder joden. Schrijnend dat in een stad die voor sommi gen als 'het laatste christelij ke bolwerk' geldt, geen jood se gemeente -bakermat van het christendom- meer ge vonden wordt. De huidige synagoge werd in 1984 na restauratie opnieuw geo pend, maar als expositie ruimte. Daarvoor was het ja renlang een opslagplaats en garage voor vrachtwagens geweest. Aan het gebouw is een gedenkteken aange bracht, 'een steen die weent'. Terwijl ik daarnaar kijk, komt een man voorbij met een Davidster om zijn nek en ik ben al bijna geneigd conclusies te trekken, als ik zie dat hij de loopplank van het passagiersschip 'Imma- nuel' opgaat. Op het schip is een groot bord aangebracht: „Jezus zegt: Kom tot Mij en Ik zal u rust geven". Naar die rust was ook de anonie me schrijver op zoek die in de Koornmarktspoort een brieve heeft opgehangen: „Here Jezus wilt u mij mijn fouten vergeven. Dank u Here". Zou het een student zijn geweest van de nabij ge legen Theologische Univer siteit van de Gereformeerde Kerken? Zou het iets te ma ken kunnen hebben met het feit dat daar, blijkens een mededeling in de hal, bin nenkort inhóél-examens He breeuws en Grieks kunnen worden afgelegd? Aan eme ritus-hoogleraar Okke Jager kan ik het niet vragen, want die is voorbij gefietst voordat ik het goed en wel in de ga ten heb. Zeker op weg naar het Leger des Heils dat in de Boven Nieuwstraat voor zes gulden vijftig maaltijden verstrekt aan „55+ers, al leenstaanden en alleenstaan de jongeren". Of naar de 'Vakantiebijbelweek' in Het Open Hof. Thema: 'Je hoeft niet bang te zijn'. Maar het kan ook zijn dat Okke Jager (die eens schreef: „Straks komt God met één grote Stad" -Nieuw Kampen?) zich spoedt naar een van de Zomerzangdiensten in de Bovenkerk: 'Een psalmgezang O hooggeduchte Heer Uw naam ter eer', staat er de op de pamfletten 'Hervormde Man- In een straat niet ver hier vandaan woonde een broer van een vriend, en als het dan Theologische Hoge schooldag was, gooiden we - op Gereformeerde Grond- slag- zakjes water van drie hoog naar beneden, naar Gods Volk. Ik moet daar ook nu nog een beetje om gie chelen, vandaar dat ik vro- S*"k gestemd de 'Oud-Geref. em. in Ned.' passeer, een gemeente die zelf zo vrolijk niet is. Ik vraag me af of het daarmee beter gesteld zal zijn op de per raambiljet aanbevolen 'ópen Informa tieavond Spiritualiteit en Li- chaams-bewustzijn' tijdens welke 'gewerkt zal worden met bio-energetica, neo-rei- chiaans lichaamswerk en diepe weefselmassage'. Ja, Kampen is een gelovige stad, beamen de twee heren in de Buitenkerk, al wordt het minder. De iongeren worden mondiger hl: ze geloven nog wel, natuurlijk wel, maar ze hebben er de kerk niet meer bij nodig. Een mondige jon gere zelf heeft op de muur in de Koldenhovensteeg ge schreven: God rules. Graffi- ty in Kampen. STEVO AKKERMAN DEN HAAG De composi tieopdrachten die jaarlijks door het bestuur van de stichting Heineken Jazz Fes tival Rotterdam worden ver strekt gaan dit jaar naar Bob Stewart, Peter Stöve en de Rotterdammer Raymund van Santen. Peter Stöve zal een composi tie schrijven voor de opening van het het jazz-festival op zondag 14 oktober; het festi val duurt voort tot en met zondag 21 oktober onder het motto 'Een volle week jazz in Rotterdam'.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 15