„Kabel jauwkweek op zee haalbare kaart"
3)e £cicbolte (BouAatit
Toekomst blijft auto-ontwerpers uitdagen
Nieuwe topmodellen Renault 2 li
AUTO
ftjidócSou/UMit
ZATERDAG 4 AUGUSTUS 1990 PAGINA
NIEUWE TECHNOLOGIE EN SAMENWERKING GAAN HAND IN HAND
Omdat de auto almaar mi
lieuvriendelijker moet
worden, staat de auto-in
dustrie voor grote uitda
gingen. Zowel nieuwe
technologie als samenwer
king stond centraal bij de
ontwikkeling van een uit
grote delen kunststof be
staande Ford-motor. Plan
nen voor serieproduktie
zijn er niet, haast men
zich erbij te zeggen. Er
staat echter wel in het
persbericht dat Ford al
heel lang over kunststof
voor motorenbouw na
denkt.
In 1984 werd een onderzoek
afgesloten naar beschikbare
kunststofsoorten en op basis
daarvan bestudeerde men een
proefmotor voor het Eltec pro
totype dat in 1985 getoond
werd. Deze Ford Eltec had een
1,3 liter arm-mengselmotor
met drie kleppen per cilinder.
Centraal in dat toekomstmodel
stonden vooral de mogelijkhe
den die de modernste elektro
nica bood, ter verlaging van
brandstofverbruik en uitlaat
gasvervuiling en verhoging
van rij veiligheid. Vooral die
eerste tweë elementen konden
nog verder profiteren van een
lichtere kunststof (in plaats
van aluminium) motorblok.
Het kwam er toen nog niet
van om een kunststof motor
echt te bouwen. In 1987 haakte
Ford echter in op een Euro
pees onderzoeksproject en ging
de ontwikkeling met vereende
krachten door. De bedoeling
van het Europees project was
aan te tonen dat verschillende
bedrijven en universiteiten in
Europa konden samenwerken
bij elementair onderzoek. Ford
leverde als het ware een han
dig proefkonijn met het plan
om een automotor van kunst
stof te bouwen. Dat plan kon
nu samen met de Nederlandse
kunststof specialist DSM, een
Frans en een Duits bedrijf en
twee Britse universiteiten
worden uitgewerkt. Het uit
eindelijk resultaat is een motor
die al een 200-uurs duurtest
heeft doorstaan.
Metalen geraamte
Het bericht spreekt van een
Fiesta-motor, maar dat zal wel
alleen betekenen: een motor
voor een auto van Fiesta-for-
maat. Het is een éénliter vier-
cilinder geworden met drie
kleppen per cilinder. Echt he
lemaal van plastic is de motor
lang niet, daarvoor wordt het
inwendige te zwaar belast. De
cilinders zijn opgenomen in
een dragend aluminium bin-
nenstuk. De gehele buitenkant
bestaat echter wel uit vezel-
versterkte kunststof; geen af-
dekplaten, maar echt als mee
dragend deel van het motor
blok. Helaas wordt er weinig
bij vermeld over testresulta
ten, al is het op zich mooi dat
deze motor werkt. Het enige
harde cijfer spreekt van 30
procent geluidsreductie ten op
zichte van een geheel metalen
motorblok. Lichter zal de mo
tor toch ook wel zijn, wat goed
is voor lager brandstofver
bruik en dus ook een kleinere
hoeveelheid schadelijk uitlaat
gas.
Ford-directeur voor produkt-
ontwikkeling Clive Ennos zag
als voornaamste uitkomst van
het project het bewijs dat Eu
ropese samenwerking tussen
bedrijven en onderwijsinstitu
ten kan werken. Wat betreft
produktie-toepassing dacht hij
eerder aan wat lager belaste
onderdelen, zoals het huis van
versnellingsbakken of aandrij
fassen.
Het sluit wel aardig aan bij oh-
derzoek van Ford-Amerika
naar nieuwe constructieme
thoden voor toekomstige au
to's. Daar denkt men aan een
zelfde idee als bij deze motor:
een aluminium kern voor de
stevigheid en een kunststof
buitenkant. Een uit aluminium
profielen gemaakte passagiers-
kooi zou vier keer effectiever
zijn uit het oogpunt van bots-
veiligheid dan de traditionele
stalen kooi. Hij zou daarnaast
veel lichter zijn en uit minder
onderdelen bestaan. Die on
derdelen worden gelijmd in
plaats van gelast. De produktie
zou veel simpeler en goedko
per zijn dan bij de huidige au
tocarrosserie van geperste en
aan elkaar gelaste staalplaat.
Ook een kunststof buitenkant
van de carrosserie biedt dat
voordeel. Zelfs plastic ruiten
zouden mogelijk zijn; als ge
heel valt de auto dan 250 tot
300 kg lichter uit. Dan is dus
ook een kleinere, zuinigere en
minder vervuilende motor
voldoende.
Recycling
De haalbare vereenvoudiging
van de produktie zou zoveel
kosten besparen, dat het ge
bruik van supersterke maar
kostbare moderne kunststofve
zels binnen bereik komt. Kort
om, ideeën genoeg om op lan
gere termijn nog revolutionai
re veranderingen te bereiken
in de automobielbouw.
De vraag is dan natuurlijk wel
wat er met al dat kunststof
moet gebeuren bij sloop van de
auto of vervanging van onder
delen. Bumpers van elastische
kunststof kunnen al versnip
perd worden en opnieuw ge
bruikt als grondstof. Bij Gene
ral Motors zagen we in de Ver
enigde Staten een verdergaan
de oplossing. Daar is men ver
gevorderd met de techniek
van pyrolyse van kunststoffen
(ook autobandenrubber). Door
kunststof in zuurstofvrije va
ten te verhitten verdampt een
deel, dat gas dient weer om de
branders van de installatie te
voeden. Wat aan vast materi
aal overblijft is bruikbaar als
grondstof voor nieuwe kunst
stof onderdelen, zij het van
minder hoogwaardige kwali
teit. Binnen een jaar, zo zei
men, kan pyrolyse en herge
bruik van kunststof-afval in
GM-fabrieken ingevoerd wor
den.
Op een andere GM-afdeling,
waar gestudeerd wordt op ef
fectievere airconditioning,
hoorden we ook positief mi
lieu-nieuws. Koelinstallaties
werken met een vloeistof
waaruit cfk-gas (dat de ozon
laag aantast) vrijkomt als de
installatie geleegd wordt. In
plaats van deze R12-vloeistof
komt in auto-airco's nu het
cfk-vrije R134, niet alleen bij
General Motors maar ook bij
Mercedes-Benz. Daarnaast ko
men er installaties om de
vloeistof van airco's af te tap
pen en opnieuw te gebruiken,
hoorden we van Mercedes en
Mazda. Want zowel voor ge
bruikelijke als nieuwe materi
alen houdt men er nu steeds
meer rekening mee hoe die
verantwoord vernietigd of
hergebruikt kunnen worden
als de auto aan het eind van
zijn nuttig leven komt. Het
staal in een auto kan groten
deels weer gebruikt worden
bij het maken van nieuw staal,
maar voor kunststof ligt dat
heel wat moeilijker.
PETER FOKKER
Conventionele constructie van een autocarrosserie (boven) en de 'space frame'-constructie.
Open Skoda met vier deuren
Je kunt van Skoda den
ken wat je wilt, maar ac
tief is het Tsjechische
merk zeker. Om de Favo-
rit, het eerste nieuwe mo
del van het merk in vijf
en twintig jaar, zoveel mo
gelijk onder de aandacht
te brengen verzon de Ne
derlandse importeur reeds
allerhande bijzondere ac
tiviteiten.
Nu gaat men mee in de op
nieuw opgestoken cabriolet
mode. De fabriek zelf maakt
geen open versie, die heeft het
al druk genoeg mët het ver
zorgen van voldoende produk-
tie-omvang. Maar geen nood,
in Nederland zijn er ook car
rosseriebouwers. Die helpen
een Favorit L aan een oprol-
dak tot aan de achterklep, in
gekort tot onder de achterruit.
Die ruit zit nu in het roldak en
is flexibel. Geen achterruitwis-
ser of -verwarming meer dus,
en geen vijfde deur. Zo doet de
Favorit wel wat denken aan
twee open vierdeurs auto's die
er niet meer zijn: de Citroëns
2CV en Visa Décapotable.
Vandaar ook de naam Decatop
voor deze Skoda-specia. Ver
der is de Skoda nog versierd
met een spoilerset rondom en
mistlampen voorop. Ook de
dakantenne en radiovoorberei
ding is standaard. Exclusief
rijden kost wel geld, zelfs bij
een Oosteuropees produkt.
Ruim negen mille komt er bo
ven op de basisprijs van een
Favorit L. Een nogal forse in
vestering, al valt er zo gauw
geen andere open auto te be
denken voor 24.995,-, laat
staan een met vier deuren.
Renault 21TXI.
Het lijkt of Renault wat
problemen heeft met de
produktiecapaciteit van
zijn motorenfabrieken, of
met het aanpassen van be
paalde motoren aan kata
lysator-toepassing.
Bij die bepaalde motoren be
doelen we dan de multikleps-
aggregaten, waarvan nu pas de
eerste in het Nederlandse
gamma verschijnt - met gere
gelde katalysator, natuurlijk.
We moeten al twee jaar in de
tijd teruggaan voor de eerste
aankondiging van een multik-
leps-Renault: naar de intro-
duktie van het model 19, hal
verwege 1988. Sportief topmo
del zou een zestienkleps-versie
worden met 1,8 liter motor
van 101 kW/138 pk. Een jaar
later kwam de facelift van het
model 21, waarbij weer een
multikleps-motor opdook. Dit
maal een tweeliter met twaalf
kleppen en 99 kW/135 pk. Die
laatste is dan nu eindelijk in
Nederland gearriveerd. Hij
staat in een van de nieuwe
topmodellen uit de 21-reeks,
type TXI. Verkrijgbaar als
vier- of vijfdeurs model, maar
niet met Quadra-vierwielaan-
drijving zoals vorig jaar een
deel van de presentatie-model
len had.
De Renault 21 TXI combineert
luxe en sportiviteit, zoals de
uitrusting al laat zien. Sportie
ve zaken als lichtmetalen vel
gen, schijfremmen rondom
(maar geen ABS standaard),
mistlampen voorop, sportstuur
en sportief gemodelleerde
(maar heel comfortabele) stoe
len zijn allemaal standaard.
Daarnaast is er luxe als (goed
gedoseerde) stuurbekrachti
ging, centrale deurvergrende
ling en elektrische zijruitb*
diening aan boord. De mot#
biedt het comfort van opvaF
lend laag geluidsniveau en vif
forse prestaties, maar ook eer
sportief karakter, in die ziF
dat pas bij hoog toerental dut
delijk meer pit voelbaar is dat
in de goedkopere modellen
Want het zal duidelijk zijn dr.
een dergelijke specificatie z$
prijs heeft: 47.950,- voor 1
vierdeurs tweeliter TX
48.775,- voor de vijfdeuri
versie. Dat is een kleine z£
mille meer dan de 2,2 liter 2
TXE kost, die in principe d^
zelfde luxe biedt, maar mind!"
sportiviteit.
Vissers halen op de oude, vertrouwde manier hun vangst binnen
met een net. Als het aan twee visserijbedrijven in Den Helder en
Harlingen ligt wordt de kabeljauw in de toekomst in speciale
kooien op open zee gekweekt. FOTO- SP
DEN HELDER Neder
landse vissers kunnen
weer voldoen aan de
vraag naar kabeljauw als
zij deze vissoort gaan kwe
ken in kooien in open zee.
Volgens TNO-bioïoog drs.
Martin Scholten is deze
manier van viskweek een
haalbare kaart. Het grote
voordeel van deze metho
de is dat de visstand niet
wordt aangetast.
Met de stand van de rondvis
in de Noordzee is het ronduit
slecht gesteld. Op Europees ni
veau vastgestelde quota
moeten er voor zorgen dat de
kabeljauw niet wordt opgevist.
Biologen dringen erop aan de
quota voor kabeljauw en
schelvis met nog eens 70 pro
cent te reduceren.
Gezien de huidige omstandig
heden en de sombere toekomst
staat de rondvisserij er beroerd
voor, laten de Nederlandse
Vissersbond en Visserijbelan-
gen weten. Volgens beide or
ganisaties grijpen rondvissers
alle mogelijkheden aan om het
hoofd boven water te houden.
Ook de viskweek in zee zou
tot die mogelijkheden kunnen
behoren. Toch houdt voorzit
ter K. Kramer van Visserijbe-
langen nog een slag om de
arm; eerder onderzoek zou
hebben uitgewezen dat het
niet haalbaar is.
Bij diverse organisaties en op
het ministerie voor landbouw
en visserij heeft men nog niet
gehoord van rondvissers die
belangstelling hebben voor
viskweek op zee. Tot nu is al
leen bekend dat de opdracht
gevers van het TNÓ-onder-
zoek mogelijk nog dit jaar een
begin zullen maken met de
kweek. De opdrachtgevers zijn
Visindustrie Kalkman bv in
Den Helder en Lichtendahl en
Zn. in Harlingen. Het Harlin-
ger bedrijf is met name geïnte
resseerd in buitengaatse
schelpdierenkweek.
Storm en stroming
De kooien waarin de vis ge
kweekt zal worden, drijven in
open zee. Bioloog Scholten
(zijn officiële functie: hoofd la
boratorium toegepast marine-
onderzoek) legt uit dat de
kooien scharnierend veran
kerd zullen worden in de zee
bodem. Ook verankering aan
palen van oude off-shore-in-
stallaties zou mogelijk kunnen
zijn.
Onder redactie van Ton Pieters.
„In de sowjet-unie, waar
zooals men weet, een ernstig
tekort heerscht aan allerlei
voedingsmiddelen, en o.m.
aan eetbare vetten, is thans
een nieuw plan opgesteld ter
Courant eind juli 1930. „Dit
plan houdt maatregelen in,
die de Russische honden en
katten de schrik om het hart
zal doen slaan. De bedoeling
is namelijk om dit jaar eenige
millioenen honden en katten
ter slachtbank te leiden en
dan het vet dezer dieren voor
bepaalde industrieën beschik
baar te stellen, die groote hoe
veelheden talk noodig heb
ben, doch hiervoor tot dusver
eetbare vetten gebruikten.
Verwacht wordt, dat in een
vol jaar de slachting onder de
honden en katten 12 13 dui
zend ton talk zal opleveren".
Uit Nieuwkoop wordt mede
gedeeld: „Onze dorpstoren is
in de vorige week voorzien
geworden van een bordje
waarop de woorden zijn ge
schilderd: „Geniet van de
mooie vergezichten! Sleutel
bij den veldwachter". De toe
gangsprijs is bepaald op 25
cents per persoon, allereerst
om daarvoor het geld op te
sparen tot het aanschaffen
van een verrekijker. Dit is
een mooi idee om het toch
reeds schitterend uitzicht
mooier en een tochtje naar
den top nog aangenamer te
maken
„In een sociaal-democratische
vergadering te Krefeld,
Duitschland, waar het woord
werd gevoerd door den land
dag-afgevaardigde Lauerentz,
bekogelden bijna veertig com
munisten den spreker met
bierglazen en fiesschen. Er
ontstond een vechtpartij,
waarbij de spreker met een
stoelpoot van het podium
werd afgeslagen".
Advertentie van Maison Van
der Vlist, Botermarkt 3,
Telf.2806, Leiden: „IEDERE
DAME die prijs stelt op een
houdbare Permanent Wave
en een mooi afgewerkt Coif
fure laat zich om teleurstel
ling te voorkomen door een
vakman behandelen. Wij heb
ben een goede naam, succes
gegarandeerd. Prijs ƒ10, het
geheele Hoofd".
Een huzarenstukje. „De
Noorsche vlieger Baglo ont
snapte gisteren, Zondag 27
Juli, als door een wonder aan
een zekeren dood. Baglo be
vond zich op ongeveer dui
zend meter hoogte boven de
marine-luchthaven Horten bij
Oslo, toen hij plotseling in een
wervelwind terecht kwam en
zijn machine pijlsnel naar be
neden stortte. Even voordat
het toestel op de wateropper
vlakte aan splinters sloeg,
wist Baglo eruit te springen.
Men vischte even later den
piloot uit het water op, waar
men hem zwemmende tus-
schen de drijvende wrakstuk
ken van zijn toestel vond. Hij
was niet gewond".
Uit Leiden, 29 juli '30: „De
avond van gisteren zag in een
tuin van Café-Restaurant
„Zomerzorg" een aantal geü
niformeerde politiemannen
bijeen, geheel ongevaarlijk
gewapend met muziekinstru
menten om het in flinken ge
tale opgekomen publiek van
leden en genoodigden nu eens
op iets anders te vergasten
dan op strenge blikken, pro
cessen-verbaal en wat voorts
tot hun competentie behoort.
Onder leiding van den heer
M.Bolderdijk, eveneens in een
soort politioneel gewaad, zet
ten de politiemannen zich op
tijd aan 't verwerken van dit
welgekozen menu. En 't be-
fon met de Leidsche Politie-
ubileum-Marsch, want het
schijnt nu eenmaal tot den
goeden toon te hooren, dat de
directeur van een muziekge
zelschap bij een of ander lu
strum een jubileum-marsch
vervaardigt, die dan den
naam van dat gezelschap
krijgt, terwijl als tegenpresta
tie het gezelschap het mono
polie der uitvoering van die
marsch krijgt.
De uitvoering van het geheel
geschiedde rustig en ordelijk,
zooals van politiemannen mag
worden verwacht. Een pro
gramma niet te overladen en
een aangename pauze tus-
schen de nummers. Het wa
ren voor de pauze de „Ouver
ture Antigone" en „Une Soi-
rée au Village" van Bellef-
lamme. Was dit niet iets te
zwaar? Het klonk wat te licht,
wat bedeesd. Er was wel eens
een hapering in de bij-instru
menten, al klonk het geheel
wel zuiver en goed. Zeer goed
was de „Dilbeek Marche" van
Marchand waarmee het eerste
gedeelte werd besloten. Zij
werd forsch en met wellui
dende bravoure ten gehoore
gebracht. Ook de nummers na
de pauze oogstten een welver
diend applaus. Wij noemen de
„Grenadiers Marsch", „Flots
ALS HOND EN KAT zouden dit potentiële sowjet-talkslachtoffers geweest zijn, 60 jaar geleden.
FOTO: AP
is niets anders dan een dubbe
le koperen klok, waarvan de
eene klok geperforeerd is.
Door het op en neer bewegen
van de eene klok in de ande
re, ontstaat zuiging gevolgd
door een persing. Het te wa-
schen goed wordt in de klok
gezogen tegelijk met het zeep
water en de lucht en bij het
persen bijna automatisch ge
keerd. Ook hier is het „een
kind kan de wasch doen",
want wasschen met „Wasch-
ras" vereischt niet veel li
chaamskracht. Dekens komen
du Danube", de welbekende
Donauwellen-wals van Ivano-
vice, die altijd stemming
wekt. „Diana de France" was
een mild slot van dezen goed
geslaagden muziekavond".
Uit de Vragenbus. „Vraag:
Zoudt u me kunnen zeggen
hoe duur het is als men in
Augustus of September den
Amsterdamschen Dierentuin
wil bezoeken? Antwoord: Wij
weten het niet. Misschien kan
een onzer lezers u daarom
trent inlichten?
Vraag: Kan ik als inwonend
Leidenaar mij hier gratis aan
een geneeskundig onderzoek
onderwerpen? Zoo ja, tot wien
en waar moet ik mij wenden?
Antwoord: Wij meenen, dat
zulks niet mogelijk is, indien
u niet aangesloten is bij een of
ander Fonds. Informeer eens
bij uw huisdokter".
„De huismoeders hebben per
advertentie reeds kennis ge
nomen van een nieuwe wasc-
hmachine Wasch-ras".
„Geen vermoeiende waschdag
meer!" heette het in de adver
tentie, en na de demonstratie
die wij hedenmiddag in „Den
Burcht" bijwoonden waar
bij wij zelf het instrument
hebben beproefd! mogen
wij zeggen, dat „Wasch-ras"
voor de huisvrouwen een uit
komst zal blijken. Op het eer
ste gezicht doet het toestel
denken aan een petroleum
lamp met een lange stok er
bovenuit. Men begrijpt niet,
hoe met zooiets de wasch ge
daan kan worden.
Maar deze „petroleumlamp"
er bijna wolliger en warmer
uit dan zij erin zijn gedom
peld. Het ligt in de bedoeling
nog enkele demonstraties te
dezer stede te geven. Een be
zoek kunnen wij dan ten
zeerste aanraden".
met de stroming van het wa
ter. Storm en sterke stroming
zullen geen roet in het eten
gooien. Dat is wel nodig want
in het zeegebied waar de
kweek moet plaatsvinden, kan
het in grote delen van het jaar
flink spoken. De locatie ligt 40
a 50 kilometer noordwestelijk
uit de kust van Den Helder.
De kooien liggen daar niet in
scheepvaartroutes en in rela
tief schoon water.
Schol ten zegt dat Verkeer en
Waterstaat positief is over de
plannen. Ze maken deel uit
van nieuwe gebruiksmogelijk
heden van de zee, waar ook de
Nota Noordzeebeleid vanuit
gaat. Het ministerie zal dus ze
ker niet moeilijk doen over
vergunningen. Van ruimtege
brek is volgens Scholten voor-
lopig geen sprake.
Kieskeurig
In het TNO-onderzoek zijn
verschillende vissoorten be
trokken. Kabeljauw kwam als
beste kandidaat uit de bus.
Naast deze vissoort zijn ook
zeewolf en schelvis goede kan
didaten. Tarbot en heilbot vie
len af. Voor de eerste soort is
het water ten noordwesten
van Den Helder te koud, voor
de tweede te warm. De tong is
wat voedselkeus betreft te
kieskeurig; wijting en koolvis
leveren op de markt te weinig
op om kweek rendabel te ma
ken.
Scholten: „De kabeljauw
springt er uit als beest dat
commercieel de beste kansen
heeft". Na één jaar kunnen ze
al geoogst worden. Ze wegen
dan gemiddeld 3 kilo. Na twee
jaar 7,5 en na drie jaar 15 kilo.
De kabeljauw scoort ook goed
op het punt van 'voer-efficiën-
tie'. Vergeleken met andere
vissen levert hij bij dezelfde
voeding meer vlees op. Dat
maakt het dier financieel aan
trekkelijk voor de visserij.
Daarnaast is de kabeljauw zo'n
beetje de tegenpool van de
tong; hij eet bijna alles wat je
hem voorschotelt (vis, schelp
dieren, krabben, zeesterren,
visresten uit de visverwerken-
de industrie en zelfs soja-voer).
Nog een voordeel van de ka
beljauw: hij is fysiek sterk en
kan wat ziektes betreft tegen
een stootje.
In Noorwegen hebben vissers
volgens Scholten inmiddels
uitgebreide ervaring opgedaan
met drijvende kweeksyste-
men. Het begon met zalm-
kweek. Die verliep zo voor
spoedig dat de zalmprijs op de
markt begon te dalen. Vissers
keken toen uit naar een extra
of nieuwe bron van inkomsten
en begonnen met kabeljauw-
kweek in fjorden. Buiten de
Qorden, in open zee, bleek het
nog beter te gaan. Daar is oo
bewezen dat de systemen nie
bij de eerste de beste storm lo 'aa
it eb
bij de eerste
In de tijd dat de Noren
viskweek bezig zijn geweest, i je';
de ziektebestrijding aanmerke ,er
lijk verbeterd. Ziektes hoeve
dus geen grote risico-factc
meer te zijn. Deense vissei
merkten de goede oogst-resul itg
taten bij hun Noorse collega'
op en gingen daarom ook o nn
viskweek over.
De jonge kabeljauwtjes zulle it
niet verkregen worden uit pa n
ring in de kweeksystemen alis
Onderzoeker Scholten vertel ins
dat het mogelijk is jongen i iezi
Noorwegen te kopen. Dat kos el
de vissers echter relatief veejale
Volgens hem kunnen
jongen (10 tot 15 centimeteije
daarom beter zelf vangen o 4
zee. Ook zou het mogelijk zij uii
larven van de paaigronde an(
weg te halen. Beperkte vangs nn
van jongen of larven is vol 'ill
gens de TNO-bioloog nauwe on,
lijks van invloed op de vis iet
stand omdat een groot dee e
daarvan in de natuur het vol
wassen stadium toch niet zoi
bereiken. In plastic zakken, b
voorbeeld in de Waddenzee t
plaatsen, kunnen de jonger
(larven) groeien tot ze groo
genoeg zijn om in kooien
worden losgelaten.
De kooien die Scholten op he
oog heeft hebben een lengt
en breedte van 25 meter ei
diepte van 10 a 15 meter. Al de
een visser een set van tiei on
kooien heeft, levert hem dat
miljoen kilo vis per jaar op. le(
De produktiekosten van 1 kilip.
vis variëren van 1,50 to
3,00. De kosten zijn he
hoogst als de kweeksystemer aa
kant en klaar in Noorwegei kr
worden gekocht, de jongen ui
dat land worden aangetrokker
en bestaand visvoer (voo
zalm) wordt aangeschaft. D
kosten kunnen aanmerkelijl
lager zijn wanneer Nederland
se constructiebedrijven de sy
sternen zouden maken, jonge
en larven hier gevangen ei
gekweekt worden en voe he
wordt gehaald uit afval van d ho
visverwerkende industrie.
In de optiek van de onderzoo
ker zou de bedrijfsvoering i
handen moeten zijn van (e*
)vissers die nu getroffen wor
den door de quoterings- e
daarmee samenhangende sa
neringsregelingen. Zij zoudei
hun schepen kunnen gebrui
ken voor transport van d
kooien en binnenhalen van d
oogst. Bovendien hebben
ervaring met de eerste ver
werking (op zee), wat hen ooi
in deze vorm van visserij varf^-
pas kan komen.
ROELOF VELLING/
