,Ze verwachten zo'n beeld
van een man, niet van een vrouw van zestig" >j
J
BINNENLAND
££tdóe6ou*a/nt
DONDERDAG 26 JULI 1990 PAGINA
HAAGSE KUNSTENARES THÈRÉSE DE GROOT HAIDER OVER KNIL-MONUMENT:
Onthulling
Prins Bernhard heeft van
daag op landgoed Bronbeek
in Arnhem een KNIL-mo-
nument onthuld. Dit ge
beurde in aanwezigheid
van zo'n 2500 oud-KNIL-
soldaten en hun familiele
den. Levensgroot vormen
een inheemse en een Euro
pese militair in brons een
erewacht ter herdenking
van 120 jaar Koninklijk
Nederlandsch-Indisch Le
ger (1830-1950). Prins Bern
hard was gevraagd de ont
hulling te verrichten, om
dat hij in 1936 zelf als
KNIL-officier was beëdigd.
Vandaag is het precies
veertig jaar geleden dat het
KNIL werd opgeheven (26
juli 1£50). Volgens de heer
H.E. Toet van de Stichting
Herdenking Koninklijk
Nederlandsch-Indisch Le
ger is deze dag bij uitstek
geschikt voor de herden
king. „Misschien leeft er
over tien jaar bijna nie
mand meer van ons. De
jongste KNIL-lichting is
tenslotte van 1923". Onder
de vele aanwezigen bevond
zich ook de Haagse beeld
houwster Thèrése de
Groot-Haider, de maakster
van de twee meter hoge
beeldengroep, de Erewacht.
DEN HAAG De op
dracht van de Stichting
Herdenking Koninklijk
Nederlandsch-Indisch Le
ger was duidelijk om
schreven: maak een beeld
van een inheemse en een
Europese KNIL-militair.
Natuurgetrouw, geen frat
sen, geen symboliek. Ga
daar maar eens aan staan
als creatieve beeldhouw
ster, die abstract en realis
tisch werk in tal van lan
den heeft staan. De weini
ge ruimte die voor een ei
gen interpretatie over
bleef, was voor de Haagse
kunstenares Thèrése de
Groot-Haider echter vol
doende om een levensech
te, ruim twee meter hoge
beeldengroep te maken.
„Het is een grote verdien
ste van een kunstenaar als
hij de figuren zo kan
neerzetten. Om dat effect
te bereiken heb ik ver
schillende dingen een
beetje veranderd". Dat zij
geslaagd is, hebben de be
woners van het tehuis
voor oud-militairen Bron
beek haar al vele malen
tijdens haar bezoeken ge
zegd. „Het monument is
zo echt, we hóeven niet te
raden wat het voorstelt.
Het is zien en genieten".
In haar modern ingerichte flat
in Den Haag oogt Thèrése de
Groot-Haider allerminst als
een beeldhouwster. Gekleed in
een sjieke jurk en haar lange,
grijze haar in een keurig kap
sel getoomd straalt zij de char
me en representativiteit uit
van een officiersvrouw. Die
rol heeft zij talloze malen,
overal op de wereld, gespeeld
als haar man namens Defensie
de buitenlandse betrekkingen
moest verstevigen. Wie haar
eerder op de dag onverwacht
had bezocht in haar atelier in
het park Clingendael had ech
ter een heel ander mens ge
troffen. Druk in de weer met
klei om vorm te geven aan
haar inspiratie, in werkplunje.
Ze is zestig jaar geleden gebo
ren in Slovenië in Joegoslavië
en woont inmiddels 33 jaar in
ons land. Heeft drie volwassen
dochters. Volgde een kunst
opleiding in haar vaderland en
in Italië.
„Mijn werk is m'n lust en m'n
leven. Ik ben eigenlijk verle
gen en werk het liefst in m'n
eentje. Ik probeer in m'n werk
naar kwaliteit te streven. Na
tuurlijk lukt dat niet altijd,
maar ik doe m'n best. Daarbij
heb ik rust, tijd en concentra
tie nodig. Ik kan niet een uur
tje werken en dan weer
anders gaan doen. Net als
neelspelers heb ik planken
koorts voordat ik begin. Maar
als ik de klei eenmaal in m'n
handen heb, dan valt die ner
vositeit weg en ga ik als een
bezetene aan de slag. Aan het
KNIL-monument heb ik gedu
rende de wintermaanden van
's morgens vroeg tot 's avonds
laat aan één stuk door ge-
Gelijk aandeel
Maar voor het zover was, ver
diepte Thèrése de Groot zich
in de geschiedenis van het
KNIL, de uniformen en de
wapens, bekeek talrijke oude
foto's en kreeg assistentie van
een militair adviseur. Haar
modellen waren een Molukker
en een Nederlander. De op
dracht was een inheemse en
een Europese militair naast el
kaar in beeld te brengen. In
heems, omdat bij het KNIL tal
van eilandbewoners van de
Indische archipel in dienst wa
ren, Europees omdat behalve
de vele Nederlanders ook an
dere Europeanen in dit leger
dienden.
De twee bronzen op wacht
staande KNIL-militairen zijn
afgebeeld in gevechtstenue
van omstreeks 1940. De in
heemse soldaat omklemt in
zijn rechterhand een klewang
en in zijn linker een karabijn.
De Europese KNIL-militair
heeft in zijn rechterhand een
Lee-Enfield-geweer._
Thèrése de Groot:
gevraagd of ik de inheemse
soldaat iets kleiner wilde ma
ken. De compositie vond ik
echter niet mooi. Daarom heb
ik ze allebei even groot afge
beeld. Daarmee symboliseer ik
hun gelijke aandeel in de
strijd".
Kritische noot
Tussen de bedrijven door laat
ze een kritische noot horen:
„Zulke kunst wordt tegen
woordig niet meer gemaakt.
De kunstontwikkeling gaat nu
andere richtingen uit. Iedere
beeldhouwer met een goede
opleiding moet dit kunnen
maken. Maar er wordt tegen
woordig teveel nadruk gelegd
op originaliteit in de kunst en
op gedwongen vernieuwing.
In het begin van de huidige
opleiding is er te weinig na
druk op het vak als zodanig.
Met goede kennis van het vak,
de materialen en de middelen
moet je iets tot uitdrukking
kunnen brengen. Pas daarna
kun je vrije creaties maken".
De positieve reacties die haar
inmiddels alom ten deel zijn
gevallen sterken haar in haar
opvatting dat zij met het stij
gen der jaren het vak steeds
beter in de vingers krijgt.
Triomfantelijk zegt ze tot be
sluit: „Ze verwachten zo'n
twee meter hoog beeld
Tel. 071-140005
Irislaan 63, Oegstgeest
Tel. 071-174917
