„Terwijl het gras groeit, sterft het paard
NOS wil met Eurosport
praten over samenwerking
Brabants 'Kanaal': rake sfeertekening^
KUNST/RTY
EeidócSomotit
DONDERDAG 26 JULI 1990 PAGI1
)IO
Stradivarius-viool op vliegveld
Los Angeles ontvreemd
LOS ANGELES Een dief die van de bagageband
op een vliegveld in Los Angeles een koffer mee
nam heeft zonder dat hij het kon weten een goede
slag geslagen. In de koffer bevond zich een Stradi
varius-viool die bijna een miljoen gulden waard is.
„De dader zal wel spoedig in de krant lezen welke
goede vangst hij heeft gedaan", aldus een woord
voerder van de politie in Los Angeles. Het instru
ment is verzekerd voor een bedrag van 500.000 dol
lar en is eigendom van de Australische violist Erich
Gruenberg die na aankomst op het vliegveld van
Los Angeles vergeefs op zijn koffer stond te wach
ten. Diefstal van bagage is een veel voorkomend
verschijnsel op Amerikaanse luchthavens. Op de
hele wereld bestaan nog slechts enkele honderden
Stradivarius-violen. Ze werden begin 18e eeuw ge
bouwd door vioolbouwer Antonio Stradivari, die in
1737 overleed. Naar schatting van deskundigen
heeft hij in totaal bijna 1.120 violen gebouwd.
Rondje
Madonna
Met haar
sportinstructeur
en twee
bodyguards
heeft de
Amerikaanse
popster
Madonna
gisteren in
Amsterdam
haar dagelijkse
rondje gelopen.
Het groepje
werd op de foto
gezet op de
Weesperzijde,
ter hoogte van
café Hesp.
FOTO: ANP
Sara Heyblom in
Theatermuseum
AMSTERDAM In het Thea-
termuseum in Amsterdam, on
derdeel van het Nederlands
Theater Instituut, is van 27 juli
tot en met 5 augustus een be
scheiden entoonstelling te zien
over Sara Heyblom, de actrice
die 20 juli is overleden. Op de
tentoonstelling is behalve een
aantal foto's ook een aflevering
op video te zien uit 1958 van
Pension Hommeles van Annie
M.G. Schmidt. Heyblom speel
de daarin een gastrol met Guus
Oster. Het Theatermuseum is
gevestigd aan de Herengracht
168 in Amsterdam en is geo
pend dinsdag tot en met zondag
van 11.00 tot 17.00 uur.
Dolman en Van Ditshuizen
in bestuur van Onze Taal
DEN HAAG Bij het Genoot
schap Onze Taal zijn als nieuwe
leden benoemd C. van Ditshui
zen, algemeen directeur van het
Algemeen Nederlands Persbu
reau en dr. D. Dolman, oud-voor
zitter van de Tweede Kamer en
lid van de Raad van State. Drs.
A. de Bie, dr. J. Remarque, dr. J.
de Rooij en J. Smit traden als be
stuurslid af.
In mei 1991 bestaat het genoot
schap 60 jaar, hetgeen gevierd zal
worden met de uitgave van een
boekje over de veranderingen in
de Nederlandse taal in de afgelo
pen 60 jaar. In november is er in
Utrecht een congres over „De
kansen van het Nederlands in
Europa".
Nieuwe acteurs in
serie Spijkerhoek
HILVERSUM De Nederlandse
kerhoek krijgt een derde vervolg
we acteurs. Veronique begint met dezl
maandag 1 oktober en gaat daar 26 kei
kelijks mee verder. Spijkerhoek is h|
haal over de families Chaiavelli en
Akker aan het plein Spijkerhoek,
deeltelijk nieuw Lies de Wind, Steil
Jong, Victor Reinier en Karin BrandsJ
70-jarige actrice Lies de Wind
zien in de tweede serie, maar krijgt
meer dominante rol als Margit Verf
moeder van Gerard. Geheel^nieuw
chauffeur Jeroen Jansen, gespeeld
26-jarige Steven de Jong. Reinier kil
rol van toetsenist Bas de Vries,
Brandsen (26) wordt het hulpje
snackbar, Irene Kuiper.
SPORT IS NATIONAAL-CHAUVINISTISCH'
HILVERSUM De NOS
praat met de sportzender
Eurosport over mogelijke
vormen van samenwer
king. Of het doorgaat
hangt af van de lijn die zij
kiezen, aldus Ed van Wes-
terloo, directeur televisie
programma van de NOS.
Als Eurosport de concurrentie
aan wil met de NOS, dus bij
voorbeeld gelijktijdig met Ne
derlands commentaar
topsportevenementen wil uit
zenden, dan wordt het voor de
NOS een moeilijke zaak, zo
blijkt uit Van Westerloo's
woorden. Maar streeft Euro
sport meer naar een aanvul
lende rol, dan zijn er zaken te
doen tussen de twee.
Eurosport is begin vorig jaar
begonnen als commerciële
zender die is opgericht door de
EBU, het overkoepelend or
gaan van de Europese publie
ke omroepen. Leden zijn on
der meer de BBC en de BRT.
De zender werkt samen met
de Britse Sky Television.
Er zijn^wel mensen die menen
dat op den duur internationale
sportevenementen niet meer
door nationale omroepen,
maar door een Europees ka
naal zoals Eurosport uitgezon
den zullen worden. Zo lijkt Jo-
han Cruijff die gedachte aan te
hangen, te oordelen naar het
feit dat het enige interview
dat hij tijdens het wereldkam
pioenschap voetbal heeft toe
gestaan, er één bij Eurosport
was. Vooral de uit de pan rij
zende uitzendrechten zouden
nopen tot een dergelijke Euro
pese opstelling. De nationale
omroepen zullen zich in die
visie vooral gaan toeleggen op
sportgebeurtenissen met een
nationale draagwijdte.
Sportcultuur
„Zo werkt het niet", meent
Van Westerloo. „Er bestaat
geen Europese sportcultuur.
Elk land maakt zijn eigen
keus. Hier hebben we ons
druk gemaakt over de Tour de
France, in Scandinavië weten
zij niet eens waar je het over
hebt. Zij doen van de winter
veel aan skieën, dat volgen wij
weer niet. Sport is geen pan-
Westerloo: „Zaken doen met Eurosport"
Europese gebeurtenis, het is
een nationaal-chauvinistische
aangelegenheid. Wij zijn geïn
teresseerd in Breukink, de Ita
lianen in Chiapucci. Dat
neemt niet weg dat er best
plaats is voor een Europees ka
naal, maar dan aanvullend."
De rechten op de uitzending
van sportgebeurtenissen zijn
de afgelopen jaren zo opgelo
pen dat de NOS daar onlangs
nog bij de behandeling van de
begroting van het televisiepro
gramma in het NOS-bestuur
de noodklok over luidde. De
begroting over het lopende
jaar toonde een tekort van 6
miljoen gulden, dat geheel
veroorzaakt was door de ex
cessieve stijging van de sport
rechten.
In de periode 1985 tot en met
1988 betaalde de NOS 15 mil
joen gulden aan rechten. In de
periode 1989 tot en met 1992
zal dat 40 miljoen gulden wor
den, een gemiddelde stijging
per jaar dus van ongeveer 6
miljoen gulden. Het probleem
van dit jaar is samen met dat
van vorig jaar intussen opge
lost doordat minister D'Anco-
na 8 miljoen gulden extra uit
de omroepmiddelen ter be
schikking heeft gesteld en
door bezuinigingen van de
NOS zelf.
Die zendt zonder pardon een
aantal sportgebeurtenissen niet
meer uit, of minder uitgebreid.
Zo is het wereldkampioen
schap hockey geschrapt en zo
zal ook het wereldkampioen
schap wielrennen, dat op 2
september in Japan begint, het
NOS-scherm niet halen. „Een
paar ton aan uitzendrechten
vroegen ze daarvoor, vijf maal
zoveel als twee jaar geleden,
terwijl het door het tijdver
schil 's morgens in alle vroegte
moet worden uitgezonden",
zegt Van Westerloo.
Explosief
Hij voorziet dat de explosieve
stijging van de sportrechten
die we op het moment zien
niet in die mate zal doorgaan.
„Dan is niemand, publieke
noch commerciële omroep, in
staat om ze nog te betalen. De
belangen die sponsors bij uit
zending hebben zijn zo groot,
die zullen ervoor zorgen dat
het zover niet komt".
Met de commerciële zender
RTL Veronique zijn op kleine
schaal vormen van samenwer
king gaande. Zo waren er ai-
spraken voor de overname
door Veronique van maximaal
90 seconden beelden van het
WK voetbal, het tennistoer
nooi Roland Garros en de
Tour de France voor de
nieuwsuitzendingen van de
commerciële zender. Waar
schijnlijk volgt een wat alge
menere afspraak over het
overnemen van beelden van
de NOS in de nieuwsuitzen
dingen van Veronique.
Speerpunten
Maar om de tafel gaan zitten
en samen sportrechten inko
pen of de evenementen verde
len? Van Westerloo drukt zich
voorzichtig uit. „Vanaf het
moment dat Veronique en
TV10 met hun plannen kwa
men hebben we ons van een
aantal speerpunten in ons
sportbeleid verzekerd van de
rechten voor de komende ja
ren. Ik denk dat er niet direct
reden is om te gaan samen
werken. In het algemeen zie je
dat er, waar de publieke om
roep concurrentie krijgt van
de commerciële, er de eerste
jaren een hevige concurrentie
strijd ontstaat en dat men
daarna om de tafel gaat zitten.
Maar op het terrein van grote
sportevenementen is voor ons
die tijd nog niet aangebroken.
Van samenwerking kan alleen
sprake zijn als het in ieders be
lang is. Ik sluit het op lange
termijn niet uit. Maar het is
vreselijk moeilijk om te zeggen
hoe de omstandigheden zijn
nadat de lopende contracten
zijn afgelopen."
De contracten die de NOS nu
heeft lopen variëren in lengte.
Sommige, zoals die voor de
uitzending van de Europa-
Cupfinales en het Europees
kampioenschap voetbal lopen
tot en met 1996 (het WK zelfs
tot en met 1998), dat met de 1
KNVB over het Nederlandse
competitievoetbal tot en met
1993.
De contracten hebben allemaal
betrekking op grote sporteve
nementen, „speerpunten",
noemt Van Westerloo ze, zoals
de Olympische Spelen, de
Tour de France, het EK en
WK schaatsen, tennistoernooi
en zoals Wimbledon, Roland
Garros en de Davis Cup. „Ve
ronique", zegt Van Westerloo,
„is een geduchte concurrent,
maar niet op sportgebied".
'Kanaal', documentaire VPRO-televi-
HILVERSUM De
VPRO brengt graag iets
nieuws onder de mensen.
De eigenzinnige documen
taire 'Kanaal' die zondag
avond wordt uitgezonden,
is zo'n nieuwtje. Met
prachtige filmbeelden, bi
zarre figuren en rake
sfeertekeningen wordt het
dagelijkse leven aan een
Brabants kanaal getoond.
De één uur durende documen
taire is een eindexamenfilm
voor de Berlijnse Film- en Te
levisie-academie van Peter
van den Reek, Brabander van
geboorte. Hij vertelt over de
achtergronden van de reporta
ge: „Ik ben in Helmond gebo
ren en woonde later lang in
Tilburg. Twee steden die ver
bonden worden door een ka
naal. Ik was destijds vaak aan
de waterkant te vinden en
voelde dat het kanaal meer
was dan een streep water."
Sinds enige jaren woont Van
den Reek in Berlijn, maar in
de zomer van 1987 besloot hij
nog eens een reis langs het
aantrekkingskracht van het
kanaal nu eigenlijk voorstelde.
In de zeven ontmoetingen die
ik daar had met bewoners in
het gebied, geloof ik dat ik het
heb gevonden. En wat deze
ontmoetingen ook zo bijzonder
maakt, is de directheid van de
vragen en de eigenzinnige ma
nier waarop de mensen zich
„Ik heb bijvoorbeeld met ons
kleine filmteam dagen doorge
bracht in een illegaal café aan
het kanaal. De afstand tussen
de kleurrijke gasten en ons
verdwijnt dan. Zo vertelt de
oude kroegbaas met veel hu
mor, en meer aan zichzelf dan
aan mij, over zijn leven, de
gasten en het kanaal. Terwijl
Toontje, het muziekmanneke,
onophoudelijk schlagers op
zijn accordeon speelt. Die le
vendige, authentieke sfeer is
het kenmerk van de hele
film."
Ondanks de door Van den
Reek aangeprezen 'levendig
heid' wordt de documentaire
'Kanaal' wel gelardeerd door
lange stiltes en portretten van
personages die weinig te mel
den hebben. Minuten lang
zoemt de camara in op kau
wende, zwijgende mensen, op
types die met zoveel aandacht
overduidelijk verlegen zijn. De
kijker zal daardoor een gevoel
van beklemming niet kunnen
onderdrukken, maar er tege
lijk ook door worden gefasci
neerd. En dat is tevens de
kracht van het eigenzinnig
verfilmde 'Kanaal': de beelden
spreken tot ieders verbeelding.
Haarscherp portretteert Van
den Reek de zeven wel zeer
bijzondere hoofdrolspelers in
zijn film en groepeert hen in
het leven rond het water.
Voor de pointes in hun sappig
Brabantse verhalen moeten
mensen boven de Moerdijk
overigens goed opletten, want
om de sfeer zo authentiek mo
gelijk te laten, heeft de VPRO
de gesprekken niet onderti
teld. Zo nodigt de boer in de
film op zondagmorgen zijn
kampeerder weinig subtiel
voor een kerkbezoek uit:
„Moet je niet naar de hemel,
jongen? Je weet het tenslotte
maar nooit.."
En de brugwachter („Ik doe
het al 25 jaar: brug ope?6 Fa're>
dicht, kop koffie en ee0ezo™€
kie. Er is hier altijd weL°°'
beleven. vertelt uitvoéeven, m«
verhaal van een non didva music
kanaal zelfmoord plee?3
wel tien dagen koppie an9; 502'
gebleven. |ll1604
pers: nor
Zigeunerfamilie tmln
Aandoenlijk is ook het jedemuz
verhaal van de zigeun) 16 0
lie die na twaalf jaar ij en eXoi
kanaal wordt weggi met Ja
„Voor een zigeuner zijpndspits
twee dingen echt belanf;00
het leven en dat is
muziek!" Evenals de
me biezenmattersvroii iv 14.0
kijker ontzag inboezemt^ Tsjaii.
man heeft dan wel tweefc™'®^
handen, maar een goef
En dat is het belangrijk y 16.0
'Kanaal', eerder verto
diverse festivals als in I
Lyon en Leningrad, l
1988 in Duisburg t
dingsprijs van de Duits
critici en werd i
tiet
deij
ken heeft Peter van de)
die ook als camaramanir Big Ba
op zijn naam staan. Z?103 |n
documentaires 'Passeef®10 ,®n
nies' en 'Mit zügen Eijmusc
de speelfilm 'Retouche',! n (brt
HELMA VAN DENNac
>111 (BRT
Cubaanse
trompettist
ontvlucht
zijn land
HAVANA De Cubaanse
jazz-trompettist Arturo Sando
val heeft politiek asiel ge
vraagd in de Verenigde Sta
ten. Dit is gisteren vernomen
in kringen rond de Cubaanse
vluchtelingen in Miami en
wordt bevestigd door het Cu
baanse staatspersbureau Pren-
sa Latina. Sandoval was op
toernee in Europa met de
Amerikaanse jazz-trompettist
Dizzy Gillepsie en vroeg poli-
v tiek asiel aan op de ambassade
van de Verenigde Staten in
Athene. Hij is maandag samen
met zijn vrouw en kinderen in
Miami aangekomen. Prénsa
Latina citeerde het door de
staat beheerde Cubaanse Mu
ziekinstituut die de vlucht van
Sandoval "afdeed als „verraad
aan zijn land". „In tijden van
gevaar verlaten de ratten het
schip om zichzelf te verdrin
ken in een zee van eerloosheid
en schaamte", aldus de verbol
gen reactie van het instituut.
Waterpop zonder
Rory Gallagher
DEN HAAG Rory Galla
gher, voor het popfestival
Waterpop geprogrammeerd
als topact, komt niet. Al zijn
geplande optredens zijn om
gezondheidsredenen afge
zegd. Voor Gallagher, die is
opgenomen in een zieken
huis, probeert de organisatie
nu een passende vervanger
te vinden. Het festival wordt
gehouden zaterdag 18 augus
tus van 13.00 tot 23.30 uur in
het Hofpark in Wateringen.
MINISTER PRONK ZONDER AKKOORD UIT SURINAME VERTROKKEN
PARAMARIBO Tijdens
zijn vijfdaags verblijf in
Suriname is minister Jan
Pronk van ontwikkelings
samenwerking het niet
eens geworden met de re
gering in Paramaribo.
Desondanks sprak Pronk
van een belangrijke, we
derzijdse politieke oriënta
tie. „We zijn het met el
kaar eens dat de sanering
van de Surinaamse econo
mie onontkoombaar is",
zei hij kort voor zijn ver
trek uit Paramaribo.
Aan Surinaamse kant is men
minder enthousiast over de be
sprekingen. De woordvoerder
van premier Henck Arron
sprak van harde onderhande
lingen. „Er is teleurstelling
over het feit dat er verschillen
zijn blijven bestaan", aldqs de
woordvoerder.
Volgens Pronk bestaat er tus
sen hem en Arron in feite
slechts één meningsverschil:
„Arron stelt dat de Nederland
se koppeling van aanpassings
beleid aan ontwikkelingshulp
in strijd is met het onafhanke
lijkheidsverdrag uit 1975. Ik
bestrijd dit, en nu zijn we het
erover eens dat deze geschil
punten bestaan. Interessant,
maar niet relevant, want we
zijn het eens over de noodzaak
te saneren". De Nederlandse
bewindsman zei dat hij zijn be
vindingen eind augustus in
een brief aan de Kamer uiteen
zal zetten.
De marges waren de afgelopen
vijf dagen klein voor Pronk.
In feite kon hij slechts een
boodschap uitdragen: zonder
een goed aanpassingsprogram
ma voor de doodzieke Suri
naamse economie blijft steun
uit. Voor de Surinaamse rege
ring waren de marges nauwe
lijks ruimer. Zij is ervan over
tuigd ombuiging noodzakelijk
is, maar tegelijkertijd is zij
bang voor sociale onrust of een
nog verdere leegloop van het
land.
Het uitblijven van hulp zou
Suriname juist wel eens de
nekslag kunnen geven, zo
wordt gevreesd. „Terwijl het
gras groeit, sterft het paard",
zo verwoordde werkgevers
voorzitter Joseph Brahim heel
prozaïsch in zijn gesprekken
met Pronk.
Ofschoon de standpunten uit
elkaar liggen lijkt Pronk in
Paramaribo krediet te hebben
opgebouwd. Het Surinaamse
begrip voor Pronk is echter
meer gebaseerd op de functio
naris zelf dan op zijn bood
schap. Premier Arron, die het
steeds heeft over „mijn vriend
Pronk", liet daar deze week
geen misverstand over be
staan.
Pronk kondigde aan dat hij
waarschijnlijk volgend jaar
naar Suriname zal terugkeren.
Volgens Arron is het hoog tijd
dat een Nederlandse parle
mentaire delegatie met de
heren Frans Weisglas (VVD)
Ondanks de harde opstelling van minster Pronk werd er in Para
maribo ook gelachen. Ambassadeur Hoekman, minister Soemita,
minister Pronk, parlementsvoorzitter Lachmon en premier Arron
(vlnr) hebben kennelijk plezier over een kop in een lokale krant.
Koch nieuwe ambassadeur in Suriname
DEN HAAG Mr. P.F.C. Koch wordt binnenkort benoemd
tot buitengewoon en gevolmachtigd ambassadeur te Parama
ribo. Hij zal daar drs. J.B. Hoekman opvolgen, die nog voor
een andere bestemming in aanmerking zal komen. Koch is
thans nog ambassadeur op de Filipijnen.
en Harry Aarts (CDA) pools- De malaise is inderdaad niet
hoogte komt nemen. „Opdat ze over het hoofd te zien. Het
met eigen ogen de problemen merendeel van de huizen in
in Suriname in ogenschouw Paramaribo is slecht onder-
kunnen nemen", aldus Arron. houden. Zelfs het presidentieel
paleis schreeuwt om een op
knapbeurt, terwijl de prachti
ge houten kathedraal wegens
instortingsgevaar gesloten is.
Geld voor renovatie is er niet.
Veel Surinamers kunnen de
druk niet meer aan. Maande
lijks vertrekken naar schatting
2.000 van hen illegaal naar Ne
derland vanwege de werkloos
heid en de torenhoge kosten
van levensonderhoud.
De r.-k. bisschop Aloysius Zi-
chem heeft Pronk dinsdag cij
fers overhandigd, waaruit
blijkt dat meerdan de helft
van de bevolking moet rond
komen van minder dan 500
Surinaamse guldens per
maand, terwijl de armoede
grens voor een gezin ruim bo
ven de 1.000 gulden ligt. De
bisschop spreekt daarom over
toenemende ontwrichting van
het maatschappelijk leven.
Dat de nood werkelijk hoog is
gestegen heeft Pronk woens
dag zelf kunnen aanschouwen
toen hij een bezoek bracht aan
het opvangkamp Njoene Com
be. De beheerder van het cen
trum, assembléelid Jarien
Gabter, vertelde de minister
dat het aantal vluchtelingen
uit het binnenland nog steeds
groeit. Voor 600 vluchtelingen
is nauwelijks plaats. In slaap
zalen van zeven bij acht meter
hangen 's nachts tenminste 60
hangmatten. En hoewel Gab
ter de voedselvoorziening re
delijk noemde, verklaarden
Nederlandse artsen in oplei
ding dat ze in het kamp hon
geroedeem bij kinderen heb
ben geconstateerd. Maar niet
alleen voor vluchtelingen is de
nood hoog. Door het gebrek
■aan deviezen geldt in Surina
me nu een zgn. sellers-market.
Bij een tekort aan voldoende
importen is het de verkoper
die de prijs bepaalt. En bij ge
brek aan concurrentie vliegen
deze omhoog.
Deviezentekort
Het deviezentekort, de bron
van alle 'kwaad, is een direct
gevolg van de stopzetting van
de ontwikkelingshulp na de
decembermoorden in 1982.
Van de 412 miljoen Surinaam
se guldens die de centrale
bank in 1983 nog in kas had,
was er in 1987, bij het aantre
den van de huidige regering,
niet één meer over.
Daarom heeft de regering-Ar-
ron een verdrag gesloten met
de Europese Commissie om tot
een sanering van de economie
te komen. Een Brits onder
zoeksbureau heeft vorige
week het voorlopige onder
zoeksrapport aan de regering
overhandigd. Het is nu aan
Arron om binnen twee maan
den te reageren op de sugges
ties van het bureau.
De Surinaamse premier zit
daarbij in een moeilijk parket.
Aanpassing is vereist, daarvan
is de regering overtuigd, maar
zij wil geen sociale onrust.
„We zitten niet te wachten op
de drie regeri
Daarnaast zit vakboni
Fred Derby op het i
Niet geheel o
Derby de^e week i
kiezingen omdat de I
regering volgens heil
voortmodderen. „Ve?
gen op korte termijn'0
enige mogelijkheid fltige o
einde te maken aan de |kt door
dit land", aldus Derby) Scandii
Criminaliteit
Vooruitlopend op de g^1
sociale onrust lijkt J
mensysteem reeds te 2
schreven als gevolg I
toenemende criminalif1
snelle geld van de
del en de zwarte r
debet aan. Tientallerj
nieuwe Mercedessen
rikaanse auto's druk)
minderbedeelden extj
met de neus op de feil
Zuidamerikaanse toestj
in Suriname nog geen;
maar het aantal straat)
len neemt explosief fj~
stand doen van je au)*1
omdat een geweer op.
is, is in Paramaribo gZC
zondering meer. GE
Tenslotte is Arrons spjflfs
te nog steeds beperkt^
aanwezigheid van hljT
En hoewel de macht"1
gerleider Desi BouteiÖe
de verkiezingswinst |°P
Front in 1987 zeker ni^
genomen, is zonder fn<
stemming nog steeds F_
moeilijk te realiseren.)"
