minkman moet uitkijken" ff Verdachte bomaanslag: Ik ben tegen geweld" Bond vreest chaos op stations tijdens Sail '90 mdere Op Nederland In de Beemster hebben ze nog spouwers 3 NENLAND CcidócSouoofit VRIJDAG 20 JULI 1990 PAGINA 3 ieuw dode pitbull inden in Lelystad fSTAD In Lelystad ~~in medewerkers van de ge- te opnieuw een dode pit- •rriër gevonden. Het toffer dreef met ingeslagen 5ers|el in een sloot. De politie in vjn deze zaak nog geheel in sn duister. Sinds april van dit en flijn nu al vijf dode pitbulls iden in verschillende wate en rond Lelystad. Pas bij •ierde slachtoffer waren ijk sporen van mishande- da^ichtbaar. Volgens de poli- e de)ordvoerder is er nog steeds ;e zij aangifte van vermissing kin door de mogelijke eige- van de honden. Sociale Verzekeringbank betaalde 34,5 miljard AMSTERDAM Vorig jaar keerde de Sociale Verzekerings bank (SVB) 34,5 miljard gulden uit aan ruim vier miljoen men sen die recht hebben op aow, aww of kinderbijslag. Dat blijkt uit het jaarverslag over 1989 van de SVB. De aow-uitgaven na men in het verslagjaar, waarin de twee miljoenste aow'er werd geregistreerd, toe van 24,6 mil jard in 1988 tot 25,4 miljard gul den. Eind 1989 waren er 941 ao- w'ers van honderd jaar of ouder: 257 mannen en 684 vrouwen. Aan kinderbijslag werd vorig jaar 5,9 miljard gulden uitge keerd tegen 5,7 miljard in 1988. Opnieuw brand in duinen Schoorl SCHOORL In het duinge bied nabij Hargen (gemeente Schoorl) heeft gisteren op nieuw een duinbrand gewoed. Snel ingrijpen van de brand weer heeft de schade ditmaal beperkt tot circa vijfhonderd vierkante meter verbrande duin- en bosvegetatie. De poli tie gaat uit van brandstichting, hoewel technisch recherche onderzoek daar nog geen on omstotelijk bewijs voor heeft opgeleverd. „Vijf duinbranden op vrijwel dezelfde plaats bin nen acht dagen is echter te toevallig", aldus de woord voerder. Paraatheidsappèls in BRD afgeschaft DEN HAAG De paraatheid sappèls in de weekeinden voor eenheden van de Landmacht die in de Bondsrepubliek zijn gelegerd, worden per 1 augus tus afgeschaft. Minister Ter Beek van defensie heeft daar toe besloten om de paraatheid- seisen in overeenstemming te brengen met de eisen zoals ze voor de troepen in Nederland gelden. De paraatheidseisen voor de troepen in de BRD, in totaal zo'n vijfduizend militairen, hielden in dat men zich in de weekeinden drie keer moest melden. De verlofregeling verandert vooralsnog niet. Deltavlieger Numan gaat zich volledig richten op milieu QUEBEC De Haagse deltavlieger Eppo Harbrink Nu man, die met een deltavlieger naar New York onderweg is, wil zich gaan inzetten voor een internationale milieuconfe rentie die in 1992 in Brazilië gehouden zal worden. Har- brink heeft zelfs zijn restaurant aan de Denneweg in Den Haag verkocht om genoeg tijd vrij te maken voor zijn plan nen. Met zijn stunts met de deltavlieger wil hij de komende jaren bij airshows de aandacht vestigen op deze conferen tie. Harbrink is gisteren in het Canadese Quebec aangeko men, na een zware tocht over een groot deel van Canada. Later vandaag Vervolgt hij zijn reis met de 1.300 kilometer lange overtocht naar New York. Als alles volgens plan verloopt, zal de Hagenaar daar begin volgende week arri veren. Naar zijn eigen zeggen is de kans groot dat Har- brink daar wordt ontvangen door secretaris-generaal van de Venenigde Naties Perez de Cuellar. De deltavlieger streeft ernaar een passage over het milieu opgenomen te krijgen in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. )A-FRACTIELEIDER WÖLTGENS: ast o uitkj HAAG Thijs ;ens wrijft eens in lard. Hij wil zijn col- Elco Brinkman be niet afvallen, dat is Maar echt ge- sjig met de ideeën van !DA-fractieleider is ;ens niet. mepit de PvdA-fractievoor- allerminst lekker dat min of meer de rd Theeft aangeveegd met de bbere'^su^^aven 'n ^et a^8e" en de subsidies en de eling tussen lonen en so- bitkeringen in het bijzon- hij enkele weken gele- V een CDA-partijcongres vaibppeling al ter discussie »eie|, ondernam Brinkman eeniweek een nieuwe aanval, ndeji een artikel in het blad (ten-Democratische Ver- .1 ingen. Brinkman hekelt re^i de bureaucratie en de nvape automatismen" die h bij het verdelen van verheidsgeld. Ook CDA- lelid Terpstra heeft het A op de korrel genomen, NCW-blad De Werkge- jtelde hij deze week voor idie-uitgaven met tien te verminderen. %ft Wöltgens in een geor- '*<erde aanval van het I op de PvdA, die de kop- hoog in het vaandel >1 staan en veel minder re nt in subsidies wenst te DAgens: „Daar geloof ik niet Al# denk niet dat het gere- et erd is. Kijk, de kern van lak is dat het CDA kenne- de bureaucratie en de fieidsuitgaven onder de p,wil nemen. Nou, daar heb geen bezwaar te- Iedereen is het erover er een zekere mate be- ite j Daar waar de departe menten uitwaaieren en ver starren, moet zeker worden ingegrepen. Maar dit gebeurt via de sociale vernieuwing waardoor taken worden over gedragen aan de lagere over heden. De subsidies jnogen van mij kritisch worden beke ken. Soms is het zo dat de ver keerde groepen, namelijk de hogere inkomens, van allerlei subsidies profiteren. Dat moet worden veranderd. Bij de indi viduele huursubsidie is dat ze ker niet zo. Die komt op de goedé plaats terecht, dus daar moeten we van afblijven. In het algemeen geldt dat de la gere inkomens niet de dupe mogen worden". Bezuinigen op subsidies. Dat lijkt nogal vreemd in het cen trum-linkse coalitie. Heeft de PvdA zelf bruikbare ideeën? „Elk ministerie moet zelf kij ken welke subsidies kunnen verdwijnen. Ik kan geen kant en klare oplossing ophoesten. Maar ik weet zeker dat er sub sidies zijn die kunnen worden aangepakt. De "bewindslieden moeten kritisch zoeken naar bedragen die overbodig zijn. Zo is het grote onzin dat er een miljoen gulden beschik baar is voor projecten voor on derzoeksjournalistiek. Daar moeten de media zelf maar voor zorgen! Ja, ik weet dat mijn partijgenote minister d'Ancona en mijn fractie er mee akkoord zijn gegaan. Maar het blijft onzin. Dat is mijn hoogstpersoonlijke me ning over een onderwerp dat mij hoogstpersoonlijk raakt. Er zullen ongetwijfeld meer sec toren zijn waar geld kan wor den -gevonden. Zo lang het maar geen effecten heeft op de inkomens van de zwakkeren in de samenleving. Dat is de PvdA-inzet". Kennelijk heeft het CDA een andere inzet. Brinkman wil veel meer besluitvorming overlaten aan instellingen als ziekenhuizen en scholen, die zelf hun budget zouden moeten verdelen. Eindelijk laat Wöltgens iets van irritatie blijken: „Dat gaat mij veel te ver! Het risico be staat dat de ongelijkheid in de maatschappij zal toenemen. Er is nu eenmaal een aantal ta ken dat op centraal niveau moet worden geregeld. Er moet bijvoorbeeld belasting worden betaald naar draag kracht. Het inkomensbeleid voor uitkeringen is een zaak van regering en parlement. De koppeling hoort daarbij en is voor de PvdA van wezenlijk belang. Brinkman moet erg uitkijken met zijn pleidooi voor een individualisering van het beleid. Dat leidt al snel tot willekeur. Je gaat dan belang rijke taken overbrengen naar het bestuur van een organisa tie. Dat is eerder een stap te rug dan een stap vooruit. De mensen moeten niet te afhan: kelijk worden van de buien van plaatselijke bestuurders". „Ook het overdragen van geld aan allerlei instellingen zie ik niet zitten. Het klinkt leuk om tegen een ziekenhuis te zeg gen: hier heb je de poet, ver deel het zelf maar. Dan vraag je aan de hond of-ie de worst opzij wil leggen. Mijn grote zorg is dat de inkomens van de betrokkenen geweldig zullen stijgen en dat de dienstverle ning aan het publiek ziender ogen zal dalen. Want ik geloof nooit dat het geld dan, zoals Brinkman beweert, evenredig zal worden verdeeld over za ken als het bestrijden van de wachttijden of het scheppen van arbeidsplaatsen. De bur ger heeft het nakijken, want de democratische controle op het beleid ontbreekt. Brink man zegt dat de mensen vol doende kanalen hebben om hun stem te laten horen, bij voorbeeld via de belangenver enigingen. Maar je kunt jezelf toch niet opsplitsen. Boven dien is het zeer de vraag wat het democratisch gehalte is van veel instellingen. Nee, de besluitvorming moet via de politiek verlopen". Het zit Brinkman zo hoog, dat hij grote vaart wil zetten ach ter de aanpak van de Haagse automatismen. Gaat de PvdA hem afremmen? Wöltgens. „Brinkman is zeven jaar minister van welzijn, volksgezondheid en cultuur geweest. Toen heeft hij de kans gehad de subsidies aan te pakken. Dat is kennelijk on voldoende gebeurd. Dus moet hij ny erg voorzichtig zijn met uitspraken over het subsidie beleid! Als het gaat om de aan pak van het takenpakket van de rijksoverheid zal de PvdA niet akkoord gaan met over haaste stappen. Zoiets kun je beter over een paar jaren uit smeren. En we blijven pleiten voor het uitvoeren van nieuw beleid op belangrijke terreinen als milieu, openbaar vervoer, onderwijs en gezondheidszorg. Ja inderdaad, beleid dat van uit Den Haag wordt opgezet". ROB SEBES Onderscheiding De 79-jarige Sophie Montezinos uit Rijswijk is gisteren onder scheiden met de WSPA-medaille. Deze onderscheiding, van de World Society for the Protection of Animals, ontving Montezinos voor „haar grote verdiensten op het gebied van dierenbescher ming in Afrika". Zij heeft daar een netwerk opgebouwd van jeug dige dierenbeschermers. Mevrouw Montezinos kreeg de onder scheiding van Gordon Walwyn, de voorzitter van de WPSA, de wereldwijde federatie van 320 dierenbeschermingsorganisaties. foto: dijkstra Verrekening OG-belasting met teruggaaf is taboe DEN HAAG Staatssecretaris Van Amelsvoort (financiën) heeft besloten de nog verschuldigde onroerend-goedbelasting vooralsnog niet meer automatisch te laten inhouden op de terug gaaf inkomstenbelasting. Alleen bij notoire wanbetalers kan worden besloten om dat nog wel te doen. Vorige maand was deze regel voor de eerste maal ten uitvoer gelegd, wat leidde tot een golf van boze reacties. Dat kwam vooral omdat het terugga- veformulier het gehele bedrag vermeldde waarop men recht had, terwijl de giro-afschrijving een kleiner bedrag aan overboe king liet zien. Een bijbehorende verklaring werd niet gegeven. Imits van erojls- iheer :t' over een ie vondst in iwachterij larderbos jwolde in ind. Daar een id vijftien te grote als heb ik nog ^gezien", 'J,v4 Smits. «V/ anp rectificatie t iderbescherming gewezen HAAG De president de rechtbank in Den Haag t de eis van vier ouderstich- en tot rectificatie van het lort „Functies en taken van iinderbescherming" afgewe- De ouders, verenigd in het form „Laat ouders ouder !n", spanden een kort ge- tegen de staat aan, omdat ich beledigd voelden door rapport van de commissie- bers. Naar hun mening dt daarin gesteld dat zij hun In belangen laten prevaleren 'ïn die van hun kinderen, vinden zij dat het rapport i representatief beeld geeft de kinderbescherming. Uniek proefproces wegens aanzetten tot zelfmoord AMSTERDAM Bij de rechtbank in Amsterdam is een voor Ne derland uniek proces aanhangig gemaakt wegens het aanzetten tot zelfmoord. Het openbaar ministerie heeft een 31-jarige man uit de hoofdstad gedagvaard omdat hij zijn vrouw jarenlang dermate geestelijk en lichamelijk had mishandeld, dat zij- nog maar een uit weg zag: de dood via het drinken van azijnzuur. Via de familie van het slachtoffer werd justitie op de hoogte ge steld van de omstandigheden waaronder de vrouw tot haar daad zou zijn gekomen. Het OM besloot daarop de echtgenoot te vervol gen. Het Wetboek van Strafrecht zet op dit delict een gevangenis straf van maximaal drie jaar. Omdat de zaak een precedent is en er geen actuele jurisprudentie over voorhanden is, zorgde het openbaar ministerie ervoor dat het gerechtshof in Amsterdam eerst toetste of er kans op een veroordeling bestond. Aangezien het hof een veroordeling niet onaannemelijk achtte, is de man gedag vaard. De zaak is nu terug bij de rechter-commissaris, die eerst nadere onderzoeken moet laten uitvoeren. Ook moet een psychia trisch rapport van de verdachte worden opgesteld. Wel verwacht de rechtbank dit jaar de zaak nog te kunnen afhandelen. RADIO-INTERVIEW NA VRIJLATING AMSTERDAM „Ik ben tegen geweld. Alleen kan het in heel veel gevallen moeten, ontkom je er niet aan. Daar kunnen bom men bij horen. Ook al zou ik zoiets zelf niet doen. Maar terreur? Met on schuldige slachtoffers? Nee". Dit zei de na negen dagen vrij gelaten Amsterdamse filmer, verdacht van het plaatsen van een bom bij het Amsterdamse Aurora-kantorengebouw, gis teren in een interview met Ra dio Noord-Holland. De filmer was niet herkend door getui gen tijdens een zogenaamde Oslo-confrontatie. Daarom be sloot de rechter-commissaris de verdachte vrij te laten we gens gebrek aan bewijs voor zijn betrokkenheid. Officieel blijft hij echter verdachte. „Ze hadden niets tegen me, zo bleek al snel. Op een gegeven moment ging het verhoor al leen nog over het feit dat ik vegetariër was". In het inter view zei de filmer zich „rot geschrokken te zijn" van zijn arrestatie. Hij had ontdekt, dat zijn post werd achtergehou den. Bij navraag op het post kantoor werd hij daar door de politie aangehouden. „Ik had nog geen idee waarom het ging. Ik dacht eerst dat het met de Wolters Noordhoff- krakers te maken had. Daar was ik een paar weken inten sief mee bezig geweest. Ik dacht dat ze via mij de identi teit van de krakers wilden achterhalen". Pas op het hoofdbureau werd hem verteld dat hij er van werd verdacht de dader te zijn van de bomaanslag op het Au- roragebouw. „Ik moest eén beetje lachen. Wat een eer! Daar werden ze een beetje kwaad om". De verhoren - in totaal vier - begonnen vrien delijk. „Ze zeiden dat ze wis ten dat ik de bom niet had ge legd, maar wel ontstoken. Ik zou een beetje stom zijn ge weest. Er ingeluisd door mijn 'vriendjes'. Als je niets zegt krijg je vijftien jaar. Als je zegt wie je vriendjes zijn zorgen wij dat dat vijf jaar wordt en met goed gedrag ben je over drie jaar vrij". De Amsterdammer zegt het sterke vermoeden te hebben gekregen dat de politie bezig is alles wat met de kraakbewe ging te maken heeft in kaart te brengen. Volgens hem heb ben de getuigen foto's van „krakers met kale koppen" - zelf is hij eveneens kaal - en heeft de conciërge van het Au- roragebouw hem aangewezen. De dag na zijn arrestatie wérd hij aan de getuige getoond. „Ik dacht eerst: nou ga je naar huis. Al na vier seconden werd er op de spiegel geklopt. Hij zou me voor honderd pro cent zeker hebben herkend. Natuurlijk schrik je dan. Het kon gewoon niet". De filmer zegt zelf de bewuste avond thuis te zijn geweest. „Televi sie kijken en een beetje rom melen". Tijdens de verhoren werd ook naar zijn verre reizen ge vraagd. „Van die open vragen. Ik heb geen contacten in Bas kenland, nee. Met niemand. Ik ben er wel eens doorheen ge reden op weg naar Portugal. En zes jaar geleden ben ik met een vriend naar Madrid ge weest om Guernica van Pablo Picasso te bekijken en hebben we het dorpje zelf bezocht. Dat is alles wat ik in Baskenland heb gedaan. De politie heeft er niet eens naar gevraagd. De woorden ETA en Spanje zijn niet gevallen". Tijdens de Oslo-confrontatie moesten de 'verdachten' zich hullen in, zoals de filmer het noemde, „waterschadekle- ding" van een groot modehuis. „De getuigen hadden kenne lijk iemand in een wit jack ge zien. De sfeer was wel grappig. Je staat gewoon modepop te spelen". De getuigen herken den hem niet en reeds een paar uur later was hij op vrije voeten. ÜAIBAAI door WILLEM RITSTIER VCt... OMflKTae BENT 4WB0MT VE05Ê7EM. OM P6 TV MEE TE WeMEWJ AMSTERDAM De Vervoersbond FNV vreest dat Sail '90 het vijfjaarlijkse zeilevenement in de Am sterdamse haven voor de spoorwegen op een chaos uitdraait. De bond heeft de NS-directie in een brief ervoor gewaarschuwd dat de conducteurs chaotische toestanden op perrons en in trei nen voorzien. De conducteurs willen niet de verantwoordelijk heid dragen voor calamiteiten die ze door eventuele onderbezet ting niet aankunnen. De vakanties zijn er de oorzaak van dat er te weinig personeel voorhanden is om de stormloop aan te kun- De Beemster, dat vlakke Noordhollandse polderland wordt niet gemakkelijk met cultuur en zeker niet met culinaire prestaties in verband gebracht. De Beemstenaren hadden vermoedelijk nooit tijd voor iets frivools als verfijnde hapjes. Maar ze hebben er in elk geval nog een merkwaardig broodje, de 'spouwer', dat barst van folklore, getuige wat Dirk Schuijtemaker erover vertelt in „Een andere kijk op toeristisch Nederland". K\J»S Het volk dat hier in de Beemster leeft, stamt af van de bewoners die het land aan het water moesten ont worstelen. En dat in een tijd dat de mechanisatie nog ver weg was. Bleef er wel tijd over om te kokkerellen? Het antwoord is nee, afgaand tenminste op wat Dirk Schuijtemaker in het mu seum Betje Wolff van het 'kruisdorp' Midden Beem ster vertelt. Kerkje, wat huisjes, twee ca fés, een snackbar en twee el kaar kruisende wegen. Oud en nog eens oud wat de klok slaat, maar zoals begrijpelijk weinig authentiek culinair genoegen. Wel overigens van over de grenzen: er is een plaatselijke chinees. In derdaad kan Schuijtemaker, een kenner van streekge- bruiken, maar weinig lo kaals uit de Beemster keu ken in zijn herinnering te rugroepen. En als het hem lukt, herinnert hij zich al leen 'ketelkost'. Waarbij het afgrijzen over dat gerecht door hem niet onder stoelen of banken wordt gestoken. Het was een combinatie van erwten cn rijst, vertelt hij, die in zakjes, in één grote pan werden gekookt. Er ging verder een stuk rook- spek in de pan alsook peren. Na het koken werden erw ten en rijst op het bord van de disgenoten bij elkaar ge voegd (de erwten en de rijst werden uit de zakjes gedaan) en de gekookte spek en pe ren completeerden dit hoog tepunt van de dag. Schuijtemaker herinnert zich nog, met nauw ingehou den walging, hoe de gekook te peren uit de brei werden getrokken, terwijl het losge- kookte vet van het spek er nog aan kleefde. Het was echte werkmanskost; de jeugd, denkt hij, zal het niet gewaardeerd hebben. Bij zijn weten wordt het ook ner gens meer bereid in de Beemster. Afgaand op zijn herinnering moet er opluch ting onder de oudere Beem stenaren heersen, dat ketel- kost niet meer hoeft. De Beemster, dat is voor het gemak dat stuk Noord-Hol land, dat door Leeghwater, de beroemde waterbouw kundige, in de zeventiende eeuw is droog gelegd. Mid den Beemster, op de kaart een verloren stipje, maar toch een dorp met eigen ka rakter en zelfs een museum. Het museum is in het vroe gere huis van Betje Wolff gevestigd. Er loopt een expositie (tot oktober) over merkwaardige kermisgebruiken van vroe ger. Waarom hier vermeld? Dat zit zo: De Beemstenaren kweten (en kwijten) zich het hele jaar braaf van hun ern stige taken, maar eens per jaar, met de kermis, spron gen en springen zij uit de band. Zeker waar het con sumpties betreft. Tegen woordig zou het met 'inne men' gekwalificeerd wor den. Dat gebeurt nog steeds met grote gretigheid op ker misdagen en al vroeg over dag. Want voor de kermis neemt men hier de tijd. En het eeu wenoude gebruik wil dat de feestvierders 's morgens na het nuttigen van bier op het kermisterrein, naar huis trokken, alwaar zij zich aan een stevige soep tegoed de den en waarbij de spouwers werden genuttigd. Schuijte maker meldt dat dit con sumptiepatroon nog steeds in zwang is. Maar de spouwers zijn geen gemeengoed meer. Spouwer, een woord dat iets oproept van lang geleden, een on-Nederlandse klank haast. Waar het woord van daan komt, is niet bekend in museum Betje Wolff, maar de broodjes liggen er in elk geval tentoongesteld. Ze zijn na de week dat de expositie loopt, wel wat hard, maar nog eetbaar. Kennissen van Schuijtemaker krijgen ze mee met het consigne ze op een warme bakplaat te leg gen. Hoe spouwers gegeten moeten worden, doet Schuij temaker omstandig voor in het museum. De broodjes moeten warm zijn en dan komt het volgende ritueel: met een mes wordt de spou wer ingesneden, vervolgens moet de consument er zach tjes in blazen, waarna het broodje met een draaiende beweging in twee nette helf ten gedeeld wordt. De jeugd nam deze handelingen se rieus, omdat de plaatselijke folklore voorspelde dat er een vrijer in het verschiet lag op de kermis. Een nogal begeerd vooruitzicht, van alle tijden eigenlijk. „Stel je voor," zegt Schuijte maker na het ritueel ten uit voer te hebben gebracht, „echte spouwers zoals ze toen waren. Ze werden door elke bakker in de Beemster gemaakt, en dat je er een lik boter op smeert....". Hij kijkt er verzaligd bij. Spouwers worden nu alleen nog maar door één bakker in Medemblik gemaakt. Het is een krokant broodje dat een beetje op zo'n hard soep broodje lijkt dat in zuidelijke landen in zwang is. Het heeft ëen gele kleur. Er hoort anijszaad in te zitten en er zit een gleuf in, die de bakker er in heeft geknipt. Dirk Schuijtemaker denkt dat er niemand is in de Beemster die er wakker van ligt denkt dat spouwers geen gemeengoed meer zijn. Ze zijn historie geworden, te zien in het museum.. CHRIS SPÖNHOFF Dirk Schuijtemaker zit aan een eettafel die is opgesteld In museum Betje Wolff in Midden Beemster. Op tafel staan ge rechten die niet meer in zwang zijn of dreigen te verdwijnen, zoals de 'spouwers', harde broodjes die bijna niet meer wor den gebakken. foto. pers unie

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 3