leinigingsrechten
Rijgen de pan uit
Felle kritiek op bezuinigingsplan
55"
ogelijk
iccin tegen
ïjersenvlies-
itsteking
Verdachte bomaanslag
weer op vrije voeten
joeristisch^
Nederland
Enigestekenbakker'
maakt Zwolse Ballet jes
NJ INENLAND
foidaeSomont
DONDERDAG 19 JULI 1990 PAGINA 3
1 (te drukte verwacht
le Europese wegen
HAAG Vakantiegangers zorgen
omend weekeinde opnieuw voor gro-
ukte op de wegen in Nederland en
re Europese landen. In Nederland
^al het vooral om de doorgaande wegen
jstelijke en zuidelijke richting. De
ste knelpunten zijn naar verwach-
A 2 (Amsterdam-Maastricht), A 12
Haag-Arnhem/grens, A 58 Eindho-
gissingen) en de A 67 (Turnhout-
o/grerfs). In het Ruhrgebied is de
op files groot. Ook de routes van en
Ru Berlijn krijgen veel verkeer te ver-
W( en. Op de doorgaande wegen in Oos-
jk en Zwitserland wordt ook veel va-
everkeer verwacht. Voor het eerst
t het deze zomer ook mudvol op de
ilit se wegen: daar gaan zo'n 7,5 miljoen
ebruikers op pad.
Maij wil vervuilde
waterbodems saneren
DEN HAAG Minister Maij (ver
keer en waterstaat) wil de komende
tien jaar op 111 plaatsen in het land
ernstig vervuilde waterbodems aan
pakken. Voor uitvoering van het pro
gramma is in deze kabinetsperiode
125 miljoen gulden nodig. Daarvan
heeft het kabinet 110 miljoen beschik
baar gesteld. De rest komt uit de hef-
fingenopbrensgt van de wet veront
reiniging oppervlaktewateren. De
meeste plaatsen die aangepakt worden
liggen in de mondingsgebieden van de
grote rivieren en in de havens. Ook
enkele kanalen die water van de gro
te rivieren afvoeren zijn verontrei
nigd. Voor het saneren van alle ver
vuilde waterbodems in Nederland zou
1,1 miljard gulden nodig zijn.
Duitse ambassadeur
gaat naar Israël
DEN HAAG Otto von der Ga-
blentz (59), sinds 1983 ambassadeur
van de Bondsrepubliek Duitsland in
Den Haag, wordt overgeplaatst naar
Israël. Eind september, begin oktober
vertrekt hij naar zijn nieuwe post.
Von der Gablentz heeft in ons land
een grote bekendheid gekregen door
zijn grote toegankelijkheid, zijn bijna
perfecte beheersing van de Neder
landse taal en door zijn vermogen
anti-Duitse gevoelens op te vangen.
De ambassadeur ziet Israël als een
heel bijzondere standplaats voor een
Duitser. „Niet alleen vanwege het
verleden, de geschiedenis van de ho
locaust. Het gaat daar om een heel
bijzondere relatie en totaal andere za
ken dan in Nederland".
CBR wil meer
examinatoren
RIJSWIJK Het Centraal Bu
reau Rijvaardigheidsbewijzen
(CBR) in Rijswijk gaat op korte
termijn ongeveer honderd exami
natoren die nu nog in deeltijd of
op contract werken in vaste
dienst nemen. Dit is noodzakelijk
om de onverwachte en aanhou
dende toename van het aantal
examenaanvragen te kunnen ver
werken. Het bureau hoopt boven
dien met deze maatregel de be
staande achterstand van ongeveer
50.000 rijexamens te kunnen weg
werken. Tegen de prognoses in
blijft het aantal aanvragen voor
een rijexamen groot. Het aantal
motor-examens stijgt jaarlijks
zelfs nog met veertig procent.
Melk Leeuwarden
apart verwerkt
LEEUWARDEN De zuivelcoöpe-
ratie Noord-Nederland heeft besloten
de melk van boeren uit het gebied
rond de gesloten vuilverbranding in
Leeuwarden gescheiden te verwer
ken. Een vertegenwoordiger van
Noord-Nederland deelde dit mee op
een voorlichtingsbijeenkomst in
Leeuwarden, voor mensen die onder
de rook van de oven wonen. Onder
de bewoners heerst grote onrust over
met dioxine besmette melk. Die on
rust wil de zuivelcoöperatie nu weg
nemen. Directeur P.A. de Lezenne
Coulander van de Keuringsdienst
van Waren, noemde de maatregel,
„begrijpelijk, maar volgens onze ge
gevens onnodig."
Cl fDERZOEK KONSUMENTEN KONTAKT
IJST UIT:
nv
I HAAG De tarie-
die de consument
t gaan betalen voor
igingsrechten lopen
omen uit de hand.
die conclusie komt
isumenten Kontakt op
id van prognoses die
organisatie heeft ont
ogen van de verschil-
e gemeenten.
gemeenten het afvalbe-
voortvarender zouden
takken, hoeven de tarie-
minder omhoog. De con-
71 entenorganisatie heeft de
ede Kamer en de ge
nten een notitie gestuurd
haar bevindingen.
Vooral mensen met de laag
ste inkomens worden de
dupe van de verhogingen.
Konsumenten Kontakt vindt
het onaanvaardbaar dat, te
gelijk met de forse tariefs
verhogingen, de kwijtschel
dingsmogelijkheden voor
mensen met de laagste inko
mens zo goed als verdwijnen.
De tarieven voor reinigings
recht zijn dit jaar in zeventig
gemeenten gemiddeld met
ruim tien procent gestegen,
zo meldt Konsumenten Kon-
takt. Uitschieter is de ge
meente Velzen met een ver
hoging van 154,1 procent. In
deze gemeente is het tarief
van 111 naar 282 gulden ge
stegen. In Amsterdam is het
tarief met 36,6 procent om
hoog gegaan, terwijl er spra
ke is van een verhoging van
meer dan 20 procent in Zoe-
termeer, Alkmaar, Arnhem,
Leeuwarden, Oss, Rheden en
Tilburg.
Kostendekkend
Deze stijgingen zijn volgens
de gemeenten noodzakelijk
omdat de kosten van de vuil
verbranding en het storten
zijn gestegen. Ook zeggen de
gemeenten de tarieven kos
tendekkend te willen maken
of de kosten van gescheiden
inzameling van huisvuil door
te willen berekenen. In Alk
maar leidde de sluiting van
de verbrandingsoven tot een
forse tariefstijging.
fHOVEN De kans
lat dat er dit of vol-
jaar voor zuigelingen
vaccin op de markt
at tegen één van de
bacteriële vormen
hersenvliesontsteking.
)etf gaat niet om de alom ge-
i°° $de nekkramp, maar om
>rn andere vorm waarmee
jks enige honderden ba-
worden geïnfecteerd,
^en nekkramp is pas over
^jaar of tien een middel
ntèhikbaar.
id
Gezondheidsraad, een ad-
int orgaan van de regering,
ar gt zich na de zomer over
wii vraag of het uit de Vere-
v0' de Staten afkomstige vac-
kan worden toegevoegd
het 'DKTP-cocktaü', de
iting voor jonge kinderen
n difterie, kinkhoest, te
en polio. Ook is het
ilijk dat het vaccin apart
dt toegediend.
preparaat is reeds in Ne-
'Jand geregistreerd als
ezf 'del v or kinderen van
erhalf jaar en ouder,
ir ir is nog niet leverbaar
mt dat de Amerikaanse pro-
1 ent niet aan de grote
in ag kan voldoen. Ameri-
msinse studies hebben aan-
nafaond dat het vaccin ook
)aby's vanaf drie maan-
kan worden toegediend.
Nederland is dit van
P» mg omdat de meeste
htoffers juist jonger zijn
anderhalf jaar.
8 bacteriële vorm waar het
om gaat is de Haemop-
is influenzae, niet te ver
ren met nekkramp. Ove-
_£ns wordt internationaal
nationaal ook onderzoek
aan naar een vaccin te-
nekkramp.
gens het Rijksinstituut
r Volksgezondheid en
leuhygiëne (RIVM) in
hoven is dit onderzoek
tenschappelijk gezien in
i vergevorderd stadium,
zal echter nog vele jaren
ren voordat een vaccin op»
markt komt.
n
Paard in sloot
Brandweer, politie en omstanders zijn gisteren in Culemborg een tijd in de weer geweest om de
merrie Belinda op het droge te hijsen. Het paard was in een sloot terecht gekomen en kon er op
eigen kracht niet uit. Met brandslangen werd het dier uiteindelijk op het droge gehesen.
foto: pers unie
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG De opposi
tiepartijen in de Tweede
Kamer en de centrale or
ganisaties van werkgevers
en werknemers hebben
felle kritiek op de bezui
nigingsplannen van het
kabinet. Ook de PvdA, de
coalitiepartner van het
CDA, staat niet te juichen.
De PvdA wil dat er absoluut
niet wordt getornd aan de in
dividuele huursubsidie. Ook
met andere subsidies moet vol
gens de PvdA voorzichtig wor
den omgesprongen. Het CDA
is als enige ronduit te spreken
over het resultaat van de be
sluitvorming over de begroting
1991.
Het kabinet wil volgend jaar
ongeveer een miljard gulden
besparen om het financierings
tekort van het rijk terug te
brengen naar 4,75 procent van
het nationaal inkomen. Een
deel van dit bedrag wordt op
gehoest door te snijden in
overheidssubsidies en uitgaven
voor sociale zekerheid. Minis
ter Kok (financiën) overweegt
daarnaast de accijns op tabak
en alcohol te verhogen.
De VVD vindt het een bleek
pakket. Volgens de liberale
woordvoerder De Korte ba
seert het kabinet zich te veel
op de aanhoudende groei van
de economie. „Dat belooft wei
nig goeds voor een toekomst
met minder economische
groei", aldus De Korte. Hij
vindt het opvallend dat het
kabinet niet meer spreekt over
de twee miljard gulden die
volgend jaar was bestemd voor
nieuw beleid. „Kennelijk zijn
die plannen door de kaas
schaafmethode grotendeels on
gedaan gemaakt", aldus De
Korte. Ook D66-woordvoerder
Wolffensperger hekelt deze
methode waarachter het kabi
net „een gebrek aan creativi
teit verbergt". PvdA-fractie-
leider Wöltgens vindt het te
vroeg voor een eindoordeel
over het kabinetsplan. Hij wil
wachten tot eind augustus, als
het kabinet een definitieve
keuze heeft gemaakt.
Zo moet het ministerie van
volkshuisvesting zestig miljoen
gulden inleveren. Nog niet
duidelijk is of dit ten koste
gaat van de individuele huur
subsidies. Volgens Wöltgens
„mag daar geen sprake van
zijn". De PvdA krijgt steun
van de Nationale Woningraad
(NWR), de grootste organisatie
van woningbouwverenigingen.
NWR-directeur Van Velzen
vindt dat gezinnen met lage
inkomens niet de dupe mogen
worden, vooral niet omdat de
hoogte van de subsidies de
laatste jaren is achtergebleven
bij de stijging van de huren.
Met het CDA vindt de PvdA
de voorgenomen besparing
van 100 miljoen op de arbeids
ongeschiktheidswet (wao) een
positief signaal. Volgens beide
partijen maakt het kabinet
duidelijk dat het geen afwach
tende houding inneemt tegen
over het groeiende aantal
wao'ers. De PvdA vindt het
prima dat er kritisch wordt ge
keken naar de overheidssubsi
dies.
De werkgevers hebben de fel
ste kritiek. Het VNO meent
dat het kabinet een gebrek aan
daadkracht vertoont. Het be
drag van de besparingen is te
laag, aldus het VNO. Boven
dien is de verzwaring van de
lasten in striid met de afspra
ken die in december zijn ge
maakt tussen kabinet en socia
le partners, vindt het VNO.
Het NCW stelt dat het kabinet
echte keuzes uit de weg gaat
en betreurt het dat er met
geen woord wordt gerept over
de verdere afslanking van het
overheidsapparaat. De vakcen
trales FNV en CNV noemen
het kabinetsplan respectieve
lijk „een beetje natte-vinger-
werk" en „puur voorbarig".
De NZR, de nationale zieken
huisraad, is verbaasd over de
besparing van 120 miljoen op
de volksgezondheid die vooral
nieuwbouw en fysiotherapie
zal treffen. Volgens de NZR
moet het eindelijk eens afgelo
pen zijn met de bezuinigingen
in deze sector. Dat staat ook in
het jaarverslag 1989 van de
NZR.
Smog bedreiging
voor
gezondheid
kinderen
BILTHOVEN Smog heeft
ook bij gezonde kinderen een
negatief effect op de long
functies.
Dit blijkt uit een onderzoek
van het Rijksinstituut voor
Volksgezondheid en Milieuhy-
fiëne (RIVM) in Bilthoven en
e Landbouwuniversiteit Wa-
geningen. „Het effect is welis
waar gering en na een paar
dagen functioneren de longen
weer gewoon. Maar als er jaar
in jaar uit zo'n aanval op de
longen wordt gedaan, zal dat
zeker schadelijke gevolgen
hebben", aldus RIVM-onder-
zoeker dr.Onderdelinden.
Eerder werd aangenomen dat
de luchtvervuiling, vooral af
komstig van industrie en ver
keer, alleen voor bejaarden en
cara-patiënten schadelijk was.
Maar met het onderzoek is nu
voor het eerst aangetoond dat
smog de conditie van gezonde
kinderen aantast. De uitkom
sten van smogonderzoek staan
vermeld in het deze week ge
publiceerde jaarverslag lucht
kwaliteit 1989 van het RIVM.
Staking
In de haven van Amsterdam is het personeel van het Spaanse schip Laura Pando in staking ge
gaan, omdat over de maanden juni en juli nog geen gage is uitbetaald. Naast de Laura Pando zijn
in totaal vier van de vijf schepen van de Spaanse maatschappij Maritima Antares Santander door
de bemanningen stil gelegd. foto: anp
Brinkman stelt
koppeling weer
ter discussie
(Vervolg van voorpagina)
DEN HAAG CDA-leider
Brinkman betwijfelt het
nut van allerlei algemene
maatregelen die de inko
mens van de minima
moeten verbeteren. De
CDA-fractieleider ziet meer
heil in een aanpak die ge
richt is op individuen en
specifieke groepen.
De koppeling tussen lonen en
uitkeringen, één van de speer
punten van het kabinetsbeleid,
zit Brinkman niet lekker. Hij
vraagt zich af of „het geld wel
voldoende op de juiste plaats
terecht komt". Daarnaast
meent Brinkman dat er „mis
schien wel iets voor te zeggen
valt" om het stelsel van uitke
ringen die hoger zijn dan het
minimumniveau over te laten
aan werkgevers en werkne
mers. Verder vindt Brinkman
dat alleenverdieners er in het
huidige belastingstelsel relatief
ongunstig vanaf komen ten
opzichte van gezinnen met
meerdere inkomsten. De com
missie-Stevens die zich over
verdergaande belastingvereen
voudiging buigt, zou daar naar
moeten kijken.
Over het „topzware politiek-
bureaucratische proces" in
Den Haag maakt Brinkman
zich grote zorgen. „Aan het
Binnenhof is een incrowd-ge
beuren gegroeid", aldus Brink
man. „De burger ontwaart in
Den Haag nog slechts één pot
Brinkman vindt dat de over
heid „terug moet naar de bur
ger": „Niet in Den Haag, maar
in de gemeente, op school of in
het ziekenhuis moet de afwe
ging worden gemaakt waar
voor het geld het beste kan
worden uitgegeven. De Haagse
politiek kijkt hoe langer hoe
minder naar het individu. We
moeten veel meer terug naar
de individuele beoordeling".
Volgens Brinkman bestaat niet
het gevaar dat de democrati
sche controle verdwijnt als be
voegdheden worden gedecen
traliseerd. „De burger heeft
via allerlei platforms veel in
vloed", aldus Brinkman, die
wordt tegengesprc
Wöltgens. Volgens
fractieleider is het zeer de
vraag of veel instellingen wel
een democratisch bestuur heb
ben.
AAIBAAI
door WILLEM RITSTIER
AMSTERDAM De 33-jarige Amsterdammer die werd ver
dacht van de bomaanslag op het Amsterdamse kantoorcomplex
Aurora is gisteren op vrije voeten gesteld.
Volgens de advocaat van de man, mr. Tijsterman, achtte de
rechter-commissaris onvoldoende gronden aanwezig om de
voorlopige hechtenis te laten voortduren. De man heeft sinds
zijn aanhouding op 9 juli vastgezeten. De rechter-commissaris
besloot tot vrijlating omdat de man door geen van de zes getui
gen van de politie werd herkend. Ook waren er getuigen a dé
charge, die verklaarden de man op het moment van de aanslag
elders te hebben gezien. Volgens het openbaar ministerie blijft
de man echter wel een verdachte en gaat het onderzoek gewoon
door.
Het is allemaal
handwerk, die Zwolse
Balletjes. Snoepjes die
alleen in deze stad
worden gemaakt, door
de enige 'stekenbakker'
die er nog over is, Klaas
Kappers. Hij maakt
gewag van een
behoorlijk zwaar karwei
als hij het vandaag in
,,Een andere kijk op
toeristisch
Nederland over zijn
stiel heeft.
Vier dagen van de week
levert Klaas Kappers
slag met weerbarstige
strengen suikerdeeg.
Want de produktie van
de Zwolse Balletjes is
puur handwerk, vertelt
Klaas vergenoegd. Ze
worden gemaakt- van
voornamelijk suiker en
wat andere toevoegin
gen, die Kappers per se
niet wil noemen.
De balletjes vinden tot ver
buiten de grenzen van de
stad aftrek. Enkele grossiers
nemen het snoepgoed van
Kappers af. Verder collega-
bakkers in en rond Zwolle
en tenslotte verkoopt de ma
ker nog wat in een eigen
winkeltje boven de bakkerij.
Het is echt pezen om dage
lijks de tientallen kilo's te
kunnen leveren, verzucht de
bakker.
Kappers beschikt over een
recept over de samenstelling
waarvan hij als het graf
zwijgt. Met de eigenaresse
van het bakkerspand aan
het Grote Kerkplein in
Zwolle, heeft hij een con
tract over de samenstelling
van de balletjes. Op straffe
van een ton mag geen van
beide partijen er iets over
naar buiten brengen.
Zwolse Balletjes zijn snoepjes
van weleer, die vroeger door
verschillende 'stekenbak-
kers' in de stad werden ge
maakt. Steek is volgens het
woordenboek een oude be
naming voor gekleurd
snoepje of zuurtje. Voor de
oorlog moeten er nog vijf
van die bakkers in Zwolle
hebben gezeten, maar de
bakkerij waar Kappers het
snoepgoed nu produceert is
echt de laatste. De balletjes
bakkerij dateert van 1845.
Je kunt bij Kappers in het
ouderwetse winkeltje, waar
het aromatisch en zoet ruikt,
balletjes kopen in een entou
rage, die uit schoolboekjes
van rond de eeuwwisseling
lijkt geslopen. Er bestaat een
heel scala aan Zwolse Balle
tjes. Kappers noemt ze, ern
stig kijkend, op: „Zwarte,
vanille, citroen, mandarijn,
reine claude, frambozen,
anijs en kaneel".
Hete koffie
De zwarte werden vroeger
door de veeboeren op de
Zwolse markt gekocht. Ze
namen zo'n bal in hun mond
en dronken er hete koffie
bij. Koffie en bal smolten zo
samen tot een smakelijke
melange. De koffie kochten
ze ook in de bakkerij en ze
zaten die in de zitkamer van
de bakker te slempen. Vol
gens Kappers worden de
zwarte balletjes, pure kandij
eigenlijk, nog steeds op deze
manier op het platteland
rond Zwolle geconsumeerd.
Eén variant van zijn balle
tjes lijkt verdacht veel op
Zeeuwse babbelaars. Klaas
Kappers doet er niet moei
lijk over: die ene balletjes-
soort is inderdaad ongeveer
hetzelfde als een babbelaar
uit Zeeland. En dan is er nog
iets met de gekleurde vari
ant van de balletjes: die
snoepjes heten in het westen
van Nederland ulevellen.
„Vraag me niet waar dat
vandaan komt, in elk geval
heten ze bij ons niet zo".
Dus suiker gaat erin, enne...
De bakker lacht slim. „Nee,
nee daar begin ik niet aan.
Ik wil alleen wel kwijt dat
ik de grondstoffen uit België
haal. Dat is van oudsher een
echt suikerwerkland". Enne,
van die suiker wordt deeg
gemaakt, meneer Kappers,
hoezo deeg?
„Ja, dat heet dan zo", zegt de
balletjes-bakker zorgvuldig
zijn zinnen formulerend, als
of het recept door verspre
king toch nog te vernemen
zou kunnen zijn. „Maar het
is pure suiker".
Forse balen
De suiker, in forse balen
aanwezig, wordt gekookt, zo
laat hij zien in de bakkerij
die in de kelder van het
pand is gevestigd. Er staan
grote koperen kookpotten,
die al honderd jaar ten dien
ste staan van de balletjespro-
duktie. Die pannen worden
verhit op open vuur, wil de
bakker als saillant gegeven
niet onvermeld laten. Als de
suiker een taaie massa is,
wordt die op een met meel
bestrooide werktafel gestort.
„En dan ga ik er mee in de
slag, hè" aldus een montere
Kappers.
Hoe precies meneer Kap
pers? Maar daar komt niets
van in, de bakkerij is net
schoon gemaakt en boven
dien, het blijven handelin
gen die voor vreemde ogen
niet bestemd zijn. Het moet
een soort karate met het sui
kerdeeg zijn, heel zwaar ge
zwoeg allemaal. Vroeger was
het nóg erger, toen de balle
tjes stuk voor stuk van de
grote suikerstreng moesten
worden gesneden. Sinds ge
ruime tijd wordt de taaie
massa tot de snoepjes ge
vormd door middel van een
matrijs. Dat is de enige con
cessie aan de mechanisatie,
die Kappers heeft willen
Snoepjes van weleer: dat is
dus vanaf 1848. De bakker
die ze toen bakte, heeft het
recept doorgegeven en uit
eindelijk is het bij Kappers
terecht gekomen. Terwijl hij
vertelt, rinkelt af en toe de
deurbel van het nostalgische
winkeltje waar de sfeer van
het Zwolle van anderhalve
eeuw hangt. De klant wordt
hier niet snel en efficiënt ge
holpen. Daar knappen som
mige bezoekers op af, vertelt
Kappers.
„Veel mensen komen om
een praatje te maken. Je
hebt soms klanten die dat al
lemaal te lang vinden duren
en die vertrekken boos, zon
der iets te kopen. Nou dat is
ook best, we leven niet van
die winkel, maar van de bal
letjes".
CHRIS SPÖNHOFF
JwinKDLK
Klaas Kappers voor de ingang van zijn bakkerijtje in het cen
trum van Zwolle. Hij is de enige 'stekenbakker' van Neder
land die Zwolse Balletjes maakt. foto: pers unie
