Gehandicaptensport kent ook incidenten
1
mal
Ie
Tweeduizend sporters uit zevenenveertig landen
Mager
Stoke mandeville
Grootste wens
Rivaliteit
Topsport
Nederlandse
delegatie
telt 120
deelnemers
Atletiek grootste onderdeel
Laan
Duifhuize
V andierendonck
Van der bosch
Speciaal poststempel
ZATERDAG 7 JULI 1990 PAGINA 27
Prinses Margriet
opent over een week,
op zaterdag 14 juli,
de Wereldspelen
voor Gehandicapten
in Assen.
Tweeduizend
invalide sporters uit
totaal 47 landen
treden dan bijna twee
weken lang tegen
elkaar in het
strijdperk. De
wedstrijden worden
gehouden op veertien
locaties in vier
plaatsen: Assen,
Drachten,
Westerbork en het
Paterswoldse meer.
Niet eerder werden
de wereld
kampioenschappen
voor gehandicapten
op zo'n grote schaal
gehouden.
Wereldspelen voor
Gehandicapten
Assen 1990
De tweeduizend gehandicapte spor
ters voor de Wereldspelen voor Ge
handicapten komen uit totaal 47
landen. Aanvankelijk hadden zich
bijna zeventig landen ingeschreven.
Twintig delegaties trokken zich om
uiteenlopende redenen terug. Op
vallend is de aanwezigheid van ze
ven ploegen uit het Arabische deel
van de wereld: Bahrein, Egypte,
Jordanië, Irak, Iran, Kuwait en
Marokko.
Voor het eerst is er ook een grote delega
tie uit het Oostblok. In totaal doen vijf
landen vanachter het inmiddels gevallen
IJzeren Gordijn mee: Polen, Hongarije,
Tsjechoslowakije, de Sovjet-Unie en de
DDR. Bulgarije had aanvankelijk ook
interesse getoond, maar is later afge
haakt. De Oosteuropese belangstelling is
beduidend groter dan tien jaar geleden
bij de Paralympics in Arnhem, de Olym
pische Spelen voor Gehandicapten.
Toen waren alleen Polen en Tsjechoslo
wakije aanwezig.
Wellicht wat teleurstellend in dat op
zicht is de ietwat magere Afrikaanse ver
tegenwoordiging met slechts drie landen:
Egypte, Kenya en Marokko, waarvan
ook nog twee onder de Arabische in
vloedsferen vallen. Uit Azië is vooral Ja
pan de grote afwezige.
Volgens sportleider Jaap Brouwer willen
de Arabische landen zich meer dan ooit
op internationaal niveau presenteren.
„Ze zijn zich sterk aan het ontwikkelen.
De situatie in die landen loopt natuur
lijk nog wat achter ten opzichte van het
westen, maar er is duidelijk sprake van
nieuwsgierigheid. Dat zie je bij de valide
sporten, dat zie je ook bij de invalide
sporten".
Landen die niet zijn aangesloten bij de
internationale sportfederaties voor ge
handicapten (er zijn er vier, al naar ge
lang de handicap) konden bij voorbaat
niet meedoen aan de Wereldspelen.
Daarom geen aanwezigheid van invalide
atleten uit Zuid-Afrika. Dat land wordt
ook binnen de invalidensport door de
federaties geweerd vanwege de apart
heids-politiek.
Deze constructie van internationaal lid
maatschap heeft er overigens toe geleid
dat ook enkele landen die wel wilden ko
men uiteindelijk met zijn toegelaten.
Dat gold bijvoorbeeld voor de Suri
naamse delegatie.
De onderstaande landen zijn tijdens de
Wereldspelen in Assen aanwezig:
Europa: België, Bondsrepubliek Duits
land, Cyprus, Denemarken, Engeland,
Faroër Eilanden, Finland. Frankrijk,
Griekenland, Ierland, Italië, Joegoslavië,
Liechtenstein, Luxemburg, Nederland,
Noorwegen, Oostenrijk, Portugal, Schot
land, Spanje, IJsland, Zweden, Zwitser
land. Oostblok: DDR, Hongarije, Polen,
Sovjet-Unie, Tsjechoslowakije. Afrika:
Egypte, Kenya, Marokko. Azië: Bahrein,
China, Horig Kong, Indonesië. Irak,
Iran, Israël. Jordanië. Korea, Kuwait,
Thailand. Noord-Amerika: Verenigde
Staten, Canada. Zuid-Amerika: Argenti
nië, Brazilië. Australië: Australië.
ASSEN - Er was uiteindelijk een
oorlog voor nodig om daadwerke
lijk oog te krijgen voor de gehandi
capte medemens. Dat had de
Griekse wijsgeer Herakleitos bijna
2500 jaar geleden al begrepen. „De
oorlog is de vader van alle dingen",
stelde hij. Bijna drieduizend jaar
later bleek die uitspraak nog altijd
actueel.
Het was de Amerikaanse ex-marinier
G.A. Harrison die in de jaren vlak na de
oorlog aan de basis stond van wat nu de
gehandicaptensport heet. Harrison, met
het spookbeeld van de oorlog in de Paci
fic voortdurend in gedachten, organi
seerde na vele omzwervingen in 1952
een congres in Parijs, dat vérstrekkende
gevolgen had. Dit congres was het begin
van internationale samenwerking en
bundeling van de initiatieven die voor
heen her en der in de wereld werden
ontplooid.
In de jaren vóór 1940 was het met de ge
handicaptensport snel bergafwaarts ge
gaan. Frankrijk bijvoorbeeld bezat sinds
1927 een grote sportorganisatie voor
oorlogsinvaliden (uit 1914-1918) met
vijftienhonderd leaen, maar die werd in
de loop van de jaren dertig opgeheven,
omdat de leden simpelweg te oud waren
geworden. Pas na de Tweede Wereldoor
log werd de organisatie weer nieuw le
ven ingeblazen.
Voor het eerst hoorde men toen van het
Stoke Mandeville Hospital in Aylesbury
(GB), waar een zekere dr. Ludwig Gutt-
mann de scepter zwaaide. Guttmann
vertelde zijn gehoor hoe hij sport had
verweven met het revalidatie-program-
ma. Om de krachten te meten werden er
ook op kleine schaal wedstrijden gehou
den, de Stoke Mandeville Games.
Guttmann hanteerde een voor die tijd
ongebruikelijke, maar verdienstelijke
theorie. Hij stelde na een diepgaand on
derzoek vast dat de mens lang niet alle
mogelijkheden benutte van de spieren
en spiergroepen. Verlamden zouden met
de juiste training en oefening deze onge
bruikte bronnen kunnen aanboren om
zich alsnog weer verdienstelijk te ma
ken.
Guttmanns theorie wierp vruchten af.
De na een ongeluk verlamd geworden
Etiopische marathonloper Abebe Bikila
- hij won goud tijdens de Olympische
Spelen in Rome en Tokyo - slaagde er
in na zijn revalidatie een verdienstelijk
handboogschutter te worden. Zo werden
er honderden - voornamelijk oud-mili
tairen - in Guttmanns hospitaal behan
deld.
Ook elders in de wereld slaagden gehan
dicapten erin, hetzij op eigen krachten,
hetzij met hulp zich een plaats in de sa
menleving te veroveren. De Duitser
Toni Brutscher werd in de Tweede We
reldoorlog het rechterbeen afgeschoten.
Hij liep tot 1947 op krukken, begon de
ski-sport te beoefenen en werd twee jaar
later Duits kampioen schansspringen.
Guttmanns grootste wens ging in 1960
in vervulling toen de Paralympics wer
den gekoppeld aan de „echte" Olympi
sche Spelen in Rome. De internationale
sportwedstrijden voor gehandicapten
kwamen vanaf dat moment in een
stroomversnelling. Tijdens de Olympi
sche Spelen in 1968 waren er 750 deel
nemers uit 29 landen. De Paralympics in
Arnhem telde tweeduizend sporters uit
42 landen. Assen is nog internationaler
met evenveel deelnemers uit 47 landen.
In hun jacht naar maatschappelijke er
kenning hielden de internationale sport
bonden zich lange tijd vooral met zich
zelf bezig. De blinden zouden niet kun
nen samenwerken met sporters in een
rolstoel; rolstoelgebruikers niet met de
spastici, enzovoorts. En zo bleef ieder
een op zijn eigën eilandje zitten kniezen.
Het duurde lang voordat ze elkaar von
den. Pas in 1976, in het Canadese To
ronto, werd een nieuwe formule gehan
teerd en waren er wedstrijden voor blin
den, rolstoelgebruikers en zij die een of
meer ledematen missen op hetzelfde
moment mogelijk.
Het vormde de inleiding voor de We
reldspelen voor gehandicapten, zoals die
vanaf volgende week zaterdag in Neder
land plaats vinden.
De deelnemers zullen zeker ook te ma
ken krijgen met de rivaliteit en antipa
thie die (ook) in de gehandicapten-sport
aanwezig is. Ook de Wereldspelen voor
Gehandicapten in Assen zijn niet ver
schoond gebleven van hiermee verboden
incidenten. Pogingen om de geestelijk
gehandicapten binnen het geheel een
plaats te geven, stuitten op zoveel verzet
dat er niet meer in zat dan een afgeleid
toernooitje elders in de Drentse hoofd
stad. Uiteindelijk werden die wedstrij
den afgelast en blijven ze allemaal thuis.
„Ik wil alle indruk vermijden dat het
gaat om discriminatie. Maar je spreekt
wel over twee volstrekt verschillende
disciplines", zei Wereldspelen-voorzitter
A. van Emden kort geleden vergoeilij-
kend.
Handboogschie-
ten werd een po
pulair onderdeel
bij de gehandi
captensport toen
de invalide ge
worden mara
thonloper Abebe
Bikila zich op dit
onderdeel ging
toeleggen.
Op de foto de
Nederlander
Koen Könemann
die jarenlang tot
de vaderlandse
top behoorde.
FOTO: SP
De federaties hebben elkaar in ieder ge
val op één punt gevonden: het gaat om
topsport. Gehandicaptensport zal nooit
die status krijgen als de professionals in
welke tak dan ook. Niemand zal dan
ook een Ben Johnson op de Asser atle-
tiek-banen zien. De prestaties zijn er in
het licht van de handicap echter niet
minder om, waarbij het voorbeeld van
de eenbenige hoogspringer die de 1,96
haalt wellicht het meest tot de verbeel
ding spreekt.
ROB SIEBELINK
Van links naar
rechts: Monique
van der Bosch,
Chant al
Vandierendonck
en Jan Laan.
Atletiek is verreweg het grootste wedstrijd-onderdeel tijdens de
komende Wereldspelen voor Gehandicapten. Zo'n zevenhonderd
atleten strijden om de diverse eerste plaatsen bij de loop-, spring
en werpnummers. Rolstoelers beoefenen atletiek sinds 1946 in
wedstrijdverband. De nationale doorbraak kwam in 1953, toen de
Nederlanders aanwezig waren op de Stoke Mandeville Games in
Engeland. Ruim twintig jaar later konden ook visueel gehandicap
ten meedoen en later volgden nog de spastici. Tijdens de Wereld
spelen is vrijwel iedere dag atletiek te zien. De wedstrijd-onderde
len worden afgewerkt op het sportpark aan de Houtlaan in Assen.
Het hoogtepunt van de atletiek-wedstrijden is op 25 juli, tevens de
laatste dag van de Wereldspelen, met een rolstoel-marathon door
Assen en omgeving. Er zijn buiten Assen nog drie locaties waar
wordt gesport. Dat zijn Drachten (zwembad De Welle) voor de
zwem-onderdelen, het Paterswoldse meer voor roeien, zeilen, ka
noën en surfen en Westerbork (Prinses Margriet Manege) voor het
paardrijden.
De Nederlandse delegatie voor de We
reldspelen bestaat uit bijna 120 sporters.
Nederland is in Assen vertegenwoordigd
in de sporten tafeltennis, atletiek, voet
bal, handboog-schieten, zwemmen,
paardrijden, zeilen, schieten, volleybal
en rolstoel-tennis.
De populairste sporten binnen de Neder
landse ploeg zijn tafeltennis, atletiek,
zwemmen en zeilen. Circa de helft van
de sporters beoefent een van deze vier
wedstrijd-onderdelen.
Alle leden van de Nederlandse delegatie
worden op donderdag 12 juli in Assen
verwacht. Zij verzamelen zich eerst in
de Triantha-hal en worden vanaf daar
naar het Village-center vervoerd. Daar
voltrekt zich de officiële ontvangst. Zij
vertrekken op 27 juli, twee dagen na de
sluiting van de Spelen.
De deelnemers aan de Wereldspelen uit
de Haagse en Leidse regio zijn:
De 39-jarige Jan Laan uit Noordwijker-
hout komt bij de visueel gehandicapte
hardlopers uit op de 1500 en 5000 me
ter. De atleet van het Leidse De Sleutels
nam vorig jaar voor het eerst deel aan
een groot toernooi. Bij de Europese
kampioenschappen in het Zwitserse Zu
rich eindigde hij als eerste op de 1500
meter en hij veroverde brons op de 800
meter. De slechtziende atleet (voor insi
ders: categorie B3) doet al acht jaar aan
atletiek bij zijn validen-vereniging en
heeft twee jaar geleden ook aangesloten
bij de gehandicapte sporters.
Johan Duifhuize uit 's Gravenzande
komt komende week nagenoeg iedere
dag in actie in het Assense zwembad. De
28-jarige Westlander, die sinds 1975
kampt met spierverlammingen (catego
rie CP 7), is lid van de validen-vereni
ging Allicante. Voor Duifhuize beteke
nen de Wereldspelen zijn derde grote
toernooi. Hij werd tweemaal eerder afge
vaardigd naar de Open Zweedse kampi
oenschappen, waar hij vorig jaar een
maal en dit jaar tweemal brons verover
de. Duifhuize, die momenteel kampt
met een lichte blessure, komt uit op de
onderdelen vrije slag (50, 100 en 200
meter), rugslag (100 meter) en wisselslag
(150 meter). De 100 meter schoolslag,
waarvoor hij zich ook had ingeschreven,
is van het programma geschrapt.
Dat Nederland een toonaangevende rol
vertolkt in het internationale rolstoelten-
nis bewijzen Chantal Vandierendonck
en Monique van der Bosch bij bijna elk
toernooi in de wereld. De uit Pijnacker
afkomstige Chantal Vandierendonck
(24) liep haar handicap jaren geleden op
bij een verkeersongeluk. Evenals haar
zus Nathalie was zij al een verdienstelijk
De 25-jarige Monique van der Bosch uit
Alphen aan den Rijn is de voornaamste
concurrente van Vandierendonck. Het
tweetal speelde in 1988 tijdens de Para
lympics in Seoul nog een aantal demon
stratiepartijen. Van der Bosch, oorspron
kelijk afkomstig uit het Brabantse St.
Oedenrode, belandde op haar veertiende
in een rolstoel als gevolg van een rugtu
mor. Zij werkt als „mobiliteits-adviseu-
ze" bij een Alphense rolstoelimporteur.
Zwemfederaties maken
wedstrijden spannender
Van de tweede tot en met de laatste dag
staat er zwemmen op het programma
van de Wereldspelen. In het overdekte
zwembad De Welle in Drachten strijden
enkele honderden deelnemers om de
gouden, zilveren en bronzen medailles.
De internationale sportfederaties hebben
de indeling van het zwemmen recent
veranderd om meer spanning in de wed
strijden te brengen.
Voorheen waren de onderdelen zo ge
specialiseerd dat bijna elke zwemmer in
aanmerking kwam voor een ere-plak.
Van de oorspronkelijke ruim dertig klas
sen waarin de medailles waren te verdie
nen, is nog nog maar de helft over. Voor
spastici blijven de diverse CP-klassen en
voor blinden en slechtzienden de gebrui
kelijke drie B-klassen.
De overigen zwemmen in een systeem
van tien onderdelen. Binnen elk van
deze klassen komen sporters met ver
schillende handicaps tegen elkaar uit,
waarbij rekening is gehouden met de
zwaarte van de handicap. Volgens de fe
deraties is het gevolg meer spanning,
meer competitie en meer concurrentie.
Er worden afstanden gezwommen van
vijfentwintig tot en met achthonderd
meter in vlinderslag, vrije slag. school
slag, rugcrawl en wisselslag. Daarnaast
zijn er verschillende estafette-onderde
len. 's Morgens en in de voormiddag
zijn er de series. De snelste acht plaatsen
zich voor de finales, die in de namiddag
en avond worden gehouden.
De PTT neemt ter gelegenheid van de Wereldspelen een speciaal
poststempel in gebruik. Voor verzamelaars en filatelisten zijn er
twee manieren om het bijzondere stempel te krijgen.
Zij kunnen tijdens de Wereldspelen een gefrankeerde envelop stu
ren naar het hoofdpostkantoor in Assen, Postbus 99110, 9400 AA
onder de vermelding van .Stempel Wereldspelen voor Gehandi
capten'. Ook worden speciale enveloppes uitgebracht voorzien van
het stempel, die later door de filatelie te koop worden aangeboden.
Ook alle standaardpost in de noordelijke provincies wordt tijdens
de Spelen voorzien van het bijzondere stempel. De districtskanto
ren in Zwolle, Leeuwarden en Groningen nemen een speciale
stempelvlag in gebruik.
In normale gevallen moeten instanties flink betalen als de PTT
een speciale stempel in gebruik neemt. In dit geval zijn de kosten
niet volledig doorberekend. De enige winst die de PTT denkt te
maken is de verkoop van extra postzegels. „Voor de filatelist is
het stempel immers alleen interessant als er een postzegel onder
zit", aldus Briggeman, directeur van het postkantoor Assen
'CcldócSoUAOTlt
