Bevolking Washington
in de ban van proces
tegen zwarte
'drugs-burgemeester'
p
linal
Ie
VRIJSPRAAK BARRY,
ANDERS ONLUSTEN
Russische
mijnwerkers
hebben weinig
te vieren
Haat
Obsessie
Deplorabel
Kreng
CeidócSoimtnt
ZATERDAG 7 JULI 1990 PAGINA 24
De burgemeester zelf, die nog tot eind
van dit jaar in functie is en zich daarna
niet meer beschikbaar stelt, 'voelt zich
intussen steeds beter in zijn rol van
slachtoffer. Op de betogingen die zijn
supporters alom in de stad organiseren,
verschijnt hij met uitspraken als: „Dit is
geen op zichzelf staand proces. Het past
in een reeks van aanvallen op zwarte ge
zagsdragers in dit land. Dit is een poli
tieke lynchpartij".
Ook ex-presidentskandidaat Jesse Jack
son, die tegenwoordig in Washington
woont, werpt zich op als verdediger van
Barry en aanklager van de rechterlijke
macht. Bovendien Webben zich nu ook
waarlijk bedenkelijke figuren achter Bar
ry geschaard, zoals de zwarte separatis
ten Louis Farrachan (die antisemitisme
en haat tegen blanken aanwakkert) en
'bisschop' Stallings (die wegens politiek-
religieus extremisme door het Vaticaan
uit het ambt is gezet).
Op de eerder deze week inderhaast uit
geroepen 'Marion Barry Appreciation
Day' sprak Farrachan van een „racis
tisch complot" tegen Barry. Velen in
Washington hebben echter de overtui
ging dat eerder van omgekeerde discri
minatie sprake is en dat een blanke bur
gemeester in Amerika's hoofdstad veel
minder lang de kans zou hebben gekre
gen zich te gedragen zoals Barry jaren
lang heeft gedaan.
Een zeer speciale rol in het proces speelt
Barry's echtgenote Effi, die zichtbaar
liefdevol aan Barry's zijde blijft, ook als
zij - gezeten op de voorste rij in de
rechtszaal - de seksuele details aanhoort
van haar mans escapades. „Ik heb hem
vergeven omdat ook God hem vergeven
heeft", aldus Effi. Het gedrag van me
vrouw Barry is een gruwel voor veel
Amerikaanse feministen, maar heeft
haar in brede volkslagen van het zeer re
ligieuze Washington geweldig populair
gemaakt.
Op die 'heiligheid' van Effi wordt weer
ingespe^d door tal van zwarte domi
nees, die het echtpaar Barry ten voor
beeld stellen aan de tachtig procent ge
broken gezinnen in zwart Washington.
Nu het proces-Barry zo'n media- en
straatevenement is geworden, lijkt de
kans aanzienlijk dat de uit achttien bur
gers bestaande jury geen 'schuldig' zal
uitspreken over de burgemeester. De
jury, die voor twee derde uit zwarte
Washingtonians bestaat, moet daarin
immers unaniem zijn.
Als Barry vrijuit gaat zal de stad zeker
behoedt blijven voor de raciale onlusten
die sommigen vreesden. Maar de proble
men die de stad en de dilemma's die de
zwarte bevolking van Washington pla
gen, zullen er niet geringer door zijn ge
worden. Vrijspraak kan veel arme bur
gers een gevoel van tevredenheid geven
dat 'het systeem' er niet in is geslaagd
een underdog, net als zij zelf zijn, te
slachtofferen. Maar het feit zal blijven
dat vooral zwart Amerika dringend be
hoefte heeft aan leiders van een hoger
moreel gehalte dan dat van Marion Bar
ry. De laatste heeft weinig gedaan om
'zijn' mensen te verheffen uit het dal
van armoe, sociale ontwrichting en kwij
nend zelfrespect.
MARC DE KONINCK
(Van onze correspondent
Alexander Münninghoff)
MOSKOU - Woensdag is het precies
een jaar geleden dat de mijnwerkers in
de grote kolenwinningsgebieden Don
bass (Oekraïne) en Koezbass (Siberië)
massaal in staking gingen. Aanleiding
waren de erbarmelijke woonvoorzienin
gen, het gebrek aan normale voedings
middelen en gebruiksgoederen en de on
toereikende veiligheidsmaatregelen in de
mijnen. Men voelde zich veroordeeld tot
een slavenbestaan en aangestoken door
de glasnost durfde men daar nu massaal
over te protesteren.
De stakingen hielden ruim twee weken
aan en op het hoogtepunt waren er een
half miljoen mijnwerkers bij betrokken.
Het centrale gezag in Moskou toonde
van begin af aan begrip voor de eisen en
overwoog, tot veler opluchting, geen mo
ment om de stakingen met geweld te
breken. Integendeel: premier Ryzjkov
zocht de stakers op en al spoedig kwam
de ministerraad van de Sovjetunie met
de befaamde verordening nummer 608,
waarin beloofd werd dat alle eisen van
de stakers zouden worden ingewilligd,
waarna men weer aan het werk ging. Zij
het dat hier en daar onder de kompels
de verwachting werd geuit, dat die toege
eflijkheid uit de nood van het moment
geboren was en dat er van al die beloften
uiteindelijk niets terecht zou komen.
We zijn nu een jaar verder en, helaas, de
sceptici hebben grotendeels gelijk gekre
gen. Wel werd het maximale aantal va
kantiedagen voor de mijnwerkers giste
ren met 22 dagen per jaar verhoogd tot
57 werkdagen, met ingang van 1 januari
volgaid jaar. Maar het aangekondigde
woningbouwprogramma in de betrokken
regio's is nauwelijks van de grond geko
men. Daardoor zitten de meeste mijn-
De protesten van de mijnwerkers waren
heftig. De vraag is of ze er een jaar na
dato zoveel beter aan toe zijn.
FOTO: AP
werkersgezinnen nog steeds met het
vooruitzicht dat ze tot in lengte van ja
ren met een gemiddeld woonoppervlak
van nog geen zeven vierkante meter per
persoon moeten samenhokken. Boven
dien zonder stromend water of behoor
lijke sanitaire voorzieningen. En dat de
winkels nu nog leger zijn dan vorig jaar
om deze tijd, daar kijkt niemand meer
van op; die klacht is algemeen voor de
Sovjetunie.
Uiteraard zijn de emoties onder de
mijnwerkers de laatste weken, met het
naderen van de veijaardag van hun aan
vankelijk zo succesvol geachte staking,
weer losgekomen. Moet men nu maar
tot sint Juttemis wachten tot het econo
mische wonder in het land zich voltrekt,
of zou een nieuwe staking een stoot in
de goede richting kunnen geven? Of zou
dat juist de definitieve doodsklap voor
de Sovjeteconomie betekenen?
In de Donbass en de Koezbass, alsook in
het noordelijke mijngebied rond Vor-
koeta is de afgelopen weken driftig hier
over vergaderd. Vooral in de Koezbass
raakte men er al pratend van overtuigd,
dat een waarschuwingsstaking van 24
uur op 11 juli nog wel het minste was.
Bovendien scherpte het stakingscomité
de eisen aan: onmiddellijk aftreden van
de regering van de Sovjetunnie omdat
deze niet in staat is de noodzakelijke
hervormingen door te voeren en geen
vertrouwen van het volk heeft. Een te
rugroepen van de parlementariërs uit de
eigen regio die het afgelopen jaar bij de
opperste Sovjet niets hebben kunnen be
reiken. Een nationalisering van de eigen
dommen van de CPSU en de officiële
vakbonden, het ontnemen van hun offi
ciële status aan de partijcommissarissen
in de bedrijven en de mijnen en een ont-
politisering van leger, kgb, rechterlijke
macht en pers. Met andere woorden:
weg met de communisten die, althans in
veler ogen, verantwoordelijk zijn voor
de ellende.
De mijnwerkers zijn er inmiddels van
overtuigd dat er weinig voor ze in zit.
Vandaar dat ze nu het aftreden van de
regering eisen. Maar dat is een politieke
eis, die veel verder gaat dan de vraag
naar een extra kamer, een normale wc of
een stuk worst op z'n tijd. Voor dat laat
ste mag sinds enige tijd officieel wel ge
staakt worden, maar de nieuwe Sovjet
wetgeving verbiedt uitdrukkelijk politie
ke stakingen. Daar zou Gorbatsjov als
president dus, met de wet in de hand,
het leger tegen kunnen inzetten.
Het dilemma van de mijnwerkers is
groot. Aan de ene kant hunkert men
naar eenheid, want een gezamenlijke 24-
uursactie op 11 juli zou de meeste in
druk maken. Aan de andere kant heeft
men zeer veel verantwoordelijkheidsge
voel en beseft men de signaalwerking die
daarvan zou uitgaan naar de arbeiders in
de olie-, de chemische- of de metaal-in
dustrie, waar men ook klachten te over
heeft over zwaar en ongezond werk in
mensonwaardige omstandigheden. Maar
als het hele land plat gaat, is het perspec
tief op zelfs de minimale verbetering
van het eigen lot natuurlijk meteen to
taal verduisterd.
Burgemeester Marion
Barry met een
basketbalpetje op met de
tekst 'drugs free' tijdens
een anti-drugs
bijeenkomst. Half
januari werd hij
aangehouden wegens het
gebruik van cocaïne.
WASHINGTON - Er mogen zich
spectaculaire veranderingen vol
trekken in de wereld, de bewoners
van de stad die zich nog altijd 'the
most important city in the world'
noemt, hebben al maandenlang
veel meer aandacht voor een heel
ander spektakel: de rechtszaak te
gen de van drugsgebruik verdachte
burgemeester van Washington,
Marion Barry.
Het proces, waarin over één twee we
ken een uitspraak kan vallen, heeft alle
ingrediënten van een verslavend ver
volgverhaal: seks, drugs, dood, macht,
corruptie, racisme, glamour, rechtspraak
en religie. De meeste Washingtonians
genieten dagelijks van de afleveringen,
velen raken waarachtig emotioneel be
trokken en anderen proberen sluw te
profiteren van de algehele consternatie.
Drie weken geleden is na een tumultueu
ze voorgeschiedenis de echte rechtszit
ting begonnen. De 55-jarige burgemees
ter van Amerika's hoofdstad verschijnt
nu dus dagelijks voor zijn rechter en zijn
jury in een volgepakt justitiepaleis dicht
bij het Capitool. Meer dan veertig getui
gen zijn door het openbaar ministerie en
de verdediging aangemeld. De lokale tv-
en radiostations in Washington wijden
elke dag behalve de gewone nieuwsjour-
naals hele extra programma's aan het
proces, dat zich inmiddels al lang niet
meer alleen in de rechtszaal afspeelt,
maar dat in de hele stad zorgt voor beto
gingen en speciale kerkdiensten en voor
allerlei speelse uitingen van betrokken
heid, zoals de uitgifte van voortdurend
geactualiseerde T-shirts.
Washington is een stad met een voor
driekwart zwarte bevolking, waarin nog
altijd sterke sympathieën leven voor de
zwarte burgemeester Marion Barry.
Washington (700.000 inwoners) is ook
Amerika's meest door drugs en misdaad
geplaagde gemeente, met per jaar zo'n
vierhonderd moorden, waarvan de
meeste met drugs te maken hebben. Dat
in zo'n stad de burgemeester zich schul
dig maakt aan illegaal drugsgebruik, mag
al sensationeel heten, maar in dit proces
is sprake van bijkomende aspecten die
de zaak zo'n onweerstaanbare en ook
zeer 'Amerikaanse' smaak geven.
Marion Barry komt voort uit de zwarte
protestbeweging van de jaren zeventig
en werd twaalf jaar geleden als waarach
tige man van het volk tot eerste zwarte
burgemeester van Washington gekozen.
Barry creëerde een stadsbestuur van
vrienden en geestverwanten om zich
heen, om te tonen dat aan een tevoren
gediscrimineerde meerderheid alle
macht kan worden toevertrouwd, ook al
behoort de president Van de Verenigde
Staten tot de stedelingen.
Maar het ging in de Barry-periode niet
goed met Washington. Terwijl de ge
meenten in de omliggende agglomeraties
wel gedijden, viel de hoofdstad zelf
steeds meer ten prooi aan verpaupering
en sociale ontbinding. Voor een groot
deel was dat het gevolg van het ultra
rechtse beleid van de regering-Reagan.
Maar ook een slecht draaiende 'Barry-
machine' was voor de achteruitgang ver
antwoordelijk. De burgemeester kon
echter profiteren van een fenomeen dat
Amerika al sedert het einde van de jaren
zestig parten speelt: het rassentaboe.
Terwijl er onderhuids sprake blijft van
allerlei racistische mechanismen, leeft er
in blank Amerika een enorme angst om
ook maar in de verste verte van racisme
verdacht te kunnen worden. In die sfeer
van obsessie bleek juist in Washington
een zakelijke discussie over het gemeen
telijk beleid vrijwel onmogelijk. Blanken
durfden nauwelijks kritiek te uiten op
Barry en zijn politieke omgeving en
zwarten voelden zich verplicht tot soli
dariteit met 'hun' burgemeester.
Het kon bijna niet anders of die toe
stand van 'discommunicatie' moest lei
den tot normvervaging binnen het Was-
hingtonse gemeentebestuur. Die verva
ging heeft zich blijkens de getuigenver
klaringen in de zaak-Barry ook bij de
burgemeester persoonlijk voltrokken.
Veelal om hun eigen problemen met de
justitie te verlichten, schilderen nu ook
tal van zwarte getuigen een ontluisterend
beeld van Marion Barry. Het is een
beeld dat alle geruchten die al jarenlang
over hem circuleerden, meer dan beves
tigt: de burgemeester van Washington is
een geweldige rokkenjager ('Womani
zer'), een alcoholist, een gebruiker van
cocaine en heroïne, een man die niet
wars is van corruptie en iemand die zijn
macht als burgemeester gebruikt om
zich extra intensief aan al die zonden te
kunnen overgeven.
Barry gebruikte de Amerikaanse hoofd
stad als zijn persoonlijke speeltuin,
waarin hij samen met zijn - met belas
tinggeld betaalde - lijfwachten drugs ge
bruikte en zich in de dienstauto liet rij
den naar allerlei hotelkamers om er zijn
buitenechtelijke ontmoetingen te heb
ben. De getuigenverklaringen zijn soms
zeer expliciet en worden door de tv-sta-
tions pas in extenso doorgegeven op tijd
stippen dat Amerika's jeugd in bed ligt.
Het gaat in de trant van: „De burge
meester vroeg haar om orale seks en
dreigde, toen zij dat weigerde, haar con
tract met de gemeente te beëindigen".
Inderdaad had Barry de hebbelijkheid
om seks, drugsgebruik en bestuur te ver
mengen tot een levensstijl. De dames
met wie hij romantische betrekkingen
had, waren ook zijn drugspartners en
kregen lucratieve gemeentelijke opdrach
ten in de sociale of educatieve sfeer.
Zo kreeg een van de 'getuigen', het foto
model Rasheeda Moore, een contract
voor een miljoen gulden om jonge
zwarte meisjes in Washington meer zelf
vertrouwen te geven met cursussen be
wegingsleer".
Rasheeda was de vrouw die afgelopen
januari besloot mee te werken met de
FBI (federale recherche), die de man die
een voorbeeld zou moeten zijn voor de
massa probleemjongeren in Washington,
eindelijk eens wilde betrappen op wat de
geruchten wilden: illegaal drugsgebruik.
Die opzet slaagde op 16 januari toen
Rasheede Moore - al jarenlang een in
tieme vriendin van Barry - de burge
meester op haar kamer in het Vista-hotel
in het hart van Washington lokte en de
politie door verborgen camera's kon zien
hoe Marion Barry aan het eind van zijn
bezoek twee diepe halen van een pijp
met crack-cocaine nam.
De geheime video-opname van de Bar-
ry-Moore-ontmoeting was in de loop der
voorbije maanden het meestbegeerde
object van Washington geworden. Behal
ve de rechter had nog niemand die tape
mogen bekijken, tot die vorige week ten
slotte in de rechtszaal openlijk voor de
jury - en toen ook onmiddellijk in alle
Amerikaanse huiskamers - werd ver
toond.
Men ziet er op hoe de burgemeester ver
geefse avances maakt naar Moore, hoe
hij tussendoor zakelijke telefonades af
handelt en hoe hij ten slotte ingaat op
Moore's cocaine-aanbod. Dan stormt de
FBI binnen en arresteert de burgemees
ter.
Het geheel levert een deplorabel beeld
op van een man met grote persoonlijke
problemen, die ten slotte een gemakke
lijke prooi is van een omvangrijk gezel
schap (blanke) FBI-agenten en een ver
leidster die heult met de sterke arm.
Barry is na zijn arrestatie aan een alco
hol-ontwenningskuur begonnen en heeft
openlijk aan God en de Washingtonse
bevolking vergiffenis gevraagd.
Het meest indrukwekkend op de video
band is Barry's verslagenheid als hij, ge
boeid op het bed zittend, wel dertig keer
herhaalt: „Dat verdomde kreng heeft me
verlinkt".
Toen heel Washington de tape had beke
ken die in feite het bewijs leverde van
Barry's illegale drugsgebruik, leek de te
voren scherp verdeelde publieke opinie
echter te verschuiven naar meer sympa
thie voor de betrapte burgemeester.
De indruk dat hier een al te gretig blank
juridisch establishment bezig was ge
weest met bedenkelijke middelen (hoe
wel dit soort uitlokking in de VS geoor
loofd is) een burger te betrappen op niet
eens handel in, maar enig gebruik van
drugs, was alleen maar sterk. T-shirts
gelden in Amerika als een goede baro
meter van de publieke stemming en de
dag na de onthulling van de video-opna
men verscheen er op de straten een tri
cot met op de borst gedrukt: „Ik zag de
tape en op de rug „dat verdomde
kreng heeft Barry verlinkt!"
Een ontdane
burgemeester
Marion Barry.
Drie weken
geleden is na een
tumultueuze
voorgeschiedenis
de rechtszitting
tegen hem
begonnen.
FOTO AP
