NAVO wil Moskou tegemoet komen
Franse
minister
huurt
publiek
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Politburo-leden luchten hun hart
President Doe bereid tot aftreden
EeidaeSou/umt
WOENSDAG 4 IULI 1990 PAGINA 5
Doodseskaders
actief in Sao Paulo
RIO DE JANEIRO Doodseskaders hebben
de laatste drie dagen in de arme voorsteden
i de Braziliaanse metropool Sao Paulo een
spoor van geweld achtergelaten. Ten minste
41 stedelingen zijn doodgeschoten, zo maakte
de politie gisteren bekend. De politie in Sao
Paulo patrouilleert sinds maandag massaal
door de straten om verder bloedvergieten te
voorkomen. De doodseskaders in deze stad,
de grootste op het Zuidamerikaanse conti
nent, worden naar aller waarschijnlijkheid
betaald door zakenmensen. „Zij denken het
hoge criminaliteitscijfer te kunnen terugdrin
gen door het aantal potentiële criminelen
Vier doden
bij oproer
gevangenis
CHIHUAHUA
Bij een gevangeni-
Mexicaanse staat
Chihuahua zijn vier
gevangenen gedood
wond geraakt. In de
verwarring rond de
opstand hebben 60
gevangenen weten
te ontsnappen. De
opstand brak uit
toen drugshandela
ren een aantal
handlangers wilden
bevrijden.
Weer DDR-minister
uit partij gestapt
OOST-BERLIJN De Oostduitse
van justitie, Kurt Wünsche, is gisteren na 44
jaar lidmaatschap uit de liberale Bond van
Vrije Democraten (BFD) gestapt. Zijn besluit
is het gevolg van „een dictaat" van de West-
duitse liberalen, die herhaaldelijk zijn aftre
den als minister hebben geëist. Wünsche
wordt ervan beschuldigd in 1968 het Oost
duitse strafrecht te hebben aangescherpt.
Wünsche is al de derde Oostduitse minister
die bedankt voor zijn partij. Minister van bin
nenlandse zaken Peter-Michael Diestel en
zijn collega van ontwikkelingssamenwerking,
Hans-Wilhelm Ebeling, gingen hem voor.
Beiden stapten onlangs uit de centrum-recht
se Deutsche Soziale Union (DSU), omdat de
partij te zeer opschoof naar rechts.
Tsjernobyl-
piloot overleden
SEATTLE De Sovjetpi- ^ÊÊÊÊÊÊk
loot Anatoli Gritsjenko die
in 1986 zijn leven waagde M- V
door met een helikopter ton
nen beton in de brandende
reactor van de kerncentrale
in Tsjernobyl te storten, is
gisteren overleden aan de
gevolgen van radioactieve
besmetting.
Gritsjenko werd sinds 11
april van dit jaar behandeld
in Seattle, in de Verenigde
Staten. De piloot onderging
op 27 april een beenmerg- Sovjetpiloot Anatoli Gritsjenko ii
transplantatie wegens leuke- nomen.
i ziekenhuis in Seattle waar hij in april was opge-
BRUSSEL De ultime
poging de Sovjetunie er
van te doordringen dat
het westers bondgenoot
schap slechts vreedzame
bedoelingen heeft, zal
wellicht de hoofdmoot
vormen van het NAVO-
topoverleg dat morgen en
overmorgen in Londen
wordt gehouden.
De NAVO zal zich op die bij
eenkomst opwerpen als een
soort hoeder van president Mi-
chaïl Gorbatsjov en diens poli
tieke en militaire opvattingen.
Tegelijkertijd zal het van nieu
we ideeën en voorstellen
zwanger gaande bondgenoot
schap alle zeilen bijzetten om
Gorbatsjov ervan te overtui
gen dat het voortbestaan van
de NAVO en het lidmaatschap
van het nieuwe Duitsland
daarvan, niet alleen de veilig
heidsbelangen van Moskou
dienen, maar ook de aangewe
zen weg
vreedzaam en stabiel Europa.
De NAVO heeft al een aange
paste strategie geformuleerd,
waaraan de Amerikaanse pre
sident Bush ortlangs een nieuw
element toevoegde. Blijkens
een brief die hij eind vorige
week aan de westerse rege
ringsleiders schreef, wil Bush
de strategie van „het aange
paste antwoord" op de helling
zetten en vervangen door een
strategie waarin het gebruik
van kernwapens door de
NAVO „als een laatste mid
del" wordt aangegrepen. In de
praktijk betekent dat dat de
NAVO afziet van het principe
dat, zodra troepen van het
Warschau Pact zich aan een
invasie in West-Europa zetten,
het westers bondgenootschap
meteen naar kernwapens
grijpt. Bovendien overweegt
Bush een deel van de westerse
troepen in Duitsland verder
van de oostgrenzen terug te
trekken.
In de stroom v«
NAVO-ideeën drijft ook een
plan mee om de NAVO en het
Warschau Pact een akkoord te
laten sluiten waarin beide alli
anties uitspreken dat ze slechts
vreedzame bedoelingen jegens
elkaar hebben. President Bush
wil zelfs zover gaan dat hij
Oosteuropese en Russische di
plomaten bij de NAVO wil sta
tioneren, zodat die zich perma
nent van de goede bedoelingen
van het Westen kunnen over
tuigen. Tenslotte blijkt Bush
ook gewonnen te zijn voor het
oorspronkelijk door de Neder
landse minister van defensie
Ter Beek gelanceerde plan de
in Europa geplaatste atoomka
nonnen terug te trekken. Bush
wilde aanvankelijk niet verder
gaan dan het uitstellen van de
modernisering van dit wapen-
type.
Negen punten
Naast alle nieuwe plannen
blijft het tijdens de jongste top
ontmoeting door Bush gefor
muleerde 'negen-punten-plan'
dat Moskou's bezwaren te
gen het NAVO-lidmaatschap
van het nieuwe Duitsland
moet wegnemen onverkort
van kracht.
Belangrijkste punten uit dit
Van den Broek optimistische
over Duits lidmaatschap
DEN HAAG Het NAVO-lidmaatschap van een verenigd
Duitsland zal voor de Sovjetunie een overkomelijke zaak
zijn, verwacht minister Van de Broek van buitenlandse za
ken. Op de komende topconferentie in Londen zal de
NAVO duidelijk moeten maken dat het Duitse NAVO-lid
maatschap niet alleen een Westers belang dient, maaf een
essentieel onderdeel is voor de veiligheid van het Europese
continent als geheel. Ook zal de top naar voren moeten
brengen dat de strategie van het bondgenootschap aan her
ziening toe is, aldus Van den Broek.
plan zijn het niet plaatsen van
NAVO-troepen op het gebied
dat nu nog tot de DDR be
hoort, het inlassen van een
overgangsperiode voor de te
rugtrekking van Sovjet-troe
pen uit Oost-Duitsland en de
erkenning door de Bondsrepu
bliek en de DDR dat zij de
huidige Duitse grenzen blijven
respecteren.
De NAVO is al met enige aan
passingen begonnen. Zo zijn de
oefenprogramma's van het
bondgenootschap al terugge
draaid en worden verdere
troepenreducties in Europa
overwogen. Bij dat laatste gaat
het niet langer om het terug
brengen van de Amerikaanse
en Russische troepen tot
195.000 manschappen aan ie
dere zijde, maar wordt ook ge
dacht aan ingrijpende reduc
ties van de niet-Amerikaanse
Hulpprogramma
De grote vraag blijft intussen
of de NAVO erin zal slagen de
Sovjetunie zodanig gerust te
stellen dat die haar bezwaren
tegen het NAVO-lidmaatschap
van het verenigde Duitsland
laat varen en bereid is op
nieuw vaart te zetten achter
de enigszins in het slop ge
raakte Weense onderhandelin
gen over de vermindering van
de conventionele strijdkrach
ten.
Tot nu toe heeft Moskou op
dat stuk geen krimp gegeven
en dat heeft bondskanselier
Kohl ertoe bewogen het met
grootscheepse westerse econo
mische hulp aan Moskou te
proberen. Hoewel Kohl bij zijn
bondgenoten op enige weer
stand is gestuit, heeft de Euro
pese Commissie het dage
lijks bestuur van de EG al
de opdracht gekregen de mo
gelijkheden van zo'n hulppro
gramma te onderzoeken. Of
Amerika én Japan ettelijke
miljarden dollars voor zo'n
'Marshallplan' over hebben
valt nog te bezien. President
Bush probeert de Sovjetunie
vooralsnog aan zich te binden
met zijn 'negen-punten-plan'
en de aanvullende voorstellen
die hij vorige week heeft ge
daan.
De Londense NAVO-top heeft
derhalve meer dan genoeg ge
spreksstof. Bovendien worden
de leiders van het bondgenoot
schap gedwongen tijdens hun
debatten het oog gericht te
houden op Moskou, waar Gor
batsjov verwoede pogingen
doet de communistische partij
en de leiding van het Rode Le
ger in bedwang te houden en
het gevaar van een economi
sche en politieke desintegratie
van de Sovjetunie te voorko
men. Dat de NAVO bereid is
hem bij dat streven zoveel mo
gelijk tegemoet te komen, is
aan geen enkele twijfel meer
onderhevig.
(Van onze correspondent
Bob van Huët)
PARIJS De belangstel
ling van de Fransen voor
de politiek is momenteel
zo gering dat bij een poli
tieke bijeenkomst in Parijs
figuranten blijken te wor
den ingehuurd om de zaal
nog enigszins te vullen.
In de hoop een afgang
voor de media te voorko
men bij de presentatie van
zijn eigen stroming 'Dialo
gen 2000' heeft de Franse
vier Stirn, gisteravond een
figurantenbureau inge
schakeld. Tegen een ver
goeding van 120 gulden
per persoon vulde dat bu
reau de zaal met mensen
die moesten doen alsof ze
geïntereseerd waren in
een debat rond het thema
'de burger en de macht'.
Om nog meer stoelen te
vullen werden via het ar
beidsbureau ook nog een
aantal werklozen gemobi
liseerd.
De zaak kwam uit toen
één van de figuranten te
genover een journalist op
merkte dat zij dacht dat
het om filmopnamen ging.
Aan de tand gevoeld over
zijn opmerkelijke initiatief
wist minister Stirn niets
beters te zeggen dan dat
„het bijwonen van een po
litieke bijeenkomst nooit
kwaad kon". Aandachtig
beluisterde sprekers op de
bijeenkomst waren onder
anderen de socialistische
oud-ministers Mauroy en
Fabius.
Officieel
dodental
Mecca: 1426
MECCA In totaal zijn
maandag 1426 pelgrims
door verdrukking om het
leven gekomen in een
tunnel in de Saudi-Arabi-
sche heilige stad Mecca.
Dat heeft de Saudi-Arabi-
sche minister van binnen
landse zaken, prins Nayef
Ibn Abdulaziz, gisteren
officieel meegedeeld voor
de televisie.
De minister kwam met dit cij
fer nadat de regering zich 36
uur lang na het drama in de
Al-Muaissem-tunnel in stil
zwijgen had gehuld. Er bevon
den zich in de tunnel vele dui
zenden mensen die beide rich
tingen uitliepen van en naar
de berg Arafat, de plaats waar
profeet Mohammed zijn laatste
preek hield. In totaal maakten
ongeveer twee miljoen mos
lims de jaarlijkse „hadji" (de
voor elke islamiet verplichte
tocht naar het heilige Mecca).
De minister zei dat maandag
een voetgangersbrug die naar
de tunnel leidde verstopt was
geraakt. Doordat de pelgrims
begonnen te dringen vielen er
een paar vlak voor de ingang
van de tunnel waardoor er pa
niek uitbrak, aldus de minis
ter.
De mensen in de tunnel trok
ken zich terug waardoor ze te
gen de pelgrims achter zich
opbotsten. Abdulaziz zei niets
over een breuk in de elektrici
teitsvoorziening van de tunnel
waardoor er gebrek aan zuur
stof ontstond. Volgens eerdere
berichten van ooggetuigen
brak er hierdoor paniek uit
onder de pelgrims. Toen de
elektriciteit uitviel veranderde
de tunnel in een oven en stik
ten er velen, aldus de oogge
tuigen.
Een luchtfoto laat zien hoe de
tunnel loopt tussen een
buitenwijk van Mecca en de
weg naar de berg Arafat.
FOTO AP
DE TERUGKEER VAN PEER DEN SCHUYMER
- Het kost nog wel wat moeite Peer, die de laatste is, tegen
de steile wand op te krijgen, maar na een paar aanlopen gelukt
het Rob en Philipo toch ook hem naar boven te trekken. Dan
lopen ze voorzichtig verder. Het is hier voldoende licht en opeens
merken ze waar ze zijn: in de schatkamer van de Bey. Welk een
kostbaarheden liggen hier opgestapeld! Begerig kijken Peer en
Philipo rond. Rob fluistert tegen Peer: „Dat is nog eens wat an
ders dan die schat van jou op dat eiland in de Stille Ocean!"
Verschrikt kijkt Peer hem aan. Hoe weet Rob nou van die schat
af? Alleen hijzelf kent het geheim... en natuurlijk staat alles ook
opgetekend in zijn journaal, maar dat heeft hij veilig ergens op
geborgen. Die Rob moet toch een rare sinjeur zijn... Weet hij dan
alles? Maar Philipo stoort hem in zijn overpeinzingen. „Wees
stil", zegt hij, „ginds zit de wacht. We moeten die kerels over
rompelen". Ja, in de verte zien ze de uitgang en daar zijn de
silhouetten te zien van drie mannen. Peer, Rob en Philipo steken
snel enkele goudstukken bij zich uit de overvolle vaten en vazen.
Dat kan goed te pas komen!
PARTIJCONGRES BELANDT IN RUSTIGER VAARWATER
MOSKOU Het partij
congres in Moskou heeft
zich gisteren vergapen aan
een even ongebruikelijke
als onthullende parade
van het politburo. De le
den van dit tot voor kort
oppermachtige gezelschap
op de Olympus van het
marxisme waren gedwon
gen iets van hun innerlij
ke partijgevoel in een per
soonlijke verantwoording
prijs te geven.
Een werkelijk ovationeel ap
plaus kreeg een als altijd grim
mig kijkende Jegor Ligatsjov.
Traditioneel wordt Ligatsjov
gezien als de voorvechter van
de conservatieven, maar daar
ging hij zelf fel tegen in. „Ik
ben gewoon een realist", hield
hij zijn gehoor voor, „en het
ondoordachte radicalisme van
de afgelopen vijf perestrojka
jaren heeft weinig opgeleverd.
Ligatsjov zei een doelbewuste
perestrojka-koers, maar dan
stap voor stap, na te streven en
in geen geval de perestrojka
als zodanig af te wijzen. „Mits
onder leiding van de partij",
zei hij met stemverheffing,
„en ik geloof dat de partii
marxistisch-leninistisch zal
blijven. In dit verband wees
hij het idee van privé-eigen-
dom als „niet overtuigend"
van de hand.
Minister Sjevardnadze van
buitenlandse zaken begon met
te zeggen dat hij bereid was
om uit het politburo te stap
pen: „Voor een minister is het
niet noodzakelijk daarin zit
ting te hebben", vond hij. Een
uiterst kras standpunt in de
oren van doorgewinterde par
tijleden dat tevens als een te
ken aan de wand beschouwd
kan worden. Wie uit eigen
vrije wil zijn machtspositie,
met alle privileges vandien, op
het hoogste partijniveau op
geeft, heeft kennelijk goede
redenen om te geloven dat de
machtsoverdracht van partij
naar parlement, het kernpunt
van de perestrojka, onafwend
baar zal doorgaan.
Uitgaven
Sjevardnadze, die het woord
had als lid van het regerende
politburo,deed verder een
scherpe aanval op het vroege
re beleid om enorme militaire
uitgaven te doen. Die hebben
het land geruïneerd, aldus Sje
vardnadze.
Hij zei dat onderzoek
cumenten van 1
van buitenlandse zaken heeft
aangegeven dat de vijandig
heid in de afgelopen twintig
jaar jegens het westen, de Sov
jetunie 2.300 miljard gulden
heeft gekost, nog afgezien van
wat noodzakelijk was om mili
taire gelijkheid te bereiken.
De tien jaar durende oorlog in
Afghanistan kostte 60 miljard
roebel, 200 miljard gulden, en
de bewaking door troepen van
de grens met China 670 mil
jard gulden. Sjevardnadze, die
in het buitenlandse beleid van
de Sovjetunie de dialoog met
het westen op gang bracht, be
rekende dat het nieuwe beleid
van goede betrekkingen met
het westen de komende vijf
jaar een „vredesdividend" zal
opleveren van 800 miljard gul
den door het besparen van mi
litaire uitgaven.
Gorbatsjov kondigde 's mid
dags het aftreden aan van vier
leden van het politburo: Niko-
laj Sljoenkov en Vitali Vorot-
nikov als permanente leden en
Aleksandra Birjoekova, de
enige vrouw in de top van de
Sovjet-partij, en Goemer Oes-
manov als adspirant-leden. De
vier functionarissen hebben
hun verzoek om af te treden
ingediend bij het politburo,
Kremlin wil geen
overleg met Balten
MOSKOU Het Kremlin
ziet niets in gezamenlijk
overleg met de drie Balti-
sche republieken over on
afhankelijkheid. De Li
touwse premier Kazimiera
Prunskiene zei eerder op
de dag voorstander te zijn
van een 'drie plus één-ge
sprek' van de Baltische re
publieken Estland, Let
land en Litouwen met
Moskou. Litouwen gaat
desondanks door met het
uitwerken van deze moge
lijkheid. Komend week
einde worden de premiers
van Estland en Letland
voor overleg in Vilnius
uitgenodigd.
maar het is aan het congres,
zei Gorbatsjov, er over te be
sluiten. De president noemde
ziekte als reden voor het aftre
den van Sljoenkov en Oesma-
nov, over de beweegredenen
voor de anderen deed hij geen
mededelingen.
De positie van Gorbatsjov als
partijleider lijkt opeens niet zo
meer in het geding. Ligatsjov
heeft immers reeds laten we-
i dat hij, ondanks al zijn be-
aren, Gorbatsjov in die rol
zal blijven steunen bij gebrek
aan alternatief. De partijleider
zelf bleef gisteren nadrukke
lijk op de achtergrond, maar
zag er op de monitorbeelden
bepaald niet ongerust of onte
vreden uit. Door zelf in de
openingsspeech het einde van
de partij te voorspellen als de
eenheid niet bewaard zou blij
ven, heeft Gorbatsjov kenne
lijk toch een rem op de emo
ties weten te zetten. Terwijl
buiten duizenden Sovjet-bur
gers in de stromende regen te
gen de communistische partij
demonstreerden, sprak in de
wandelgangen iedereen
opeens weer de oude ver
trouwde consolidatietaal. Want
macht werkt verslavend en
het einde van de partij bete
kent het einde van de per
soonlijke geprivilegeerde posi
tie van menig afgevaardigde.
Waarnemers menen dan ook,
dat de congresgangers uitein
delijk dan toch eieren voor
hun geld zullen kiezen, voor
een groot deel de eenheid bin
nen de partij zullen bewaren
en dan weer naar verre ge
westen zullen afreizen in de
zekerheid dat alles daar, pere
strojka of niet, voorlopig nog
bij het oude zal blijven.
President Gorbatsjov krabt zich nadenkend op zijn hoofd terwijl hij de zoveelste toespraak aan
hoort.
FOTO: EPA
MONROVIA De president
van de Afrikaanse staat Libe
ria, Samuel Doe, heeft er giste
ren onder druk van de opmars
van de rebellen in principe
mee ingestemd af te treden.
De rebellen die een half jaar
geleden een opstand begonnen
tegen Doe's bewind, bereikten
gisteren tijdens zware gevech
ten het centrum van de hoofd
stad Monrovia, waar zij tot de
haven doordrongen en het be
langrijkste radiostation inna
men. Dit station ligt maar en
kele kilometers van het cen
trum van Monrovia. In de
buurt heeft president Doe zich
in zijn zwaar bewaakte resi
dentie verschanst met rond
500 man elite-troepen en lijf
wachten. Elders in de hoofd
stad zouden nog vijfhonderd
soldaten zijn gelegerd. De be
volking van Monrovia, een
stad met vier- a vijfhonderd
duizend inwoners, houdt zich
schuil of is gevlucht. In de
hoofdstad heerst al enige tijd
een sfeèr van anarchie.
De Verenigde Staten, die al
weken vier marineschepen la
ten varen voor de kust van Li
beria, een staat die vorige
eeuw werd gesticht door vrij
gelaten Amerikaanse slaven,
•hadden er al eerder bij Doe op
aangedrongen op te stappen.
In Washington zei de woord
voerder van het Amerikaanse
ministerie van buitenlandse
zaken, Richard Boucher: „Wij
hebben aan de rebellen de
noodzaak benadrukt te voor
komen dat er ook maar iets
gebeurt met de achthonderd
Amerikanen of andere buiten
landers in Liberia".
Volgens een woordvoerster
van Artsen zonder Grenzen in
Amsterdam is momenteel een
medisch team van acht perso
nen actief in de hoofdstad
Monrovia. Onder hen bevin
den zich twee Nederlanders.
