Gorbatsjov in het nauw
bij begin partijcongres
iMgBliliTay
Figurant Eline Vere: „Gisteren lijk en vandaag koetsier"
BINNENLAND KUNST/RTY ficutócSoiMCMvt maandag 2 juli 1990 pagina 4
ALLES VOOR DE i
GEDEKTE TAFEL
Vraag naar onze
^^^^^tDruidslijsten
HAARLEMMERSTRAAT 165
LEIDEN - TEL. 14 08 92
Nep-agenten steken
toerist in brand
WEST-BERLIJN Een 56-jarige Rus is giste
ren in West-Berlijn het slachtoffer geworden
van een wreed misdrijf. Onbekenden overgoten
hem midden op straat met benzine en staken
hem in brand. De man werd met tweede- en
derdegraads brandwonden opgenomen in een
ziekenhuis. Een jonge man die zich voordeed
als politieman, vroeg de Russische toerist naar
zijn papieren. Terwijl hij die tevoorschijn haal
de, merkte de man dat makkers van de 'agent'
de kofferruimte van zijn auto aan het leeghalen
waren. Een van de daders pakte daarop een jer
rycan met benzine uit de auto en goot die leeg
in het gezicht van de man uit Moskou. Terwijl
de brandstof over diens armen en handen liep,
staken de daders zijn kleren in brand en sloe
gen op de vlucht.
Gelijke
behandeling
Minister Hedy d'Ancona
spreekt de bezoekers toe van
de Roze Zaterdag in Zwolle. Ze
beloofde daarin dat het kabi
net voor de zomervakantie bij
de Tweede Kamer de Wet Ge
lijke Behandeling zal indienen.
De ongeveer 10.000 deelne
mers aan de manifestatie rege-
ageerden met gejuich op die
toezegging. Namens de homo
organisaties stelde Rob Tiel-
man dat Nederland met het
oog op de eenwording van Eu
ropa andere landen moet be
wegen tot een homo-vriende
lijk beleid.
FOTO: ANP
Opnieuw luxe auto's
opgeblazen in Athene
ATHENE In de afgelopen
nacht zijn drie BMW's in de
Griekse hoofdstad Athene op-
ggeblazen, meldde de Griekse
politie vanmorgen. Een man
die zei lid te zijn van een
groep die zich de „Volkswoe
de" noemt, verklaarde in een
telefoontje met een Atheense
krant dat zijn groep verant
woordelijk was voor aansla
gen. De laatste twee maanden
zijn in verscheidene wijken
van Athene luxe personenwa
gens opgeblazen. Enkele aan
slagen zijn opgeëist door de
groep „17 november" die sinds
1975 enkele vooraanstaande
Grieken en Amerikanen heeft
vermoord.
Twaalf Fokkers
voor China
AMSTERDAM Fokker
blijkt behalve met Iran ook
met China te onderhandelen
over de levering van eveneens
twaalf Fokker 100-vliegtuigen.
Met de twee orders is in totaal
een bedrag gemoeid van rond
de twee miljard gulden. Vol
gens de woordvoerder komen
de onderhandelingen met Chi
na nog dit jaar rond. „Door pu
blicatie hebben de besprekin
gen wel enige vertraging opge
lopen. De zaak ligt politiek iets
minder gevoelig dan bij Iran,
maar prettig is het in de open
baarheid komen ervan niet",
aldus de woordvoerder.
Kinderongevallen
ontstaan vooral thuis
VALKENBURG Ruim 200.000 kinderen tussen
0 en 14 jaar hebben jaarlijks medische hulp nodig
als gevolg van ongevallen, vooral in de privésfeer.
Tien procent van hen moet in een ziekenhuis wor
den opgenomen en rond 220 kinderen overlijden.
Chirurg dr. F.W.J. Hazebroek van het Sophia Kin
derziekenhuis in Rotterdam maakte deze cijfers za
terdag bekend in Valkenburg waar de Katholieke
Nationale Bond voor EHBO zijn congres hield.
Volgens dr. Hazebroek ontstaan de meeste onge
vallen (rond 94 procent) in de privésfeer en slechts
zes procent in het verkeer. Hij vroeg speciale aan
dacht voor de behandeling van kinderen met een
meervoudig letsel omdat in zestig procent van deze
gevallen sprake is van hersenbeschadiging. In dit
verband bepleitte Hazebroek de oprichting van
kindertraumatologische centra.
Nederland
bezorgd over
Suriname
DEN HAAG De Nederland
se regering is bezorgd over de
rol die het Surinaamse leger in
het politieke leven van Suri
name speelt. Een Woordvoer
der van het ministerie van
buitenlandse zaken in Den
Haag bevestigde zaterdag dat
minister Van den Broek de
Tweede Kamer een brief heeft
gestuurd waarin hij zegt de
zelfstandige positie die het Na
tionaal Leger in Surname in
neemt „zorgelijk" te vinden.
Van den Broek schrijft verder
dat de regering in Paramaribo
blijkbaar „niet bij machte is
hiertegen effectief op te tre
den". Van den Broek laat dui
delijk blijken het optreden van
legerleider Desi Bouterse be
dreigend te vinden voor de
Surinaamse democratie.
Israël laat 500
Palesti jnen vrij
JERUZALEM Het Israëli
sche leger heeft gisteren 500
van de officieel 10.500 Pale
stijnse gevangenen vrijgelaten.
De aanleiding voor de vrijla
ting was volgens de regering
een gebaar te maken in ver
band met het islamitische of
ferfeest. Volgens Palestijnse
bronnen ging het om gevange
nen die al het grootste deel
van hun straf hadden uitgeze
ten. Onder de vrijgelaten Pa-
lestijnen waren ook kinderen
onder de 14 jaar. De Palestij-
nen zaten in de beruchte Ket-
ziot-gevangenis in de Negev-
woestijn, de Ansar-kampen in
de Gazastrook en de Megiddo-
gevangenis in het noorden van
Israël.
(Van onze correspondent
Alexander Münninghoff)
MOSKOU In het week
einde voordat het 28e par
tijcongres van de CPSU
over zijn toekomst als lei
der van de Sovjet-commu
nisten zal beslissen, heeft
Gorbatsjov als president
nog snel een paar beslis-'
singen genomen. Deze
hebben zijn positie in het
losgeslagen krachtenveld
in de Sovjet-politiek even
wel niet echt verduide
lijkt.
Het belangrijkste wapenfeit
zal hem pluspunten opleveren:
na wekenlang de Litouwse lei
ders niet eens ontvangen te
hebben, stelde Gorbatsjov be
gin vorige week plotseling een
ontmoeting voor aan president
Landsbergis en premier
Prunskiene. Ze kwamen over
vliegen uit hun hoofdstad Vil
nius, spraken een paar uur
met Gorbatsjov, vlogen terug
naar de achterban voor con
sultatie, en waren nog geen 24
uur later weer terug in Mos
kou. Met als resultaat dat Li
touwen terughoudend door de
bocht ging, zijn onafhankelijk
heidsverklaring voor 100 da
gen opschortte vanaf,-het mo
ment dat Moskou met bespre
kingen begint en in ruil daar
voor weer de broodnodige olie
uit het Sovjet-achterland krijgt
aangeleverd. Letterlijk brood
nodig, want de oogst komt er
aan en zonder brandstof zou
het overwegend agrarische Li
touwen een rampzalige slag
hebben moeten incasseren.
Onderhandelingen
Maar meteen rijst de vraag:
wat heeft Gorbatsjov de Litou
wers eigenlijk te bieden in die
onderhandelingen? Onderhan
delingen die overigens pas na
het einde van het vandaag be
gonnen partijcongres, dus niet
eerder dan over tien dagen,
kunnen starten. Mooi bewijs
dat de leidende politieke rol
van de CPSU nog steeds volop
aanwezig is, want het centrale
gezag is eenvoudig niet in staat
voor staatszaken een partijloze
onderhandelingscommissie sa
men te stellen. Er is immers in
maart een wet aangenomen
door het Sovjet-parlement die
uittreding uit de Sovjetunie
door de deelrepublieken aan
strenge regels bindt, met een
minimale wachttijd van vijf
jaar, die al heel snel tot 10 jaar
oploopt als bij een eerste refe
rendum niet meteen een over-^
weldigende meerderheid
wordt behaald.
Dat zullen de Litouwers nooit
accepteren; maar hun premier
Prunskiene liet weten, dat de
hele procedure voor Litouwen
wellicht tot twee a drie jaar
bekort kon worden, onnodig te
zeggen, dat hierdoor - als het
waar is - een precedent wordt
geschapen waar Gorbatsjov
nog enorme moeilijkheen mee
kan krijgen en het is dan ook
meer dan begrijpelijk dat de
beide andere Baltische staten,
Letland en Estland, dit week
end hebben aangedrongen op
een '3 l'-formule: Zij willen
ook immers afscheiding en nu
Litouwen in onderhandelin
gen met het Kremlin een
voorkeursbehandeling lijkt te
gaan krijgen, willen zij maar
al te graag aanschuiven. Maar
als straks - we noemen maar
een dwarsstraat - de Russische
Republiek of Georgië op een
zelfde soort verkorte procedu
re aan zouden gaan dringen,
wat moet Gorbatsjov dan
doen?
Tijdelijk succes
Zo lijkt het bewijs geleverd dat
Gorbatsjov met zijn Litouwse
doorbraak in de eerste plaats
een tijdelijk succes op het par
tijcongres voor ogen stond, zo
dat zijn tegenstanders hem het
uiteenvallen van de Sovjetunie
niet in alle hevigheid kunnen
aanwrijven. Maar het lijkt een
zacht eitje om door de bord
kartonnen facade heen te
prikken: De wet op de uittre
ding ligt er immers, Litouwen
accepteert die niet, en dus
heeft Gorbatsjov zichzelf tot
een onmogelijk dwangpositie
veroordeeld.
Twee opmerkelijke presiden
tiële besluiten van het week
end lijken de onzekere schip
perende positie van de Sovjet
president te onderstrepen. Za
terdag ondertekende' hij een
oekaze, waarin de verbannen
schrijvers Zjores Medvedjev,
Vladimir Maksimov en Alek-
sandr Zinovjev „uit menselijke
overwegingen" hun Sovjet
staatsburgerschap terugkre
gen.
Het drietal, respectievelijk uit
geweken naar Londen, Parijs
en München, was spraakma
kend in de jaren zeventig van
wege hun scherpe, gefundeer
de kritiek op het Sovjet-bestel
onder Breznjev, de tijd die nu
algemeen met 'stagnatie-perio
de wordt aangeduid.
Het presidentiële besluit lijkt
dus het zoveelste bewijs van
vooruitstrevendheid, maar in
een telefonisch gesprek, zater
dagavond, met deze correspon
dent, liet Zinovjev al weten
dat hij niet naar zijn vaderland
zou terugkeren zolang zijn
boeken (het vernietigende
'Gapende Hoogten' als hoogte
punt) niet in de USSR worden
uitgegeven - en dat is nog
steeds niet het geval.
KGB
De volgende handtekening die
Gorbatsjov als president dit
weekend zette, was onder de
verklaring waarin de pas ge
pensioneerde KGB-generaal
Aleg Kalugin al zijn staatson
derscheidingen kwijtraakte,
alsmede zijn militaire rang en
zijn titel van 'Eremedewefker
van de Staatsveiligheid'.
Kalugin had de afgelopen
week in de Sovjet-pers, voor
.KOOKWINKEL
Lagostina
B.K.
Spring
W.M.F.
Fissier
Gero
Sigg
Le Creuset
Cousance
„Toen die scène een paar keer
over moest, hadden mijn colle
ga's best medelijden met me.
Voor die rotklusjes ben ik aan
genomen, en ik geniet er van".
De rol van stand-in is overi
gens niet zonder risico's, want
.zo moet de Scheveningse bij
voorbeeld vanmiddag waar
schijnlijk ook nog opdraven bij
het filmen van een ongeluk
met een paardenkoets. Eline
wandelt met een kereltje, Ben,
door de straat en wordt daarbij
bijna aangereden. De Scheve
ningse klaart die klus. „Ik
vind het overigens knap dat
Marianne toch het liefst zelf
de zware dingen wil doen",
zegt Andrea. Hoewel ze mo
menteel een avondopleiding
orthopedagogiek in Leiden
volgt, droomt ze wel eens over
een filmcarrière. „Ach, wie
wil dat niet?" Het hardop mij
meren over gouden bergen en
het witte doek wordt ver
stoord door de opnameleider:
„Hurry, hurry. Over een mi
nuut mogt iedereen de set op".
JOËL BATENBURG
Architecten-
prijs voor
rijksbouw
meesterschap
SERVIEZEN
Thomas
Friesland
Wedgwood
Arzberg
Villeroy Boch
Midwinter
Mosa
Rosenthal
Johnson Brothers
Royal Albert
SNELKOOKPANNEN
GLASSERVIEZEN
I Zwiesel
I Christinenhütte
I Cristal d'Arques
I Thomas
1 Villeroy Boch
Spiegelau
Eisch
Klingenbrunn
DEN HAAG Rijksbouw
meester prof.ir. K. Rijnboutt
heeft zaterdagavond in Den
Haag aan de vooravond
van de Dag van de Architec
tuur de BNA-kubus ont
vangen, de jaarlijkse onder
scheiding van de Bond van
Nederlandse Architecten
(BNA). De Rijksbouwmeester
kreeg de prijs „voor zijn be
langrijke rol bij het waarbor
gen van de architectonische
kwaliteit van de rijkshuisves
ting". Op de Dag van de Ar
chitectuur, zoals die gisteren
gehouden is, hebben enkele
duizenden mensen in Den
Haag en omgeving gebouwen
bezocht die anders niet toegan
kelijk zijn. Alle panden, waar
onder yerschillende ministe
ries, werden bemand door stu
denten bouwkunde van de
TU-Delft. Verder waren er le
zingen, prijsvragen, rondritten
en exposities.
Voorafgaande aan het vandaag begonnen partijcongres werd gisteren in Moskou op straat al fel
de Sovjet-staatstelevisie en
voor de BBC geen spaan heel
gelaten van de KGB: Nog
steeds een Stalinistische orga
nisatie, vond hij, die als het
moet van de ene dag op de an
dere de perestrojka de nek
kan omdraaien, wat ze ook zal
lukken, want de KGB heeft
meer mensen in dienst dan de
CIA en de FBI samen en kijk
maar naar de lastercampagne
tegen Boris Jeltsin begin dit
jaar, en de manier waarop het
onderzoek door de rechters
Gdljan en Ivanov in verband
met de wijdverspreide corrup
tie-praktijken in de USSR
werden afgestopt op het mo
ment dat hooggeplaatste
Kremlin-gangers (de conser
vatieve Ligatsjov in het bijzon
der) in het geding dreigden te
komen. De KGB is bezig vanaf
een zeker niveau, in opdracht
van de partij, belasterend be
wijsmateriaal te vernietigen,
was Kalugins boodschap.
De KGB zelf reageerde afgelo
pen donderdag in de Pravda
met een stuk waarin van Ka
lugin geen spaan Werd heel
gelaten: hij zou door zijn ge
borneerde gedrag zelf een
spion binnen de CIA-top in
Amerika zijn kwijtgeraakt,
was terecht ontslagen en zou
nu uit misplaatste wraak zijn
zogenaamde onthullingen
doen.
Hoe dit ook zij, het feit dat de
president van de USSR „op
voorstel van de KGB" de tota
le ontluistering van een mede
werker van de
heidsdienst met zijn handteke
ning bekrachtigt, geeft te den
ken. Want wat men Kalugin
verwijt is immers slechts, dat
hij, al buiten actieve dienst, de
KGB in de pers zwart maakt.
Hij noemt geen namen, ver
klapt geen geheimen, maar
zegt alleen dat het met die li
beralisatie binnen de KGB
(daar is de laatste maanden
hoog over opgegeven) behoor
lijk tegenvalt. Dat Gorbatsjov
zijn handtekening onder Kalu
gins ontslag heeft gezet, geeft
dus te denken: zonder effectie
ve druk van de KGB zou dat
niet goed mogelijk zijn ge
weest, en het is dus zonnek
laar dat de Sovjet-president
met deze organisatie meer re
kening moet houden dan hem
waarschijnlijk lief is.
TAFEL
BESTEK
Keltum
W.M.F.
Wilkens
B.S.F.
Robbe Berking
Gero
Gero - Young
Rosenthal
ga koffie halen". Op de set
wordt voor iedereen prima ge-
De voormalige onderwijzeres
van De Kubus in Schevenin-
gen, Andrea den Haring (23),
is niet zomaar een figurante.
Ze is stand-in voor de hoofd
rolspeelster, Marianne Basler,
de actrice van Zwitserse af
komst. Nep-hoof drolspeelster
wil zoveel zeggen, dat als de
rol van Basler te zwaar wordt
Andrea komt opdraven. Geen
probleem, want de Scheve
ningse heeft dezelfde maat en
lang, blond haar. Haar gezicht
wordt niet gefilmd en ze hoeft
niks te zeggen. Alle 58 opna-
medagen is Andrea van de
partij. De afgelopen week is
bar geweest, omdat er gefilmd
werd in nagemaakte storm en
slagregens. Om te voorkomen
dat Marianne en Andrea al te
nat werden hadden zij allebei
onder hun fraaie, uit Engeland
afkomstige kleding een heus
duikpak aan. De figurante:
Het sneeuwde plaatselijk in de Vos-in-Tuinstraat.
SUSKE EN WISKE DE KLEINE POSTRÜITER
DEN HAAG Wat heb
ben een onderwijzeres,
stukjesschrijfster van een
hardrock-magazine, de
adviseur van Lubbers en
een hoofdagent met el
kaar gemeen? Ze komen
allen uit Den Haag en zijn
figurant in Eline Vere, de
speelfilm die begin 1991
in de Cannon-theaters in
première gaat. Dit week
einde werden opnamen
gemaakt in de Haagse
Vos-in-Tuinstraat. Op de
set sneeuwde het, in de
rest van het land was het
tussen de regenbuien door
droog.
„Eline is een typisch Haags
produkt", zegt Arjan Boot van
het gelijknamige castingbu
reau in Amsterdam. Hij heeft
weinig tijd, want zo dadelijk
wordt er weer gedraaid. Liters
nep-sneeuw worden ondertus
sen weer aangemaakt. „Zo'n
200 van de in totaal 250 figu
ranten in ,deze produktie ko
men uit de buurt van Den
Haag", aldus Boot. „Dat heeft
natuurlijk niet alleen met reis-
en verblijfkosten te maken.
Eline woonde jarenlang in
deze stad. Haar leven is een
Haags verhaal, daar moet je
dan ook die mensen vandaan
halen vind ik".
Volkstuin
Het zal Wim van der Heijden
(61) uit de wijk Mariahoeve in
Den Haag worst wezen waar
de film gemaakt wordt. Als 'ie
maar meedoet. Wim, voorma
lig ambtenaar in Rijswijk, doet
al twaalf jaar aan film. Eerder
speelde hij in Soldaat van
Oranje - ,<Fijne vent, die Rut-,
ger Hauer" - en het PR-spotje
Den Haag Bruist, dat binnen
kort op tv te zien is. Hij begon
met amateurtoneel in Voor
burg. Vorige week mocht
Wim, die sinds een jaar met
vut is, voor een andere film,
Mieteren van Frans Weiss,
voor het eerst een paar
woorden zeggen: „Hansje, je
moet je gereed maken jongen".
Van der Heijden zegt: „Ik sta
bij elf castingbureaus inge
schreven. Ik vind het heerlijk
werk, mijn vrouw ook. Die
doet niet mee, maar ze maakt
foto's als ik bezig ben. Sommi
ge mensen op mijn leeftijd
hebben een volkstuin, ik doe
dit. Gisteren was ik een bloot
lijk, vandaag kruidenier.
Heerlijk".
De economisch adviseur van
minister-president Lubbers, de
heer Kieboom, loopt ook in de
Vos-in-Tuinstraat. Hij schijnt
er lol in te hebben vandaag
eens iemand anders te zijn.
Dat geldt ook voor Kees Dor
regeest (38), hoofdagent bij de
recherche van Den Haag. Hij
doet sinds 1986 de film er een
beetje bij. In Honneponnetje
mocht hij voor het eerst een
paar regels zeggen. „Op het
bureau vinden mijn collega's
dat prachtig. Ik werk graag
met Hagenaars. Wij zijn rusti-
hardrock-magazine. „Een lek
kere combinatie". Ambities
om bij de film te gaan heeft ze
niet. „Nee. Ik vind dit wel
grappig. Puur eenmalig. Het is
begonnen met een VVV-recla-
mespotje. Ik las een adverten
tie in de krant en toen is het
balletje gaan rollen". Paul Pas
drentelt heen en weer. Hij
baalt, zegt hij. Paul speelt in
Eline makelaar en huisknecht.
„Shit. Het duurt allemaal zo
lang. En dan die rotsneeuw. Ik
ger en geconcentreerder dan
Amsterdammers. Die doden
meestal de tijd met het tappen
van vieze moppen".
Stand-in
Petra Arkesteijn, een jonge,
vlotte dame uit het Westlandse
plaatsje De Lier is een rijke
vrijgezel. Dat geldt alleen in
Eline Vere. Wat ze precies in
de film moet doen, hoort ze
straks. „Dat wachten houdt
het spannend". Petra werkt bij
Rijkswaterstaat en schrijft in
haar vrije tijd stukjes voor een
