Paus wil verzoening
tussen Oekrainers en
Russisch-orthodoxen
Missiologie dreigt wegbezuinigd te worden
Bisschoppen
Zaïre vragen
opheldering
ficidócSoUTOT
£eidóeSommit
kerk
wereld
beroepingen
Zuidafrikaans racisme nog steeds theologisch gefundeerd"
brieuen
van
lezers
mT £eidóc0ou/ui/nt
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
DINSDAG 26 IUNI 1990 PAGIN J
Kerken Latijns-Amerika vrezen militarisatie
BUENOS AIRES De kerken in Latijns-Amerika vrezen een
hernieuwde militarisatie van het continent die door het rijke
Westen onder het voorwendsel van de strijd tegen de drugs
wordt opgelegd. De militaire acties zijn vooral gericht tegen de
kleine boeren die coca of marihuana produceren, en bijna nooit
tegen de schatrijke drugsbaronnen. Dit zegt vicaris Joaquin
Carreqal van het Argentijnse bisdom Quilmes in een vraagge
sprek met El Estandarte Evangélico, het weekblad van de Me-
thodistenkerk in Argentinië. Dit door de VS gesteunde beleid
leidt volgens hem tot toenemend geweld in deze landen maar
doet weinig tegen de drugshandel in de straten van New York,
Los Angeles of Miami. Volgens hem kan de doctrine van de
nationale veiligheid van de jaren '70 en '80 herleven.
Aanhangers van omstreden prelaat roeren zich
BADEN'TURBENTHAL Na vele protestacties tegen bis
schop Wolfgang Haas van het Zwitserse Chur, roeren nu ook
de aanhangers van de behoudende geestelijke zich. Ongeveer
150 leden van de katholieke volksbeweging Pro Ecclesia heb
ben laten weten dat zij vierkant achter Haas staan. Zij zijn er
van overtuigd dat Haas een zegen voor de kerk is en dat hij
zijn opdracht in grote trouw aan paus Johannes Paulus II zal
uitvoeren. Haas' sympathisanten vinden het zorgwekkend dat
Zwitserse overheden „in de over de benoeming van bisschop
Haas partij trekken". De „confessionele vrede" in Zwitserland
wordt hierdoor ernstig bedreigt, vinden zij. Bisschop Haas
heeft zondag een kerkdienst in Turbenthal „wegens dreigin
gen" moeten afzeggen.
Het huwelijk
functioneert het best als
beide partners een beetje
ongehuwd blijven.
Claudia Cardinale
VATICAANSTAD
Paus Johannes Paulus II
heeft de Oekrains-Katho-
lieke Kerk en de Rus-
sisch-Orthodoxe Kerk
gisteren opgeroepen zich
met elkaar te verzoenen.
Hij deed aan het begin
van een tweedaags be
zoek van 28 Oekrainse
bisschoppen aan het Vati-
Het is het eerste officiële be
zoek van de Oekrainse bis
schoppen sinds hun kerk in
1946 door Stalin werd ge
dwongen op te gaan in de
Russisch-Orthodoxe Kerk. De
delegatie bestaat uit 10 bis
schoppen uit de Oekraine en
18 collega's die 'in balling
schap' leven.
De paus onderstreepte het be
lang van een goede oecumeni
sche dialoog met de orthodoxe
kerken. Deze opdracht is niet
alleen weggelegd voor het
Vaticaan, maar vooral ook
voor de Oekrains-Katholieke
Kerk. Deze kerk is weliswaar
met Rome verbonden, maar
viert de orthodoxe (bijzantijn-
se) liturgie.
De paus roemde de „belang
rijke morele en sociale veran
deringen" in de Sovjetunie,
waardoor de Oekrainse ka
tholieken na jarenlange on
derdrukking nu eindelijk „uit
de catacomben tevoorschijn
kunnen komen". Tijdens het
overleg zal gesproken worden
over de officiële legalisering
van de kerk en over een rege
ling met de Russisch-Ortho
doxe Kerk voor teruggave
van kerkelijke goederen.
Aartsbisschop Vlodimir Ster-
niuk van Lvov toonde zich
zeer tevreden in Rome. „Het
feit dat wij hier zijn, logen
straft alle stemmen die altijd
hebben beweerd dat onze
kerk niet bestaat". Volgens
Sterniuk is het een goede
zaak als er voor de Oekrains-
Katholieke Kerk en alle an
dere met Rome geünieerde
kerken een bijzonder patriar
chaat in het leven wordt ge
reld bewijzen dat onze kerk
leeft en niet sterven wil", zo
zei kardinaal Miroslav Luba-
chivski, het hoofd van alle 6,7
miljoen Oekrainse katholie
ken in de wereld. Hoewel zijn
kerk in de praktijk niet meer
vervolgd wordt, moet ze nog
steeds vechten voor haar be
staan.
Lubachivski, die al jaren in
Rome in ballingschap ver
blijft, zei dat „honderdduizen
den, misschien wel miljoenen
Oekrainers hun leven hebben
gegeven voor hun geloof en
hun trouw aan Rome". Alleen
volledige rehabilitatie van de
kerk kan „de wonden van het
verleden helen". De Oekrain
se katholieken zijn volgens de
kardinaal bereid „te verge
ven, te vergeten en samen
met de orthodoxen de weg
van waarheid, gerechtigheid
en liefde te gaan".
De Vaticaanse 'minister van
buitenlandse zaken' Angelo
Sodano verklaarde dat het
Vaticaan regelmatig bij het
Kremlin heeft gepleit voor le
galisering van de Oekrains-
Katholieke Kerk, maar tot
De Oekrainse kardinaal Miroslav Lubachivisky, hoofd van de Oekrainse katholieke kerk, en paus
Johannes Paulus II leidden gisteren het gesprek met tien uit de Oekraine overgekomen bisschop
pen die decennia lang clandestien moesten werken. foto ap
1988 nooit enig antwoord
heeft gekregen. Pas na de vie
ring van 1000 jaar christen
dom in Rusland, waarbij ver
tegenwoordigers van het Va
ticaan aanwezig waren, kwam
er enig schot in de zaak.
Revolutie
De Russisch-Orthodoxe Kerk
is van plan de christelijke
slachtoffers van de commu
nistische revolutie heilig te
verklaren. Zij heeft de rege
ring gevraagd haar alle docu
menten ter beschikking te
stellen over executies van
christenen in de jaren na de
revolutie van 1917, zo is bij de
Konferentie van Europese
Kerken in Genève vernomen.
Waarnemers gaan ervan uit
dat de metropolieten Vladimir
van Kiev en Venjamin van
Petersburg (Leningrad), bei-'
den vlak na de revolutie ge
ëxecuteerd, tot de eerste heili
gen van de revolutie behoren.
Het proces zal in werking tre
den zodra de overheid de do
cumenten over de christen
vervolging vrijgeeft.
Patriarch Alexsej II, het nieu
we hoofd van de Russisch-Or
thodoxe Kerk, voelt er even
wel niet voor de familie van
de laatste Russische tsaar hei
lig te verklaren, zoals Russi
sche emigranten in de Vere
nigde Staten hebben voorge
steld. Tsaar Nicolaas II werd
samen met zijn vrouw en kin
deren op 16 juli 1918 ver
moord.
OEGSTGEEST Het
vakgebied missiologie
mag niet het slachtoffer
worden van de bezuini
gingen en reorganisaties
binnen het rooms-katho-
liek wetenschappelijk on
derwijs.
Voorkomen moet worden dat
de missionaire beweging niet
langer over de benodigde
theologisch gevormde krach
ten kan beschikken. Dit heeft
de Konferentie Nederlandse
Religieuzen (KNR) de bis
schoppenconferentie per brief
laten weten. De bisschoppen
hebben zich recentelijk ak
koord verklaard met de aan
beveling van de verkennings
commissie-godgeleerdheid
(Smits-Oberman) om het ka
tholiek wetenschappelijk
theologisch onderwijs te con
centreren in Tilburg, Nijme
gen en Utrecht. Bovendien
hebben de bisschoppen een
uitvoeringscommissie weten
schappelijk theologisch onder
wijs ingesteld die onder/meer
moet adviseren over de reor
ganisatie en over de verdeling
van het overheidsgeld.
Deze twee besluiten zullen, zo
verwachten de religieuzen,
van invloed zijn op de missio
logie. Een extra zorg is dat de
bisschoppen zich door de cri
teria van de Vaticaanse con
stitutie Sapientia Christiana
zullen laten leiden. Het feit
dat de constitutie de missiolo
gie niet uitdrukkelijk noemt
kan ertoe leiden dat het be
treffende vakgebied als een
marginaal onderdeel van de
theologie wordt beschouwd.
De financiële middelen zullen
dan vooral ten goede komen
aan de vakgebieden die in Sa
pientia Christiana worden ge
noemd.
De religieuzen wijzën op de
verworvenheden van de mis
siologie. Het vak werd reeds
vanaf 1930 aan de Theologi
sche Faculteit van Nijmegen
onderwezen. Dank zij de inte
gratie van het in 1948 opge
richte missiologisch instituut
werd vanaf 1963 het onder
zoek mogelijk. Sinds 1977
wordt het vak missiologie ook
aan de Universiteit voor The
ologie en Pastoraat in Heerlen
gedoceerd. Door het stimule
ren van stages in de zuidelijke
wereld heeft de UTP bijge
dragen aan de missionaire
vorming.
Er zijn ongeveer 90 docto
raalscripties in de missiologie
geschreven, terwijl de vak
groepen bij 27 dissertaties be
trokken waren. „Op deze wij
ze werden theologen gevormd
die leidende functies vervul
len in missionaire organisaties
in binnen- en buitenland en
die het missionair elan verder
dragen in missionairende reli
gieuze gemeenschappen".
De missiologie heeft zich tot
een geïntegreerd onderdeel
van het rooms-katholiek we
tenschappelijk onderwijs kun
nen ontwikkelen dankzij het
feit dat de faculteit van Nij
megen en de universiteit in
Heerlen een relatief groot
aantal formatieplaatsen voor
het vak hadden. De recente
beleidsnota van Nijmegen
meldt dat nog slechts een
halftime hoogleraar en een
halftime medewerker voor de
missiologie uit eigen middelen
kan worden betaald. Dit is
mede het gevolg van het feit
dat nauwe samenwerking of
een fusie tussen Nijmegen en
Heerlen van de baan is.
Viering Rotterdamse
heilige Laurentius
voortaan in september
ROTTERDAM Op voorstel
van mgr. R. Bar van Rotter
dam zal het bisdom Rotter
dam de feestdag van de H.
Laurentius, patroon van het
bisdom, voortaan vieren op de
tweede zaterdag van de
maand september met een
pontificale Eucharistieviering
in de St. Laurentiuskathe-
draal in Rotterdam.
Officieel valt de feestdag van
St. Laurentius op 10 augustus,
midden in de vakantietijd, en
dat is de reden dat de viering
ervan naar september wordt
verschoven.
Het bisdombestuur wil de
herdenking van Laurentius in
september maken tot het
startpunt van het nieuwe jaar,
„als dé gelegenheid bij uitstek
om samen Gods Zegen te vra
gen over ons werk voor de
kerk en voor de samenleving
van Zuid-Holland", zo schrijft
bisschop R. Bar.
Anglicanen verdeeld
over investeringen
in Zuid-Afrika
CANTERBURY-OXFORD
Het Anglicaanse bisdom Ox
ford zal zijn reserves terug
trekken uit het investerings
fonds van de Anglicaanse
Kerk. De diocesane raad be
sloot hiertoe uit protest tegen
de weigering van de centrale
financiële commissie de be
leggingen terug te trekken uit
bedrijven die in Zuid-Afrika
actief zijn. De financiële com
missie ziet het als haar op
dracht dat de beleggingen een
zo hoog mogelijke rente op
brengen, met als randvoor
waarden dat er niet recht
streeks in Zuidafrikaanse be
drijven of in de alcohol-, siga
retten- of wapenindustrie
wordt belegd.
Het bisdom Oxford wil dat er
veel strengere kriteria wor
den gehanteerd.
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Heemse H. van Meer-
veld te Rockanje.
Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt
Beroepen te Enschede-Noord voor
de miss. dienst te Irian Jaya J. R.
Visser te Urk.
Bedankt voor Zuidlaren (tweede
pred.plaats) Jt. Janssen te Almelo.
Beroepbaarstelling drs. A. Buurse-
ma. Sylvenne 25, 9951 JJ Wlnsum,
tel: 05951-3644
Vrouwen
gewijd
Kathleen Young
en Irene
Templeton
omhelzen elkaar
na de wijding in
de kathedraal van
Belfast. Zij zijn de
eerste twee
vrouwelijke
priesters in de
Anglicaanse kerk.
De vrouwen zijn
lid van de kleine
anglicaanse kerk
van Ierland die
eerder dit jaar de
wijding van
vrouwen mogelijk
maakte. De
Anglicaanse
moederkerk is
nog niet zover.
foto: ap
BRUSSEL De rooms-
katholieke bisschoppen
van Zaïre hebben de re
gering in Kinshasa om
„volledige opheldering"
gevraagd over het bloed
bad op de universiteit van
Lubumbashi, dat afgelo
pen mei plaatsvond. Dit
meldde de katholieke
Belgische krant Het
Volk.
Bij het incident in Lubumbas
hi zouden op 12 mei tientallen
studenten zijn vermoord door
Zaïrese veiligheidstroepen. De
actie zou een wraakneming
zijn voor tegen de regering
gerichte demonstraties van
studenten.
In een verklaring keerden de
bisschoppen zich tegen de
„militarisering van de univer
siteitscampussen" in Zaire.
Het bloedbad in Lubumbashi
leidde tot een verslechtering
van de relaties tussen Zaïre
en België. België, dat als voor
malige koloniale overheerser
bijzondere banden heeft met
Zaïre, eiste een onafhankelijk
onderzoek, maar dat werd ge
weigerd.
Afgelopen vrijdag besloot de
Zaïrese leider Mobutu Sese
Seko de diplomatieke betrek
kingen op een lager pitje te
zetten. Akkoorden over ont
wikkelingssamenwerking
werden opgeschort, 700 Belgi
sche ontwikkelingswerkers
moesten het, land uit, vier
Belgische consulaten in Zaïre
werden gesloten en de lijn-
vluchten van Sabena tussen
Brussel en Kinshasa (vier
maal per week) werden met
de helft verminderd.
De Belgische premier Mark
Eyskens waarschuwde zondag
dat het Internationale Mone
taire Fonds (IMF) en de We
reldbank Zaïre geen nieuwe
leningen zullen verstrekken
als dat land de relaties met
België volledig verbreekt. Hij
zei dat België goede relaties
wil met de voormalige kolo
nie, maar dat het zich niet af
zijdig kan houden wanneer in
Zaïre mensenrechten worden
geschonden.
Volgende week viert Zaïre de
dertigste verjaardag van zijn
onafhankelijkheid. België is
daarbij niet uitgenodigd.
AMSTERDAM „Waar
om heeft God sinds het
Nederlandse koloniale
tijdperk de kant van de
mensen met de blonde
haren en de blauwe ogen
gekozen, vragen de zwar
te Zuidafrikanen zich af?
Het Zuidafrikaanse racis
me werd en wordt nog
steeds theologisch ge
rechtvaardigd".
Dit zegt de Zuidafrikaanse
predikant S.P. Abrahams, die
vandaag is gepromoveerd aan
de theologische faculteit van
de Universiteit van Amster
dam. Abrahams is als docent
verbonden aan de universiteit
van Fort Hare en is daarnaast
deeltijdpredikant in de Ne
derduitse Gereformeerde
Sendingskerk, de voormalige
NG-Kerk voor kleurlingen.
In zijn proefschrift bekijkt
Abrahams de situatie in Zuid-
Afrika vanuit 'zwart theolo
gisch perspectief', omdat de
traditionele theologie vanwe
ge haar partijdigheid niet aan
de levenservaring van de
zwarten beantwoordt. De tra
ditionele theologie heeft het
wel over zaken als gelijkheid
en gerechtigheid, maar maakt
Medeplichtig
Hij neemt het woord „mede
plichtig" in de mond als de rol
van de Nederlandse kerk in
de missionaire geschiedenis
ter sprake komt. „Zending be
tekende vaak: ik moet de baas
blijven. Het betekende pater
nalisme en dat bestaande
structuren in Zuid-Afrika in
stand werden gehouden. De
kerken besluiten voor ons en
wij lijden al 300 jaar."
Volgens Abrahams is het hoog
tijd dat de kerken kleur be
kennen en zich in de strijd
voor sociale gerechtigheid
werpen, want alleen geld ge
ven is veel te gemakkelijk.
„We moeten de arme mensen
helpen, zeggen de kerken,
maar geld kan niet spreken.
Iedereen moet weten waar je
voor staat." Hij spreekt dan
ook liever van 'getuige zijn'
dan van zending.
Het idee voor zijn proefschrift
kreeg Abrahams toen hij in
1976 als jonge predikant we
gens uitspraken over apart
heid in de gevangenis beland
de. In de drie maanden dat hij
gevangen zat, werd hij ook
mishandeld. Vanuit de boos
heid over het onrecht dat
hem werd aangedaan - „om
dat je probeert vanuit de
Schrift te zeggen dat het zo
niet langer kan" - wilde hij
vertellen dat uiteindelijk on
rechtvaardige structuren niet
overleven. „God laat ze niet
overleven, dat bewijzen de
bijbel en de geschiedenis elke
keer weer."
Het proefschrift, waar hij in
1985 aan begon, moet een
steun in de rug van de onder
drukten zijn: „Blijf hoop hou
den, ook al denk je dat God
niks meer kan doen". En:
„Zélf doen wat je gelooft en
betrokken blijven in de
'struggle for justice', de strijd
voor rechtvaardigheid".
Nuttige snelheidslimiet
NERGENS ter wereld is een land te vinden waar al zol
zoveel te doen is over de maximumsnelheid op autosnel
gen. En het eind van de geschiedenis is bepaald nog nie
zicht. Zeker niet nu binnen het kabinet, na lang gesoe
overeenstemming is bereikt over het terugbrengen van
maximumsnelheid in de Randstad tot 100 kilometer per
Nog niet met ingang van volgende week, maar pas over
jaar. Met dien verstande dat per 1 oktober het aantal
vakken waar de teller bij 100 km zou moeten blijven stel v
langzaam maar zeker wordt opgevoerd.
VECHTEND voor hun eigen winkel hebben de minis
van verkeer, justitie en milieu maandenlang touwgetrok
om de maximumsnelheid. De drie ministeries èn de vs
landse automobilisten wisten zich opgezadeld met een ei
van Smit-Kroes, die twee jaar geleden de met voeten gee
den 100-km-grens met 20 kilometer optrok. Nederland
zich namelijk geen laars aan van die 100 km en trapte
gaspedaal zo massaal tè ver in, dat politie en justitie bin i
de kortste keren omkwamen in een gigantische berg
heidsovertredingen.
Die limiet van 120 km zou een veel breder maatschapp«c
draagvlak hebben, zo veronderstelde de toenmalige mini
tot ergernis van de milieu-lobby. Maar het voornaamste
sultaat van die eerste 100-km-operatie was dat de overl 'j
onmachtig de naleving van die regel te waarborgen, vo
zichzelf volkomen belachelijk maakte.
MINISTER van justitie Hirsch Ballin heeft uit die bes
mende ervaring kennelijk lering getrokken. Hij heeft be<
gen dat die 100 km pas in de gehele Randstad wordt ii
voerd als vaststaat dat justitie en politie in staat zijn nale\ e
van de nieuwe maximumsnelheid te handhaven. Zijn de|e
tement zou zes miljoen gulden krijgen om extra personeel
extra apparatuur aan te schaffen.
Of dat wat helpt is de vraag, want alleen een met rij
bewapende politieman achter elke boom lijkt de Nederla: t\
automobilist nog te remmen. Waarschijnlijk daarom di i
minister Maij-Weggen met een nieuw sanctiemiddel: aL
automobilist' zich niet aan de 100-km-limiet houdt, dan
het wel eens 90 worden.
LEIDDE de verhoging van de maximumsnelheid in
aanvankelijk tot een daling van zowel het aantal snelhe
vertredingen als het aantal dodelijke ongelukken, anno
is er van die positieve trend niets meer te bespeuren. Di
dar-apparatuur van de politie registreert per uur honde
en soms zelfs duizenden snelheidsovertreders. Nederlai
weer terug bij af.
UlT milieu-oogpunt is er alles voor te zeggen de 100 ki
absolute bovengrens te beschouwen. Auto's verbruiken
minder brandstof en de uitstoot van kooldioxyde is gerii
Geen overbodige luxe in een tijd van een niet te rem
teloorgang van het milieu. Bovendien zou dan wellich
aantal (dodelijke) verkeersongelukken wat afnemen. Al
jaar vertoont de ongevallencurve op onze snelwegen
schrikbarende opwaartse lijn.
HET kernprobleem is en blijft dat de gemiddelde Ne
landse automobilist vindt dat zijn heilige koe geen stroh
in de weg gelegd mag worden, een verzuurd milieu, ster
de bossen en een groeiend aantal stervende mede-wegge
kers ten spijt. Het is daarom jammer dat het kabinet hel
bleem nog steeds niet bij de wortel aanpakt.
Snelheidsbeperkingen waarvan de automobilist
nut. niet inziet hebben weinig zin. Zoals dat met veel mi r
maatregelen het geval is, vinden de meeste automobil g
zo'n 100-km-grens wel goed, maar zelf houdt men zie ri
niet aan. In plaats van miljoenen uit te trekken voor
politiepersoneel en andere repressieve maatregelen zou!l
kabinet veel beter kunnen beginnen met een campagm,,
de maatregelen geaccepteerd te krijgen. Het nuttig e
daarvan zal waarschijnlijk vele malen groter zijn dan
het uitschrijven van massa's bonnen.
Brieven graag kort en
duidelijk geschreven De
redactie behoudt zich
het recht voor ingezon
den stukken te bekorten
Nieuwsstraat
Toen ik zondagavond voor de
tv ging zitten om naar de wed
strijd Nederland-West-Duits-
land te kijken, dacht ik al met
een: „Waar zou Mart Smeets
zijn?", 'n Poosje geleden was
hij tijdens zo'n wedstrijd naar
Egypte, om te kijken hoe daar
de feestvreugde zou uitbarsten
als Egypte zou winnen. Zou hij
nu ergens in Bonn of zelfs
Berlijn zitten?
Maar nee, hij zat in Bleqerhei-
de, een Limburgs grensjslaats-
je, waar de Nieuwstraat hal
verwege verandert in Neu-
strasse. Allemaal niet zo be
langrijk als daar niet te^<
rellen uitbreken als Nedejn
tegen West-Duitsland
Mart kwam kort voor de
strijd op de buis om dej
die dat nog niet wisten
van in kennis te stellen t
lukkig ligt Bleijerheide
van onze eigen, regionale
rieschoppers om daar
gauw even naar toe te
Anders was dat voor de
pen rondom Bleijerheide
Reden, waarom ik het bi
der vreemd vind, dat
Smeets kwam vertellen,
wel zes cameraploegen
gearriveerd om te zien
olgens hem „ho|
niet" in de Nieuwstrai 5
gebeuren. Dus gebeurde t
nodige, hetgeen we na de
strijd mochten zien.
Nieuwstraat werd Nie
straat. Als op bestelling
men aan het knokken ei
den de Nederlandse en E
ME'ers op. Dat men versl
vers, fotografen en
ploegen op zoiets afstun
begrijpelijk. Maar dat
Smeets ons daarvan tev
op de hoogte stelt, niet.
W. van den Burgh,
VOORBURG.
Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers).
Kantoor: Apothekersdijk 34, leiden.
Telefoon: 071 - 122 244.
Postadres: postbus 11, 2300 AA Leiden
Abonnee service
Telefoon: 071 - 313 677 van ma t/m vr van 8 30 tot 17.00 u.
Nabezorging
Telefoon: 071 -122 248
van ma. t/m vr. van 18.00 tot 1900 u. op za van 14.00 tot 15.00 u
Abonnementsprijzen (mcJusie/6% BTW.)
Bij automatische betaling: Bij betaling per accept-girokas
per maand t 24.85 per maand f
per kwartaal 74,10 per kwartaal
per jaar f. 284,50 per jaar f.
Het abonnementsgeld dient votruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over adwrtenties tel. 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend adverunties 071 - 134 941
Voor uitsluitend het doorgeven/an advertenties kantoor Rijswijk
070 - 3902 702.
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
