Jonge kunstenaars en de last van de vrijheid
Twintig uur in de bus voor
£cht uur Heiner Müller
Yeronique wil tweede zender
GEMENGD BEDRIJF, EXPOSITIE IN HAAGS GEMEENTEMUSEUM
Verhullende
„Aias" spot
met publiek
4fl
sifKUNST/RTV
CcicLeSomotit
DINSDAG 26 JUNI 1990 PAGINA 15
Steven Spielberg en
indrew Lloyd Webber
amen in musical 'Cats'
.ONDEN Andrew Lloyd Webber en Ste-
i Spielberg gaan hun krachten bundelen
de verfilming van de hitmusical 'Cats',
musical van Lloyd Webber, die in Lon-
len en New York meer dan 3000 voorstel
ingen beleefde en nog steeds wordt opge
roerd en ook in Nederland een groot pu-
bliek trok, zal door Spielberg worden omge
zet in een animatiefilm. Een overeenkomst
i laartoe werd gisteren getekend dbor de pro
ductiemaatschappijen van de filmer en de
lomponist. Lloyd Webber is de grote man
er ichter 'Jesus Christ Superstar', 'Evita' en
'erPhantom of the Opera Spielberg achter
nS Jaws', 'Close encounters of the third kind',
ET.' en de 'Indiana Jones'-films.
Gert en Hermien
en Normaal
zanger Bennie
Jolink repeteren
samen 'Ik heb
eerbied voor
jouw grijze
haren' in
Zelhem. Het
illustere duo zal
vrijdag met
Normaal
optreden tijdens
een festival in
Toldijk.
<=oto: anp
LUXEMBURG On
der druk van de adver
teerders, die allen hun
commerciële boodschap
pen graag geplaatst zien
op de zogenaamde prime
time, tussen acht en tien
uur 's avonds, overweegt
RTL Veronique met een
tweede zender in de
lucht te komen.
Hoofd persdienst Ad Eve
raars: „Men ziet de reclame
niet alleen graag bij voor
keur geplaatst tijdens goed
bekeken avondprogramma's,
maar ook op tijdstippen
waarop doelgroepen bereikt
kunnen worden, zoals Tele-
kids en de vrouwenpro
gramma's in de middag".
Ook als er een tweede zen
der komt zal Veronique een
deel van het programma
blijven vullen met Italiaanse
uitzendingen, clips etc. Dit
gebeurt op de minst interes
sante uren waarvoor de ad
verteerders geen belangstel
ling hebben.
Het vullen met geschikte
programma's van een twee
de zender levert volgens Ve
ronique geen enkel pro
bleem op. Ad Everaars: „We
hebben shows genoeg op de
band en in de maak en bo
vendien beschikken we over
een grote smak films. Met
show op het ene net en film
op het andere bereiken we
op hetzelfde moment meer
doelgroepen. Dat maakt het
voor onze adverteerders de
moeite waard".
Het inrichten van een twee
de zender geeft technisch
geen enkel probleem, even
min als juridisch de toegang
tot de Nederlandse kabel.
IXPOSITIES
laag* Gemeentemuseum, Stadhcpi-
erslaan 41, Den Haag. Gemengd
t Bedrijf, tien jonge(re) Nederlandse
^kunstenaars. Geopend van dinsdag
ot en met zondag van 11.00 uur tot
7.00 uur. Tot en met 16 september.
Gemengd Bedrijf' is de ver
assende titel van een exposi-
ie met werk van tien jonge
Nederlandse kunstenaars in
iet Haags Gemeentemuseum
J leeftijd rond de 30 jaar). Deze
j itel zou je eerder verwachten
jij een expositie in het Museon
in roept het beeld op van een
joer ergens ver weg in de
Achterhoek die op schrale
[rond de kost probeert te ver
dienen. De jonge kunstenaar
0, üs ploeterende keuterboer, dat
.can toch niet de de suggestie
Ön?
)e titel Gemengd Bedrijf slaat
Terder op de diversiteit in het
(werk van de exposanten. Naar
pard en verschijningsvorm zijn
Cr nauwelijks overeenkomsten
jussen de schilderijen en
'Sculpturen waarmee de nieu
we vleugel van het Gemeente
museum is gevuld. Het va
rieert geweldig: van de forme
le monochrome wandpanelen
'wan Peter Koorstra tot de dy-
t namische kleurrijke doeken
r*van Marian Breedveld en van
"Ide fijnzinnige tekeningen van
Helen Frik tot de van onheil
en pathos zwangere doeken
van Mare Mulders. En dan
staan er nog de loodzware ob
jecten van ijzer en steen van
Arjanne van der Spek, niet
ver van de 'zachte' sculpturen
van Ben Zegers, opgebouwd
uit dekens en schuimrubber.
Op het eerste gezicht lijkt ook
hier het adagium 'anything
goes' gestalte te krijgen: in
onze tijd is er geen voor- of
achterhoede in de kunst meer
en is de strijd tussen traditie
en avant-garde geluwd. Elke
denkbare vorm en elke in
houd is toegestaan en even
waardig.
Franz- Kaiser, de conservator
die Gemengd Bedrijf samen
met Mariëtte Josephus Jitta
samenstelde, zet zich echter
juist af tegen die vrijblijvend
heid en de daaruit voortvloei
ende verdwijning van beoor
delingscriteria. Volgens hem
klinkt de roep om vernieu
wing nu luider in de omgeving
van kunstenaars (het kunstbe
drijf) dan bij de kunstenaars
zelf. Elk seizoen moet zich een
veelbelovende nieuwe stro
ming aandienen, dat houdt de
omzet gaande. De vernieuwing
wordt gedicteerd door de gale
ries, verzamelaars of tijd
schriften en al lang niet meer
bevochten door de kunste
naars zelf.
De expositie Gemengd Bedrijf
laat volgens de samenstellers
tien kunstenaars zien die be
hoedzaam hun weg zoeken
tussen de verradellijke klippen
van Scylla en Charybdis: aan
de ene kant de lokroep van de
kunstwereld met het grote
geld en de glamour en aan de
andere kant het gemakkelijk
in het gehoor liggende lied
'anything goes'. Hoe slagen zij
er dan toch in op koers te blij
ven, waar vinden ze houvast?
De exposanten hebben in hun
werkhouding iets gemeen, het
zijn in meer of mindere mate
ambachtslieden die aan het
ruwe en weerbarstige materi
aal geheimen trachten te ont
futselen. Een concept of theo
rie is wel belangrijk, maar pas
bij een goede beheersing van
het materiaal kan het wonder
geschieden. De kunstenaar
probeert het lege doek, de
verf, het hout of de ruwe steen
naar zijn hand te zetten, maar
heeft zich ook te onderwerpen
aan de speciale eigenschappen
daarvan. Franz Kaiser schrijft
in een toelichting: „Kunst is
het laatste gebied waar nog
handwerk bedreven wordt om
het onbekende te ontsluiten,
het nooit vertoonde te vin
den". Misschien heeft de agra
rische metafoor - Gemengd
Bedrijf - dan toch nog wel een
tweede betekenis: een kunste
naar is als een boer die de na-
,,Ecce Homo" heet dit schilderij van Mare Mulders, een van de I
Bedrijf' in het Haags Gemeentemuseum.
tuur naar zijn hand zet. Hoe
beter hij het land kent, hoe rij
ker de oogst.
Pathos
De attitude van de kunste
naars mag dan gelijk zijn, de
vorm en inhoud van hun werk
is volkomen anders. Henck
van Dijck maakt ironische
beelden waarbij bijna altijd
sprake is van een kringloop.
Zijn meest bekende beeld is
ongetwijfeld de kraan waarbij
een slangetje loopt van de ope
ning bij de tuit naar de achter
kant waar de kraan op de lei
ding aangesloten wordt. In
veel van zijn beelden, gemaakt
van koper, hout of graniet, is
dat kringloop-principe terug te
vinden. Het zijn nutteloze en
een beetje hopeloze installaties
die er bijzonder komisch uit
zien.
Henck van Dijck is een van
weinigen van de tien exposan
ten die naar 'grote' kunste
naars verwijst. Het wandobject
'Piece of Mind' bestaat uit een
vierkant van houten balkjes
die alle vier aan een zijde zijn
doorgetrokken en verbonden
door een tuinslang. Het recht
hoekige patroon doet denken
aan de geometrische vormen
die Mondriaan hanteerde. De
slang echter symboliseert be
weging en stroming, geheel in
tegenspraak met de harmonie
en rust die Piet Mondriaan
wilde realiseren. Het is een
eenvoudig en helder object: de
rechte lijn gaat over in een
ronde vorm en wordt later op
nieuw een rechte lijn. De eeu
wige wederkeer van dat wat
ooit is geweest.
Bij Mare Mulders is weinig
ironie te bespeuren, de dood
en het verval zijn thema's die
in al zijn werk terugkeren. Hij
brengt de verf in een zeer dik
ke laag op het doek in donkere
Met hout, metaal en een tuinslang maakte Henck van Dijck dit
werk, „Piece of mind". foto: PR
kleuren - grijstonen en zwart.
In die massa verf is meestal
een figuratief element te ont
dekken, een beeld dat vrijwel
altijd naar de dood verwijst:
een schedel, een pièta of een
stervend dier. Het maakt een
dramatische indruk, zowel
door de voorstelling als door
de pasteuze manier van schil
deren. Aanvankelijk impo
neert dit werk, maar later
wekt het toch enig wantrou
wen. De pathos is (letterlijk) te
dik opgelegd, het neigt naar
effectbejag.
Hans Bruinink exposeert op
vallende wandsculpturen, een
tussenvorm tussen schilderij
en beeld. Het zijn monumenta
le en massieve objecten die
van de wand lijken los te ko
men. De organische sculpturen
zijn met kleurrijke abstracte
vormen beschilderd. Hans
Bruinink - van huis uit meu
belmaker - construeert zijn
imposante werken van hout,
schuimplastic en gips. Het is
vooral de vondst van de vorm
die indruk maakt, inhoudelijk
is het minder sterk.
Franz Kaiser heeft tien jonge
kunstenaars geselecteerd die
terugkeren naar een l'art pour
l'art: kunst als individuele ex
pressie en niet kunst die in het
brandpunt van de maatschap
pij wil staan om te reageren op
actualiteit, kunstbedrijf of
massa-cultuur. Over de hele li
nie is het kwalitatief goed
werk dat inzet, bescheidenheid
en ernst uitstraalt. Tegelijk
laat het zien hoe moeilijk het
is in deze tijd een krachtige
vorm en een overtuigende in
houd te vinden. Aangezien al
les kan en alles mag, werken
jonge kunstenaars in een soort
vacuum. Hun werk ontmoet
nauwelijks weerstand, maakt
weinig reacties los en als er al
reacties komen zijn het wel
willende reacties. Er blijft
voor de jonge kunstenaar nog
maar één referentiekader over
en dat is hij zelf. De vrijheid
kan tot last worden. HANS
OERLEMANS
DEN HAAG/BERLIJN
Dok Holland Festival: za-
erdagmorgen om negen
Uur de bus in, ruim tien
later uitstappen in
Dost Berlijn, dineren, sla-
ben en ontbijten en zon
dagmiddag om twaalf uur
present in het Deutsches
Theater.
(Na de acht uur durende voor
telling een uurtje om bij te
"komen en dan weer met de
)us mee. 's Morgens om zes
ittiur terug in Amsterdam. Ik
a tan me niet herinneren in een
Jweekend ooit zoveel gezeten te
«hebben. De uitsputtingsslag is
-Dp touw gezet om Hamlet/Ma-
'schine van de Oostduitse to
il neelschrijver en regissseur
pHeiner Muller toch binnen het
"Holland Festival te halen.
"«Muller regisseert een combina
tie van Shakespeare en zijn ei
gen Hamletmaschine, een
s moeilijke, maar zeer boeiende
Uftoneeltekst van niejt meer dan
'zes bladzijden, die je simplifi-
cerend een anti-Hamiet zou
kunnen noemen. Tussen Sha
kespeare's tekst door worden
fragmenten uit Hamletmaschi
ne gespeeld, en midden in de
voorstelling wordt Müllers
stuk ook nog eens integraal
opgevoerd.
Hamlet/Maschine was gepland
in de schouwburg van Amster
dam, maar na inspectie von
den decorontwerper en techni
ci het podium te laag voor de
immense achterdoeken en de
verhuizing te lastig voor de
vele technische ingrepen tij
dens de voorsteling. De decor
bouwers waren al anderhalf
jaar voor de opvoering bezig
met voorbereidingen.
De eerste repetities waren
zelfs al in 1987 begonnen, toen
er van afbraak van de muur
en vereniging van de Duits-
landen nog geen sprake was.
Als een van de belangrijkste
moderne toneelschrijvers zich
zo intensief op een stuk stort,
en dat zelf regisseert, is het
duidelijk waarom de leiding
van het Holland Festival er zo
aan hechtte dat te programme
ren. Als Müller dan niet naar
Holland komt, dan moet Hol
land maar naar Müller.
Voetbal
Wie denkt dat zo'n reis alleen
wordt gemaakt door fanatici
die zich beroepshalve met the
ater bezighouden, heeft het
mis. Natuurlijk zijn er een
paar dramaturgen en regis
seurs aan boord, en een jonge
man die onderzoek doet op het
Instituut voor Theaterweten-
schap. De koekjes en noten de
lende reisleiding bestaat uit
Jan Ritsema, regisseur, en
Loes Goedbloed, critica, die sa
men ook actief zijn in de In
ternationale Theaterboekwin
kel.
Maar de 'profi's' zijn dik in de
minderheid: de bus is voorna
melijk gevuld met mensen die
natuurlijk van theater houden,
maar wie de onderneming en
het reisdoel minstens evenveel
trekken als de voorstelling.
In de bus hangen kleine beeld
schermen en al voor het ver
trek is de hoopvolle vraag of
Nederland-Duitsland daarop te
zien valt. Helaas, helaas, alleen
video. Een later gevoerde actie
om het vertrek, zondagavond
negen uur, twee uur uit te stel
len, heeft geen succes. Zondag
avond zullen de tijden van He-
renveen-Ajax herleven: in
groepsverband met rooie oor
tjes bij de radio. Theaterlief
hebbers, het zijn net gewone
mensen.
Wende
In Oost Duitsland zijn de dou
aneformaliteiten snel achter
de rug. Over de grens staan nu
doelloze hekken en muurtjes.
Op een daarvan zit een over
dreven symbolische roofvogel,
nog net geen arend. Het land
lijkt van de transitroute af bij
na teleurstellend veel op voor
heen het vrije Westen. Met
veel goede wil zijn de dorpjes
iets grijzer te noemen. Alleen
in het percentage Trabantjes
verschilt het decor. Ze gaan de
chauffeur niet hard genoeg, hij
bljft kankeren op 'die koffie
molens'. De opmerking dat
niet elke Oostduitser makke
lijk een Mercedes koopt, heeft
weinig effect.
Om Oost Berlijn binnen te ko
men volstaat een hoofdknik
van een vriendelijke agent die
even een blik werpt in de bus.
Vroeger stempelde hij ieder
een, nu mag hij bijna zelf gaan
stempelen, vertelt hij nog. Als
douanier die plotseling in het
midden des lands woont,
wordt hij binnenkort abrupt
werkeloos. Veel meer mensen
worden zo slachtoffer van de
Wende: ook bijvoorbeeld het
ministerie van buitenlandse
zaken zal binnenkort in het
niets oplossen.
In de Friedrichstrabe is de be
drijvigheid juist groot. Het was
een van de hoofdroutes om het
oosten binnen te komen, vanaf
checkpoint Charlie. "ïoen de
omwenteling in zicht kwam is
men er direct druk gaan bou
wen, om de entree wat op te
fleuren. Het immense hotel
waar we logeren staat daar
ook. Het is pas een paar jaar
oud, maar doet zijn best klas
sieke luxe en grandeur uit te
stralen. Gekoppeld aan moder
ne voorzieningen: een nacht
logeren is onvoldoende om een
overzicht te krijgen over de
restaurants, bars, sauna's,
zwembaden, tuinen, dakterras
sen en wat verder al niet. Het
personeel is vriendelijk, be
leefd maar niet slaafs, aange
naam gewoon.
Onze taxi rijdt over de Kur-
fürstendamm naar een weste
lijke eetgelegenheid. Het zal
nog lang duren voordat Oost
Berlijn verheven is tot dit ni
veau van welvaart. In de
buurt van het hotel zijn volop
imposante gebouwen en plei
nen te vinden, maar nauwe
lijks winkels of aantrekkelijke
horeca. De volgende dag ver
telt een man uit ons gezel
schap die we Joop noemen
(omdat hij op Van den Ende
lijkt) in het theater tussen de
bedrijven door over de kwalij
ke gevolgen van het eten in
het oosten. „Heel vet was het,
goed eten hoor, maar we zijn
het niet meer gewend". Ook
uit andere verslagen maken
we op dat de keus voor west
de goede was.
D-Mark
Al die indrukken over een in
onwaarschijnlijk tempo veran
derende samenleving doen bij
na vergeten waar het om gaat:
het stuk. Maar ook in Hamlet-
/Maschine staat het stempel
van de ommekeer diep afge
drukt. De geest van Hamiets
vader wordt begeleid door
flarden van het radioverslag
bij de begrafenis van Stalin.
De Noorse koning Fortinbras,
die aan het einde de macht
overneemt in het stuurloze
Denemarken, heeft als schild
een gouden vierkant, het logo
van de Deutsche Bank. Als je
Dönemark onnadrukkelijk uit
spreekt, klinkt het bijna als D-
Mark. Something is rotten in
de staat van de harde Duitse
Mark.
Hamiets vader is vermoord
door Hamiets oom Claudius,
die daarna met zijn moeder is
getrouwd. Claudius is een
stramme Biedermeiermann
met een paar gouden vingers.
Als hij staat voor Honecker die
zichzelf verrijkt heeft en het
Stalinisme om zeep heeft ge
bracht, wordt de twijfel van de
jonge prins van Denemarken
heel begrijpelijk. Hamlet moet
dus vadertje Stalin wreken
door de laatste resten van de
macht uit de weg te ruimen.
Daarmee ligt de weg voor het
kapitalisme open.
Dat is werkelijk een dilemma
voor Müller, die weliswaar
vaak door de communisten in
de ban werd gedaan, maar die
binnen het systeem wilde bij
ven werken en weigerde naar
het westen te vertrekken. In
recente interviews zei hij zich
nu als schrijver ontheemd te
voelen: de situatie van werken
tegen de verdrukking in was
tenminste duidelijk. Toch zal
ook hij waarschijnlijk erken
nen dat het laatste wat een
schrijver kan gebruiken zeker
heid is.
De kunstenaar
Wie Hamlet/Maschine alleen
interpreteert als een allegorie
op de machtswisseling en de
rol van de mens daarin, doet
de uiterst complexe produktie
onrecht. Müller doet ook een
diepgravend onderzoek naar
zijn rol van kunstenaar. Er
wordt tijdens de voorstelling
volop geschreven pn weer
doorgehaald. Horatio, Hamlet
en Ophelia lijken verschillen
de schijngestalten van de
Holland Festival. Theater Basel:
„Aias von und nach Sophocles". Re
gie: Frank Castorf. Decor en kos
tuums: Harmut Meyer. Met Bernard
Schiitz als Odysseus en Jörg Schro
der als Aias. Koninklijke Schouw
burg, maandag 25 juni, vanavond
Ajax, de voetbalclub, is ge
noemd naar de Griekse gene
raal die uit woede schapen,
runderen, paarden en hun be
wakers doodde. Niet hij, maar
die andere generaal, Odysseus,
kreeg immers de wapens van
de held Achilles van Agamem
non en Menelaos. En Ajax
moordde dus in plaats van,
want het liefst had hij de ge
vers en de ontvangers om zeep
gebracht. Uit schande pleegde
Ajax zelfmoord. Dat krijgt het
publiek wel te zien van Frank
Castorfs Theater Basel.
Waar in 1987 Peter Sellars met
het American National Thea
ter een actuele en relevante
„Ajax" liet zi£n in Amsterdam,
doet Castorf de Koninklijke
Schouwburg dommelen van de
slaap. Het is theater en het zet
zich vermoedelijk af tegen de
precisie van het Zwitserse hor
loge. Slap als een oranje pud
dingbroodje na West Duits-
land-Nederland sleept „Aias
von und nach Sophocles" zich
voort.
Satire is het niet, want satire
kent scherpte en timing. Cas
torf heeft iedereen op het ver
keerde been willen zetten en
valt in de kuil die hij zelf
^graaft. De in groene jagerstas
sen gehulde acteurs en actrices
werken zich driftig door de el
lenlange dialogen. Drie Pallas
Athenes werken het moderne
en klassieke hitrepertoire af,
van „Lili Mariene" tot „O li o
li o lai", van de Habaftera uit
„Carmen" tot Jim Morrisons
„The End".
Scène uit „Aias vond und nach Soplocles".
De trap die een bovenverdie
ping en een kelder onder het
toneel verbindt, brandt in in
het netvlies, zo weinig is er te
zien. De strekking van dit sol
datenverhaal verdrinkt haast
in het moeras van deze voor
stelling. Over de dood wordt
gezegd: „Wij wennen ons aan
de gedachte dat de dood ons
niet aangaat. Het is het ergste
de dood te verwachten, maar
als wij er zijn, is de dood er
niet en als de dood er is, zijn
wij er niet meer". Mannen,
soldaten, zijn in deze „Aias"
bruuske en zielige kinderen
foto: peter^chnetz
met onvolwassen emoties te
genover intrieste vrouwen,
murw geslagen door de vele
oorlogen.
Theater Basel verstopt mooie
teksten achter nietszeggend
heid. Kale toneelbeelden ver
bergen de rijkdom van Sopho
cles' visie. Het is alsof ze het
publiek de zaal uit willen ja
gen Of de spot gedreven
wordt met de weinigen, die
nog van toneel houden en die
steeds meer moeite moeten
doen om iets moois tot zich te
nemen.
PETER SNEL
schrijver. De eerste is een af
zijdige beschouwer, altijd met
een boek, de twee anderen zijn
onderhevig aan krachten van
liefde, twijfel en haat en ge
bruiken waanzin om het sy
steem van de macht te ontre
gelen,
Hamlet en Ophelia kiezen in
Müllers regie voor de dood,
evenals trouwens de meeste
andere personages. Horatio
wordt in Hamletmaschine aan
de kant gezet als onbruikbaar.
Hamlet wil een machine wor
den, onaangedaan door mense
lijke emoties. Ophelia wil ten
slotte de wereld die ze ver
wekt heeft, terugnemen. Met
die negatieve baring eindigt
Müllers tekst. In zijn Hamle-
tregie staan de doden op uit
hun zelfgekozen dood. Alles
gaat door, de dood is geen be
vrijding, de mens moet blijven
kiezen.
Nee, Müller is niet echt het
zonnetje in huis. Hij heeft wel
een voorstelling gemonteerd
waarover de meningen in de
bus enorm verschillen. Bijna
niemand wijst de voorstelling
in zijn geheel af, maar de
waardering voor de onderde
len loopt sterk uiteen. Zoveel
verschillende opvattingen zijn
zowel complimenten voor
Hamlet/Maschine als argu
menten vor de stelling dat
Müller een stortvloed aan
ideeën zo sterk heeft willen
concentreren dat het de cohe
rentie van een opvoering aan
tast. Om zes uur maandagmor
gen op het stadhuisplein en
waarschijnlijk nog veel langer
blijven teksten en beelden
door de vermoeide hoofden
spoken.
DICK VAN TEYLINGEN
s/j MÊÈ.
door René de Cocq
Rik de Saedeleer
Observaties aan de beeldbuis,
genoteerd tussen het schake
len door. Van NOS Mondiale
naar WM-Studio naar World
Cup Report naar Die 2 in Ita
lië naar TGl Mondiale naar
Pronto Belgio. en weer terug.
Dag in. dag uit. week in. week
uit. rekent u er maar op dat ik
m 'n huiswerk doe.
COMMENTATOREN Hugo
Walker, die wel alles meldt
over de contractperikelen van
al die spelers die hij op de mo
nitor heen en weer ziet ren
nen, maar niks weet te zeggen
over toch niet geheel onbe
langrijke zaken als techniek,
tactiek, opstelling. Theo Reits-
ma. nuchter en kundig, die
eindelijk ook eens een keer
een beetje partijdig is en in
zijn ergernis over de vertra
gende activiteiten van de
Egyptenaren vergeet waarde
ring uit te spreken over hun
niet weg te cijferen balvaar
digheid en de zuiverheid van
hun passes. Rik de Saedeleer.
die zich de twaalfde man van
de Belgen voelt en het bij de
wedstrijden van de Rode Dui
vels alsmaar heeft over 'wij'.
SPORTMODE. Het dragen
van strakke wielren broeken
tot bijna op de knie. ónder ge
wone sportbroekjes. De Ame
rikaanse tennisser André
Agassi bracht er de directie
van Roland Garros mee in
vertwijfeling, maar je ziet het
vooral bij voetballers. Zou het
lekker zitten? Het optisch ef
fect is in elk geval dat de be
nen van de desbetreffende
sportlieden veel korter lijken
dan die van hun 'gewoon uit
gedoste collega 's. Wielrenners
zelf dragen over hun wielren -
broeken géén gewone sport-
broeken, overigens.
WRAAK. De ontwerpers van
sportkledij. twee jaar terug on
derwerp van publiekelijke
hoon voor die enge motiefjes
in de oranjeshirts, nemen dit
jaar op het WK revanche met
dessins die ze hebben gestolen
op de kleuterschool waar hun
zoontjes leren omgaan met
vetkrijtjes en kleurpotloden.
Inderdaad: kraswerk. Vooral
die gele keeperstruien hebben
er ernstig onder te lijden.
GRENSRECHTERS. Die Van
Langenhove. uit België, geheel
ten on réchte ooit geslaagd
voor zijn scheidsrechtersdiplo-
ma, en nóg ten onrechter afge
vaardigd naar Italië. De man
heeft heel ordinair stront in de
ogen, wat in het Europacupsei
zoen Olympique Marseille al
de kop kostte en vorige week
de Rotterdamse Tsjech Griga
een goal tegen Italië. Een glas
heldere gelijkmaker, door de
Belg arrogant weggevlagd. ter
wijl uit alle herhalingen bleek
dat er geen sprake was van
enigerlei overtreding of bui
tenspel Afvoeren die man.
Ook verbieden: het dragen
van rode truien door scheids
rechters. Dan moeten die
Schotten maar worden ver
plicht een ander tenue aan te
schaffen.
STADIONS. Vele miljoenen
(gerekend in guldens, niet
eens in lires) zijn gepompt in
het renoveren van de Italiaan
se WK-stadions, met als opval
lend resultaat dat veel velden
in zonnige middagwedstrijden
hinderlijk worden overscha
duwd door iare staalconstruc
ties. Het lijkt wel of het halve
wereldkampioenschap zich
tussen de kranen van de Rot
terdamse haven afspeelt.
RECLAME. Het valt me mee,
moet ik zeggen. De alsmaar
van tekst wisselende reclame
borden die normaal op Itali
aanse velden de aandacht af
leiden zijn weggehaald. De
de hoofdsponsors van het toer
nooi. Lastig is wel het 'design
van de man bij Olivetti die
verantwoordelijk is voor al die
vlaggetjes en stippellijnen en
strepen die elke keer de mede
delingen over speeltijd, stand
en spelersnaam versluieren.
Ze nemen veel te veel beeld in
beslag en duren veel te lang,
vanwege die artistiek bedoelde
animaties. Vaste kreet in NOS
Mondiale: „Over vijf minuten
zijn we bij u terug", waarna
dan de STER keihard toeslaat.
STUDIOGAST. Mijn favoriet
is Jan Mulder, die treurend
het hoofd laat hangen over de
overwegend erbarmelijke
kwaliteit van het vertoonde
spel. en dat fijnzinnig formule
rend verwoordt. Anders dan
de grove taal van Willem van
Hanegem. die ik trouwens wel
graag hoor fulmineren tegen
het geklungel van Oranje in
het algemeen en Beenhakker
in het bijzonder.
HEIMWEE. Op de Vlaamse tv
werd gniffelend de zieleknij-
perij in het Oranje-trainings
kamp behandeld. Daar praat
men minder over voetballen
dan over de goede gesprekken
die nodig zijn om alle neuzen
dezelfde kant op te krijgen en
helderheid te krijgen over wat
er tussen de oren zit. De
BRT'ers hadden gelijk. Ook ik
heb heimwee naar een coach
die bromt: „Kein Keloel. Foes-
balle!"
RENÉ DE COCQ
