p
ll
mal
Ie
Nr.24
Cryptogram
ZATERDAG 23 JUNI 1990 PAGINA 31
Oplossing vorige puzzel
De winnaars van de puzzel nr. 23 zijn:
G. Nederlof, Jacob v. Ruysdaellaan 11,
2343 EN Oegstgeest.
H.M.M. Rijsbergen-Bokern, Fred. Hen
driklaan 108, 2351 GE Leiderdorp.
Zij krijgen hun prijs binnen drie weken
per cheque toegestuurd.
Oplossingen onder vermelding van
puzzel nr. 24 moeten uiterlijk woens
dagmiddag in bezit zijn van:
LEIDSE COURANT,
Postbus 11, 2300 AA Leiden.
HORIZONTAAL:
2. Gids met deeltijdbaan? (12).
8. Vocht om samen te spannen? (7).
9. Drukkosten van een boek? (7).
11. In Algerije komt de dwaas met
niets terug (4).
12. Het mislukt als het daarin valt!
(5).
13. Doekje voor een beetje sla? (4).
16. Kan men dragen bij 't enkelspel
(7).
17. Waanzinnig vruchtbare stof? (7).
18. Lichtste graad van onwijsheid?
(V).
21. In het gezantschap weet de
afvaardiging de weg (7).
23. Laag van de generaal om niet naar
boven te gaan! (4).
24. Insekt dat glazen maakt? (5).
25. 't Is niet fijn om lomp te zijn! (4).
28. Gebakje dat geen enthousiasme
geeft? (7).
29. N.S.-zender? (7).
30. Uitstapje van een troep vissen?
(12).
VERTICAAL:
1. Bedrieglijk mooi stralend (14).
2. Zo doet een haan uit de hoogte
(7).
3. Ongemakkelijke opdracht (4).
4. Het tempo waarin u spreekt leidt
tot geklets (7).
5. Hij kleurde omdat hij zo grappig
was (7).
6. De opbrengst van een ets is maar
een beetje (4).
7. Aangaande een verlaagde toon
(14).
Naam
Adres
Postcode Woonplaats
10. Aansporing die in de weg zit? (5).
14. Druipend van een klap? (5).
15. Woorden van lof waardoor u weer
een Spaanse uitroep slaakt? (5).
19. Boom waarin een belager gewicht
verliest (5).
20. Komt 'r van de pleiters een brief?
(7).
21. Schat, geeft de gravure met de
fout terug! (7).
22. Machine uit de Zwitserse
hoofdstad? (7).
26. Iemand die werktuiglijk handelt
heeft geen maat nodig om hierin
te rijden (47.
27. Dier dat zijn eigen pad kiest? (4).
Populaire
openingsvariant
Vandaag wil ik uw aandacht vragen
voor een van de meest gespeelde openin
gen van dit moment, te weten de variant
1.32-28 17-22 2.28x17 11x22 3.37-32 6-
11 4.31-26 12-17 5.36-31 8-12 6.32-27
16-21 7.27x16 22-28 8.33x22 18x36.
Niet alleen wordt deze spelgang in ons
land veelvuldig op het bord gebracht -
zowel in de bondscompetitie als in aller
lei toernooien komt men de opening re
gelmatig tegen - ook bijvoorbeeld in
Rusland is de variant heel populair. Dat
er zo'n grote belangstelling voor bestaat
laat zich gemakkelijk begrijpen. Behalve
dat de positie na 8... 18x36 bijzonder
interessant is, blijft de vraag, ondanks
het feit dat er al heel veel praktijkerva
ring mee is opgedaan, wie na 8... 18x36
de beste kansen heeft, nog volkomen
open. En zolang dat het geval is, zal deze
variant populair blijven. Om u een in
druk te geven hoe het spel verder zou
kunnen gaan, volgen hier twee recent ge
speelde partijen vanuit de stand na
8... 18x36. De eerste is afkomstig uit het
Russisch kampioenschap van dit jaar,
dat overigens gewonnen is door de we
reldkampioen Tsjizjov; het tweede duel
is gespeeld in de bondscompetitie.
A. SCHWARTZMAN - G. VALNERIS
Kampioenschap van Rusland 1990.
9.41-37 19-23 10.37-32 14-19 11.32-27
10-14 Zwart laat zich vrijwillig aan zijn
korte vleugel opsluiten. 12.27-21 Deze
positie kwam ook op het bord in de
hierboven genoemde matchpartij Wiers-
ma-Gantwang 1981. Daarin ging het spel
toen verder met 12... 13-18 13.39-33 9-13
14.33-29 waarop een zeer boeiende strijd
volgde. Weliswaar verkreeg Wiersma la
ter door fraai spel heel goede winstkan
sen, maar desondanks eindigde de partij
later toch in remise. 20-24 13.34-30 14-
20 14.39-33 5-10 Een scherpe zet: zwart
laat zich nu ook aan zijn lange vleugel
opsluiten. 15.30-25 10-14 16.44-39 2-8
17.46-41 13-18 18.40-34 9-13 19.34-29
23x34 20.39x30 18-23 21.50-44 13-18
22.44-40 8-13 23.49-44 24-29 24.33x24
20x29 25.44-39 18-22 26.41-37 22-28
27.39-33 28x39 29.43x34.
Zie diagram 1.
12-18 Werkt zich zo los. Beter lijkt even
wel 13-18, want in het vervolg zijn de
kansen duidelijk aan wit. 29.21x12 18-22
30.26-21! 7x18 31.16x7 1x12 32.21-16
12-17 33.38-32 4-9 34.32-28 Met 34.32-
27 22x31 35.37x26 en vervolgens 36.26-
21 enz. had wit voor een schijf kunnen
doorbreken. Maar kennelijk geeft hij de
voorkeur aan het nu komende eindspel
waarin hij zelf een schijf meer heeft.
23x41 35.34x21 41-46 36.21-17 22x11
37.16x7 46-32 38.7-1 32-16 39.1-29 16-2
40.29-38 2-8 41.38-16 8-17 42.16-49 Na
tuurlijk niet 16-27? vanwege 13-18 enz.,
terwijl de damafname 42.16-21 enz.
slechts gelijkspel geeft. Na de gespeelde
zet dreigt nu 43.47-41 enz. 17-8 43.49-16
8-27? Ongetwijfeld tijdnood; na opnieuw
8-17 had wit nog maar verder moeten
zien te komen. 44.42-37 2-8 45.16-2 De
zwarte stand is nu onhoudbaar. 15-20
46.2-16 8-2 47.37-31 36x27 48.16x15 19-
23 49.15-42 23-28 50.42-15 28-32 51.30-
24 32-38 52.15-4 2-16 53.40-34 38-43
54.48x39 16-11 55.24-19 en zwart gaf
°P-
Was dit al een ingewikkelde partij, in de
volgende, die vier dagen later werd ge
speeld, komen nog gecompliceerdere po
sities op het bord.
W. VAN DE BRAAK - T. HARMSMA
TDV-Twente's Eerste 17-3-1990.
Van dit duel was het verloop tot en met
12...20-24 hetzelfde als in Schwartzman-
Valneris. Daarna volgde: 13.46-41 5-10
Ook hier laat zwart zich tevens aan zijn
lange vleugel opsluiten. 14.34-30 15-20
15.30-25 10-15 16.41-37 2-8 17.38-32
Hoewel met een duidelijke bedoeling ge
speeld, toch geen mooie zet. Beter is wel
licht 39-33. 13-18 18.40-34 Omdat 24-29
nu niet mag vanwege 19.37-31 enz.,
dwingt wit een klaverbladopsluiting af.
Toch klopt zijn stand in het vervolg ver
moedelijk met. 9-13 19.34-30 18-22
20.43-38 13-18 21.39-33 8-13 22.44-39 4-
9 23.50-44 23-29 Een moeilijke beslis
sing: ook 22-28x28 en 24-29x29 zien er
immers aantrekkelijk uit. 24.33-28
22x33 25.39x28.
Zie diagram 2.
18-22 leidt tot zeer scherp spel. Hetzelf
de kan gezegd worden van het alternatief
18-23: omdat na 26.49-43 de zet 13-18
niet mag vanwege 27.37-31 36x27 28.28-
22 enz., zal zwart dan met de opbouw 1-
6, 3-8 en 17-22x22 moeten vervolgen.
26.32-27! 22x31 Gedwongen, want na
22x33? volgt 27.27-22! 17x28 28.37-31 -
steeds dus weer dat combineren op die
randschijf 36 - 36x27 29.21x34 en 33
DIAGRAM 2.
gaat verloren. 27.38-32 Door deze fraaie
offerwending is er nu een ingewikkelde
positie ontstaan. De complicaties zullen
evenwel nog verder oplopen. 3-8 28.45-
40 Dreigt met 29.40-34 29x40 30.28-23,
zwart moet zijn schijf dus zelf terugge
ven. 29-34 29.30x39 13-18 30.40-34 9-13
31.34-30 18-23 32.44-40 13-18 33.48-43
1-6 34.43-38 17-22 35.28x17 11x22
36.32-27 Zo langzamerhand is de situa
tie bepaald bizar aan het worden. Toch
lijkt zwart „gewoon" goed te staan. Dat
het desondanks verkeerd voor hem af
loopt, zal ongetwijfeld ook met tijdnood
te maken hebben gehad. 8-13 37.38-33
7-11 Aanvullen met 6-11-17 ziet er ook
heel goed uit. 38.16x7 12x1 39.39-34 24-
29 40.33x24 20x29 41.21-16 29-33? Dit
komt zwart op schijfverlies te staan.
Correct lijkt daarentegen 17-22. 42.26-
21! Plotseling is schijf 31 reddeloos ver
loren. 1-7 43.37x26 22x31 44.26x37 7-12
45.49-43 23-29 46.34x23 18x29 47.43-38
33-39 48.40-34 29x40 49.35x33 15-20
50.33-29 13-18 51.38-33 19-23 52.42-38
23x34 53.30x39 20-24 en zwart gaf zich
gewonnen.
Voor wie extra belangstelling heeft voor
deze opening, wijs ik er tenslotte nog op
dat er in het door Sijbrands uitgebrachte
tijdschrift Dammen deze maanden een
artikellenserie van mijn hand over ver
schijnt.
Wereldbeker
In Moskou eindigde deze maand de laat
ste voorronde van de nieuwe Wereldbe
kercyclus. In de komende twee jaar zul
len ongeveer 25 grootmeesters een zestal
toernooien afwerken, om te bepalen wie
de nieuwe 'wereldkampioen toernooi-
schaak' wordt. Voor de topspelers is
plaatsing in deze elitegroep zeer belang
rijk, daar in deze wereldbekertoernooien
veel geld te verdienen is. Twaalf spelers
plaatsten zich in Moskou. Helaas voor
Gelfand, Ivantsjoek en Poloegajevsky
niet de twaalf hoogst geëindigden.
In de reglementen was opgenomen dat
niet meer dan negen deelnemers uit één
land een plaats mochten hebben. Dit om
combine vorming tegen te gaan. Voor de
Sovjetspelers een pijnlijke zaak, daar ze
ker de helft van de top 30 'USSR' achter
zijn naam heeft staan. Misschien had de
organisatie een voorschot moeten ne
men op het mogelijk onafhankelijk wor
den van diverse Sovjetrepublieken.
Een open toernooi met 42 deelnemers
van louter grootmeestersterkte levert na
tuurlijk veel fraai vuurwerk op. Ik zal
enkele mooie momenten voor u in opga-
vevorm presenteren.
Stelling na de 31ste zet van zwart.'
Wit speelde hier 32.Ta8t, waarna 'Po-
loe', in lichte tijdnood, automatisch
32...Kh7 speelde. Waarom kreeg hij hier
enkele seconden later vreselijke spijt
van?
OPGAVE 2:
A. SOKOLOV-G. TIMOSJENKO
Zie diagram 2.
Stelling na de 20ste zet van zwart.
De zwarte koning is verlaten door al zijn
OPGAVE 3:
M. CHANDLER-L. PSACHIS
Zie diagram 3.
Stelling na de 22ste zet van zwart.
Zwart heeft zojuist 22...Td8 gespeeld om
23.Txg6 tegen te gaan en na 23.Txc7 met
23...Df2 een beslissende tegenaanval in
te zetten. Welke andere mogelijkheid
had hij overzien?
OPGAVE 4:
A. CHALIFMAN-P. NIKOLIC
Zie diagram 4.
Stelling na de 15de zet van zwart.
Nikolic dacht zijn vesting goed gesloten
te hebben, maar zijn Russische tegen
stander vond toch een opening. Ziet u
dat ook?
OPGAVE 5:
P. NIKOLIC-L. PSACHIS
Zie diagram 5.
Stelling na de 22ste zet van zwart.
Nu is het de beurt aan Nikolic om zijn
tegenstander te verrassen. Het betreft
een bijna klassieke onderste-rij combina
tie.
OPLOSSINGEN
1. 33.Pg5f! en zwart gaf het direct op,
na 33...hxg5 34.Dh5 is het mat.
2. 21.Txg7f! Kxg7 22.Df6f Kh7
23.Dh6f Kg8 24.Dg5f Kh8 25.Dxh5f
Kg8 26.Dg5f Kh8 27.Df6f Kh7
28.Tf4. Zwart gaf het op.
3. 23.Tg4ü Dxg4 24.Txd8f Ke7
25.Dxc7| Kf6 26.De5| Ke7 27.Dd6f
Kf6 28.Dd4f Ke7 29.Tb8!. Zwart gaf
het op.
4. 16.Lxg7! Txg7 17.Txg7f Kxg7
18.Tglt en hier begon Nikolic te den
ken over 18...Kh8 of 18...Kf8. Hij zag
dat I8...KJ18 19.Ph4! met de vernieti
gende dreiging Pg6f direct verliest.
Maar ook na 18...Kf8 19.Dxh7 heeft
zwart geen fatsoenlijke verdediging
tegen 20.Tg7. Opgeven was daarom
het enige wat overbleef.
5. 23.Dxb4! Txb4. Tot zover had Psa-
chis gekeken; de onderste rij is met
Lc8 of Pc8 voldoende te beschermen,
moet hij gedacht^ hebben, maar na
24.Pd7ü is opeens geen verdediging
meer te vinden.
Corr.adres: Leo Hofland, C. Fockstraat
113, 2613 DE Delft.
DIAGRAM 4.
Carta Mundi
De vaderlandse bridgekalender staat stijf
van de toernooien. Dat is volstrekt
uniek in de wereld. De laatste jaren is
het aantal viertallentoernooien veel ster
ker gegroeid dan het aantal parentoer-
nooien. Ook wat kracht betreft winnen
de viertallentoernooien het dik van de
parenevenementen. Daar zijn talloze
oorzaken voor aan te wijzen, waar we nu
even niet bij stil zullen staan. In ieder
geval is het momenteel zo dat echt ster
ke parentoernooien binnen onze lands
grenzen bijna niet meer te vinden zijn.
„Dan maar eroverheen", dachten tien
tallen Nederlandse paren in het tweede
weekend van juni, want het Carta Mun
di Maes-toernooi in Knokke is altijd
zeer sterk bezet, uitstekend georgani
seerd en een belevenis om mee te ma
ken. Het open parentoernooi werd een
prachtige overwinning voor het jonge
Nederlandse paar Chris ten Kate met
Huub van der Wouden, die vanwege de
heersende voetbalstemming speelden on
der de schuilnamen van twee Kame-
roense voetballers.
Aan een gedenkwaardige tafel in Knokke
speelde de klaverkleur de hoofdrol: dit is
de zuidhand van het eerste spel:
B 9 2
f AHB9
B
A B 9 5 2
Daarmee opent ieder normaal mens 1
klaver. Wat te doen na 3 klaver van
partner?
Lage kleuren zijn nooit populair in pa
rentoernooien, maar er zijn natuurlijk
uitzonderingen. En dit lijkt er een te
zijn, want 3SA is natuurlijk wel heel ris
kant gezien de ruitens en/of de schop
pens. Passen is een veel te tamme aktie,
dan speel je duidelijk tegen het veld in.
Wat te kiezen? 3SA, of 5, of 6 klaver?
(maak een keuze alvorens verder te le
zen).
Bij dit spel hoort een anekdote. Cees
Sint verscheen aan tafel bij een Neder
landse Subtopper en laatstgenoemde
vroeg aan Cees: „Met wie speel je?" Hij
had natuurlijk ook kunnen zien dat in
Cees' kielzog Toine van Hoof kwam
wandelen. „Met Toine van Hoof," ant
woordde Cees, waarop als niet nader uit
gelegde verklaring volgde: „Hihi".
Tot zover deze dialoog, want dit spel
kwam op tafel en Cees bood als zuid 6
klaver! Lichtelijk aangetrokken, zou je
zeggen. West startte met schoppen 8 en
dan mag je een plan maken:
NOORD
ZUID
A H 2
B 9 2
104
V A H B 9
A 6 3 2
B
10 8 6 4
A B 9 5 2
Sommige spelers hebben die percentages
in hun hoofd zitten. Anderen moeten
daarover nadenken. De dubbele snit
heeft meer risico's dan het slaan, dus
klaveraas slaan is de juiste speelwijze, en
klaver na.
Die kleur zat in Knokke netjes 2-2.
Geen paniek dus. Overigens: is het leuk
om in 6 klaver te zitten of had een ander
contract de voorkeur gehad?
West (voornoemde subtopper) komt in
slag 3 met klaverheer aan slag en ver
volgt met een kleine schoppen. Hoe spe
len we verder? Ofwel: ruimen we een
schoppen in noord op (hartensnit) of in
zuid (hartenvrouw eruit troeven).
Als je in 5 klaver zit (zoals ondergete
kende tegen de latere toernooiwinnaars)
is het antwoord simpel: hartenaas en -
heer en de boer na. Verschijnt de vrouw
niet ten tonele, dan op tafel schoppen 2
weg. Je maakt contract of 1 en bij de
snit over hartenvrouw maak je +1 of -1
en dat is samen toch één slag minder!
Cees Sint volgde in 6 klaver hetzelfde
speelplan en scoorde een gigantische top.
Zijn argumentatie voor dit speelplan
was exact hetzelfde (gemaakt op -1 en
dus niet gemaakt of min 2), maar daar
kwam nog een zware overweging bij:
voormelde subtopper was op de west-
stoel geparkeerd en dan zoek je die
vrouw natuurlijk daar.
Dat is de tweede en tevens laatste zuid
hand van deze tafel. Je opent 1 klaver
met:
V 8 6 2
A H B 7
B
A H B 4
en partner biedt 3 klaver. Wat nu? (op
lossing volgende week).
Corr. p/a Leharstraat 10, 2162 AC Lisse.
Postzegel relatief
duurder dan Van Gogh
Postzegels zijn de duurste stukjes papier
in de wereld. Gemeten naar prijs per
vierkante centimeter zijn zelfs de schil
derijen van Van Gogh maar goedkope
doeken vergeleken bij sommige postze
gels. De 'drie skilling geel' van Zweden
brengt omgerekend naar het schilderij
formaat van de Irissen van Van Gogh
meer dan drie miljard gulden op.
Dat valt tenminste te berekenen uit de
opbrengst van ruim 2,5 miljoen gulden
voor de zeldzame zegel die kortgeleden
geveild werd in Zwitserland. Om de Iris
sen te beplakken zijn zo'n 1500 van die
dure zegeltjes nodig, oftewel een kapitaal
van 3750 miljoen gulden!
Die speelse berekeningen geven in elk
geval aan dat postzegelen een uiterst
kostbare hobby kan zijn. Overigens heeft
de koper van de bijzondere Zweedse ze
gel (die een afwijkende kleur heeft) een
object in handen gekregen met een rede
lijk rendement. De zegel is in vijf jaar
tijd immers in waarde verdubbeld.
Dat mag gezien de slappe filatelistische
markt in de afgelopen jaren een uitste
kend rendement genoemd worden.
OVERZICHT
Dat blijkt zeker wanneer de stijging van
de dure zegel vergeleken wordt met het
prijslijstje van de Penny Black, de eerste
postzegel ter wereld. Het Amerikaans
opinieweekblad Time heeft op een rijtje
gezet wat de prijzen waren voor die ze
gel uit 1840 sinds de 'geboorte'. Daaruit
blijkt dat de prijs van zowel de gestem
pelde exemplaren als de ongebruikte in
de jaren tachtig niet zijn gestegen; overi
gens ook niet gedaald. In de jaren zeven
tig daarentegen steeg de waarde van de
zegel met ongeveer 100 procent per jaar.
Volgens een onderzoek naar prijsstijgin
gen van diamant, fiüstzegels en goud (in
het Westduitse po^egelblad DBZ) ligt
het rendement vat^postzegels na het eer
ste jaar op nauweTfjIis een procent, dat
groeit echter gestaag gedurende de jaren
tot 20 procent per jaar. Met dat percen
tage staat de postzegel boven edelmeta
len en edelstenen.
HANDEL
PTT'ers 'all over the world' weten dat
veel verzamelaars onder meer vanwege
de waardestijging juist postzegels verza
melen. En om het nog aantrekkelijker te
maken voor een breder publiek maken
ze van menig postzegel een mooi plaatje.
En dat doen zowel de grote serieuze
postzegellanden zoals Amerika (met een
redelijk rustig uitgiftebeleid) als ook lan
den waarvan de indruk bestaat dat ze
vooral zegels uitgeven om geld uit de i
zakken van filatelisten te kloppen.
De nieuwste rage is het opnemen van
filmsterren en andere 'stars' uit de we
reld van glitter en glamour. Amerika
doet het, maar ook Tanzania. Gelukkig
voegt dat Afrikaanse land er nog een
stukje eigen cultuur aan toe. Alleen kop
pen van gekleurde beroemdheden sieren
de zegels. Daaronder Eddie Murphy,
Stevie Wonder, Miriam Makeba en
Sammy Davis jr. Geschatte opbrengst
voor de gehele oplage van totaal tiendui
zenden zegels: 750.000 gulden. Oftewel
een derde van de Zweedse 'drie skilling
g* raj»
41
Tf.E ;>t\( LL 8cr
»a»l
De Zweedse drie skilling geel' bracht
onlangs 2,5 miljoen gulden op.
Portugal slaat
'schildersmunt'
De Portugese staatsmunt heeft een
'schildersmunt' uitgebracht, van sterling
zilver en met een waarde van 100 escu
do. De munt gedenkt de honderdste ge
boortedag van de jong gestorven Ama-
deo de Souza-Cardoso (1887-1918), een
van de voorlopers van de 'moderne' Eu
ropese kunst. De munt is verkrijgbaar in
twee kwaliteiten: zilver-fdc (oplage:
30.000) voor 65 per stuk, en zilver-
proof (oplage: 15.000) met een prijs van
98,50.
Amerika ontdekte de moderne kunst via
de beroemde Armory Show in New
York, Chicago en Boston in 1913. Op
deze expositie stonden Cezanne en Gau
guin, Renoir en Monet, Picasso en Bran-
cusi, Matisse op het historische toneel
naast een jonge Portugese schilder: Ama-
deo de Souza-Cardoso. De ontwerpster,
beeldhouwster Irene Vilar, heeft de stijl
van de kunstenaar op het doek overge
bracht op het metaal van de munt. In
het midden van de munt plaatste zij een
portret van Amadeo (zoals hij bekend
was) als eerbewijs voor zijn korte maar
bloeiende carrière.
voort uit een welgestelde familie uit het
noorden van Portugal. In 1906 begon hij
zijn studie in Parijs, net toen Picasso
zijn 'Les Demoiselles d'Avignon' maak
te, het werk dat het kubisme lanceerde.
Amadeo kwam in aanraking met de gro
ten uit die tijd, waaronder zijn naamge
noot Amadeo Modigliani, met wie hij in
1911 exposeerde in de Salon des Inde
pendents in Parijs.
CöidócSouwnt
