Vader en zoon Heston samen in 'Schateiland'
VAN MOZES TOT LONG JOHN SILVER
van de filmindustrie de status van een
Amerikaanse aartsvader. Niet te beroerd
om zich op pensioengerechtigde leeftijd
te schikken naar de bevelen van zijn
zoon Fraser C. Heston, voor een inmid
dels wel vijf maal verfilmd jongensboek.
Heston senior maakte van meet af aan
duidelijk: nepotisme is hem vreemd. „Ik
heb nooit van m'n leven iemand opge
beld met een „Hey Joe, je moet 's met
m'n zoon praten die heeft toch iets
leuks". Zelfs iemand in Hollywood die
me niet kende, had dan geantwoord:
'Tuurlijk, stuur maar'. Niet dat 't auto
matisch betekend had dat Fraser ook
iets te doen had gekregen. Zo zit Holly
wood niet in elkaar. Film is in de eerste
plaats samenwerking. Je kiest voor men
sen van wie je weet dat ze goed zijn en
met wie je al gewerkt heb. Een regisseur
als Franklin Schaffner kreeg door mij
zijn eerste kans met 'The War Lord',
waar ik de rechten van had. Ik nam hem
omdat ik, voor 'live tv', al 'Macbeth' en
'Woeste Hoogten' met hem had ge
maakt. Je vertrouwt iemand. Toen Uni
versal me vroeg voor 'Touch of evil',
een politie-verhaal van dertien in een
dozijn, en ze een regisseur zochten, zei
ik: Orson Welles speelt de 'heavy'
(schurk), waarom laat je hem ook niet
regisseren? Misschien is dat achteraf m'n
grootste wapenfeit in de filmhistorie ge
weest. Want al is de film geen meester
werk, de Franse Cahiers du Cinema noe
men het 'de beste B-film aller tijden'.
Die bemoeienis van mij is echt niet al
leen altruïstisch. Er zit natüürlijk een
stuk eigenbelang in. Zoals met de film
'Major Dundee'. Het ging niet goed bij
de opnames. De producenten wilden re
gisseur Sam Peckinpah ontslaan. Ik heb
gezegd dat ik het een 'stupid idea' vond.
Toen Peckinpah geen geld kreeg, rheb ik
gezegd: dan betaal ik hem met mijn sala
ris. Dat was toen nog niet zoveel,
175.000 dollar, ik stond nog niet op per
centage van de opbrengst. Mijn agent zei
meteen: 'Chuck, je bent gek'. Ik had niet
gedacht dat ze het echt zouden accepte
ren. Maar twee dagen later was het: 'We
aanvaarden je voorstel in dank'. Dat
heeft nogal wat opschudding verwekt. Ik
werd meteen door allerlei kranten gebeld
met de vraag: 'Denkt u dat dit een trend
wordt onder sterren in Hollywood?'
Heil, nee, zei ik, niet voor mij in elk ge
val. Natuurlijk, ik geef om film. Mijn
werk voor het Amerikaans Filminstituut
kun je als bewijs daarvan zien. Maar het
moet mijn eigen films niet in de weg zit
ten".
Lievelingsboek
Zoon Fraser C. Heston kreeg film met de
paplepel ingegoten. Hij mocht aan het
handje van pa mee naar de sets van alle
films van vader, was op z'n zestiende
zelfs 'tweede assistent-regisseur' bij de
'second unit'-ploeg (een veredelde loop
jongen dus) van diens verfilming van
Shakespeare's 'Anthony and Cleopatra',
maar ging toch maar eerst Engels stude
ren en daarna biologie. Hij werkte aan
een roman getiteld 'Wind river', maar
werd door twee filmproducenten over
tuigd dat er een film in zat. Dus werd
roman filmscenario (met vader in de
hoofdrol) en ging 'The Mountain Men'
heten. Een film waar noch vader noch
zoon trots op zijn (Fraser: „Ieder van
ons had een compleet andere film in z'n
hoofd"). Fraser schreef en produceerde
daarna 'Mother Lode', waarin Kim Ba-
singer haar speelfilmdebuut maakte
(Charlton Heston: „Je kan zeggen dat
wij haar ontdekt hebben"). Maar ook die
film werd geen meesterwerk. Bij de op
names regende het 28 dagen en bleek
Kim Basinger een enorme afkeer van
haar tegenspeler Nick Mancuso te heb
ben, zodat Charlton Heston, die regis
seerde, iedereen van de set moest sturen
en Kim voor een troostscène persoonlijk
in de armen van Mancuso moest drij
ven.
Fraser schreef diverse scenario's voor de
Amerikaanse tv, waaronder een mini-se
rie over de Britse ontdekkingsreiziger
Richard Burton, en produceerde zijn va
ders tv-versie van 'A Man for All Sea
sons'. Toen kwam 'Treasure Island'.
Fraser Heston: „Mijn lievelingsboek. Ik
weet niet hoeveel keer mijn vader me
dat als jongetje heeft voorgelezen. Voor
het eerst op m'n vijfde. Daarna is het
een leven lang een droom voor me ge
weest. Ik heb het opnieuw verfilmd, om
dat al die oude versies Stevensons boek
eigenlijk geen recht deden. De piraten
erin waren gewoon 'jolly'te olijk, je kon
er niet echt bang voor zijn. Teveel Dis
ney. In een van de versies is zelfs een
veijaardagspartijtje-met-taart voor het
jongetje Jim Hawkins ingelast. Ik wilde
terug naar het origineel. Met een Long
John Silver die imponerend is. Een pi
raat, een moordenaar zelfs, maar toch
boeiend voor het jongetje Jim. Een soort
anti-held".
rturopa
Hoe maak je er een Film-van-Vandaag
van? vroegen de producers de debute
rende regisseur Fraser Heston argwa
nend. „Ik geloof dat ze iedereen het
liefst modern Amerikaans hadden laten
spreken" herinnert hij zich. „Ik zou de
risée van de filmwereld zijn geworden.
De personages moeten het mooie,
bloemrijke Engels van Stevenson spre
ken".
Heston en Heston trokken naar Enge
land voor de opnames. Naar Devon en
Cornwall, waar een oud schip plus ac
teurs als Oliver Reed en Christopher Lee
werden gevonden. Terwijl Fraser nog op
locaties in Engeland bezig was, voer een
'second unit'-regisseur met schip, figu
ranten en 'doubles' voor de hoofdrollen
naar Jamaica. De twee ploegen zouden
elkaar later weer treffen in Miami. Con
tact werd via de radio onderhouden.
En dat allemaal voor wat oorspronkelijk
een televisie-film was. Een produktie
voor Ted Turner Television, een kabel-
tv-maatschappij. Fraser Heston: „Turner
Television wil tv-films produceren die
de kwaliteit van bioscoopfilms hebben.
Ze durven er interessante projecten aan,
die je niet op de reguliere tv en niet op
andere kabelnetten ziet. Films die buiten
Amerika in de bioscoop worden uitge
bracht. Op het grote scherm waarvoor ze
oorspronkelijk gemaakt waren. 'Treasure
Island' heb ik helemaal opgezet voor dat
grote doek. Voor Europa. Tenslotte is
dat een enorm belangrijke markt gewor
den. Een film als 'Highlander' met Sean
Connery werd in Amerika als een flop
gezien. Maar in Europa werd het een
commercieel succes. En denk eens aan
het talent dat hier vandaan komt. Jullie
Rutger Hauer en jullie Paul Verhoeven
bijvoorbeeld. Kijk eens naar de Oscar
nominaties van dit jaar. Ongelooflijk
veel Europese filnjs. Ik kreeg een budget
van zes miljoen dollar, terwijl tv-films
gemiddeld drie tot vier miljoen dollar
kosten. Nerveus ben ik er geen moment
over geweest. Daar heb je geen tijd voor.
Het is net als met grote tennisspelers: als
die even stoppen om na te denken heb
ben ze hun partij verloren. Ik was wel
opgewonden. Ik heb nachten niet gesla
pen om al m'n ideeën uit te werken. Je
begint aan een film met een hoofd vol
van de prachtigste ideeën. Maar film is
net als leven. Compromissen sluiten.
Verwachtingenspatronen die kleiner
worden. Aan het eind van het proces
mag je blij zijn als je een of twee dingen
werkelijk voor elkaar hebt gekregen".
Professional
Vader Charlton: „Fraser was voor mij
de regisseur, niet mijn zoon. Ik werk te
genwoordig tenslotte regelmatig met re-
giseurs die mijn zoon hadden kunnen
zijn. Ik hou met van filmregisseurs die
me komen aansmoezen dat ik toch zo
geweldig goed was in die scène. Ik hoor
liever hoe ik het beter had kunnen doen.
Fraser kent me, en weet dat. Hij weet
dat ik één ding het liefste wil: Een 'pro
fessional' zijn".
Fraser Heston: „Zoiets werkt alleen als
je eerlijk tegen elkaar kan zijn. En de re
latie tussen een regisseur en zijn hoofd
rolspeler is vaak een heel nauwe. Niet
voor niets werken veel regisseurs jaren
lang met dezelfde acteurs. Kijk naar
Woody Allen, naar John Ford vroeger".
Aan tafel ontspint zich een dialoog waar
in vader en zoon elkaar de bal toespelen.
Heston senior: „Niemand hoeft me te
vertellen hoe ik moet acteren. Maar ze
kunnen me wel zeggen of ik góed acteer.
Bij 'Treasure Island' hadden we er een
lange week opzitten, we waren 's zater
dags aan de laatste scène bezig en Fraser
zegt: 'Dank u heren voor een mooie
werkweek, prettige zondag gewenst en
we zien elkaar maandag'. Ik had er net
twaalf 'takes' van een 'close-up' scène
opzitten. Ik vraag Fraser: Welke van die
opnames druk je af? Hij antwoordde:
Geen een. We zijn allemaal moe, het is
een lange week geweest, maandagmor
gen lukt het beter'. Op zo'n moment
weet ik dat het goed zit, dat hij de boel
in de hand heeft".
Heston junior: „Je moet weten wanneer
je moet stoppen".
Senior: „Ik was beter die maandag".
Junior: „Ik ook".
Senior: „Ik ken ook regisseurs die dan
zeggen: Heel mooi, Chuck, prachtig
zelfs, maar ik heb nog wat ideeén die ik
uit wil werken en misschien zou je die
maandag eens voor me willen proberen"
Junior: „Je wordt niet meer geloofd als
je met die onzin begint. Regisseren is
toch geen populariteitswedstrijd?".
Hij vertelt hoe een aankomend regisseur
voortdurend van alle professionals die
rond hem rondlopen adviezen krijgt. Na
een bespreking met een paar acteurs te
rugkomend op de set, vond hij zelfs de
camera van standpunt veranderd. Aan
tafel in de Britse pub, mompelt vader
Heston snel tussen door „Had ik niet ge
daan hoor". Je zou bijna gaan denken
van wel.
Macbeth
De weg verder voor Fraser Heston is
filmmaken. Het liefst wat gedurfde,
moeilijker films. In de stijl van het Ierse
'My left foot'. Niet makkelijk in Holly
wood.
„De kosten-zijn niet het probleem in
Hollywood. Het is de angst om gokken
te nemen. Scenarioschrijver William
Goldman zei in zijn boek 'Adventures in
the screentrade': 'The business runs on
fear', Hollywood draait op angst. De
angst van 'Laten we die acteur nemen,
die kan de studio redden'. Of: 'We ne
men die regisseur want die was zo suc
cesvol met Nightmare on Elm Street
nummer Zestien".
Vader Heston heeft ook nog wel een
droom: Ooit 'Macbeth' op film zetten.
Want Shakespeare, zegt hij, blijft het
moeilijkste en het mooiste. Regisseren
hoeft hij niet meer zo. Zijn eigen Shake-
speare-regie 'Anthony and Cleopatra'
werd geen succes en door critici wegge
schreven. Niet terecht vindt hij. Waar
om de ene Heston-film een wereldhit
blijft en de volgende flopt? Hij weet het
ook niet. „Je doet je best".
En wat als het grote publiek zich Charl
ton Heston straks alleen nog als Mozes
zal herinneren? Of als El Cid? Charlton
Heston: „Geen probleem. Ik zal blij zijn
dat ze me nog herinneren. Vooral omdat
zulke 'blockbusters' niet meer gemaakt
worden. Ze hebben het budget voor 'De
tien geboden' door de computer laten lo
pen om te kijken wat die film vandaag
zou kosten: 127,4 miljoen dollar".
BERT JANSMA
■ÊcidócÖoivumt1
Fraser Heston: „Vader las het me voor het eerst voor toen ik vijf was"
ZATERDAG 23 JUNI 1990 PAGINA 29
GREENWICH - Mozes, Ben Hur,
Richelieu, Johannes de Doper, Ju
lius Caesar, Michelangelo, Henry
VIII, Buffalo BUI Cody, Thomas
Jefferson. Hij heeft ze allemaal ge
speeld. Edele mannen of meer dan
levensgrote figuren, de helden van
het Filmepos. Charlton Heston, de
rijzige Amerikaan met de nobele
haakneus, voorzitter van het Ame
rican Film Institute, drager van de
fakkel van het klassieke Holly
wood, 66 jaar oud inmiddels.
In zijn laatste filmrol steekt hij in het
weinig waardige pak van een achttiende
eeuwse kaper. Met een houten been en
de klassieke papegaai op z'n schouder:
Long John Silver, de geheimzinnige
(anti-)held uit het klassieke jongensboek
Schateiland van de Schotse romancier
Robert Louis Stevenson. De Bijbelse
Mozes verdoold in de romantiek van
„Vijftien man op een dodenmanskist
Joho-ho! en een fles vol rum
Onder het toeziend oog van zijn zoon,
Fraser C.Heston, die er zijn debuut mee
maakt als filmregisseur.
Heston en Heston zijn in Greenwich
voor het (kleine) Greenwich Film Festi
val, waar 'Treasure Island' z'n Britse
première beleeft. In de maritieme
'hoofdstad' van het oude, Britse impe
rium kunnen ze niet heen om een foto
sessie aan boord van de 'Cutty Sark', de
laatste 'tea-clipper' die vorige eeuw de
strijd tegen de stoomschepen verloor en
als museumstuk in een droogdok te kijk
ligt.
Onze afspraak in de Captains Cabin kan
niet doorgaan, want dat zou de toeristen
te veel in de weg zitten. Op naar een
klassieke achttiende eeuwse pub, die vol
gens het bedienend personeel vooral be
roemd werd omdat een befaamd acteur
van het theater aan de overkant er na de
voorstelling kwam doorzakken, en bij al
gehele onbekwaamheid naar een slaap
plaats boven werd gehesen.
Buiten rijdt een dubbeldekker rond met
de aankondiging van de nieuwe tele
fooncodes voor Londen (71 en 81). Meer
dan levensgroot op de zijkant: Charlton.
Heston. Een aardig gevonden combina
tie van twee voorstadjes van Groot-Lon-
den, waarvan je het nummer nu niet
meer hoeft te draaien. Charlton Heston
zelf ('Chuck' voor intimi) weet daar
niets van. Maar het is tekenend voor de
meer dan levensgrote status van de man.
Of hij een groot acteur is, werd nogal
eens betwijfeld. Hij was meer imposant
dan iets anders. Al speelde hij tientallen
rollen in burgerpak in gewone, heden
daagse films, het publiek herinnert zich
hem nog steeds in sandalen en bijbels
bedoelde soepjurken a la Mozes, tuniek
en toga a la Ben Hur. Heston was de
man van het epos. Was dat goed, dan
kwamen ze in miljoenen voor hem. Was
het slecht, dan kon je meneer Heston
zelfs aan de straatstenen niet kwijt.
Hij werd nooit de acteur waar het pu
bliek, ongeacht waarin hij speelde, de
deur voor uit ging. Maar hij veroverde
zich door zijn inzet voor het wel en wee
