Witte kappen,
Britse wijn
Triest wil niet langer
op het verleden teren
JMystery Tour'
door de tuin u
Engeland I|g|g iÉ oude eiken en
£eidóc0otvtcuit
ZATERDAG 23 JUNI 1990 PAGINA
RAMSGATE - De laatste kilome
ters op het continent zijn bepaald
ongezellig. De toegangsweg tot de
veerpont die even ten zuiden van
Duinkerken naar Engeland ver
trekt, leidt door een troosteloze
semi-industriële vlakte, met veel
spoorrails en weinig bedrijvigheid.
Maar wanneer ruim twee uur later
de krijtrotsen rond het vriendelijke
havenstadje Ramsgate in zicht ko
men, wordt al snel duidelijk dat
wie werkelijk wil, eeuwen kan te
ruggaan in de tijd.
Achter die krijtrotsen ligt Kent, de Tuin
van Engeland'. Een glooiend landschap
vol Romeinse overblijfselen, middel
eeuwse kastelen, zorgvuldig verzorgde
landgoederen, achteloos neergeworpen
slaperige dorpjes met meest monumen
tale kerken en merkwaardige ronde ge-
bouwen-met-een-slaapmutsje op.
De veerpont blijft voorlopig hèt aange
wezen middel om Groot-Brittannië te
bezoeken. Er is een reeks van mogelijk
heden tussen (bijvoorbeeld) de'vaart van
Hoek van Holland naar Harwich of die
van Europoort naar Huil en de tocht
van ruim een uur van Calais naar Do
ver, waar bij de korte vaartijd een lange
re reistijd moet worden opgeteld. Een
nog niet zo bekend compromis biedt de
route van Duinkerken, kort voorbij de
Belgisch-Franse grens, naar Ramsgate,
op de noordoostpunt van Kent. De
vaartocht over het Nauw van Calais
duurt precies 150 minuten.
Ontdekkingsreis
Toeristen die het veer gebruiken om zo
snel mogelijk in Londen te kunnen zijn,
of om Groot-Brittannië verder in te trek
ken, laten een immens mooi gebied let
terlijk links liggen. Wie Canterbury niet
kent, de ommuurde stad met zijn Ro
meinse toegangswegen en zijn magnifie
ke kathedraal waar in 1170 een beroem
de aartsbisschop werd vermoord, is
nooit echt in Kent geweest. Maar Kent
is méér dan Canterbury alleen. Het
graafschap is een ontdekkingsreis waard.
Sally Line, de veerdienstmaatschappij
die de vaart tussen Duinkerken en
Ramsgate onderhoudt, heeft zo'n ont
dekkingstocht ontwikkeld. Er is, in sa
menwerking met de South East England
Tourist Board, een 'Mystery Tour' uitge
zet met een route langs een reeks van
bekende, maar ook onverwachtse en on
gedachte bezienswaardigheden.
De naam is een tikkeltje misleidend: de
autotocht leidt niet langs spookkastelen.
Wel moeten er 'raadsels' worden opge
lost, met als beloning een betere kennis
van het gebied, een bezoek aan gedenk
waardige plaatsen en een kennismaking
met stadjes en dorpen die men anders
haast zeker onopgemerkt voorbij was ge
reden. Wie de vragenlijst naar Sally te
rugstuurt, kan rekenen op een attentie.
Duits. Er zijn in Zuid-Engeland enkele
tientallen wijngaarden. De route voert
langs één ervan: de Penshurst Vineyards,
waar iedereen welkom is voor een ver
rassend lekker glas Ehrenfelder of andere
witte wijn. Dat het woord 'shop' op het
bord van de wijnproeverij is weggeverfd,
heeft alles te maken met de 'poll tax',
die winkels extra belast. Maar de ver
koop van wijn gaat er gewoon door.
Bronnen
In het stadje Royal Tunbridge Wells is
een monumentaal pand gebouwd rond
een onaanzienlijk bronnetje. Dat is 'the
Chalybeate spring' en er komt bruin,
roestig water uit. Maar het water heet
geneeskrachtig te zijn en Tunbridge
Wells is een kuuroord. Het feit dat de
Britse koninklijke familie er gaarne ver
toefde heeft het predikaat 'Royal' aan de
naam toegevoegd.
Historisch is de wandelpromenade, nu
een vast bestanddeel van elke binnen
stad die zichzelf respecteert. Maar 'The
Pantiles' in Tunbridge Wells bestaan al
eeuwen. En in de aangrenzende winkels
zijn alleen de prijzen actueel. Wel is het
raadzaam het eeuwenoude wandelpad
niet op hoge hakken te betreden.
De bovenstaande route kan zonder haast
in een dag gemakkelijk worden afgelegd.
Tunbridge Wells is bovendien niet ver
meer van Wateringbury. Het resterende
deel van de beschrijving, via Canterbury
terug naar Ramsgate (andersom kan
ook), gaat meer in vogelvlucht.
Een 'stop' op deze route is zeer de moei
te waard. Dat is in Biddenden, een dorp
je met een Siamese tweeling in het wa
pen. Het paar werd rond 1100 geboren
en leefde bijna 35 jaar. Maar het liet zè
veel geld na, dat Biddenden er nog jaar
lijks van profiteert. De waard van Claris
House, een theehuis dat is gevestigd in
een eeuwenoud pand waar ooit wevers
werkten (en waar nu de afvoer van was
tafels het fraaie dak een merkwaardig
aanzien geeft), kan daar een smakelijk
verhaal over vertellen.
Niet 'eventjes', maar ten minste enkele
uren zijn nodig voor de stad Canterbury,
waar de Romeinen al doorheen mar
cheerden. Het door hen aangelegde pla
veisel is op sommige plaatsen behouden
gebleven. De bouw van de imposante
kathedraal duurde meer dan zestig jaar,
van 1067 tot 1130. De schilderachtige
straatjes ademen een middeleeuws aan
doende rust (als de drommen toeristen
eventjes weg worden gedacht). Een wan
deling langs de rivier de Stour werpt de
gedachten honderden jaren terug. En
drie verschillende musea bieden een
keur aan voorbeelden uit het rijke histo
rische verleden. Om de vele antiekwin
kels niet te vergeten. Maar die zijn niet
uniek voor Canterbury. Ze zijn gezaaid
langs de gehele route.
ANDRÉ HORLINGS
(Voor meer informatie: Brits Verkeersbu
reau, Stadhouderskade 2 (vijfde verdie
ping), Amsterdam.)
TRIEST - In Triest wordt niet ge
toeterd. Auto's rijden in keurige
rijen, dubbel parkeren komt niet
voor en nergens ligt afval op straat.
Het zijn de eerste dingen die een
bezoeker opvallen die de helse ker
mis van het Romeinse verkeer ge
wend is.
Een geest van Habsburgse gezeglijkheid
is blijven hangen in deze stad, die ooit
de haven was van het Oostenrijks-Hon
gaarse wereldrijk, maar in deze eeuw een
uithoek van Italië is geworden. Vergrijsd
en in zichzelf gekeerd was Triëst tot
voor kort een geliefde achtergrond voor
literair-nostalgische mijmeringen over
een geïdealiseerd Mittel-Europa, het or
delijke en kosmopolitische rijk van kei
zer Franz-Joseph, waarin voor de stad
zo'n belangrijke rol^ was weggelegd.
Triëst geldt zodoende^als een toonbeeld
van vergane glorie. Maar aan zijn ele
gante decadentie lijkt nu toch een einde
te komen.
Met het openen van de grenzen in West-
Europa en de terugkeer van de markte
conomie in het oosten, openen zich
nieuwe perspectieven voor de Adriati-
sche havenstad, die als doorvoerhaven
voor Centraal-Europa zelfs met Rotter
dam wil gaan wedijveren.
Oude stad
Triëst is een oude stad zoals een opge
graven Romeins theatertje in het cen
trum laat zien. Maar het werd pas een
belangrijk handelscentrum nadat keizer
Karei VI haar in 1719 de status van vrij
haven had verleend. Een tweede impuls
kreeg de stad in 1869 met de opening
van het Suez-kanaal, dat het Midden- en
Verre Oosten in een klap kilometers
dichterbij bracht. Triëst werd de vierde
stad van het Habsburgse rijk, na Wenen,
Praag en Boedapest. Uit die periode
stammen de salon-achtige koffiehuizen
en de meest indrukwekkende bouwwer
ken van de stad, het gemeentehuis en
het door een Weense architect ontwor
pen hoofdkantoor van de scheepsvaart
maatschappij Lloyd Triestino, de voor
malige 'Österreichische Lloyd'. Beide lig
gen aan het 16.000 vierkante kilometer
grote en vrijwel verlaten Piazza Unitè
d'Italia, dat een weidse blik biedt op de
Adriatische zee.
Veel in Triëst herinnert nog aan het kos
mopolitische verleden van de voormali
ge metropool, die rond de eeuwwisseling
naast Italianen, Slovenen, Kroaten,
Duitsers, Hongaren en joden verschillen
de gemeenschappen van buitenlandse
handelaren herbergde. In het centrum
staan een synagoge, een Grieks-Ortho
doxe, een lutheraanse en een Servische
kerk broederlijk vlak bij elkaar, en in de
restaurants worden Kroatische speciali
teiten, Kartoffelsalat en zelfs spaghetti
met goulash geserveerd.
Langzaam verval
Toen Triëst en omgeving in 1919 bij Ita
lië werden gevoegd ging een lang gekoes
terde wens van de Italiaanse nationalis
ten in vervulling. Voor de stad zelf die
de binnenlandse markt van het ter ziele
geganc Habsburgse rijk verloor om bin
nen Italië te moeten gaan concurreren
met Genua, Venetië en Ancona, begon
daarentegen een periode van langzaam
verval. Een kwart eeuw later kwam de
klap van de Tweede Wereldoorlog nog
harder aan. Joegoslavische partizanen
hadden in mei 1945 ongenadig huisge
houden in Triëst dat nogal wat anti-Sla
vische en anti-semitische elementen her
bergde en waarin de laatste oorlogsjaren
het enige Italiaanse concentratiekamp
was gevestigd.
Na de oorlog maakten zowel Italië als
Joegoslavië aansprak op Venezia Giulia,
de regio waarvan Tnëst de hoofdstad is.
Tot 1954 werd het gebied door Britse en
Amerikaanse militairen bestuurd en ver
volgens tussen beide landen opgeknipt,
een Salomonsoordeel waarmee niemand
echt gelukkig was. Triëst en de dertig ki
lometer noordelijker gelegen stad Gori-
zia kwamen bij Italië en het overwegend
Sloveens sprekende achterland bij Joego
slavië.
Ver van Rome en omgeven door een vij
andig Joegoslavië is het met Triëst rap
inzicht om „het zwaartepunt van Europa
te worden en zo zelfs de haven van Rot
terdam te beconcurreren".
Het heeft de plaatselijke bestuurders vol
gens Piccolo tot nu toe aan initiatief ont
broken. Een uitspraak van de vorige
burgemeester is in dat opzicht veelzeg
gend. Twee jaar geleden zag die voor
zijn stad, waar de Unitè Sanitaria Loca
le, de plaatselijke medische dienst, de
voornaamste werkgever is, vooral een
rol weggelegd als 'rusthuis van Italië'.
Zijn opvolger, de 51-jarige christen-de
mocraat Franco Richetti, ziet de toe
komst wat minder triest. De opening
van de Muur en het slechten van de tol-
barrières binnen Europa bieden onge
kende mogelijkheden, vindt ook hij. De
haven kan een sleutelfunctie vervullen
in het goederenverkeer tussen Oost en
West waarbij ook het Triëstse bank- en
verzekeringswezen ingeschakeld kunnen
worden. Dat dat tot nu toe weinig is ge
beurd wijten hij en zijn medeburgers
aande centrale overheid die Triëst jaren
lang heeft benadeeld ten opzichte van
andere Adriatische havens als Bari en
Ancona en nooit heeft gezorgd voor de
behoorlijke verbindingswegen die een
eerste vereiste zijn voor iedere haven
stad.
Autosnelwegen
Maar er wordt nu hard gewerkt om
Triëst uit zijn isolement te halen. In
1986 zijn de autosnelwegen naar Wenen
en München geopend en de verbindin
gen met Oost-Europa zijn nu aan de
beurt. Een joint-venture van Fiat en een
Sloveense maatschappij legt de laatste
hand aan een autosnelweg van Triëst
naar de Joegoslavische stad Ljubljana en
een overlegorgaan van de regio Friuli-
Venezia Giulia en vertegenwoordigers
van Joegoslavië, Oostenrijk en Honga
rije legt nu de tracés voor een nieuw net
van snelle verbindingswegen.
Een van de voornaamste problemen
waar Triëst mee te kampen heeft is ech
ter het ontbreken van goede spoorlijnen.
Het beleid van de Italiaanse regering die
ten behoeve van Italstat, het machtige
staatsbedrijf dat de Autostrada aanlegt,
het spoorwegnet stelselmatig heeft ver
waarloosd, is voor Triëst funest geweest.
De stad is maar door een enkel spoortje
via Venetië verbonden met de rest van
Italië en met Oostenrijk en Duitsland.
Volgens Richetti zal dit snel veranderen.
In Rome is men tot inkeer gekomen en
Triëst zal nu binnen twee jaar van be
hoorlijke spoorlijnen worden voorzien.
Triëst lijkt bezield met een nieuw elan.
Maar het gaat tot nu toe nog uitsluitend
om papieren plannen. De Triësters mo
gen wel opschieten ook omdat zij ge
duchte concurrentie zullen ondervinden
van de havens van Rijeka, Dubrovnik
en Thessaloniki, die misschien minder
gunstig gelegen zijn, maar ook veel goed
koper zijn. Het zal echt nog wel even
duren voordat de parel van de Adria
haar oude glans terug heeft en in Rotter
dam hoeven ze zich voorlopig dus nog
geen zorgen te maken.
AART HEERING
Eén van de
buitenhuizen in
Triest, gelegen
aan de
Adriatische
Zee. Een
toonbeeld van
vergane glorie.
FOTO SP
bergaf gegaan. De bevolking is sinds
1950 teruggelopen van 270.000 inwoners
tot 230.000. Daarvan is ruim een kwart
de 65 gepasseerd en meer dan de helft
gepensioneerd. De plaatselijke economie
stagneert. De bewoners van Triëst be
schikken over de hoogste banktegoeden
van Italië, maar het is een passieve rijk
dom die in vorige generaties bijeen is ge
bracht en bij gebrek aan mogelijkheden
niet meer wordt geherinvesteerd in de
stad.
Toeristen
Toeristen laten Triëst meestal links lig
gen wanneer ze zich over de autostrada
in de bergen van de Joegoslavische
stranden naar de monumenten van Ve
netië spoeden en er wordt ook niet veel
ondernomen om daar verandering in te
brengen. „Deze stad teert op zijn verle
den en op de staat", zegt Riccardo Berti,
de hoofddirecteur van het lokale dagblad
II Piccolo. Volgens hem heeft Triëst het
Een glooiend landschap vol Romeinse overblijfselen.
De tombe van de 'Zwarte Prins' in de kathedraal van Caterburry.
Voor een goede oplossing is het niet no
dig bezienswaardigheden te bezoeken
waar entree wordt geheven.
Witte kappen
Kort na de start in Wateringbury, een
dorpje enkele kilometers ten westen van
Maidstone, waar het hotel ligt dat bij het
driedaagse arrangement is inbegrepen,
leidt de verrassingstocht door een stadje
waar eeuwenlang zeven eiken stonden,
die het echter in de storm van 1987 be
gaven. Een nieuwe groep werd - ook al
weer bijna een Britse traditie - door
vandalen vernield.
Opmerkelijk in het landschap zijn de
ronde bouwsels met witte kappen, die
eruit zien als slaapmutsen. Daar wordt
de hop gedroogd, de belangrijkste grond
stof voor het Britse bier, die wordt ge
teeld in klimplant-plantages, waarvan er
ook verschillende langs de route liggen.
De straten van Canterbury, waar de Romeinen al doorheen marcheerden.
had voor de restauratie. In Chartwell
leefde hij voor en na de oorlog - tussen
1939 en 1945 was het verblijf er te ris
kant vanwege de gemakkelijk uit de
lucht herkenbare vijvers.
Nu is Chartwell een museum dat
180.000 bezoekers per jaar trekt. De in
richting ademt een sfeer alsof Churchill
even weg is - sigaren halen? - en zo
weer terug kan komen. Wel is opmerke
lijk dat aan de wanden, die zijn volge
hangen met portretten van bekende tijd
genoten, de historische foto ontbreekt
van 'de grote drie': Churchill, Roosevelt
en Stalin samen. Een duidelijke herinne
ring aan Stalin is in het pand trouwens
in het geheel niet te vinden.
In het centrum van het volgende dorp,
Westerham, staat een monumentaal
standbeeld van (en nu ontkom ik er niet
aan het antwoord op één vraag prijs te
geven) Winston Churchill, de premier
die Groot-Brittannië door de Tweede
Wereldoorlog leidde. Enkele kilometers
naar het zuiden ligt zijn landhuis, Chart
well, met watervallen en vijvers op 78
acres grond. Hij kocht het in 1922 voor
vijfduizend pond sterling, maar het was
zo verwaarloosd, dat hij twee jaar nodig
Hendrik vin
Er zullen vele plaatsen in Engeland zijn
waar de gedachten 450 jaar terug kun
nen gaan, naar de tijd van Hendrik VIII,
de koning die zich niet alleen aan het
hoofd stelde van de Engelse kerk, maar
die bovendien zes maal trouwde. Eén
van die vrouwen werd geboren in het in
drukwekkende Hever Castle, enkele kilo
meters verder. Het liep niet goed met
haar af, al suggereerden borden bij het
kasteel onlangs dat ze nog steeds sprin
glevend is: iedereen werd uitgenodigd
een feest met het vorstelijke paar bij te
wonen. Het is denkbaar dat het festijn
vpor belangstellende toeristen met regel
maat herhaald wordt. Goedkoper echter
lijkt een drankje in de naburige pub,
waar wellicht ook Hendrik VIII zich
reeds laafde. Hij heeft aan het etablisse
ment althans zijn naam gegeven.
Maar waarom zou u Brits (of uitheems)
bier bestellen? Wijn kan ook. Britse
wijn. Al zijn de druiven oorspronkelijk
