Eerbetoon van 22 Haagse
kunstenaars aan Van Gogh
Hans Vonk schildert met lichte kleuren
let spookhuis zelf steelt de show
Mezzo-sopraan Janice Taylor als
topatlete naar Holland Festival
Welkome Duitse dansinvasie
Opening 'Salon 1990' met prijsuitreiking
»KUNST/RTV
QtidöaQowtant
ZATERDAG 23 JUNI 1990 PAGINA 21
Holland Festival: Balletten, demon
straties, video en een tentoonstel-
jng van de Folkwang Schule in Es-
pn. Korzotheater, Den Haag, gister-
i*ond.
Jelukkig hakt het Holland
'estival danskunstig niet steeds
net de botte bijl, zoals de voor-
lellingen in Amsterdam door
iet Choreografisch Theater uit
tremen lieten vermoeden. Den
laag trof een beter lot met de
iverkomst van de dansgroep
an de beroemde Folkwang
thule uit Essen. In een twee-
al balletten in het Korzo Thea-
»r herleefde de sfeer van Kurt
[ooss en herinnerden de bewe-
gingskunstige structuren mede
aan diens beroemde leerlingen
Pina Bausch, Reinhild Hoff
mann en Susanne Linke. Duit
se dans op basis van discipline
en een samengaan van niets
ontziende nuchterheid, ironie
en uiteindelijk liefdevolle rela
ties, die de onzekerheden en
agressie, waarin een Kafka de
hand zou kunnen hebben ge
had, van het podium verjoegen.
„Das Kalte Gloria" is een ster
ke choreografie, waarin een
zeer strak lichaamsritme afwis
selt met een door muziek van
Vivaldi en Gregoriaans onder
bouwd klankdecor. Het tweede
ballet „Inuit" bundelde grote
contrasten, ook in de kostume
ring. Ten tijde van Jooss was
een dergelijke brede vlucht in
o.a. religie en seks scènisch nog
ondenkbaar geweest.
Voorafgaande aan dit boeiende
dansgedeelte opende de Duitse
ambassadeur Von der Gablentz
een tentoonstelling over het
wel en wee van de Folkwang-
dans gedurende vele decennia.
Zondag vertrekt deze boeiende
expositie helaas alweer. Het rij
ke verleden van deze moderne
Duitse danskunst werd tevens
door een variabel video-pro
gramma verduidelijkt.
FRANK DELBOY
Het Residentie Orkest o.l.v. Hans
Vonk speelt werken van Debussy en
Stravinsky. Anton Philipszaal, Den
Haag, gisteravond. Herhaling: dins-
Hans Vonk sluit met het Resi
dentie Orkest het seizoen af
met muziek uit het begin van
deze eeuw. Gisteren was het
een concert waarin het beel
dend vermogen van Debussy
en Stravinsky centraal staat,
op 30 juni worden als afslui
ting van het Holland Festival
twee werken voor koor, orkest
en solisten van Diepenbrock
uitgevoerd. Een concert dat de
In zijn 'Trois Images' roept
Debussy klankbeelden van
Engeland, Spanje en Frankrijk
op, met een groot orkest dat
een heel dunne en lichte
klank in talloze ijle nuances
moet voortbrengen. Het is im
pressionisme in de meest ware
zin des woords. Uit de veel
heid van steeds weer verande
rende timbres en instrumen
tencombinaties bloeien beel
den op die voor iedere toe
hoorder anders kunnen zijn.
Het meest herkenbaar zijn de
Spaanse muziekflarden, maar
ook Franse kinderliedjes bre
ken soms even door. Het or
kest moet op het topje van zijn
tenen staan om dit licht en
schaduwspel in al zijn nuances
uit te voeren. Het kwam daar
bij een heel eind in de rich
ting, zij het dat de kleuren te
eenzijdig wazig bleven en al
leen bij de blazers de gewenste
transparantie kregen.
Dat 'Le baiser de la fée' een
balletstuk van Stravinsky is
merkt men pas na een groot
aantal maten die geenszins aan
deze componist doen denken.
namelijk als een syncopische
gespeeld thema wordt geïntro
duceerd. Tsjaikovsky, die met
zijn balletmuziek voor dit
werk model heeft gestaan,
duikt overal in de muziek op.
Ook Stravinsky speelt met een
zeer ver doorgevoerde kleur-
nuancering. Typerend bij hem
is de alles beheersende ritmiek
in dit werk dat uit een lange
rij korte fragmentjes bestaat
die een sprookje over een boze
fee vertellen. Dirigent en or
kest gaven er een geïnspireer
de en flonkerende vertolking
van in een verende ritmische
beweging.
De concertbezoeker kan zich,
nu dit seizoen ten einde loopt,
alvast gaan voorbereiden op
het zeer veelbelovende vol
gende waarin drie thema's de
aandacht trekken. In de i.3-se-
rie komen componisten uit
Skandinavië aan het woord, in
de i 2-serie worden vier he
dendaagse componisten gepor
tretteerd waarbij drie van hen
zelf als dirigent zullen optre
den. Tenslotte zal ook aan de
authentieke uitvoeringsprak
tijk extra veel aandacht wor
den besteed.
ERIK BESIER
)EN HAAG 'Van
i, een Haagse hom-
is de titel van de
omertentoonstelling van
imelik en Stokking aan
iet Noordeinde, die giste-
en is geopend en voort-
luurt tot en met 28 juli.
laar die hommage, dat
erbetoon is betrekkelijk,
oals blijkt uit de onderti-
el '22 Haagse kunstenaars
even hun visie op Vin
ent van Gogh'.
In dat lijkt er meer op, met
log een paar procent ruimte
oor de kunstenaar, die ge
hoon lekker wil exposeren en
ebruik maakt van de geboden
elegenheid.
fincent van Gogh is nu hon-
lerd jaar dood, maar niet ver
eten en men kan zich afvra-
en hoe groot de belangstel-
ing voor hem was geweest, als
ïjn werk niet die miljoenen
an de laatste tijd hadden op-
eleverd: Vincent heeft een
uif nagelaten, dus eten maar.
In of het nu zo nodig moet,
lommages en zo en honderd
lar na dato, rijkelijk laat.
ifgezien daarvan. In de gale-
n het Noordeinde hangt
oed werk tot héél goed en
ninder. Er hangt werk 'in de
tijl van' en sommig werk lijkt
lts van spijt in zich te dragen,
ftals het dubbel werk van Ad
froese waarmee wordt ge-
lond hoe Van Gogh destijds
oor Pulchri werd afgewezen.
)f de twee Vincenten van
eldolph Stuyling de Lange
aan de Schenkweg) die Van
ogh uiterst complex lijkt
/eer te geven. En de twee
/erken van Dick Stapel lijken
nderdaad hommages, ze ge
en in elk geval een verstilde
fan Gogh-mijmering weer,
net portretje en al.
lommage
let is het Van Goghjaar, je
bent galeriehouder en je wilt
wat. Waarom dan geen hom
mage aan Vincent. Een niet
eenvoudig te beantwoorden
vraag, omdat het vermoeden
dat het voor Vincent allemaal
niet zou hoeven, moeilijk kan
worden bewezen. En al hangt
bij Smelik en Stokking mooi
werk, het blijft een goedbe
doelde bijdrage aan het Van
Gogh-circus, voor iedere op
rechte Van Goghliefhebber
langzamerhand een rampjaar.
Maar over een paar maanden
is alles voorbij en is het in het
Amsterdamse Rijksmuseum
Vincent van Gogh waar vrij
wel alles hangt weer lekker
rustig. Tot die tijd is de kunst
wereld gedompeld in allerlei
randverschijnselen, waarvan
de zomerexpositie aan het
Noordeinde nog een van de
Meewerkenden zijn Berserik,
Nico Emons, Arja van den
Berg, Sees Vlag, Chiem van
Houweninge, Theo van Laar,
Stuyling de Lange, Marijke
Boomsma, Wil Korrelboom,
Haye Smith, Dick Stapel, Jules
Bekker, Theo Bitter, Pien Ha
zenberg, Ad Kroese, Aat Ver
hoog, Willy Rieser, Lux Buur
man, Hessel de Boer, Ab van
Overdam en Peter Blokhuis,
alles goed opgeteld 22 kunste
naars. Veel van het geëxpo
seerde werk is al verkocht;
niet als namaak-Van Gogh,
maar omdat de desbetreffende
kunstenaar goed werk leverde.
En dat is dan weer een plus
punt: de expositie is goed en
goedbedoeld. Maar of Vincent
van Gogh alsnog om een hom
mage verlegen zat, kan ernstig
worden betwijfeld. Misschien
mag de zomertentoonstelling
van Smelik en Stokking daar
om vooral leren, dat een beetje
respect bij leven nóg mooier is
dan een eeuw te laat en het af
wijzen voor een lidmaatschap,
zoals Van Gogh overkwam,
bedroevend hard aan kan ko
men. Dat bracht Kroese toch
maar mooi in beeld.
FRITS BROMBERG
Stuyling de Lange: Van Gogh, Schenkweg 1990.
Haagt* Zomer: Het Spookhuis,
li*: Guusje Eybers en Johan van
ttburg. Gezien in Het Spookhuis
22 juni. Herhalingen t.m. 30 juni.
ir half uur van 20.00 uur tot 22.30
ur, vertrek vanaf het Plein.
;e )e spoken van onze dagen
re weven niet ijl en wit, maar
aa ijn van vlees, bloed en herse
nen en hebben laboratorium-
i"issen aan. Met de stem van
eisleidsters die wegens sociaal
11 invermogen zijn afgekeurd
oor schooljuffrouw begeleiden
e het publiek door een prach-
j ig groot oud hol gebouw op
een Geheime Plek. Vanaf de
kassa van de Haagse Zomer
loopt het publiek daarheen,
achter een begeleidster aan.
„Kunt u misschien aansluiten?"
Moderne spoken kleden zich
niet alleen als onderzoekers. Ze
kunnen ook de donkerblauwe
breedgeschouderde pakken aan
hebben van 'veiligheids'agen-
ten, het nylon, kant en satijn
van lesbische heksen, het klof
fie van een hardnekkige bede
laar, een licht jurkje met een
bebloede slip daaronder, een
baljurk met ei
daarboven of het nette pak van
een rijke projectontwikkelaar.
De regisseurs Guusje Eybers en
Johan van Doesburg hebben
verschillende soorten moderne
gruwel in scène gezet en over
het gebouw verdeeld. Ze heb
ben daarvoor teksten gebruikt
van Kierkegaard, Rushdie,
Pinter en Multatuli. En van
mindere goden, dat valt wel op.
Het spel is wisselend, het valt
niet mee anderhalf uur lang
beklemming over te brengen
zonder veel relativering. Maar
wat er gebeurt in een spook
huis zeg je natuurlijk niet. Of
het nou heel spannend was of
tegenviel, je vertelt op de ker
mis dat het griezelen was.
Het spookhuis zelf heeft alles:
hoge, kale ruimtes, maar ook
hermetisch afsluitbare kelders,
dichtslaande deuren van zwaar
metaal, grendels, lang en ver
doorklinkende echo's, afge
bladderde kalk, uitgebeten
plekken op de vloer, opgesla
gen materialen, stoffige ruiten,
sijpelend water. Spoken komen
en spoken gaan, maar het ge
bouw steelt de show.
DICK VAN TEYLINGEN
Janice Taylor.
FOTO: ANP
AMSTERDAM De
Amerikaanse mezzo-sop
raan Janice Taylor heeft
drie weken de tijd gehad
om zich in het Koninklijk
Theater Carré in Amster
dam voor te bereiden op
de twee onderdelen van
de speciale Holland Festi-
val-produktie waarin zij
vanavond en op 25 en 27
juni een hoofdrol zingt.
„De moeilijkheidsgraad van
met name het Schönberg-stuk
is zo groot dat ik nu leef als
een topatlete voor een belang
rijke wedstrijd. Ik heb echter
ingestemd met de korte voor
bereidingstijd omdat ik graag
werk met specialisten", aldus
Taylor deze week tussen de
repetities door.
Taylor doelt in dit geval op de
Schönberg-specialist Reinbert
de Leeuw, die het Radio Sym
fonie Orkest zal dirigeren in
het monodrama „Erwartung"
van Arnold Schönberg (1874-
1951) en de opera in een be
drijf „Eine Florentinische Tra-
gödie" van Alexander von
Zemlinksy (1871-1941). De re
gie is in handen van Harry
Wich, die ook het décor en de
kostuums verzorgt.
Schönberg componeerde zijn
eerste stuk voor theater „Er
wartung" in 1909. Na zijn start
als componist in een laatro-
mantisch en expressionistisch
idioom, was „Erwartung" één
van de eerste werken uit zijn
zogenoemde atonale periode.
„Het enigszins absurde begrip
atonaal kan het best worden
omschreven door middel van
wat het niet is: de muziek is
niet in een bepaalde toonsoort
geschreven en bezit geen har
monisch centrum, ofwel de
muziek beweegt zich vrijelijk
door de tonen heen", schrijft
Neil van der Linden in een
toelichting van het Holland
Festival op de compositie.
De luisteraar zal zich moeten
openstellen voor een „constan
te, heftige stroom muziek,
waarin ontladingen en uitbar
stingen plaats hebben overeen
komstig de gemoedsaandoe
ningen van de vrouw over wie
het libretto handelt". Kort sa
mengevat komt het libretto
van Marie Pappenheim neer
op de geschiedenis van een
vrouw die tot waanzin vervalt
nadat ze haar minnaar ver
moord vindt.
Moeilijk
Janice Taylor omschrijft de
muziek van „Erwartung" als
het moeilijkste dat ooit voor
een vrouwenstem is geschre
ven: „Door het atonale karak
ter van de compositie moet ik
in de eerste plaats een eigen
vocale lijn volgen. Het orkest
gaat in de partituur zijn eigen
gang en biedt mij alleen inci
denteel aanknopingspunten.
De wisselingen in tempo en
toonhoogte komen daar nog
bij. „Erwartung" is zo een
technische uitdaging van het
hoogste niveau."
De mezzo-sopraan moet zich
bovendien emotioneel inleven
in de waanzin van de vrouw
en daarmee gepaard gaande
uitbarstingen van hysterie. Zij
vertelt dat dit haar geen moei
te kost: „Marie Pappenheim
wist waar ze het over had toen
ze het libettro schreef en
Schönberg heeft zich tijdens
het componeren perfect inge
leefd in de emoties van de
vrouw. Ik moet zelfs oppasen
dat ik me niet laat meeslepen
door de passie die zijn muziek
in mij opwekt. Het acteren
moet tenslotte geen negatieve
invloed hebben op de muzika
le vertolking."
Makkelijk
De „Florentinische Tragödie"
van Von Zemlinsky noemt
Taylor in vergelijking met
„Erwartung" een makkelijk
werk, al biedt het de nodige
ritmische problemen. „Ik zing
het na Schönberg en dat voelt
alsof ik weer een hap lucht
kan nemen."
Het libretto (van Oscar Wilde)
vertelt het verhaal van een
man die de liefde - en vooral
de fysieke begeerte - van zijn
vrouw pas herwint als hij haar
minnaar heeft gewurgd. Van
der Linden schrijft in zijn toe
lichting dat de composities van
Von Zemlinsky een tussenpo
sitie innemen: zij zijn niet ato
naal van karakter, maar wel
op de grens daarvan. Door de
inspanningen gedurende de
Tweede Wereldoorlog om
joodse en avantgarde-compo-
nisten in discrediet te brengen,
raakte onder meer zijn werk
in vergetelheid. Daar begint
pas de afgelopen jaren veran
dering in te komen.
„In Eine Florentinische Tragö
die bereiken vermogen, kleur-
schildering en dynamische ex
pressie hoogtepunten; alle
middelen van harmonie, in
strumentatie en lyriek worden
in dienst gesteld om de drei
gende atmosfeer van drift en
emotie te verklanken", aldus
Van der Linden.
Taylor blijkt het daarmee
eens: „Ik kende Von Zemlink
sy nog niet, maar ik vind zijn
post-romantische composities
écht een ontdekking en heer
lijk om te zingen. Hij verdient
het om meer uitgevoerd te
worden."
De mezzo-sopraan trad in de
loop van haar carrière op met
de orkesten van San Francis
co, Boston, Philadelphia, Los
Angeles, Cleveland, Pitts
burgh, Dallas en Minneapolis
en met befaamde dirigenten
als Kurt Masur en Edo de
Waart. In Europa debuteerde
zij bij de opera in Spoleto met
de Shostakovitch-opera Lady
Macbeth van Mtsensk.
Na de opvoeringen in Carré
vertrekken Janice Taylor en
haar man Ron (die optreedt als
zakelijk leider) onmiddellijk
naar San Francisco voor een
Beethoven-concert. Taylor
maakte inmiddels met het Cle
veland Orchestra ook een op
name van de Missa Solemnis
en de Negende Symfonie van
Beethoven.
Voorkeur
Naar aanleiding van dit over
zicht vertelt Taylor: „Mijn
voorkeur gaat uit naar de wat
oudere componisten en in het
bijzonder Mahler en Strauss.
Dat heeft niet zozeer een mu
zikale reden, als wel een prak
tische. De voorbereiding voor
de uitvoering van hedendaag
se componisten kost niet al
leen veel tijd, maar vooral ex
tra energie. Dat valt niet altijd
op te brengen."
Dat is goed voor te stellen als
Taylor vertelt over de Amster
damse repetitieperiode. Zij is
nu van negen tot zes uur in
touw, terwijl ze in de avond
uren nog veel tijd besteedt aan
studie van de partituur. „Aan
zo'n manier van werken is na
tuurlijk een risico verbonden.
Ik moet gezond blijven en ver
mijden dat ik stemmoeheid op
loop door de lange repetitie-
uren. Dat betekent dat ik leef
als een topatlete. De uitdaging
van deze produktie is echter
zó groot dat ik dat er graag
voor over heb."
Voor de drie voorstellingen
zijn nog steeds kaarten te krij
gen, aldus een bekendmaking
van het Holland Festival.
FRANcOISE LEDEBOER
TROS moet
40.000 gulden
)oete betalen
j )EN HAAG De TROS
loet een boete van 40.000 gul-
en betalen. De omroeporgani-
atie heeft de reclameregels
j ivertreden tijdens een uitzen-
0( ling van Ron's honeymoon-
ie uiz. Een verzoek tot schor-
mg van de door het Commis-
ariaat voor de Media opgeleg-
le boete, werd gisteren door
'e Raad van State afgewezen,
'olgens het commisariaat zou
e TROS het sluikreclamever-
>od hebben overtreden. Ron
jj Irandsteder, de presentator
'an het quizprogramma om-
ol chreef eind vorig jaar Citroën
lC ls „de gulle gever van de au-
o's van het merk dat de pun-
[a jes op de e zet". De mediawet
'erbiedt dergelijke cryptische
inschrijvingen waardoor in
eite reclame wordt gemaakt.
)e overwegingen die ten
Fondslag liggen aan de uit-
z( praak van de Raad van State
d, ijn pas over vijf wekend be
rg lend.
ELKE DONDERDAG DE
BIJLAGE BIJ UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS, MUZIEK
THEATER, RECREATIE, EXPOSITIES
EN EEN COMPLETE AGENDA
DEN HAAG Bij de opening
van de Nieuwe Haagse Salon
in Pulchri, waaraan 700
kunstenaars meedoen, heeft
burgemeester Havermans van
Den Haag gisteravond aan
veertien deelnemers prijzen
uitgereikt. De prijswinnaars
zijn: Henk de Looper (Groen-
marktprijs 5.000,-) Anton
Martineau (Voorhoutprijs
ƒ5000,-) Reinhardt (Esso Ne
derland prijs ƒ5000,-) Willeke
van Tijn (Victorine Hefting
prijs ƒ5000,-) Hans -Wap
(Buurtschap 2005 prijs f 2005,-)
en Michael v.d. Besselaar die
de Karei Klinkenberg prijs
won en een materiaalprijs van
beide 1000,-. Materiaalprijzen
van hetzelfde bedrag gingen
ook naar Jan Barel, Ron Bijle-
veld en Susette van de Land.
Anton Martineau kreeg ook
nog eens de persprijs van
ƒ2.500,- en Aline Thomassen
kreeg de Artotheekprijs van
1000,-. In de rubriek Film
en videokunst kreeg Rayke
Verhoeven de Willy Mullen-
sprijs van ƒ2.500,-, in de ru
briek architectuur kreeg Ton
Venhoeven de Jan Buijsprijs
van ƒ3.500. Fred Bos en Paul
Kloet kregen beiden niet al
leen een eervolle vermelding
maar ook ieder een bedrag
van 1500,-. De voor het eerst
uitgeloofde Paul Schuitema-
prijs werd niet toegewezen.
De geselecteerde kunstwerken
worden geëxposeerd tot 6 au
gustus in Pulchri Studio, Arti
et Industriae, de Haagse Kunst
Susette van de Lande haalde met dit werk met de titel 'Delrots van Lorenz Todt, Kanichenfokker
aus Mühlheim' een materiaalprijs van 1000 gulden binnen.
FOTO: PR
Kring en Grafiekwinkel Inkt.
Op het gras van het Lange
Voorhout worden bovendien
objecten en installaties getoond
van studenten van de Konink
lijke Academie.
Zo'n 80 Haagse architecten
hebben werk ingezonden die
in de Grafiekwinkel worden
eëxposeerd; de 20 ingezonden
films en video-produkties wor
den gedurende de Salon ge
toond in het Haags Filmhuis,
het Kijkhuis en de Vrije Aca
demie.
Voor velen is
de Berlijnse
muur nooit
meer
geweest dan
een hoop
beton,
anderen
echter zijn
bereid diep in
de buidel te
tasten om er
een stukje
van in de
huiskamer te
zetten. Of dat
ook de weg is
die deze met
graffiti
besmeurde
kolossen
zullen opgaan
is nog de
vraag. Die
huiskamer
moet dan wel
erg groot zijn.
