Zal geweld
in Roemenië
overslaan naar
buurlanden?
200ml 4.95
150 ml 2.95
150™'2.95
Met zulke prijzen krijgen we dit weekend de tent vol.
60fc
5.95
1.49
£eidóe(ScHitant woensdag 20 juni 1990 pagina -
üc
.BUITENLAND
Met hun knuppels hebben de mijnwerkers talrijke Roemeense demonstranten in elkaar geslagen.
LONDEN De aanvallen
van de rondknuppelende
mijnwerkers in de straten
van Bukarest zijn niet al
leen een bedreiging voor
de democratie in Roeme
nië, maar vormen een po
tentiële nachtmerrie voor
heel post-communistisch
Oost-Europa. Wat als de
nog steeds fragiele demo
cratische instituties in het
Oostblok worden wegge
maaid door losgeslagen
bendes?
Gaan deze aan het communis
me ontsnapte landen nu ge
teisterd worden door een acute
klassenoorlog?
Het is mogelijk, maar er moet
wel veel verkeerd gaan wil
het lot van Roemenië ook de
rest van Oost-Europa treffen.
.Roemenië verschilt in veel op
zichten aanzienlijk van zijn
buurlanden. In de eerste plaats
was nergens de destructie van
de burgermaatschappij zo ver
regaand als in het Roemenië
van Ceausescu. Dit heeft het
voor het Front voor Nationale
Redding veel makkelijker ge
maakt een politiek onervaren
en getraumatiseerde bevolking
te manipuleren. Het Front
heeft de autoriteit van de
macht, heeft een grote rol ge
speeld bij de revolutie van vo
rig jaar Kerstmis en geniet
vertrouwen omdat het het
land heeft verlost van Ceau
sescu. Verder heeft het Front
gezorgd voor de verbetering
van de voedselbevoorrading
en heeft het de lonen van de
mijnwerkers verdubbeld. Ie
dereen die het waagt hier
vraagtekens bij te plaatsen
wordt dan ook gebombardeerd
tot vijand. Dit verklaart waar
om het Front gekozen werd
met zo'n grote meerderheid
van stemmen.
Nieuw jasje
Hoewel het officieel het com
munisme afgezworen heeft, is
het Front ondanks al zijn
praktische doelstellingen ge
woon de communistische partij
in een nieuw jasje. Als gevolg
van Ceausescu's lange heer
schappij heeft het hervor
mingsgezinde communisme in
Roemenië nooit in diskrediet
kunnen raken, zoals in de an
dere communistische landen.
De oplossingen die gezocht zijn
en gefaald hebben in de rest
van het Oostblok dwingen dan
ook in Roemenië nog steeds
respect af bij de Roemeense
intelligentsia. In Roemenië
heerst nog steeds het geloof,
uitgesproken door onder meer
de „éminence grise" van het
Front, Silviu Brucan, dat een
regering in de naam van een
achtergebleven en onwetende
maatschappij de antwoorden
heeft voor economische en
technische hervormingen.
De democratische geloofsbrie
ven van zowel de leiders als
het overgrote deel van de Roe
meense bevolking zijn armza
lig. Zij zijn geen van beiden
bereid te leven met de onder
zoekende kritiek die essentieel
is voor een democratie. Het
onderscheid tussen tegenstan
der en vijand wordt eenvou
digweg genegeerd. Dit heeft
geleid tot de vernielingen in
de hoofdkwartieren van de
oppositiepartijen en van de
enige onafhankelijke krant,
Romania Libera, en tot het in
elkaar slaan van iedereen die
er maar een beetje uitzag als
een demonstrant.
Nergens anders in post-com-
munistisch Europa is de situa
tie zo rampzalig. In andere
landen heeft de samenleving
overleefd en zich in zekere
mate georganiseerd, hetgeen
de overgang naar democratie
soepeler heeft gemaakt. Ter
wijl in Roemenië de leiders en
intellectuelen totaal met el
kaar overhoop liggen, is elders
het tegenovergestelde waar.
De functie van de intellectue
len is publieke gangbaarheid
en legitimiteit te geven aan de
ideeën en visies van de toe
komst; op het moment zijn
deze ideeën sterk democra
tisch. Dit maakt het praktisch
onmogelijk om niet-democrati-
sche politieke bewegingen au
toriteit te geven. De post-com-
munistische regeringen accep
teren dit, zelfs in Bulgarije,
waar de ex-communistische
Bulgaarse Socialistische Partij
op indrukwekkende wijze de
leiding nam in de verkiezin
gen.
Dank zij deze eenheid tussen
leiders en intellectuelen zullen
gewelddadigheden van de ar-
FOTO: AP
beidersklasse zoals we die in
Bukarest gezien hebben elders
nauwelijks politieke voet aan
de grond krijgen. De eenheid
van leiders en intellectuelen is
versterkt door de algemene
nederlaag van links, hetgeen
niet verwonderlijk is na vier
decennia van zelf-ontworpen
proletarisch bewind. In Hon
garije slaagden zelfs de Sociaal
Democraten er niet in een ze
tel in het parlement te verove
ren.
Nederlaag betekent echter niet
een algehele aftocht. Dank zij
de steun van de werkende
klasse behaalden de opvolgers
van de communisten een aan
zienlijk resultaat bij de verkie
zingen in Oost-Duitsland en
Tsjechoslowakije; alleen in
Hongarije kregen de ex-com-
munisten minder dan tien pro
cent van de stemmen. Die
groepen van de werkende
klasse die profiteerden van het
communistisch bewind, vooral
de arbeiders in de verouderde
zware mijn- en technische in
dustrie, zullen de opvolgers
van de communisten blijven
steunen. In Polen met zijn lan
ge traditie van tegen de rege
ring gerichte acties van de
werkende klasse en zijn acute
deflatie en tekorten, slaagde
Lech Walesa er na lang praten
in de treinstakers ertoe te be
wegen weer aan het werk te
Haat
De haat jegens intellectuelen is
waarschijnlijk in Roemenië
dieper en meer wijdverspreid
dan elders. De Ceausescu-jaren
hebben een wig gedreven tus
sen de bevolking, die bekla-
genwaardig arm was, en de in
tellectuelen, die het relatief
beter hadden; vandaar de felle
anti-intellectuele reactie van
de arbeiders.
In Tsjechoslowakije, Polen en
Hongarije is de handenarbeid
verrichtende klasse meer ge
differentieerd en heeft betere
vooruitzichten. Omdat deze
staten nog wat respijt hebben
voor een grote economische
crisis zich zal voordoen,
moeten zij in staat zijn de in
stituties verder op te bouwen
waardoor zij de komende eco
nomische en sociale schokken
zullen kunnen opvangen. Het
succes van de democratische
verkiezingen en de invoering
van een meer-partijenstelsel
zijn een aanmoediging.
D'e Roemeense situatie onder
scheidt zich verder van die
van de andere Oost-Europese
staten doordat Ceausescu de
eenmakende kracht van het
nationaal bewustzijn heeft uit
geput door continu het Roe
meense nationalisme te bena
drukken. Elders is dit veel
minder het geval, zodat daar
nationaal bewustzijn en natlo""
nale trots de eenheid kunnei
versterken. Niet dat tot in he qi
oneindige een beroep kaï
worden gedaan op het natio jj[
naai bewustzijn om de over da
gang te versoepelen, maar oj»iö-
korte termijn kan de nationali "j?
trots een tegenwicht vormei JL
voor de cynische houding te k v
genover de regering en daar jita
naast de energie geven om on I-
der zeer slechte omstandighe
den een oplossing te zoekei ori
voor nieuwe problemen.
Verder is Roemenië nu eedOR
verschrikkelijke waarschu f1*
wing. Geen regering in he
Oostblok wil een explosie vai ju
geweld zoals die in Bukarest
De afschuw is bijzonder groo c
in Hongarije. Het aanta.r:
vluchtelingen uit Roemenii [r
dat Hongarije binnenkomt!
voor het merendeel etnischt H
Hongaren, neemt nog steed
toe. Volgens sommige bronnei T
arriveren er dagelijks zo'n
in Hongarije. Hun verhaal i
dat van universele angst, en zi
zeggen dat de situatie bete
was onder Ceausescu. 'a(
Gevaren 1»
Voor het ogenblik zijn de ka
kelverse democratieën van he2
post-communistische Europ inl
betrekkelijk veilig. Maar en,r
zijn gevaren. Als er een econo
mische ineenstorting plaats
vindt, wordt de aantrekkingsBif
kracht van demagogie a li
Roemenië veel groter.
In dergelijke omstandighedei
kan er een geweldsituatie ontj"
staan zoal# in Bukarest; geba®'
seerd op de bewering dat al
leen de arbeidersklasse er toe
doet. Onder verschillende poe!
litieke omstandigheden kaï
een groep intellectuelen opdui
ken om hier vorm aan te ge m
ven. De nieuwe regeringei
van het oude communistischi
blok en de regeringen vai
West-Europa zullen ervoo
waken dat dit niet gebeurt ii;
Maar uiteindelijk kan alleenir
het succes van de economischi :,f
veranderingen dit garanderen111
GEORGE SCHÖPFLI1
(c) The Times, Londe jj
i
l
d
IE
b;
d
rr>r!,r 1
Luchtbed. Riva Duo 2-persoons,
afmeting: 200x135 cm. «*q
Van-99^ voor
(niet afgebeeld)
Route dekenslaapzak. Van katoen.
1900 gram. Afmeting: 200x150 cm.
Van:U9p-voor
Holiday tent. Stormvaste bivaktent met veel bagage- en woonruimte. Buitentent is van nylon en
binnentent van katoen met kuipzeil. Afmeting: L370xB210xH130-160cm. 4 JQ
Van489^-voor
Vlieland tent. Lichtgewicht 3-persoons dubbeldaks koepeltent. Met voorbouw, Buitentent
is van polyester en binnentent van polyamide/katoen. 4,8 kilo. Afmeting binnentent: "T C
L210xB200xH120cm. Van-H«;-voor
Luchtbed. Matrasmodel. Riva 1-persoons, ■JQ
afmeting: 200 x 75 cm. Van-49?- voor M™"
Meblo fietsaanhangrek. Past snel, zonder hulp
stukken, op alle soorten trekhaken. Vanaf 259^- nu
7l\ '219,-
Aanbiedingen geldig t/m zaterdag 23 juni of zolang de voorraad strekt.
't Wordt steeds leuker bij V&D.
Blijft het steil of krijgt het stijl?
Etos
Styling Wax, kQs
50 ml
Kaloderma Milk,
350 ml.
100 ML. GRATIS
Demak-up
Wattenschijf
2 pak a 80 stuks
Wattenschijfjes, ,5.96
MET GRATIS DISPENSER
Etos Drop,
in div soorten,
zak a 250 g
Elnett Hairspray,
normaal, sterk of r—
extra sterk, j (J)
200 ml .Loser Ju
Nivea Visage
Probeersetje 2 yjj
in Toilettas ^2» <2
Douchegel, A QC
250 ml.
Libresse r~\r^.
Action Verband, y ÜQ
pak a 21 stuks ^»\2^2
5 STUKS GRATIS
Elsève Shampoo,
2 flakons O
a 250 ml .14.85 O.<2^2
Roxasect
Mierenlokdoos,
duo .4*45"
Etos Styling Gelspray,
sterk of extra sterk,
5^5
Etos Styling Spray,
sterk of extra sterk,
•200ml7 QS
Etos Styling Gel,
sterk of extra sterk,
2SS i
Etos Styling Foam,
sterk of extra sterk,
3^951
Bij Etos word je pas echt verwend
Delft. Brabantse Turfmarkt 95. Den Haag, Frederik Hendriklaan 128, Het Kleine Loo 412, Spuistraat 2 -2a. Thercsiastraat 125, Lcidschendam, Jasmi|nhof 5. Rijswijk. In de BoogaardJ39-40, Voorburg,Julianaplein 26, Voorschoten. Schoolstraat 46, Wassenaar. Langestraat 117, Zoetcrmeer. Dorpsstraat 88. Promenade 158.
