ekoekoek van Ceausescu klinkt nog steeds"
Ik bind mij niet aan
en bepaald publiek"
New College Choir Oxford opent Orgelfestival Haarlem
)EMEENSE DICHTER MIRCEA DINESCU OP POETRY
Beelden van
Hildebrand
geëxposeerd
Bona met
vrolijke
musical
«WST/RTV
QeidwQowumt
WOENSDAG 20 JUNI 1990 PAGINA 17
nny en Rijk terug op televisie
IAAG Een keer per jaar komt de Johnny en Rijk-show
op televisie, voor het eerst op 29 december van dit jaar.
y Kraaykamp en Rijk de Gooyer zijn in hun bekende cre-
t( >rvolgens elk jaar op of rond oudejaarsavond te zien, af-
lijk van de uitzenddatum van hun omroep, de Vara. Hun
an het tweetal, Ger Apeldoorn en Harm Edens, ook
tirers van de comedie waarin Kraaykamp optreedt als Fa-
d ,aat maar zitten'.
leidt tot problemen tussen Turkije en Iran
i
3e [RA Iran heeft Turkije gevraagd om de vertoning van
en n „Naked Gun" in de bioscoop onmiddellijk te staken. In
en i wordt Khomeini op de hak genomen, evenals overigens
'^tsjov, Khaddafi, Arafat en Idi Amin. De Turkse regering
t momenteel de mogelijkheid de gewraakte scène er uit te
maar de film verder ongeschonden te laten draaien. Tur-
il niet dat de relaties met Iran door de film vertroebeld
HAARLEM Het „Internationaal Or
gelfestival Haarlem" in de Grote of St.
Bavokerk in Haarlem begint dit jaar op
30 juni met een concert van het befaam
de mannen- en jongenskoor New Colle
ge Choir Oxford onder leiding van Ed
ward Higginbottum.
Het festival van de Stichting Internationaal Or
gelconcours, dat voor het eerst werd georgani
seerd in 1951, duurt tot 28 juli. Het koor zingt
composities van onder anderen Peter Phillips
(1561-1628), Thomas Tallis (1505-1585), William
Byrd (1543-1623) en een mis van Ralph Vaug-
han Williams (1872-1958). De koormuziek
wordt afgewisseld met orgelsoli door Bas de
Vroome van werken van Henry Purcell (1659-
1695), J.S. Bach (1685-1750) en opnieuw Byrd.
Vast onderdeel van het festival vormt het im
provisatieconcours, waarvoor dit jaar na een
auditie met geluidsbanden een internationaal
gezelschap van tien organisten is geselecteerd.
Daarbij zijn Davo van Peursen en Wim Rues-
sink uit ons land.
De twee openbare voorronden met respectieve
lijk tien en zeven deelnemers hebben plaats op
3 en 4 juli. De stichting heeft aan Werner Jacob
(Bondsrepubliek) en de Nederlander Guus
Janssen gevraagd hiervoor een improvisatie
thema te componeren. Tijdens de finale op 5
juli moet worden geïmproviseerd op een thema
van William Albright (Verenigde Staten). De
hoofdprijs bedraagt 7500 gulden, de overige
drie finalisten krijgen elk een prijs van 1000
gulden.
De jury van dit concours (Gaston Litaize, Zsig-
mond Szathméry en Jan Welmers) zal zich op 6
juli op het Müllerorgel in de Bavo laten horen
in een concert met composities van onder ande
ren Nicolaus Bruhns (1665-1697), Frans Liszt
(1811-1886) en György Ligeti (1923). Litaize en
Welmers zullen daarnaast een improvisatie
brengen.
De stichting wil ook verband leggen met ande
re secties uit het muziekleven waar het impro
viseren nog wordt beoefend, aldus de toelich
ting op het programma. Daarom is het Guus
Janssen Octet uitgenodigd op 9 juli een concert
met geïmproviseerde muziek te geven in het
Haarlemse Concertgebouw.
Behalve de orgelconcerten in de Grote of St.
Bavokerk ziin er ook concerten geprogram
meerd in onder meer de Bakenesserkerk (Musi-
ca Antiqua Köln, 13 juli) en de Nieuwe Kerk
(The Hilliard Ensemble, 16 juli). Bovendien be
speelt Harald Vogel op 21 juli in de Nederlands
Hervormde Kerk in Oosthuizen het uit 1521 da
terende orgel. Aan dit concert wordt medewer
king verleend door Andrew Lawrence-King
die op barokhaipen werken van Engelse en Ita
liaanse componisten uit de 16e eeuw zal spelen.
Tijdens het festival wordt een Internationale
Zomeracademie georganiseerd waarvoor zich
100 professionele deelnemers hebben gemeld.
De docenten Piet Kee, Ewald Kooiman, Xavier
Darasse, Harald Vogel, Hans Haselböck en An
ders Bondeman verleenden al eerder medewer
king aan deze academie. Voor het eerst zullen
dit jaar aanwezig zijn de Spaanse organiste
Montserrat Torrent (expert in oud-Spaanse mu
ziek) en de Britse organiste GiUian Weir (met
een Messiaen-cursus).
Zsigmond Szathmóry geeft een workshop he
dendaagse orgelmuziek. Dit sluit aan bij een
concert dat op 14 juli in de St. Bavokerk wordt
gegeven door de Japans-Zwitserse organiste
Kei Koito. Behalve van Szathméry (1939) zal zij
werken uitvoeren van Yuji Takahashi (1938),
Thomas Daniel Schlee (1957), Martin Sigrist
(1943) en Cristobal Halffter (1930). Het zijn pre
mières voor het Nederlandse publiek.
de
'ERDAM In de
van Bukarest pra-
doven met de
zo beziet de
eense dichter Mircea
:u de recente ge-
nissen in zijn vader-
„We moeten besef-
it de situatie in Roe-
verre van normaal
tremen beheersen de
Mensen vechten
macht, de een wil
iouden, de ander wil
:rijgen", zegt de man
december vorig jaar
van dictator Nico-
lausescu aankondig
de Roemeense staat-
risie en nu eregast is
etry International in
•dam.
trlijk heeft president
escu een grote fout ge-
door mijnwerkers op te
om demonstranten te
gaan. Maar een dialoog
1 die jaren onder Ceau-
niet bestaan. Iliescu weet
oe hij met tegenstanders
omgaan", zo meent de
ge voorvechter van de
ïberrevolutie, die sinds
Ie gekozen voorzitter is
e Roemeense schrijvers-
enië heeft een echte op-
nodig, zegt hij, niet een
llleen maar schreeuwt,
een oppositie met een
draagvlak die de werke-
>roblemen aankaart. „Al
ren leefden we als op een
met een televisie die al-
koekoek-koekoek uit
te. Mensen kennen niets
s dan dit koekoeksge-
van Ceausescu. Je kunt
erwachten dat dit plotse-
1'topt. Met zijn executie is
escu niet verdwenen. Hij
degenen die nu regeren,
aanwezig in de oppositie
monstranten. Er is geen
dualisme, men opereert
in groepen. Als schapen
de mijnwerkers zich
Bukarest dirigeren. Par-
'in praten de partijbonzen
hebben niet de moed om
inceren. We spreken nog
in slogans. Ook al zijn
sommige positief, het blijven
slogans". De leuzen die in de
cember spontaan werden ge
roepen tegen Ceausescu, wor
den nu gebruikt tegen Iliescu.
„Belachelijk" vindt hij, Iliescu
is geen Ceausescu.
De demonstranten die vorige
week het televisiestation be
zetten en het ministerie van
binnenlandse zaken in brand
staken, hebben volgens Dines-
cu zeker niet de steun van de
meerderheid van het Roe
meense volk. „De meeste Roe
menen zijn bang voor zulke
extremiteiten. Het had niets te
maken met de Decemberrevo-
lutie. Op het Universiteitsplein
waren niet alleen studenten en
filosofen, maar ook fascisten
en figuren die zich hebben ge
compromitteerd onder Ceau
sescu. De laatste weken was er
een sfeer van massahysterie.
Als je niet knielde, werd je uit
gemaakt voor communist. Het
is de plek geworden waar
mensen zichzelf uitroepen tot
revolutionairen. Er wordt niet
naar hun voorgeschiedenis ge
keken. Op het plein ging het
bovendien om enkele honder
den mensen. Het is misschien
een detail, maar Iliescu is in
mei wel gekozen door miljoe
nen Roemenen bij eerlijke en
vrije verkiezingen. Dat schij
nen velen in het westen te zijn
vergeten."
Dinescu is het niet eens met de
Hongaars-Roemeense her
vormde bisschop Laszlo Tökes,
die heeft gezegd dat een twee
de revolutie nodig zou zijn in
Roemenië om een echte demo
cratie te vestigen. Communis
me is niet het probleem in
Roemenië. „We hebben een
revolutie in onze hoofden no
dig, zowel de politici als de
mensen in de straat. Sommi
gen denken dat we al demo
cratie hebben, omdat er meer
voedsel is en de televisie de
hele dag uitzendt. Het systeem
waar we veertig jaar mee heb
ben geleefd, kan je niet zo
maar uitvlakken. Ook al is het
nu onthoofd, het duurt nog
een tijd voordat het lichaam is
vernietigd".
De eerste proeve van demo
cratie is voor Dinescu zelf, die
na de revolutie een plaats
kreeg in het voorlopig parle
ment, overigens slecht uitge-
Mircea Dinescu: „De meeste censors waren verschrikkelijk dom. Een van mijn censors was een dronkaard. Hij schrapte alleen de
passages over drank en flessen".
FOTO: ANP
pakt. De dichter was bijna on
vindbaar op het stembiljet,
stond achterin op pagina twin
tig. In Bukarest kreeg hij
35.000 stemmen, net te weinig
om een zetel te veroveren.
Geen van de onafhankelijke
kandidaten zoals Dinescu
haalde de kiesdrempel. De
kiezers zagen hen over het
hoofd. „Veertig jaar lang hoef
den mensen alleen maar een
biljetje in te vullen en dat wa
ren de verkiezingen. Ze raak
ten geheel verward door al die
keuzes."
Maar hij is niet echt rouwig
om zijn politieke mislukking.
Met een groep intellectuelen
wil hij nu een oppositiebewe
ging oprichten die de publieke
opinie moet beïnvloeden en de
Roemenen rijp maken voor de
echte democratie. „Roemenië
is zo gepolariseerd. Mensen die
al die jaren hebben meegedaan
aan het toneelstuk van Ceau
sescu, dichters die lofdichten
op de 'grote leider' maakten,
zijn nu de felste anti-commu
nisten. Nu het geen probleem
meer is om dissident te zijn, is
het plotseling grote mode. Het
politieke leven wordt beheerst
door uitersten. Zeg je iets
goeds over de regering, ben je
een communist, zeg je iets ten
gunste van de demonstranten,
ben je een fascist". Het is bui
tengewoon moeilijk om een ei
gen geluid te laten horen.
Voor Dinescu is dat onvere
nigbaar met ziin karakter:„Ik
praat als een dichter, niet als
een politicus. Ik neem geen
blad voor mijn mond". Kort
na zijn debuut als dichter - op
zeventienjarige leeftijd - ver
wierf hij al de titel 'enfant ter
rible' vanwege zijn oprecht
heid en eigenzinnigheid. Hij
schroomde niét om in zijn
werk het regime van dictator
Ceausescu fel te kritiseren. Zo
dichtte hij over de afbraak van
het platteland.
In het begin van zijn loopbaan
was de omgang met de censors
nog redelijk. „De meesten wa
ren verschrikkelijk dom, ze
begrepen niets van literatuur.
Een van mijn censors was een
dronkaard. Hij schrapte alleen
de passages over drank en
flessen. Andere gedichten kon
ik publiceren omdat ik onder
tekende met een plaats buiten
Roemenië, in het westen of In
dia. Het gedicht 'Er is geen
bier meer in het bierhuis' was
zogenaamd gemaakt in Mtln-
chen. Absurd, maar voor de
uitgevers was het alleen op die
manier acceptabel".
Vuile was
Zolang hij de vuile was binnen
de landsgrenzen hield, was er
weinig aan de hand. Maar na
een interview met het Franse
dagblad Libération in maart
1989 had hij zich voorgoed ge
vestigd als dissident. Hij ver
loor zijn baan bij het literaire
tijdschrift Romania Literara
en kreeg huisarrest.
„Van de 22 miljoen Roemenen
waren er maar vier of vijf dis
sident. Ik werd in de gaten ge
houden door achttien agenten
van de Securitate. Omdat we
maar met zo weinigen en
zwaar bewaakt waren, lever
den we nauwelijks gevaar op
voor Ceausescu. Voor het in
terview met Libération heb ik
nog geprobeerd met andere
schrijvers een protestactie te
organiseren. Helaas, een deel
van hen was bang voor de ge
heime politie en tenslotte koos
ik voor de eenzaamheid van
de lange afstandloper. Maar
het is een wonder dat ik dit
heb overleefd". Tal van onbe
kende mensen zijn in die tijd
verdwenen of ze kregen een
bedrijfsongeval. „Ik had ge
lukkig naam gemaakt in bin
nen- en buitenland. Dat gaf
mij bescherming. Ze konden
me niet zomaar van de aard
bodem laten verdwijnen".
Tijdens het huisarrest schreef
hij zijn laatste bundel, die deze
week in het Nederlands is ver
schenen. Woensdagavond zal
hij tijdens het poëziefestival
voorlezen uit 'De Dood leest
de krant', die hij in het laatste
jaar van Ceausescu heeft ge
schreven. „Barre omstandig
heden? De Securitate had een
ideaal werkklimaat geschapen.
Niemand viel me lastig, geen
critici, geen telefoontjes, geen
vrienden die op bezoek kwa
men. Ik had alle tijd om aan
literatuur, god en de dood te
denken".
$SCH PATTI, NIEUWE IDOOL VAN FRANSE ROCK
's IJS Het is moeilijk
nirbazing te verbergen
a neer je de Franse zan-
t( s Guesch Patti in haar
tv lkamer ontmoet nadat
I lar de vorige avond in
e uitverkocht theater
d zien optreden. De
ij and roll-leeuwin op
)odium blijkt een wei-
opvallend vrouwtje te
waarvan je allerminst
j verwachten dat ze an-
ïalf uur lang als een
velwind jeugdig
ïkrijk in haar ban kan
len.
in uiterst luxueus hotel in
''ranse hoofdstad strijkt
eh een lok van haar korte
te kapsel naar achteren
ijkt argwanend naar de
raaf. „Nee, ik heb liever
lat je foto's maakt. Nou ja,
kan mij niet zoveel sche-
maar mijn manager heeft
szwaar tegen. Hij wil dat
leen foto-sessies doe als ik
gekleed ben". Die mana
is een slimme jongen: in
Guesch Patti die eruit ziet
en wasvrouw herkent de
d niet de kortgerokte
ig-in-'t veld van de video
en de concerten. En dat
een afknapper zijn.
zangeres is in haar eigen
een fenomeen. Het Parij-
>lies Bergères is tot de nok
evuld wanneer Guesch en
groep Encore een avondje
'en spelen. Het enthousias-
van het publiek rolt door
taal als een naderend on
weer wanneer de Frangaise
vanuit een rookgordijn het po-
dium betreedt en het nummer
'Nomade' inzet. Vlak voor het
concert hebben zich buiten het
theater chaotische taferelen
afgespeeld. Tientallen fans die
geen kaartje konden bemach
tigen, bieden gigantische prij
zen om alsnog zo'n gelukspa-
piertje te pakkèn te krijgen.
Als een vertegenwoordiger
van Patti's platenmaatschappij
mij een perskaart uitreikt han
gen er meteen tien Parijzena-
ren aan mijn jas die mij sme
ken 'iets voor hen te ritselen'.
De rijen wachtenden ontrege
len ondertussen het verkeer
op de Rue Richer. Een onafge
broken claxonade van gebelg
de automobilisten is het ge
volg.
Of de op handen zijnde tour
nee van Guesch Patti door de
lage landen ook een dergelijke
oploop veroorzaakt, is afwach
ten. Door haar hitje 'Etienne'
is ze hier in elk geval geen on
bekende meer. De nieuwe Piaf
en de Franse Tina Turner
wordt ze in eigen land ge
noemd. Guesch is trouwens
een veelzijdig dametje, want
behalve zingen ontwerpt ze
ook kleding en is ze op dit mo
ment bezig met het regisseren
van een film. Ook heeft ze een
niet onverdienstelijke staat
van dienst als balletdanseres.
Theatergebeuren
Guesch: „Mijn familie zit al
drie generaties lang in het the
atergebeuren. Grootvader was
directeur van een schouwburg
en een bioscoop en administra
teur van een circus. Mijn va
der was acteur, impressario en
directeur van een platenmaat
schappij".
Als jong meisje danste Guesch
als prima-ballerina op de Biën
nale van Venetië, in het Scala
in Milaan en in Robert Hoes-
sein's versie van Victor Hugo's
'Les Miserables'. „Als danseres
voelde ik mij echter te be
perkt. Ik miste de dimensie
van het woord. Ik wilde ver
baal iets overbrengen op het
publiek. Zonder muziek heb ik
nooit kunnen leven en hoe ou
der ik werd, hoe meer ik
woord en muziek wilde combi
neren".
Die drang resulteerde in de
meidengroep 'Da Capo', voor
wie succes uitbleef. Guesch
Patti kreeg echter wel be
kendheid, want een videoclip
van het trio behaalde een eer
ste prijs op het Video Clip Fes
tival in Cannes. In 1987 werd
door het independent label Co-
motion de basis gelegd voor de
huidige carrière van Guesch.
„Alles wat in mijn leven ge
beurt, zijn momentopnamen",
legt de zangeres in duizeling
wekkend snel Frans uit. „Ik
ben nu een rockzangeres,
maar dat wil niet zeggen dat
ik het danstheater vaarwel
heb gezegd. Ik ben nog altijd
verliefd op het theatergebeu
ren en ik zal zeker weer iets in
die richting gaan doen. Ik wil
in dit leven alles meemaken;
ik wil alles begrijpen en voe
len. Wat ik als artieste in feite
doe, is proberen een formule
te vinden om met anderen te
communiceren. Ik zing uitslui
tend in het Frans, maar dat
houdt niet in dat ik niet door
Guesch Patti tijdens haar optreden in de Folies Bergères in Parijs.
buitenlanders kan worden be
grepen. Je hoeft geen Frans
man te zijn om mijn nummers
te doorgronden. Door klanken
van woorden kun je namelijk
emoties overbrengen die door
iedereen kunnen worden aan
gevoeld. Waar ook ter wereld.
Ik zing ook in het Frans om
dat ik mijn afkomst niet wil
verloochenen. Ik ben een
Frangaise en daar ben ik trots
op. Als iedereen z'n eigen taal
in ere zou houden, zou dat
heel wat vervlakking voorko
men. Dat is een mooie uit
spraak voor een Verenigd Eu
ropa in 1992".
Alledaagser
Als balletdanseres en rockzan
geres heeft Guesch Patti de
showbusiness van twee ver
schillende kanten leren ken
nen. Guesch: „Het grootste
verschil zit in de reactie van
het publiek. Liefhebbers van
ballet zijn vaak kenners en
hebben verstand van de dans-
techniek. Popmuziek is veel
alledaagser en geld speelt
daarin een te belangrijke rol.
Er zijn veel facetten van de
business die mij tegenstaan.
Vooral de manier waarop met
videoclips wordt omgespron
gen. Dat zijn vaak banale pro
motiefilmpjes. Ik wil zo'n clip
naar een hoger plan tillen.
Een filmpje moet artistieke
waarde hebben en daarom re
gisseer ik mijn eigen clips. Ik
ben op dit moment zelfs bezig
met een aantal choreografen
een clip voor een balletnum
mer te maken. Dat is tot nu
toe niet eerder gedaan. Maar
ik vind dat je in de theaterwe
reld net zo goed met clips kunt
werken als in de popmuziek".
FOTO: HENK BLEEKFR
Guesch Patti benadrukt dat ze
niet geïnteresseerd is in ster
rendom. „Het maakt mij niet
uit wat het publiek van mij
verwacht. Ik ga mijn eigen
gang. Als de mensen de clips
die ik maak en de kleding die
ik ontwerp niet mooi vinden,
dan zit ik daar niet mee. Ik
bind mij ook niet aan een be
paald publiek. Ik boor bij alles
wat ik doe weer een ander
soort mensen aan. Dat voor
komt in ieder geval dat het
publiek op mij uitgekeken
HARRY DE JONG
HEINO De originele Hilde-
brand-beelden van figuren uit
de Camera Obscura van prof.
J. Bronner (1881-1972) zijn
vanaf 27 juni te zien in de
beeldentuin bij kasteel 't Nij-
enhuis bij Heino. De vaste col
lectie kunst en kunstnijver
heid van deze stichting is on
dergebracht in het kasteel. De
beelden van Bronner werden
in 1962 geplaatst in de Haar
lemmerhout, maar zijn daar in
1983 na meerdere vernielingen
weggehaald. Tegenwoordig
staan er replica's in dit Haar
lemse stadsbos. De originelen
gingen over in handen van het
Rijk, die de beeldengroep nu
in langdurig bruikleen heeft
gegeven aan de stichting.
Dansers weigeren
nog tv-optreden
AMSTERDAM De leiding
van het Nationaal Ballet heeft
de dansers van het gezelschap
gisteren een bod van 1000 gul
den gedaan voor de televisie
registratie van het ballet
„Corps" van Hans van Manen
door de NOS-tele visie. De
dansers hebben dat als vol
strekt onvoldoende van de
hand gewezen, aldus de Kun
stenbond FNV. De dansers ho
pen wel op verdere onderhan
delingen. In nauw overleg met
de Kunstenbond eisen zij 500,
1000 of 3000 gulden extra voor
medewerking aan televisiere
gistraties voor binnenlands ge
bruik (nu 200 gulden), daarbij
komend buitenlands gebruik
(400 gulden) of voor videota
pes (500 gulden). Als de partij
en niet nader tot elkaar ko
men, overwegen de dansers
een boycot van de opnames
van donderdag. Al eerder wei
gerden zij medewerking aan
de repetitie.
Bonaventura «peelt de muaical Toe
ter» en rebellen. Tekat en regie: Ge
rard Schelvis. Muziek: Erik Koot,
Bernard van Kesteren, Phil Rheber-
gen. Choreografie: Alice van Zand
wijk. Gezien op 19 juni in de Leidae
Schouwburg, vanavond herhaling.
Het is 1999. Cultuur bestaat op
school alleen nog ondergronds.
Of in dit geval op zolder; die
van het Simon van Collemcol-
lege is gekraakt door de rebel
lenclub, die bestaat uit leerlin
gen en een paar docenten. Zij
staren zich niet blind op de
vakken van het gezond ver
stand en waarderen de kunst
nog. Op zolder wordt geballet,
gecabaret en gesmartlapt, en
vooral gerepeteerd voor de
musical Titaantjes naar het
verhaal van Nescio. Daarin
keken jonge mensen ook al
met afgrijzen naar de volwas
sen wereld van ambitie, sleur
en kantoor, die enorme tijd
verspilling tegenover de on
eindige schoonheid van de na
tuur.
Pieter, de voorzitter van de re
bellenclub, is zo stom om het
stil alarm te laten afgaan. De
directeur doet een inval met
een soort nazi-agent, maar
blijkt later natuurlijk niet de
beroerdste: volgend jaar weer
kunst op school. Verder krij
gen de hoofdrolspelers elkaar
en wordt de handtastelijke
jonge conciërge vervangen
door de oude die op zijn vijf
tigste met pensioen moest.
Toeters en rebellen is zo'n lek
kere schoolmusical, met alle
charmes die daarbij horen: ge
stommel achter het gordijn,
uitvliegende oorbellen, zicht
baar tellende ballerina's (hier
ook jongens in het corps de
ballet, gelukkig), iets te lange
pauzes, spontaan en ook vrij
goed spel, een timide liefdess
cène, pasjes de verkeerde kant
op en vooral veel plezier. Door
de opzet met de repetities voor
allerlei acts krijgen talenten
van brugklasser tot lerares op
uiteenlopende gebieden een
kans. De tekst had wat teveel
zinnen als „het zal wel spoedig
op een scheiding uitdraaien"
en woorden als „slechts", maar
ook een briljant gedicht over
de Gascogner kadetten. Een
stevige basis voor de sfeer was
het prima orkestje met de ster
ke blazerssectie. Zo'n afslui
ting van het schooljaar is bijna
beter dan een goed rapport.
DICK VAN TEYLINGEN
