Het einde
van de chaos
onder de
Schelde
ZWANEZANG VAN HET
BELGISCHE EXTREMISME
CcidócSoinatit
RUSSEL - Er zijn Belgen, en
aarachtig niet de eersten de bes-
n, die vrezen dat hun land bin-
enkort opnieuw wordt getroffen
oor een vlaag van terreur. Hun
jronderstellingen zijn mede geba-
:erd op zeer vreemde gebeurtenis-
in die zich het afgelopen weekein-
voordeden op het militair kam-
Iement Marche-en-Famenne.
lat kampement werd overvallen door
en groepje tot dusver onbekende en
in overeenstemming met de beste Bel-
jsche tradities - nog steeds niet gegre-
rtfcn lieden. Zij hielden elf militairen van
et bataljon Ardense Jagers enige tijd ge-
ljzeld en gingen er vervolgens met wa-
ens en een grote hoeveelheid munitie
indoor.
jaar geleden gebeurde nagenoeg het-
ilfde in het kampement van Vielsalm.
ij die 'raid' werd een adjudant neerge-
ihoten en eveneens een hoeveelheid
ipens buitgemaakt, die later werd te-
bggevonden bij CCC, de toendertijd be
lichte en gevreesde terreurorganisatie
tellules Communistes Combattantes.
)e overval op de kazerne van Marche-
h-Famenne vond plaats nog geen week
a allerlei onthullingen over de 'Groep
kj', een gezelschap uit kringen van de
■jjkswacht gerecruteerde duistere figu-
;n, dat niets minder dan de 'destabilise-
van België zou beogen.
^NTRIGES
^)e CCC, de Bende van Nijvel, Westland
(JlJew Post, Groep G en nog tal van ande-
e organisaties domineren een onontwar-
iaar verhaal van politieke intriges, on
dergrondse acties, plannen voor staats-
repen, moorden en overvallen die Bel-
ië de afgelopen twintig jaar aan de
raat en soms zelfs in de greep van de
vtfigst hebben gehouden,
lamen als die van Madani Bouhouche,
'rancis Dossogne, Martial Lekeu, baron
lenoit de Bonvoisin, Jean Bultot, Ber-
rand Sassoye, Marcel Barbier, Eric
lammers en Paul Latinus vormen het
jossarium van de politieke zelfkant van
[elgiè. Het is tegelijkertijd een doolhof,
Vaarin staatsgevaarlijke fantasten, moor-
lenaars, klinklare terroristen en een stuk
Bf wat vertwijfelde dwazen zich bewe
gen.
cirg talrijk zijn die personen en hun or-
ianisaties nooit geweest. Hun aantal is
ninder verontrustend dan de goed ver
lorgen bescherming die ze genoten.
8ij het beantwoorden van de vraag wat
leze organisaties en hun handlangers
Irijft, dient meteen te worden vastge-
iteld dat hun aantal te klein en hun
tracht te gering was om welke Belgische
,Jegering dan ook omver te werpen. De
tteun die ze mogelijk in het leger, de vei-
Sgheidsdiensten en de politiek onder-
Vonden, was niet toereikend om een ge-
Ilaagde greep naar de macht te doen.
De sympatie die ze genoten bij de bevol
king was miniem. Pogingen om de Belgi
sche massa's naar zich toe te trekken,
heeft deze politieke zelfkant dan ook
repimmer ondernomen. Maar dan nog.
jpOEDE DINGEN
Jloe kan in België een voedingsbodem
-Ontstaan waarop al die gewelddadige
konderlingen gedijen? Geeft België zelf
soms aanleiding tot het telkens weer op-
puiken van weliswaar weinig realisti
sche, maar niettemin gevaarlijke en
machtshongerige dwazen?
Ogenschijnlijk vallen over België uitslui
tend goede dingen te melden. De taal-
itrijd is goeddeels geluwd. De meest
narkante vormen van kapitalistische
•rotserigheid zijn verdwenen. Politiek
jesproken vaart België al jaren een nette
(middenkoers en wordt het, net als alle
andere Westeuropese landen, bestuurd
'oor niet altijd even bekwame, maar in
Ik geval brave borsten die radicaal noch
vontuurlijk zijn.
De vlam van de ideologie flakkert nau
welijks meer in het nationaal bewustzijn.
Datgene wat er aan nationale tegenstel
lingen is overgebleven, is ingebed en
goeddeels onschadelijk gemaakt dpor het
federale bouwwerk dat België heeft opge
zet en dat zijn voltooiing met rasse
schreden nadert.
Het gaat België bovendien voor de wind.
De economie floreert. De munt is ge
zond. De werkeloosheid laag. De armoe
de beperkt. De welvaart nagenoeg alge
meen. Zeker, een zeker niet agressief
'buitenlands' volksdeel heeft, net als in
andere landen, een militante reactie op
geroepen van 'bruinhemden', die een
veel te grote mond opzetten en een on
gezond grote aanhang hebben. Maar
vooralsnog stemt de meerderheid van de
Belgen op fatsoenlijke politieke partijen.
Het land is al met al een oase van rust
en welvaart. Het zijn niet zozeer de poli
tieke hartstochten, maar een zich snel
ontwikkelend consumentisme dat België
beheerst. Ook in dat opzicht onder
scheidt het land - dat ook graag speelt
met betaalautomaten, facsen, autotele
foons en creditcards - zich niet van zijn
buurlanden.
Er heerst rust aan de onderwijsfronten.
Het religieuze leven van de gematigd ka
tholieke Belgen kenmerkt zich door een
bijna gewijde stilte, die hoegenaamd niet
door halfgare sekten en fundamentalisti
sche heethoofden wordt verstoord.
De Belgische criminaliteitscijfers liggen
iets onder het Europees gemiddelde. Het
vandalisme is er beperkt. Het drugsge
bruik is nog geen nationaal probleem.
Kortom, gezond verstand, koopmanszin,
werklust, dadendrang en leergierigheid
beginnen steeds meer de hoofdkenmer
ken van het nieuwe België te worden.
Minimaal respect
Een deel van de verklaring voor de poli
tieke eigenaardigheden die België deson
danks vertoont moet gezocht worden in
het feit, dat er iets schort aan de relatie
tussen de Belgische burgers en de over
heid. Want het is onmiskenbaar dat de
overheid en zijn dienaren op een mini
maal respect van de zijde van de burge
rij mogen rekenen. Dat heeft natuurlijk
tot gevolg dat de overheid op haar beurt
weer met een zekere minachting op de
burgerij neerkijkt. Iedereen die ooit voor
het loket van een Belgische overheids
dienst heeft gestaan, kan daar over mee
praten.
Het overheidsapparaat kenmerkt zich
ook door een betrekkelijke achterlijk
heid. Veel ambtenaren zijn gedwongen
hun werk te doen in stoffige, ongeschil-
derde, in elkaar geflanste gebouwen en
vertrekken. Ze houden een machinerie
gaande die hopeloos is verouderd. Met
eindeloze hoeveelheden papier, formu
lieren, documenten, verklaringen, stem
pels, zegels, afschriften, dossiers en ant-
woordstroken pogen ze de staat gaande
te houden.
Daarbij raakt de ambtenarij niet zelden
beklemd tussen allerlei tegengestelde en
warrige instructies aan de ene, en de
weerzin van de burgerij aan de andere
kant. Als gevolg daarvan heeft de Belgi
sche samenleving voor zichzelf een aan
tal strategieën ontwikkeld, die zich ge
heel onttrekken aan de greep van de be
leidsmakers en het toezicht van de
volksvertegenwoordigers.
In België moet men kruiwagens, voor
sprekers, helpers en achterdeurtjes heb
ben om het bestaan enigszins draaglijk
te maken. Wie zich op eigen kracht in de
moerassen van de overheden waagt,
zinkt nagenoeg alfijd hopeloos weg.
Kop van jut
Dat verklaart de latente minachting van
de burger voor de overheidsdienaar. Dat
verklaart ook waarom de burger niet ge
neigd is voor de kosten van die overheid
op te draaien. De belastingmoraal in
België is uiterst laag. Het ontduiken van
de fiscus is een nationale sport gewor
den, over de spelregels en trucs waarvan
ZATERDAG 16 JUNI 1990 PAGINA 33
FOTO: SP
Omdat de democratische controle van
de volksvertegenwoordiging op de poli
tie, de veiligheidsdiensten en de gerech
telijke structuur onderontwikkeld is, blij
ven in België tal van dingen onopge
merkt. Zij bereiken slechts zelden het
domein van de publieke discussie. Het
verouderde strafrecht en de ontoereiken
de administratieve ordening blokkeren
de discussie nog meer.
Aldus gaat achter de faade van kleinbur
gerdom, welvaart en stabiliteit een diepe
en latente onrust schuil. Die wordt ove
rigens meer veroorzaakt door gefhisteer-
de burgers, uit het lood geraakte misluk
kelingen en lieden die in het staatsbestel
uit de boot zijn gevallen, dan door pro
fessionele terroristen of door machts
honger gedreven politici. Wie de moeite
neemt de doopcelen van de Bouhouches,
de Bonvoisins, de Lekeu's, de Dossognes
en hoe ze ook allemaal mogen heten, te
lichten, weet meteen wat voor vlees hij
in de kuip heeft.
Gebrek aan humor
De Belgen hebben, om niet geheel opge
helderde redenen, nooit echte weermid
delen gehad om zich tegen hun frustra
ties teweer te stellen. Hoe vreemd het
ook klinkt: een zeker gebrek aan humor
heeft de Belgen belet hun nationale on
volkomenheden bloot te leggen.
België is een land zonder zelfspot, zon
der gevoel voor satire. Het politiek caba
ret is er nooit tot wasdom kunnen ko
men. De kranten hebben nooit over co
lumnisten beschikt die met hun pen het
dikdoenerige establishment neersabel
den. Het volk mag opgewekt en vrolijk
zijn, de natie is niettemin gortdroog en
gespeend van elke gevatheid.
Hoeveel eerder had men zich hier van
allerlei nationale potsierlijkheden kun
nen verlossen, als men bepaalde aspec
ten daarvan genadeloos op de hak had
genomen. Er om had gelachen, de on
kunde en de dwaasheden te kijk had ge
zet, de al te fanatieke ijveraars had ont
maskerd.
Eerlij ksheidshalve moet worden gezegd
dat België intussen de waterscheiding
heeft bereikt. En het zijn uitgerekend de
politici, die kennelijk tot de conclusie
zijn gekomen dat het zo niet langer kan.
De maatregelen die premier Martens en
kele weken geleden aankondigde om de
greep van de politiek op de machtige ap
paraten van staatsveiligheid en de politie
te versterken, zijn de zichtbare tekenen
van een omkeer die zich in België vol
trekt.
De buitenstaander kan zich alleen nog
maar afvragen waarom dat soort maatre
gelen zo laat zyn genomen en waarom
België zoveel en zolang leergeld heeft be
taald.
Rijpingsproces
Er is nu echter een categorie politieke
leiders opgekomen, die haast wil maken
met het zoeken naar een betere, het land
meer passende staatsvorm. Er is sprake
van een snel rijpingsproces dat vooral
zichtbaar is in de media en de schrijven
de pers. Kritiek, gepaard met een diepe
nieuwsgierigheid naar wat er zich in de
hoogste regionen van de staat afspeelt,
wordt door de Belgische pers nu als de
hoogste deugd gezien.
Jawel, enkele querulanten van de politie
ke zelfkant wagen het nog hun koppen
boven het maaiveld uit te steken, wel
licht in een laatste poging lucht te geven
aan hun wanhoop en frustraties. Ze
gooien de laatste bommen naar een sa
menleving die het ergste doet wat de po
litieke extremist zich maar kan voorstel
len: zijn gezond verstand gebruiken.
De zwanezang van de politieke zelfkant
van België markeert het ontstaan van
een nieuw België. Een beter, meer open,
kritischer, strakker georganiseerd land,
dat de oude tegenstellingen en spannin
gen van zich afschudt en dat langzaam
maar zeker met ziin onontkoombare
verschillen en verdeeldheden leert leven.
JO WIJNEN
....moorden en overvallen die België de afgelopen twintig jaar aan de praat en soms zelfs in de greep van de angst hebben gehouden.
De Belgische overheid kijkt met een zekei
overheidsdienst heeft gestaan, kan daar o
de gemiddelde Belg buitengewoon goed
is geïnformeerd.
In die situatie blijft de ambtenaar de on
derbetaalde, weinig gewaardeerde en
zelfs geminachte Kop van Jut. Zijn be
roepsijver is gefrustreerd en zijn slechte
humeur spreekwoordelijk geworden. De
aldus in het nauw gedreven ambtenarij
kan dan ook niet anders dan een soort
zelfexpressie zoeken in het schofferen
van de burger, in dwarsliggerij en stakin
gen.
Dat alles zou moeiteloos verbeterd kun
nen worden, ware het niet dat wat men
gevoeglijk als de 'openbaarheid van be
stuur' aanduidt, in dit land bijzonder
slecht is ontwikkeld. De overheid heeft
minachting op de burgerij neer. Iedereen dit
r meepraten.
een broertje dood aan voorlichting en
openbaarheid. Wellicht in de veronder
stelling dat zij zich aldus tegen de slim
me en altijd eisende burgerij kan indek
ken. De burger verwijt de overheid daar
om opzettelijke geheimzinnigdoenerij.
En meent in het doen en laten van het
staatsapparaat een soort tegen hem ge
richte samenzwering te ontwaren.
Het is in dèt klimaat van latente onte
vredenheid en permanent wantrouwen,
dat er gaten vallen in de structuur van
de Belgische samenleving. Het is d&t kli
maat, dat allerlei mensen in de armen
drijft van politieke heethoofden die zeg
gen dat ze - desnoods met de hardste
ooit voor het loket van een Belgische
FOTO'S: SP
middelen - de Augiasstal van de staat
wel eens zullen uitmesten.
Achter de facade
De politieke zelfkant van België wordt
gevoed door frustraties en door afkeer.
Door kleinburgerlijke ontevredenheid,
die door vele teleurstellingen en misluk
kingen in radicalisme is gaan verkeren.
De extremen kunnen zich moeiteloos
achter de geheimzinnigdoenerij van de
staat verbergen. Ze kunnen er, geholpen
door een gebrek aan openheid en daden
drang van hun tegenspelers, hun netwer
ken opbouwen.
Links:
De taalstrijd is in
België goeddeels
geluwd. Hier een
oude anti- Vlaamse
uiting op een
spoorwegviaduct.
Rechts:
Gebrek aan
humor(I).
