Heeft de flat nog toekomst? Meer horen over haren Het slikken van onzin UIT THUIS ZeidM Gomant MAANDAG 11 JUNI 1990 PAGU Wie stemt er in Oost-Europa nog op de communisten? Die vergelijking maakt Jeroen Singelenberg, gevraagd naar het percentage Nederlanders dat liever in een flat dan in een woning op de begane frond neerstrijkt. Toch is ingelenberg er van over tuigd dat er toekomst is voor de flat in Nederland. Een kwestie van het aantrekke lijk maken, aldus het hoofd experimentenprogramma van de SEV (Stuurgroep Ex perimenten Volkshuisves ting). De SEV bestaat sinds '82 en tracht vernieuwing in wo ningbouw en volkshuisves ting te bevorderen. Singelen berg, auteur van de brochure 'De toekomst van de flat', „constateert op pagina 32 van dit werkje dat dè toekomst van dè flat niet bestaat. De flat typeert hij als een min der courante woonvorm die aan herwaardering toe is. Informeren naar voorbeel den voor het aantrekkelijk maken van flatwoningen is gevaarlijk, gezien de vloed ideeën en experimenten die de SEV begeleidt. Maar afge zien van volkstuintjes op da ken van flats en tot sèrres verbouwde galerijen tovert Singelenberg een nog veel meer gewicht in de schaal werpend konijn uit de hoed: Prikkel mensen financieel, maak de flat 150 tot 200 gul den goedkoper dan de laag bij de grondse rijtjeswoning. Het is niet zomaar een loze kreet. Singelenberg verwacht dat van het kabinet concrete maatregelen geëist zullen worden. Woningen op de be gane grond zullen nog voor het jaar 2000 aanzienlijk zwaarder belast worden. Flats minder en worden dus relatief goedkoper, zo ver wacht hij. Wat is er op tegen om evenals het autogebruik ook milieu-onvriendelijk wo nen zwaar te belasten, oppert Singelenberg. Een paar tien- 3"es per maand zet geen zo en aan de dijk, maar een be drag van 150 tot 200 gulden zou mensen kunnen doen overwegen in een flat te gaan wonen. Singelenberg zou niet iedereen naar een flat willen verbannen, maar wel voor een serieuze prikkel willen zorgen. „Een flat is vaak duurder dan een woning op de begane grond. Dat behoort precies andersom te zijn. Want een flat kan veel mi lieuvriendelijker zijn dan woningen op de begane Wijds Ooit kon de gestapelde bouw zich verheugen in een rede lijke belangstelling. Met name na de oorlog waren flats vaak begeerde woon-ob- iecten. Indertijd waren het beslist niet alleen uitgelaten pasgetrouwde stelletjes die er enkel de kinderloze jaren doorbrachten. Tegenwoordig ligt dat anders. Weliswaar Er zijn architecten die er niet voor terugdeinzen een gedetailleerd plan voor een compleet groene flat te leveren, inclusief volkstuintjes op het dak, verwerking van faecaliën tot compostkorrels, verwarming door middel van zonne-energie en ga zo maar door. De werkelijkheid zal iets eenvoudig zijn. woont een derde deel van de Nederlandse bevolking in flats, maar de meerderheid zou liever vandaag dan mor gen verkassen naar een huis met tuintje. Een flard van een gesprek bij het naderen van Centraal Station Rotterdam. „Afschu welijk al die moderne blok ken, je zult er maar wonen". De vrouw op leeftijd knikt met een vies gezicht naar de architectonische hoogstand jes. Haar overbuurvrouw stelt haar gerust: „Het zijn maar kantoren hoor". In een van de talloze kan toorflats in Rotterdam huist de SEV, schuin tegenover het station. Het interieur ziet er niet aangenamer uit dan het gebouw van buiten oogt; kaal en functioneel. Dat is ook de typering van 'bewoner' Sin gelenberg, die bovendien weet te melden dat het bin nenklimaat belabberd is, maar het uitzicht wijds. De voor- en nadelen van de kantoorflat waar de SEV huist, gelden voor veel woon- flats. Aan ruimte veelal geen gebrek, vaak gunstig gelegen en een wijds uitzicht is geen uitzondering. Minpunten vormen de anonimiteit en de niet overweldigende klimaat beheersing. Een reeks door de SEV-gesteunde experi menten tracht de sterke pun ten van de flat uit te bouwen en de zwakke punten te eli mineren Daarbij wordt na drukkelijk rekening gehou den met de wensen van de bewoners, want dat is een eerste vereiste om de flat als aantrekkelijk alternatief voor het huis met tuintje of etage in de binnenstad te kunnen presenteren, stelt Singelenberg. Doelgroepen Elk jaar worden wel een paar honderd flats afgebroken. Je roen Singelenberg staat echt niet bij elke puinhoop te treuren, want menig flat deugt in zijn ogen niet. Bij voorbeeld door een belabber de ligging of slechte bouw technische staat. Toch hoeft niet elke flat waar huurders zich hooguit met tegenzin vestigen afgebroken te wor den, zo stelt hij. De flat kan namelijk aangepast worden aan de wensen van bepaalde doelgroepen. Hij onder scheidt grofweg drie groepen: senioren, tweeverdieners en alleenstaanden zonder kinde ren en tot slot milieubewus- ten. Daarnaast is er nog een groep mensen die eigenlijk is veroordeeld tot de flat omdat er geen betaalbaar alternatief voor handen is. De eerstgenoemde doelgroep groeit als kool. Als gevolg van de vergrijzing, zou de flat wel eens in trek kunnen raken. Vlot somt Singelen berg een rijtje voordelen op: De flat is onderhoudsarm, biedt veel mogelijkheden voor veelsoortige hulpverle ning", bovendien zijn ze vaak in de directe omgeving van voorzieningen gelegen. Toch leent niet elke flat zich voor huisvesting van senioren. Door een reeks ingrepen zou daar iets 'aan gedaan kunnen worden. Bijvoorbeeld door ze geschikt te maken voor rol stoelers, een betere intercom en goede alarmering. Een ex periment in Brunssum heeft aangetoond dat er betaalbare oplossingen voorhanden zijn. „Er is een loge die bij toer- buurt bemand wordt door een aantal gepensioneerde bewoners. Deze conciërge kan in noodgevallen door be woners gealarmeerd worden. Dat werkt beter dan een con ventioneel alarmeringssys teem, waarbij het hele hulp verleningscircuit in werking treedt, ook bij vals alarm'. Bo vendien houden de bewoners de flat gezamenlijk schoon, hetgeen de service-kosten aanzienlijk drukt". Liften Tweeverdieners zonder kin deren en alleenstaanden zijn voor een deel gebaat bij ver gelijkbare ingrepen. Singe lenberg: „Zij zoeken vaak een praktische woning voor zien van de nodige service. Veelal wordt de voorkeur ge geven aan oudere wijken, maar door de concurrentie positie op te vijzelen zou dat kunnen veranderen. Door meer ruimte te bieden dan in oude wijken voorhanden is en de woonruimte er aan trekkelijker uit te laten zien dan nu het geval is. Bijvoor beeld door extra liften te plaatsen en de galerijen bij de woning te trekken. Om dat financieel haalbaar te maken, proberen we de prijzen van de liften te halveren. Voor een aantal types is dat al ge lukt. Op het ogenblik kan al voor 100.000 gulden een lift v®or een flat van vier woon lagen neergezet worden". Daarnaast zijn er experimen ten met houten skeletbouw op het dak van de flat. Een andere mogelijkheid is om de vaak naargeestige tevens als urinoir in gebruik zijnde on derbouw op te fleuren door er crèches en sportvoorzie- ningen onder te brengen of andere al dan niet gemeen schappelijke ruimtes. Dit hoeft niet ten koste te gaan van de bergingsruimte, want daarvoor is een oplossing ge vonden; veelkleurige 'contai ners' al dan niet speels ge rangschikt rond de flat. Milieu Voor milieubewusten heeft de flat in potentie veel te bie den, oordeelt Singelenberg. Een eengezinswoning lijkt wellicht milieuvriendelijker, maar in een flat kun je tot een veel betere energiebe- heersing komen, zo luidt zijn stellige pvertuiging. De af sluiting van de galerij komt bijvoorbeeld in één klap de isolatie van tientallen flatwo ningen ten goede. Ook het gescheiden inzamelen van af val kan op grote schaal inge voerd worden. Voor de vuist weg fantaseert Singelenberg al over het in ere herstellen van de afvalkoker. Een enkele architect met oog voor milieu deinst er niet voor terug een gedetailleerd plan voor een compleet groe ne flat te leveren, inclusief volkstuintjes op het dak, ver werking van faecaliën tot compostkorrels, verwarming door middel van zonne-ener- gie en ga zo maar door. Sin gelenberg neemt met enthou siasme kennis van dergelijke plannen, maar benadrukt het belang van meer haalbare ontwerpen, die aansluiten op wensen van de bewoners. Een aardig voorbeeld vor men de gezinnen die het liefst een huis met tuintje zouden betrekken, maar dat niet kunnen betalen. In Gou da is recentelijk een project gestart, waarbij men tracht tegemoet te komen aan de wensen van deze bewoners. De kinderrijke gezinnen worden hierbij zoveel moge lijk op de onderste woonlaag gehuisvest. Deze onderste rij woningen krijgt een trapje naar het gazon, waar even tueel nog een strook dienst kan doen als tuin. Een aardig initiatief dat navolging ver dient, oordeelt Singelenberg. Buitenland Rest de vraag of alleen Ne derland worstelt met de ta nende aantrekkingskracht van de gestapelde bouw. Aan het land dat naam heeft ge maakt met wolkenkrabbers, zal Nederland zich niet gauw willen spiegelen, valt op te maken uit de reactie van Singelenberg. Flats vormen in de Verenigde Staten na melijk vaak het synoniem voor pauper-huisvesting. Dichter bij huis zijn wel aar dige voorbeelden te vinden. Met name in Scandinavië worden met een zekere re gelmaat aardige experimen ten gestart, terwijl in West- Duitsland druk wordt gesleu teld aan de super-milieu- vriendelijke flat. In Zuideu- ropese landen is het beeld minder gunstig. Nederland, stelt Singelenberg neemt een tussenpositie in en kan nog steeds bogen op een aardige reputatie. Voor de SEV is het een uit daging de achterstand die de flat de afgelopen tientallen jaren heeft opgelopen om te zetten in een voorsprong. Het accent ligt daarbij niet op fu turistische alternatieven voor de woonbunker, maar op aanpassingen die de flat tot een redelijk alternatief voor de woning op de begane grond maken, waarbij na drukkelijk rekening wordt gehouden met de wensen van de bewoners. FOTO: TEAM HAARMODE Een nieuwe kappersketen is in ons land van start gegaan onder de naam 'Team Haarmode'. Daarach ter verschuilen zich 'de Don's' en de al even bekende 'Paul Alexan der'. Deze bundeling omvat nu ze ventien kapsalons waar je kunt binnenvallen zonder afspraak. Ze zitten onder meer in V D- warenhuizen in Den Haag. Rijs wijk. Rotterdam, Amstelveen, Arnhem en Almere-stad. Per jaar moeten er twintig tot dertig bijko men tot een totaal van 100 vesti gingen in 1995. Een vooruitstre vend stalletje! Voor mannen lanceren ze de 'Sporty Line', een model door per manent met grove wikkels. Het kapsel voor de vrouw is voorzien van een zonnige kuif! En nu maar starten. Wassen en knippen kost 29.95 (Coupe soleil 19.95). Ter bescherming tegen de bran dende zon brengt Clinique een uit stekende 'sun block' tegen het ge vaar van uitdroging tijdens strand en badleven. Even uitstekend is de 'Huile Bronzante' van Payot tegen uitdroging van het haar. Het is een fijne olie in een natuurlijke spray, die waterbestendig is, niet plakt en maar 29.50 per 100 ml. kost. Het is een spray voor huid én haar. Makkelijk dus. Aardige nieuwtjes van Wella ho ren ook in dit verhaal. Goed is de 'New Wave Glaze' een product dat de meest wilde kapsels in vorm houdt. Het verstevigt en geeft nog mooie gloed ook. Een klein beetje van de gel tussen de handen ge wreven en luchtig opgebracht, geeft het gewenste resultaat. Van Wella zijn ook de vernieuwde La- vona haarprodukten, waarbij het pigment van de kleurspoeling tij dens het 'inwerkenzich vermengt met het natuurlijke pigment. Zo ontstaat een nieuwe haarkleur. Verder zijn er de oplichtende spoe lingen, die de haren een tot twee tinten lichter maken. Wie de haren zelf wast, is gebaat met 'Beatifying Hair Balsam' van Mar bert. Opbrengen op nat haar, vijf minuten intrekken en uitspoe len. Het maakt de haren zijde zacht. TINY FRANCIS Veiligheid in de zon voor de haren met een 'sun block' van Clinique. FOTO: PR „•Als je bij meneer Pietersen of mevrouw Jansen in het medicijn kastje gaat kijken, dan is mis schien wel de helft van wat er in de potjes zit een mengsel van twee stoffen, waarvan er maar een werkt. En die andere stof is dan een willekeurige chemicalie die al lerlei ellende kan veroorzaken". Een sterke uitspraak, maar prof.dr E.J. Ariëns is niet iemand die gauw een blad voor de mond neemt. Al jaren lang voert hij een tamelijk hardhandige campagne tegen onwerkzame, en misschien wel schadelijke stoffen die in een kwart van onze geneesmiddelen zitten. Politiek Den Haag - „die pretpakket elite" - ziet dit niet voldoende in. Dat is dan jammer voor de politiek, want Ariëns lijkt steeds meer het gelijk aan zijn zij de te krijgen, niet alleen in dit land, maar vooral ook ipternatio- Dit is een verhaal met een lange en zeer eerbiedwaardige gesóhie- denis. Honderdveertig jaar geleden schreef de jonge Louis Pasteur, misschien wel de allerbriljantste onder alle medische onderzoekers, de volgende opgewonden zinnen in zijn dagboek. „Ik heb net een fantastische ontdekking gedaan. Ik sta nog te trillen op mijn benen, zo gelukkig ben ik". Hij had zojuist een oude theorie van de chemicus Jean Baptist Biot bewezen. De oude Biot spoedde zich, na het ver nemen van dit nieuws, naar Parijs, liet de jonge Pasteur de proeven nog eens overdoen en schudde hem, na een wederom gelukte proef, ontroerd de hand: „Beste jongen, ik heb altijd ontzettend van de wetenschap gehouden en dit doet mijn hart buitengewoon goed". Pasteur had namelijk aan getoond dat van een en dezelfde chemische stof - in dit geval wijn steenzuur - twee verschillende vormen kunnen bestaan: een link se en een rechtse. Dit behoeft eni ge uitleg. Spiegel Als je een linkerschoen voor de spiegel zet, dan zie je in de spiegel geen linker, maar een rechter schoen. Daar is iets merkwaardigs mee. Beide schoenen zijn punt voor punt gelijk, maar de ruimten die ze omhullen zijn totaal ver schillend. Dat is de reden waarom een linkervoet niet in een rechter schoen past, en een rechtervoet niet in een linkerschoen. Precies zo is het in de natuuur. Veel stof fen, en dan vooral de chemische stoffen die in het lichaam voorko men, zijn - net als schoenen - of wel links, ofwel rechts. Pasteur, de geniale, toonde later in een be roemde proef aan dat de levende natuur, dus ook ons lichaam, een voorkeur heeft voor ofwel de link se, ofwel de rechtse vorm van een chemische stof. Een bepaalde schimmel, zo -bleek, doet zich wel te goed aan het linkse wijnsteen zuur, maar laat het rechtse wijn steenzuur onverlet. Deze meer dan een eeuw oude vondst heeft voor de huidige far macotherapie, de geneesmiddelen- leer, verstrekkende gevolgen. Want geneesmiddelen passen als een sleutel in een slot op bepaalde delen van lichaamscellen. Het kan dus heel goed zijn dat een genees krachtige stof precies in dat slot past, maar zijn chemisch identieke spiegelbeeld helemaal niet. En dat nu is het probleem. In een kwart van alle geneesmiddelen, en dan ook nog de meest gebruikte, zit van het middel zowel de linker als de rechter vorm. Slechts een van die twee kan naar behoren zijn ge neeskrachtige werk doen, en de ander is op zijn best nutteloze bal last. Het kan ook goed zijn dat de niet passende vorm elders in het lichaam sloten opendraait die be ter op slot hadden kunnen blijven en aldus.ongewenste bijwerkingen veroorzaakt, zoals overgevoelig heidsreacties of de produktie van cel-aantastende vrije radicalen. Kortom, linker en rechter vormen van een chemische stof zijn, ge neeskundig gezien, volmaakt ver schillende middelen. Zo bestaat er een stof Darvon dat in staat is om pijn te stillen, terwijl zijn spiegel beeldige broertje Novrad helpt te gen hoest. „Bij de bestrijdingsmid delen in de landbouw doen zich soortgelijke problemen voor", zegt Ariëns. „Honderd kilo strooien waarvan vijftig kilo als pure mi lieu- en bodemverontreiniging". Zuivere vorm De overheid heeft daarom begin dit jaar besloten dat twee bekende pesticiden na 1992 alleen in zuive re vorm op de markt mogen ko men. Maar met geneesmiddelen is men hier nog niet zover. Wel in het buitenland. In Japan moet sinds enige tijd bij de registratie van nieuwe middelen, die zowel een linker als rechter vorm bevat ten, van beide vormen gegevens worden overlegd. Dit onderzoek is zo duur, dat fabrikanten in de toe komst waarschijnlijk gelijk de zui vere vorm zullen produceren. Zwitserland is ook door de bocht, Amerika zit nog in de bocht, en de EG heeft eind vorig jaar ook een principebesluit in deze zin geno men. Maar dat is voor Ariëns nog niet genoeg. Ook de reeds geregis treerde middelen zouden moeten worden aangepakt. Hij pleit er voor dat als fabrikanten een zuive re vorm van een oud middel niet al te prijzig op de markt brengen, dat dan de concurrerende onzuive re vorm door de overheid wordt verboden. Zover is het nog niet, maar Ariëns heeft wel de indruk dat de over heid langzaamaan overstag gaat. En dat niet in het minst door zijn jarenlange gedram. Dit deed hij niet als enige, al was hij wel de luidst roepende in de woestijn. Dit, en zijn niet geringe talent om on gegeneerd op lange wetenschappe lijke tenen te staan, veroorzaakte in het verleden nogal wat wrevel bij zijn vakbroeders. Die be schouwden Ariëns' kruistocht als een hobby van een gepensioneerde professor met te veel vrije tijd. Maar ook die vakbroeders zijn nu om. Onlangs schreef het Pharma- ceutisch Weekblad „dat Ariëns het inderdaad bij het rechte eind heeft". Wel moesten de gevaren van de onzuivere vormen niet worden overdreven. Ariëns, strijd baar als altijd, is het daar niet mee eens. „Ik heb wel eens tegen een apotheker gezegd, joh, slik jij van avond eens die zogenaamde risico loze ballast die jij vandaag je pa tiënten hebt meegegeven. Die zei, ben je nou helemaal gek, ik ga geen zelfmoord plegen". O* door Joke Forceville-Van Rossu^ptv BOOS Beter iets aan het einde delen dan aan het begin, beter geduldig zijn dan verwaand. Prediker: 7,8 rapport over de wereldbevolking al evenri heb gelezen als kardinaal Eduard Gagnon, de voorif van de Pauselijke Raad het Gezin. Ik kan zelfs niet bekenne ik „het rapport niet helen gelezen hebzoals mgr. E Sgreccia, directeur van hi 00 Instituut voor bio-ethiek de katholieke universiteit het Heilig Hart. Het is m domweg niet gelukt de ha leggen op een exemplaar ervan. Ik zal het dan ook uit mijn hoofd laten enig oordeel te vellen over vanuit de kerk propagandistisch e, gevaarlijke initiatieven worden genoemd. Meer dan eens heb ik op plaats mijn trouw aan de beleden. Nog altijd beschc Al ik mezelf als een trouw li !C) van de katholieke kerk. ben ik droevig gestemd o k maatregelen en uitsprakei f diezelfde kerk. Daar heb 'c dan veel moeite mee, omdh> van de geloofwaardigheid ervan minder en minder overtuigd raak. Maar nu mijn verdriet verkeerd ii boosheid. Ja, ronduit in boosheid. Hoe wagen h oogwaardigh eidsbekledefa de kerk het uitspraken te doen, openlijke afkeuring laten horen over geschrif waarvan zij niet in ex tens®3 kennis hebben genomen? is, nog maar netjes gezegam on wetenschappelijk, onfatsoenlijk, onchristeliji Hoe de boodschap van de~Q\ Verenigde Naties onder woorden is gebracht weet dus niet. Dat men daar beducht is voor de bevolkingsexplosie nog vcfya het einde van deze e kort daarna, is haar recht. Mij lijkt die zorg bovendi uiterst gerechtvaardigd. Het is de bijbelse opdracht de mens geweest de werel bevolken en voor haar zoi dragen. Als wij geloven - doe dat nog altijd - dat de naam van ieder schepsel s geschreven in de palm vai Gods hand, dan betekent i in ieder geval voor mij dat ieder mensenkind met zoi] liefde moeten omringen (o de lichamelijk of geestelijk minder bedeelden). Onze veran t woordelijkh eid reikt mijns inziens zover dat elk leven, aan de totstandkom [j waarvan enkelen van ons hebben deelgenomen, beschermwaardig is. maar de aarde en haar middelei uitgeput dreigen te raken er niet eindeloos veel schepselen bij kunnen kon dan heeft de volwassen, verantwoordelijke mens de0 plicht om op zinvolle wijze )l onevenredige toename van a wereldbevolking te voorkomen. We zullen zorgvuldig, niet overhaast, met uiterst bekwame mensen om moeten gaan zitten om onl r af te wenden. Voorkomen beter dan niet-genezen. Ni o genezen noem ik in dit verband de in aantal ontstellend toenemende abortussen over de hele wereld. Programma's om geboortetoeneming tegen tt gaan, zorgvuldige begeleidt daarbij, telkens aangepast i andere culturen, kunnen n indruisen tegen onze opdra de aarde te onderwerpen ei1 bevolken. Wie leest in de Genesis-tekst dat onderwerpen hetzelfde als onderdrukken zou zijn en bevolken moet worden opgevat als zonder overleg eindeloos doen toenemen? Hoe kan men in Rome op bissch oppen con f eren tie zon meer verklaren: „Je redt d wereld niet door minder kinderen te verwekken", dat niet ongenuanceerd, nai Mag de kerk ook nonchala. voorbijgaan aan wat model wetenschap in het belang i de mensheid aan de orde stt Wie, als Mgr. Sgreccia, het rapport niet helemaal heeft gelezen, mag geen oordeel vellen. Mag evenmin reppt van „oude kolonialistische anti-geboortepolitiek" en dl zoiets hulp zou zijn voor hl fameuze anti-geboortepakki van anti-conceptie, abortus sterilisatie. Hoelang zullen, met mij, vele vrouwen zich het licht van zulke onzorgvuldige opvattingen RK kunnen blijven noemei

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 12