ii
Nieuwe
verzorger
in leger
CeidaeSoivicmT
brieven van lezers
kerk
wereld
Spreuk
Wereldberoemde Romeinse kapel heropend
beroepingen
mT CeidócSomorii
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CeidaeSowant
ZATERDAG 9 JUNI 1990 PAGINA jjj
Tsjechische kerk boos na weigering teruggave gebouwen
PRAAG De Rooms-Katholieke Kerk in Tsjechoslowakije
heeft boos gereageerd op de weigering van het parlement om
96 in beslag genomen kerkelijke gebouwen terug te geven.
„Wij zien deze beslissing als een voortzetting van het onrecht
uit het jaar 1950 en de onrechtmatige vervolging en onder
drukking van de kerk in de laatste veertig jaar", aldus de bis
schoppen. Het Tsjechoslowaakse parlement heeft „op formele
gronden" een voorstel afgewezen voor teruggave van de ker
ken. kloosters en seminariegebouwen die in 1950 zijn geconfis-
ceerd. Het voorstel is nog niet voldoende uitgewerkt, zo heeft
de kerk te horen gekregen. In kerkelijke kring wordt de be
slissing echter gezien als een poging om met het oog op de ver
kiezingen de gunst van de 'crypto-communisten' te winnen.
Adviescommissie in zaak-Zandbelt maakt werk af
UTRECHT De commissie van onderzoek en advies in de
zaak Zandbelt zet de werkzaamheden voort, hoewel pastoraal
werkef André Zandbelt uit Zwolle binnenkort een functie als
geestelijk verzorger in een Haarlems ziekenhuis aanvaardt.
Kardinaal Simonis, aartsbisschop van Utrecht, wenst dat de
commissie van drie wijze mannen het onderzoek naar de be
voegdheden van pastorale werk(st)ers afrondt. Dit heeft vica
ris-generaal dr. A.J. Vermeulen per brief gedateerd 7 juni ge
antwoord op een desbetreffend verzoek van Zandbelt. De ker
krechtdeskundigen prof. dr R. Huysmans, mgr. dr. H. Kuipers
en prof. dr. K. Walf zijn bereid hun werk voort te zetten. De
commissie, op 2 mei ingesteld, heeft drie maanden de tijd .ge
kregen om tot een advies te komen.
De mensen
verdienen geen
goede boeken, ze
scheppen te veel
behagen in slechte.
Ralph Waldo Emer
door Marinus van der Berg
In een verpleeghuis in het oos
ten des lands dat ik vaak be
zoek hangt sinds het begin
van dit jaar een spreuk van de
maand. Een medewerkende
van de activiteitenbegeleiding
schrijft haar op met mooie
sierlijke letters en lijst haar
dan in. De spreuk van de
maand juni is: 'Er is altijd tijd
voor een goed woord.' Het
verpleeghuis werd begin deze
maand met meerdere spreu
ken opgesierd. De andere
spreuken kleurrijk op witte la
kens geschilderd ondersteun
den de actie om werkdrukver
mindering en salarisverhoging.
Zo kreeg de spreuk van de
maand een onverwachte bete
kenis. Er is vaak een grote
spanning tussen 'tijd voor een
goed woord' en 'werkdruk,
werklast.' De mens die blij
vend overbelast is, zonder dat
er uitzicht op verlichting be
staat, die komt in een gevaar
lijk emotioneel gebied. Hij of
zij dreigt te gaan afbranden of
te gaan afknappen. De grens
van lichamelijke vermoeidheid
is overschreden en men komt
op het gebied van de geeste
lijke vermoeidheid. Een goede
nachtrust is niet meer vol
doende. Na een nacht slapen,
staat men vermoeid weer op.
De mens die overbelast raakt,
die zich te lang zo moet in
spannen dat hij of zij over
vraagd is, kan nu ook verdra
gen. Er is eerder sprake van
geprikkeldheid en bij voortdu
ring van deze situatie is er een
grote kans op een explosie.
Dat kan zijn in de vorm van
een huilbui, maar ook in de
vorm van een woedeaanval. Er
komen nu geen goede
woorden uit de mond, maar
geïrriteerde woorden. De
mens die aan deze overbelas
ting lijdt, merkt dat van zich
zelf wel, maar wil er niet op
aangesproken worden. Ande
ren doen dat eerder dan jezelf
doet. Je gaat nu jezelf wape
nen hiertegen en je doet je ui
terste best om te laten zien
dat je het wel aankunt, dat het
allemaal niet zo'n vaart loopt.
Het is ook heel goed mogelijk
dat je je balans hervindt zon
der dat je er uit moet. Je doet
het op een aantal punten wat
rustiger aan en je merkt dat je
innerlijk herstelt. Je kunt weer
meer verdragen. Je was in de
gevaarlijke zone. Je was soms
even over de rode streep,
maar je hebt nog juist op tijd
gas kunnen terug nemen. Zo
als melk, die net nog niet is
overgekookt of aangebrand.
Maar anderen redden het niet
en zij moeten langdurig of
zelfs blijvend afstand nemen
van hun werk. Ze doen dat
met veel tegenzin, maar er
rest geen andere keus. De
overbelasting in de gezond
heidszorg maakt niet alleen
individuele slachtoffers, maar
ze dreigt de gehele sfeer aan
te tasten. Ik hoor zeggen: 'De
tol is eraf.' Dit kan voor nie
mand goed zijn. Niet voor de
werkenden, maar ook niet
voor de patiënt. Juist de laat
ste jaren wordt uit onderzoek
duidelijk hoe belangrijk een
goed woord is, een woord van
interesse, een warm en harte
lijk woord, een sfeer die wel
dadig is. Patiënten, bewoners
van tehuizen, voelen heel
sterk hoe de sfeer op de afde
ling is. Door een goed sfeer,
waarin er gelachen én gehuild
kan worden, waarin er soms
tijd is voor een grapje, voor
ieuke dingen en voor serieuze
zaken, wordt de kwaliteit van
het leven voor een zieke, een
hulpbehoevende mens ver
hoogd. De laatste tijd ont
moette ik enkele verpleegkun
digen en verzorgenden die,
volgens mij een haarfijne an
tenne hebben voor juist dat
goede woord. Wat is het dan
toch pijnlijk dat de grote licha
melijke belasting die op hun
ruggen drukt, hen het werken
onmogelijk maakt of dat zij
geestelijk zo overbelast zijn
geraakt. Hiermee gaan zeer
goede mensen verloren voor
de gezondheidszorg. Ik doe
vandaag een goed woord voor
salarisverhoging, werkdruk
vermindering en weer positie
vere beeldvorming van verzor
genden en verpleegkundigen.
Tijd voor een goed woord, ge
neest soms meer dan welke
medicijn ook.
BEZINNENDE TAAK
STEEDS BELANGRIJKER
In Veldhoven hielden de protestantse geestelijke
verzorgers in de landmacht gisteren hun jaarlijkse
congres. Hoofdlegerpredikant M. Jansen uit
Eindhoven hield de congresgangers voor dat deze
roerige tijden met ontkerkelijking en ontspanning
zullen leiden tot een nieuwe rol voor de
legerpredikant. In het helpen van militairen bij het
bezinnen op de normen en waarden van de mens is in
de toekomst een steeds belangrijkere taak weggelegd,
meent Jansen.
EINDHOVEN Al zo
lang er legers ten strijde
trekken, reizen er predi
kanten mee om de solda
ten geestelijk een hart
onder de riem te steken.
Maar anno 1990 houdt het
ambt van legerpredikant
wel heel wat anders in
dan het verzorgen van
gebedsdiensten in loop
graven aan het front. De
taak van de predikant
lijkt op de helling te
moeten, nu de ontkerke
lijking in de samenleving
onstuitbaar doorgaat en
ook door de ontwikkelin
gen in Oost-Europa. De
rol van het leger en die
van de predikant en aal
moezenier zijn ter discus
sie komen te staan.
De kerken worden al maar
dunner bevolkt en de leger
predikant, die de christelijke
beginselen uitdraagt, krijgt te
maken met de groeiende rol
van de humanistische raads
mannen. Bij dienstplichtigen
en zelfs beroepsmilitairen
groeien tegelijkertijd de twij
fels over de strijd tegen de
'grote vijand' uit Oost-Europa,
die intussen steeds minder
weg heeft van een vijand. De
motivatie van de militairen
daalt al even hard als hun
twijfels groeien en voor de le
gerpredikant is het een zware
opgave om deze 'jongens' met
goede raad bij te staan.
Geld
Daarbij hebben het slechten
van de Berlijnse Muur vorig
jaar november en de ware de
mocratiseringsgolf in Oost--
Europa niet alleen de discus
sie op gang gebracht over de
taak van de krijgsmacht,
maar ook over hoeveel geld
er nog aan het leger moet
worden besteed.
Afschaffing van de dienst
plicht is onlangs ter discussie
gesteld en van nog recenter
datum is een plan voor invoe
ring van een soort militaire
brandweer: een leger zonder
zware bewapening dat wan
neer nodig snel en met effect
kaï) worden ingezet. De amb
tenaar, die met zijn rode pot
lood de rekening van het mi
nisterie van defensie napluist,
komt straks onvermijdelijk
ook het predikantenwerk te
gen
Jansen kan weinig anders
doen dan afwachten of de be
zuinigingen zijn Dienst zullen
treffen: „Over de Oost-West
verhoudingen kun je echt
niets zeggen zolang je niet
precies weet hoe die gaan uit
vallen. Voor mij staat vast dat
voor de geestelijke verzorging
in de krijgsmacht een rol
blijft weggelegd. Ik denk dat
daar behoefte aan blijft be
staan. Op dit moment voeren
we een breed takenpakket uit
en ik hoop dat we dat in de
toekomst kunnen blijven uit
voeren. Het is voor de geeste
lijke verzorging belangrijk dat
deze dicht bij de mensen
blijft".
Nadenken
Jansen wijst in dat verband
op de bezinnende taak voor
de legerpredikanten, die
steeds belangrijker wordt. Tij
dens het congres van de afge
lopen dagen heeft hij erop ge
wezen dat dit in de toekomst
wel eens de belangrijkste
functie kan gaan worden voor
geestelijke verzorgers in de
krijgsmacht.
„Bij grote veranderingen
wordt de aandacht altijd ge
vestigd op de dan geldende
normen en waarden", ver
klaart de Hoofdlegerpredi
kant. „Het is erg belangrijk
dat we de mensen in de
krijgsmacht bij de huidige
veranderingen daarover laten
nadenken. Dat geldt voor zo
wel dienstplichtigen als be
roepsmilitairen. Die taak van
het pastoraat is zich sterk aan
het ontwikkelen. Je kunt in
het pastoraat alles aan de orde
stellen. Elk onderwerp heeft
uiteindelijk met de normen
en waarden van de mens te
maken. Dit is in de opleiding
van het kader, van officieren,
een belangrijk punt om aan
dacht aan te schenken. Juist
leidinggevenden moeten
daarmee leren omgaan".
Volgens Jansen merken de le
gerpredikanten vooralsnog
weinig van de gevolgen van
de ontkerkelijking: „De ker
ken merken meer van de se-
cularistie dan wij. De contac
ten die wij in de krijgsmacht
met mensen hebben betreffen
vaak zowel kerkelijken als
rand- of niet-kerkelijken. De
ervaring leert dat er nog altijd
intensief beroep wordt gedaan
op de geestelijke verzorging".
Wel erkent Jansen dat in veel
kazernes de humanistisch
raadsman tegenwoordig een
alternatief is voor de leger
predikant of zijn katholieke
collega, de aalmoezenier. „Nu
de humanistisch raadsman
een steeds grotere rol speelt,
is besloten een peiling onder
alle militairen te houden naar
hun voorkeur voor geestelijke
verzorging. De uitkomsten
van die peiling, die volgend
jaar bekend wordt, kunnen
tot een herverdeling leiden
tussen het aantal predikanten,
aalmoezeniers en raadsman
nen", voorspelt Jansen. Het
aantal legerpredikanten en
aalmoezeniers bij de land
macht ligt nu voor beiden op
ongeveer zeventig, het aantal
humanistisch raadsmannen
komt nog niet verder dan
vijftien a twintig.
De Hoofdlegerpredikant wekt
niet de indruk zich veel zor
gen te maken over een nieu
we verdeling: „De geestelijke
verzorging binnen de krijgs
macht blijft nodig".
RON MAAT
ROME Na een zes jaar du
rende restauratie is gisteren
de Brancacci-kapel in de Flo
rentijnse kerk van Santa Ma
ria del Carmine heropend. De
kapel is wereldberoemd dank
zij de fresco's die de schilder
Masaccio daarin tussen 1425
en 1427 heeft aangebracht en
die gelden als een hoogtepunt
in de Westerse kunst.
Masaccio (1401-28) wordt be
schouwd als de eerste Renais
sanceschilder. Hij brak met de
middeleeuws Gothische tradi
tie, waarin menselijke figuren
statisch en gestileerd werden
afgebeeld om te schilderen
naar de realiteit. Al direct bij
de opening van de nieuwe ka
pel merkten daardoor de bur
gers van Florence met ontzag
op dat Masaccio's figuren echt
leken te leven.
Het meest indrukwekkende
schilderstuk van de kapel, dat
de verjaging van Adam en
Eva uit het paradijs verbeeldt,
is een duidelijk voorbeeld van
die revolutionaire vernieu
wing. De gespierde Adam en
de wat boersige Eva zijn
doodgewone door verdriet be
vangen mensen en dè schilder
heeft duidelijk getracht om de
anatomische verhoudingen te
respecteren. Bij de restauratie
die volledig door Olivetti is
gefinancierd, is gebleken dat
Masaccio's realisme nog wat
verder ging dan tot nu toe
werd gedacht. Na het verwij
deren van enkele guirlandes
die in de vorige eeuw over
het origineel waren aange
bracht, bleek de naakte Adam
over een fors en duidelijk
zichtbaar lid te beschikken.
Een andere verrassing betreft
de kleuren van de fresco's, die
net als in het geval van een
eeuw later geschilderde Six
tijnse Kapel na de restauratie
veel helderder zijn geworden.
De fresco's zijn sinds een
brand in de kerk in 1771
achter een roetlaag verborgen
geweest, zodat Masaccio eeu
wenlang als een donkere
schilder heeft gegolden. Maar
nu de originele contrastrijke
tinten weer zijn teruggehaald,
is het duidelijk dat de tot voor
kort populaire kunsthistori
sche bespiegelingen over de
subtiele monochromie van
Masaccio naar de prullemand
kunnen worden verwezen.
Tegelijk met de Brancacci-ka
pel is in het Palazzo Vecchio
in Florence een tentoonstel
ling geopend onder de titel
'De tijd van Masaccio'.
120 Schilderijen, fresco's en
beeldhouwwerken geven
daarin een beeld van de Flo
rentijnse kunst in de eerste 40
jaar van de 15e eeuw. De pe
riode waarin de middeleeu
wen geleidelijk aan plaats
maakten voor de moderne
tijd. De expositie die tot 16
september duurt, is het bekij
ken zeker waard, als dat ten
minste mogelijk is, want uit
gerekend op de openingsdag
zijn de suppoosten in staking
gegaan en ze hebben gedreigd
dat ze de hele WK-maand
lang actie zullen blijven voe-
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Zuid-Beijerland J. van
Popering te Windesheim; te Gulpen-
Vaals (Reformatorische Kerkge
meenschap, toeristengemeente)
mw.A.A. de Fluiter, kand. te Am-
steerdam; te Langerak H. Russcher,
kand. te Urk. Bedankt voor Culem-
borg M. Vlietstra te Zeist.
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Groningen-Noord (her-
v.geref.; part-time) mw.drs.M.P.
Baas, kand. te Lemmer, die dit
beroep heeft aangenomen.
Christelijke Gereformeerde Kerken
Bedankt voor Opperdoes G.P.M. van
der Linden te Doesburg en Doetin-
chem en Nijmegen.
Gereformeerde Kerken vrijgemaakt
Beroepen te Hoogkerk J.W. van der
Jagt te Emmeloord; te Hasselt J.
Borgdorff te Rotterdam-Noord.
Nieuwe patriarch
De nieuwe patriarch van de Russisch-orthodoxe kerk, de Estse
metropoliet Alexiv, poseerde gisteren na zijn uitverkiezing voor
de fotografen. foto: epa
Canard Enchainé zet kardinaal op zijn nummer
LYON Kardinaal-aartsbis
schop mgr. Albert Decourtray
van Lyon, de voorzitter van
de Franse bisschoppenconfe
rentie, heeft belastend materi
aal verduisterd aangaande de
van oorlogsmisdaden en mis
daden jegens de menselijk
heid beschuldigde Paul Tou-
vier.
Het over het algemeen zeer
goed ingelichte Franse satiri
sche weekblad „Le Canard
Enchainé" schrijft deze week
dat Decourtray de archieven
van het bisdom Lyon heeft
„gezuiverd" en het belastend
materiaal naar het Vaticaan
verzonden. De kardinaal had
na de aanhouding van Tou-
vier vorig jaar in een klooster
in Nice de archieven van het
aartsbisdom opengesteld voor
een onafhankelijke onder
zoekscommissie.
Dat gebeurde omdat de
rooms-katholieke kerk be
hoorlijk in opspraak was ge
komen: Touvier is sinds de
Tweede Wereldoorlog verbor
gen gehouden in vele kloos
ters en kerkelijke instellingen
in Frankrijk.
René Rémond, de voorzitter
van genoemde onafhankelijke
onderzoekscommissie, heeft
niet bevestigd dat verdwenen
materieel naar het Vaticaan is
gestuurd. Wel heeft hij mel
ding gemaakt van verdwenen
stukken. Rémond is van plan
kardinaal Decourtray daar
over aan de tand te voelen.
Touvier, die in de oorlog
hoofd was van de Franse, met
de Duitsers collaborerende
militie in Lyon, wordt wel ge
zien als de rechterhand van
Klaus Barbie, en verantwoor
delijk gehouden voor de de
portatie en dood van verzets
strijders en joden. Na de oor
log is hij bij verstek ter dood
veroordeeld. Verborgen ge
houden in verschillende
kloosters is hij aan executie
ontsnapt.
Via de kerk is ook in zijn le
vensonderhoud voorzien en is
hij zelfs getrouwd. In Frank
rijk is het geestelijken streng
verboden een huwelijk in te
zegenen als dat niet eerst bur
gerlijk heeft plaatsgehad. Dat
is met Touvier niet het geval
geweest. Vele notities van de
hand van Touvier, die de po
litie vorig jaar mei bij zijn ar
restatie in een klooster in
Nice heeft gevonden, zouden
de medeplichtigheid van de
rooms-katholieke kerk aanto
nen.
Deze notities, die voor een
deel zijn uitgelekt, maken
deel uit van het nieuwe ge
rechtelijk onderzoek, dat naar
zijn doen en laten gaande is.
Paul Touvier heeft uiteinde
lijk op voorspraak van de in
middels overleden vicaris
mgr. Duquaire van Lyon in
het begin van de jaren zeven
tig gratie gekregen van presi
dent Pompidou. Toen is hij
even opgedoken. Dat leverde
evenwel een dermate grote
stroom protesten op, dat hij
onmiddellijk weer verdween.
Daarop is een nieuw onder
zoek tegen hem begonnen, ge
baseerd op nieuwe feiten.
Sinds september vorig jaar
heeft ook rechter-commissaris
Getti inzage gehad in de ar
chieven van het aartsbisdom
Lyon. Duidelijk is in elk ge
val uit uitgelekte aantekenin
gen, dat Touvier sinds de oor
log voortdurend de hand bo
ven het hoofd is gehouden
door de kerk en dat hij niet
heeft nagelaten anderen aan
te geven in ruil voor zijn ei
gen, relatieve vrijheid.
Touvier zit in de gevangenis
van Lyon in afwachting van
zijn berechting.
K't
VI
Einde van Warschau Pact
HET moet voor Sovjetpresident Gorbatsjov en de genera, ere
van het Rode Leger deze week een uiterst vreemde gewaa "in
wording zijn geweest. Elf maanden geleden vergaderden
landen van het Warschau Pact nog in de* oude vertrouwi
samenstelling in de Roemeense hoofdstad Bukarest. Goed.i te'i
Polen hadden de communistische vrienden vergaande to if h
zeggingen moeten doen aan Solidariteit en ook Hongan noj
toonde zich niet recht meer in de leer. Maar voor de rest w ltel
het front gesloten. Dus ontving de toenmalige presideEn
Ceausescu behalve zijn collega Gorbatsjov ook mensen a
DDR-leider Honecker en de Tsjechoslowaakse partijleid
Jakes: de laatste twee verklaarde tegenstanders van politiel
en economische hervormingen.
De gezichten rond de tafel in Moskou bevestigden di
week nog eens de ingrijpende wijzigingen die zich in een
riode van minder dan een jaar in Oost-Europa hebben vi
trokken. De Tsjechoslowaakse president Vaclav Havel
vorig jaar nog een uiterst lastige dissident. De Oostduitse
nister van defensie (ontwapening) Rainer Eppelmann was
dominee bekend vanwege zijn campagnes tegen het milit,
risme. De Poolse premier Mazowiecki was een voorman va
Solidariteit en de Roemeense president Iliescu was uit
gratie gevallen bij het dictators-echtpaar Ceausescu.
Het wekt dan ook totaal geen verbazing dat de discussi!
in Moskou'al helemaal niet meer gingen over militaire kwe
ties, maar om de toekomst van het Warschau Pact zelf. H<
bondgenootschap werd op 14 mei 1955 opgericht door de acl
landen die het Verdrag van Warschau tekenden. Dat wi
een antwoord op de toetreding van de Bondsrepubliek tot
NAVO. Albanië deed echter al snel niet meer mee en stap
in 1968 formeel uit de organisatie. Oorspronkelijk zou hi P
Pact twintig jaar bestaan. Het werd in juni 1975 voor tie
jaar verlengd en nog eens voor twintig jaar in 1985. Het
vijf jaar later echter de vraag of het Pact nog wel bestaa
Wat er aan samenbindende elementen tussen de staten tx f*
stond (ideologie, veiligheidsbelangen) is totaal verdwenei
De gedemocratiseerde Oosteuropese landen zullen nimmi
meer als buffer willen dienen voor de Sovjetunie, noch troi
pen leveren voor een aanval op West-Europa.
De vraag die dan opdoemt is of er nog andere redenen zoiC
den zijn om het Warschau Pact in stand te houden. Als hi
aan de DDR, Tsjechoslowakije en Hongarije ligt eigenlij
niet. De DDR gaat straks op in een verenigd Duitsland, di
ondanks het verzet van Moskou lid zal worden van
NAVO. En Praag en Budapest hebben al onomwonden
kennen gegeven dat zij politiek, economisch en militair aai
sluiting willen bij West-Europa. Met andere woorden: de E(
en wellicht zelfs de NAVO. Toch heeft de bijeenkomst
Moskou niet geleid tot de onmiddellijke opheffing van hAkf
Pact. De verklaring hiervoor is eenvoudig: een dergelijk vei
gaand besluit stuit in Moskou op onoverkomelijke bezwarele
en zou de toch al wankele positie van president Gorbatsji
nog verder ondermijnen.
Het meest waarschijnlijke scenario is dat de komenl
maanden getracht zal worden het Warschau Pact om te vo
men, waarbij het accent wordt verschoven van een militai
politieke naar een politiek-militaire organisatie. Vooral o QC
het politieke terrein, met name voor wat betreft de militaii ee
status van een verenigd Duitsland, hebben de landen no al
een gezamenlijk belang. Hoe het daarna zal gaan, is nog ou
duidelijk en mede afhankelijk van de vraag in welke maj
de NAVO in staat zal zijn zich aan te passen. Want ook he. j(
westerse bondgenootschap staat voor de vraag wat haar be ijl
staansrecht nog is als het militair-ideologische conflict, dai v
Europa vijfenveertig jaar verdeeld heeft gehouden, uit beeli
is verdwenen.
Brieven graag kort an duidelijk geschreven. i
De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden i
stukken te bekorten
Gestolen steen
Onlangs werd bericht dat in
Den Haag de gevelsteen met
de klimmende beer uit het te
slopen hoekpand Amsterdam
se Veerkade/Spui in Den
Haag is gestolen. Eind vorig
jaar heb ik bij de gemeente
Den Haag aandacht voor deze
steen gevraagd en voorgesteld
hem op te nemen in het nieuw
te bouwen theatercentrum of
te plaatsen bij soortgelijke ste
nen in de tuin van het Haag n
Gemeentemuseum. Als reactii i.
daarop ontving ik van de Pro u
jectorganisatie Stadsvernieu is
wing bericht dat de steen tig,
zijner tijd aan het Volksbuurt i
museum zou worden overge
dragen. Mogelijk kan de om
standigheid dat er een bestem
ming voor de steen is, de die
tot inkeer brengen.
Wat.grote mensen niet vertellen
lees ik toch wel in de krant.
Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers).
Kantoor Apothekersdijk 34. Leiden
Telefoon: 071-122 244.
Postadres: postbus 11, 2300 AA Leiden.
Abonnee service
Telefoon: 071 - 313 677 van ma t/m vr van 8.30 tot 17.00 u
Nabezorging
Telefoon. 071 - 122 248
van ma. t/m vr. van 18 00 tot 19 00 u op za van 14 00 tot 15.00 u.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW
Bij automatische betaling: Bij betaling per accept-girokaart:
per maand t 24,85 per maand f. 25,85
per kwartaal f. 74,10 per kwartaal f 75,10
per jaar 284,50 per jaar f 285,50
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel 071 -122 244
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk
070 - 3902 702.
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
