Ccidóc Somtnil
video
Priesterkrapte: Evangelie ook per
Voorstel opleiding
predikanten maakt
niet veel kans
kerk
wereld
Voorbereidingen leidt Euro-synode
boekwijzer
brieuen van lezer:
beroepingen
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
fceidó&Qowiant
WOENSDAG 6 JUNI 1990 PAGINA
ALTERNATIEF VOOR WOOT'
Russisch-Orthodoxe Kerk kiest morgen nieuwe patriarch
MOSKOU De Russisch-Orthodoxe Twaalf zijn te jong, vijf zijn buitenlander.
Kerk zal voor de eerste maal bij de ver- Overigens is het te verwachten dat een
kiezing van een geestelijk leider uit meer van de vijftien metropolieten wordt ge-
dan één kandidaat kunnen kiezen. Van- kozen. Het nationaal concilie telt 330 le-
daag stelt de raad van bisschoppen een den, waarvan een derde bisschop, pries-
kandidatenlijst op, waaruit het nationaal ter of leek is.
concilie morgen een opvolger voor de vo- Hervormers, behorend tot de groep Kerk
rige maand overleden patriarch Pimen en perestrojka, willen dat de Russisch-
kiest. Beide zittingen zijn besloten. Orthodoxe Kerk alle banden met de
De raad van bisschoppen telt 92 leden. Zij overheid verbreekt. Onder de tsaren
komen in aanmerking om tot patriarch te heeft de leiding van de Kerk de tsaren
worden gekozen als zij ouder dan 40 jaar gediend, tijdens het communistische regi-
en staatsburger van de Sovjetunie zijn, me de communistische machthebbers en
onder Gorbatsjov zijn er vooral voorzich
tige perestrojka-klanken uit de monden
van de Russisch-Orthodoxe leiders te ho
ren. Kerk en perestrojka onder leiding
van de voormalig dissident Gleb Jakoe-
nin wil dat de Kerk zelf wordt gedemo
cratiseerd.
De vernieuwers vrezen dat de behouden
de metropoliet Filaret van Kiev, die tot
tijdelijk opvolger van Pimen is benoemd,
definitief de macht in handen zal krijgen.
Filaret (61) staat bekend als een 'hardli
ner'.
Hoeveel goeds men
ook van ons zegt,
men leert ons
geen nieuws.
La Rochefoucauld
De Liefde wordt gesloopt
Zondag was er voor het laatst dienst, gisteren was het kijkdag
en morgen komt de inventaris onder de hamer: De Amsterdam
se parochiekerk De Liefde gaat dicht en wordt gesloopt. De
kerk werd in 1885 gebouwd volgens een ontwerp van stads
bouwmeester Cuypers.
FOTO: DIJKSTRA
Geflatteerde cijfers
De vorige week verschenen Voorjaarsnota, waarin minisihee
Kok van Financiën een tussenbalans opmaakt van 's lai >ns
inkomsten en uitgaven, vormt voor de coalitie bepaald g<
aanleiding tot een zelfgenoegzame houding. Op essenti
psy<
punten laat de nota nog heel wat open. De minister, die in
afgelopen maanden geen mogelijkheid onbenut heeft gelai
om de indruk te wekken dat ook socialistische ministers
financiën solide financiers kunnen zijn, heeft de Kamer
ten weten dat het financieringstekort duidelijk kleiner is d
CDA en PvdA bij het aangaan van de grote coalitie vi de
ogen stond. Het tekort bedraagt op dit moment rond vijf p
cent; een kwart minder dan was begroot.
Dat is op het eerste gezicht een verheugend feit, want Iji
terugdringen van het financieringstekort is van het groot PJ
belang omdat ondanks alles de omvang van de staatsschi
nog altijd toeneemt. Onze verplichte rente-;
men nu al de op één na grootste uitgavenpost.
als we puur naar de percentages kijken
maar in (harde) guldens vertaald moeten we elk jaar i
voor rente en aflossing uitgeven.
HeT cijfer dat minister Kok heeft gepresenteerd is gefj
teerd. Het kabinet heeft immers nog niet duidelijk aangej
ven hoe omvangrijke tegenvallers bij Onderwijs (omstrej
900 miljoen) en bij de wir-premies (tussen één en drie i
jard) opgevangen moeten worden. De ministers Kok en i
driessen (Economische Zaken) gaven er onlangs nog I
van een uiteenlopende visie te hebben op de omvang vai
wir-tegenvallers. Kok ging uit van een te compenseren 1
genvalier van 3,2 miljard en zijn collega van EZ baseert z
op een bedrag dat twee miljard lager ligt. Het ziet er ovi
gens naar uit dat het bedrijfsleven zelf de rekening gepres
teerd krijgt. Dat is niet onlogisch, want daarmee wordt!
rekening gepresenteerd bij de partij die rechtstreeks veraj
woordelijk is voor de massale overschrijdingen.
HET is opvallend dat de belastingontvangsten behoor] N
zijn tegengevallen. Er is vorig jaar bijna drie miljard minditi
binnengekomen dan was verwacht en dat terwijl de ecoigei
mie als nimmer tevoren bloeit. Uit de Voorjaarsnota bli
dat een rekenfout bij de raming van de dividendbelasting
de ongunstige inkomensontwikkeling bij zelfstandigen on< ni
meer oorzaak zijn van die lagere belastinginkomsten.
De collectieve lastendruk (de totale druk van belasting e|
en premies) blijft gelukkig binnen de perken. Met 53,1 pial
cfent van het bedrag dat we met z'n allen verdienen, zitl'
we een half procent onder het streefgetal. Maar ook hi1
geldt dat het cijfer enigszins is geflatteerd. Het simpele i
dat de wir-overschrijdingen op het bedrijfsleven zullen wi
den verhaald, zal de collectieve lastendruk weer verzwan zi
DiE druk zal ook hoger worden wanneer het kabinet
werkers in de gezondheidszorg wat beter gaat honoreren. 1
nister De Vries van sociale zaken verzet zich weliswaar i
uit alle macht, maar het ziet er naar uit dat aan een ver( V*
ging van de ziekenfondspremies niet valt te ontkomen,
alles verstevigt de indruk dat de Voorjaarsnota een wat i
rooskleurig en incompleet beeld geeft van de financiële ]J
tie van de BV Nederland.W
Brieven graag kort an duidelijk geschreven
De redactie behoudt zich het recht voor ingezond
stukken te bekorten.
LEIDSCHENDAM Het
moderamen (dagelijks be
stuur) van de Nederland
se Hervormde Kerk heeft
dinsdag afhoudend gerea
geerd op het alternatief
voor het IWOOT-plan dat
vier openbare universitei
ten met een theologische
faculteit hebben opge
steld.
Het moderamen zal tijdens de
synodezitting op 14 juni defi
nitief op het universitaire
voorstel reageren.
In een gesprek met een dele
gatie van de colleges van be
stuur van Amsterdam, Gro
ningen, Leiden en Utrecht
plaatste het moderamen dins
dag onder meer vragen bij de
juridische grondslag van het
universitaire voorstel en bij
mogelijke financiële schade
die het IWOOT-plan voor de
universiteiten kan hebben.
Beter alternatief
De Hervormde synode besloot
in maart een eigen kerkelijke
universiteit op te richten die
verantwoordelijk wordt voor
de gehele predikantenoplei
ding. Wel maakte de synode
het voorbehoud dat dit plan
zou komen te vervallen als de
universiteiten egn beter alter
natief zouden presenteren.
De openbare universiteiten,
die in het IWOOT-plan de zo-
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Hoogbtokland J. Muller
te Sluipwijk. Aangenomen naar Ab-
benes (herv.geref.; part-time) J.W.
Roodenberg, kand. te Rotterdam en
vic. te Rotterdam-Delfshaven. Be
dankt voor Boskoop A.C. Kortleve te
Ede; voor Uddel (toez.) C.M. Buijs te
BAARN De Baarnse
pastor F.J.J. Saelman is
één van de wel heel bij
zondere herders die de
Roomse kerk in huis
heeft. Hij is, wat je
noemt, een eigentijdse
katholiek. Zijn motto is:
,,Het geloof haal je niet
alleen uit de bijbel, maar
uit de wereld om je
heen". Duizenden men
sen geloven dat ze op zijn
voordracht van ernstige
kwalen zijn genezen. En
nu komt hij als audio
visuele pastor in het
nieuws.
Sinds kort verkondigt de 67-
jarige pastor in zijn Maria Ko
ningin-kerk in Baarn het
evangelie ook per video. Een
vondst die vanwege de krapte
op de priestermarkt wel eens
op grote schaal navolging zou
kunnen krijgen.
Saelman: „Priesters worden
zeldzaam in Nederland. En als
je, net als ik, wat ouder wordt
ga je toch aan opvolging den
ken. Na mijn dood moet mijn
kudde in goede handen ver
der gaan. Daar stond ik voor
al bij stil toen ik vlak voor
kerstmis plotseling ziek werd.
De kerk was prachtig ver
sierd, alles was klaar voor de
dienst, en ik kon de mensen
dus niet in de steek laten
want een vervanger had ik
niet. Toen kwam ik op het
idee om diensten op video
banden te zetten."
De pastor waagde de stap. Hij
schafte een videocamera aan,
richtte thuis een kleine
opnamestudio ip en zette op
het altaar in de kerk een tele
visie met geluidboxen neer.
Niet lang daarna wachtten de
parochianen de verrassing
van hun leven. In plaats van
de bekende gestalte werden
zij verwelkomd door de au
diovisuele pastor op de buis.
Saelman: „Ik was thuis en
heb met spanning naar het
parkeerterrein van de kerk
gekeken. Maar geen enkele
genaamde staatsvakken mo
gen verzorgen, vrezen dat
hun positie danig wordt on
dermijnd doordat alle studen
ten die Hervormd predikant
willen worden, aan de Her
vormde universiteit worden
ingeschreven.
Daarom boden de universitei
ten de Hervormde Kerk vori
ge week een alternatief aan
waarin binnen het huidige
wettelijke kader (duplex ordo)
in belangrijke mate aan de
Hervormde eisen wordt toe-,
gekomen. Het moderamen
vroeg zich echter af in hoe
verre een en ander juridisch
vast komt te liggen. Tijdens
het gesprek konden de uni
versiteiten niet garanderen
dat een kerkelijk vak als
hoofdvak in een doctoraal
programma zou worden er
kend. Dat is afhankelijk van
een beslissing van de facul
teitsraad. De Hervormde
Kerk wil juist zekerheden
waar tot dusver sprake is van
gunsten.
Berekeningen
Ook moesten de universitei
ten erkennen dat ze de te ver
wachten financiële schade
niet met cijfers konden aanto
nen. Pas als minister Ritzen
van onderwijs en wetenschap
duidelijkheid over de toekom
stige financiering van de uni
versiteiten zal verschaffen,
kunnen kerk en universitei
ten hun berekeningen maken.
Gameren. Beroepen te Oud-Beijer-
land (deelgem. Ontmoetlngskerk)
W.L. Pera te Zoetermeer.
Gereformeerde Kerken
Aangenomen naar Alphen aan den
Rijn K. Santing te Nes en Wierum.
Gereformeerde Kerken vrijgemaakt
Aangenomen naar Zwolle-Zuid J.
Hagg te Kollumerzwaag-Zwaagwest-
einde i.c.m. Twijzel
Christelijke Gereformeerde Kerken
Beroepen te Deventer S. Otten te
Winschoten; te Driebergen L.W. van
der Meij te Alphen aan den Rijn.
kerkbezoeker is voor het ein
de van de dienst weggegaan.
Het project is ontzaglijk goed
aangeslagen. Achteraf zeiden
de mensen dat ze natuurlijk
wel liever een levend beeld
op het altaar zagen, maar dat
het in tijden van nood een
goede oplossing was. En zo
kon ik ook eens een keertje
vrij nemen."
Charisma
De Baarnse parochianen ken
nen Saelman als een bewo
gen, zeer betrokken herder
met een groot charisma wiens
woorddiensten nimmer
voorbereid recht uit het
hart lijken te komen. Alsof de
kerkgangers en het nieuws
van de dag zij inspiratiebron
nen zijn. Is het dan wel moge
lijk om dezelfde overdracht,
eenzelfde bezieling zonder pu
bliek en in het felle licht van
VATICAANSTAD
Paus Johannes Paulus II
heeft dinsdag op de waar
de van het christelijk ge
loof voor de Oosteuropese
landen gewezen. Het is
van belang dat in de lan
den die zich aan een tota
litair systeem hebben
ontworsteld, de democra
tisch en nationale aspira-.
ties niet losgekoppeld
worden van de morele
waarden van het christe
lijk geloof.
De paus sprak tot ruim veer
tig kardinalen en bisschoppen
uit geheel Europa op een
voorbereidende bijeenkomst
voor de speciale bisschoppen
synode over Europa, die vol
gend jaar wordt gehouden.
Uit Nederland was kardinaal
Simonis als voorzitter van de
de videocamera, op de band
vast te leggen?
Saelman vindt van wel: „Het
is mijn gewoonte om direct na
de zondagsdienst een opname
te maken. Dan heb ik de
mensen die bij me in de kerk
waren, nog goed in mijn
hoofd. En kan ik me nOg he
lemaal in de mensen verplaat
sen. De praktijk heeft inmid
dels ook uitgewezen dat mijn
aanwezigheid op de band in
de kerk niet wezenlijk anders
overkomt. Zo is het mijn ge
woonte om na de preek een
korte meditatie te houden met
wat zachte pianomuziek op de
achtergrond. Bij de video-
dienst hoor je evenmin ie
mand kuchen of smoezen. En
de zegen komt bij de mensen
al even gewijd over."
Het is overigens niet de be
doeling dat de video vaak de
priester altaar zal vervangen
bisschoppenconferentie aan
wezig. Van de Curie waren
onder anderen kardinaal Rat-
zinger van de congregatie
voor de geloofsleer en namens
de religieuzen de generaal-
overste van de Jezuïetenorde,
pater Kolvenbach, aanwezig.
Tijdens de veranderingen in
Oost-Europa, ingeleid door de
oprichting van de Poolse vak
bond Solidariteit, zijn kerk en
religie werkzame factoren ge
weest bij de bevrijding uit een
systeem van „totale slaver
nij". De marxistische partijen
hebben hun absolute macht
verloren. De uitslagen van de
verkiezingen in Oost-Europa
hebben volgens de paus aan
getoond dat het van bovenaf
opgelegde politieke, economi
sche en sociale systeem door
brede lagen van de bevolking
werd afgewezen, aldus de
paus.
of dat Saelman denkt gauw
dood te gaan. „Ik hoop hon
derd te worden. Er zijn zoveel
mensen die mij even na de
dienst persoonlijk willen spre
ken en ik kan dus niet zeg
gen: nu kom ik maar eens
drie weken niet. De bedoeling
is wel dat er voor alle zonda
gen een dienst op de band
komt, zodat in noodgevallen
de kerk niet dicht hoeft te
blijven.
Saelman, lid van de congrega
tie der Redemptoristen, werk
te lange tijd als missionaris in
Noordoost-Brazilië, in een
woestijngebied ter grootte van
Nederland. „Daar heb ik ge
leerd hoe het niet moet. Er is
daar zoveel ellende, de men
sen sterven onder je handen.
En dan sta jij daar over een
blijde boodschap te roepen.
Daar geloofde ik dus niet in.
Het leek me daarom beter om
De poging van de nazi's alle
joden uit te roeien, was de
meest gewelddadige uiting
van het geweld van de Twee
de Wereldoorlog, zo zei de
paus. „Vandaag de dag weten
we dat Auschwitz niet het
einde van de beestachtighe
den betekende. De Hitler-dic-
tatuur werd vervangen door
het communistisch totalitair
systeem dat weigerde in Oost-
Europa de mensenrechten te
erkennen.
De paus legde de bisschoppen
twee vragen voor die centraal
op de Eurosynode zullen
staan. Wat zijn de betrekkin
gen tussen de kernen in Oost
en West-Europa en op welke
wijze kunnen ze elkaar be
vruchten? En: welke invloed
hebben deze nieuwe contac
ten op het streven geheel Eu
ropa te herevangeliseren?
naar Nederland terug te gaan
om de mensen hier op të roe
pen de helpende hand uit te
steken."
Ziekenpastoraat
Sindsdien houdt Saelman zich
ook bezig met het lichamelijk
welzijn van de mensen. Naast
zijn gewone parochiewerk
voert hij sinds negen jaar in
Baarn tevens ziekenpastoraat.
„Dat hoort er helemaal bij.
Als priester heb je de op
dracht het evangelie te ver
kondigen en zieken te gene
zen. En daar houd ik me aan.
Dat heeft niets met paranor
maal te maken. Het is gewoon
zo natuurlijk dat het bovenna
tuurlijk wordt. En ik ben ook
geen genezer, maar een pries
ter die sacramanten uitdeelt
die werken."
Dat neemt niet weg dat er
maar weinig priesters zijn die
iedere week uit het hele land
ruim honderd zieken, gelovig
of niet, op bezoek krijgen.
Twee keer per week worden
in een bijgebouw van de Ma
ria Koningin-kerk voor hen
speciale sessies gehouden,
waarbij Saelman zieken de
hand oplegt. Elke woensdag
morgen wordt een zieken-
dienst in .de kerk gehouden
en grote hoeveelheden gewij
de olie en water gaan met de
zieken als helend middel mee
naar huis.
Volgens Saelman zijn het
vooral de ernstig zieken die
daarvoor in het Baarnse pas
toraat aankloppen. Mensen
met kanker, spier- en verlam
mingsziekten of ernstige psy
chosomatische aandoeningen.
Saelam: „Duizenden mensen
heb ik door de loop der jaren
kunnen genezen of hun ziekte
een halt toegeroepen. In ieder
geval gaat niemand hier de
deur uit met pijn, ook al is dat
soms van korte duur. Maar
wat het allerbelangrijkste is
dat mensen weer de moed
krijgen om verder te leven.
Dan hebben ze wel eens pijn
in hun buik of in hun knie,
maar ze kunnen het leven
toch weer aan. Dat werk is
Handvol stilte
Roger Defour verzamelde een
aantal spreuken, korte ge
dachten en aforismen van uit
eenlopende auteurs: van Toon
Hermans en Judith Herzberg
tot Charles de Gaulle. De titel
is: 'Een handvol stilte' omdat
de auteur ervan overtuigd is
dat stilte de ideale omstandig
heid is om dingen te overden
ken; dat het 'hart kan dromen
van een groeien naar 'wat
voller, dieper en eeuwig is'.
Uitgave Lanno, prijs 19,90.
Bij dezelfde uitgever ver
scheen een fotoboek met tek
sten van Ton Vanlaere. De fo
to's, van diverse fotografen,
hebben overwegend de na
tuur als onderwerp; de bijbe
horende teksten handelen
over thema's als liefde, dood,
troost. Uitgave Lannoo, prijs
27,50.
voor mij eveneens een be
langrijk onderdeel van het
priesterschap."
De Baarnse pastor houdt zijn
gave op 'het ietsje meer' dat
een échte priester volgens
hem moet bezitten. „Je wordt
geen priester door wijding.
Net zomin een kunstenaar of
musicus het alleen van de
technische kennis moet heb
ben. Je bent het of je bent het
niet. Alleen bij een echte
priester kunnen sacramenten
werken."
Opvallend is de stilte waar
mee Rome en het bisdom de
activiteiten van Saelman ne
geren. Ondanks de publicaties
in de pers hoort hij maar heel
weinig; slechts één keer
kwam er iemand uit Utrecht
informatie inwinnen.
„Ik denk dat ze het niet zou
den aandurven om mij aan te
pakken. Dat zou teveel publi
citeit geven. Sinds ik met het
ziekenpastoraat ben begon
nen, heb ik niemand van mijn
kerkelijke collega's nog ge
zien. Zelfs van mijn eigen
orde heb ik sindsdien niets
meer gehoord. Dat maakt je,
ondanks het verschrikkelijk
mooie werk dat ik doe, best
eenzaam". Ook met zijn au
diovisuele initiatieven voelt
Saelman zich in zijn kerk al
leen staan. Collega's uit de
omgeving zouden zijn verzoek
om samenwerking onbeant
woord hebben gelaten („het
zou heel praktisch zijn om ge
zamenlijk video-opnamen te
maken") en van hogere ker
kelijke instanties kwam even
min commentaar, noch enig
blijk van interesse.
Is Nederlands eerste audiovi
suele pastor nu ook van plan
om in het spoor van de Ame
rikaanse tv-dominees te tre
den? „Alsjeblieft niet!" schrikt
Saelman. „Televisie is op dit
gebied een gevaarlijk medi
um. Het wordt zo gauw per
soonsverheerlijking. Daarom
heb ik een aanbod van Ivo
Niehe ook al eens afgeslagen.
Laten we maar gewoon doen.
Het moet allemaal echt niet
zo'n toestand worden."
HELMA VAN DEN BERG
Hospices
Joke Forceville-Van Rossum
schreef in haar artikel over
hospices dat een christelijke
organisatie van plan is in het
oosten van het land dertig bij-
na-thuis-huizen te openen. Zij
doelt op onze organisatie, de
Christelijke Hospices Neder
land, maar wat zij over ons
schrijft is niet helemaal cor
rect. Het aantal huizen zal in
eerste instantie hooguit twee
of drie zijn en we richten ons
niet speciaal op het oosten.
In deze tehuizen zullen drie
tot vijf mensen verzorgd kun
nen worden. De staf zal geheel
uit vrijwilligers bestaan. Fi
nancieel zullen deze tehuizen
afhankelijk zijn van giften en
donaties.
Op de langere termijn ligt het
in onze bedoeling zogenaamde
hospice-huizen op te richten.
Deze zullen grotendeels gefi
nancierd moeten worden met
overheidssubsidie. Hiervoor
zijn aanvragen ingedie:
Deze tehuizen kunnen dei
tot negentig patiënten herbi
gen en zullen geleid word
door beroepskrachten.
Verder is het zo dat we in oi
huizen vertrekken van e
duidelijke christelijke vis
ook al is iedereen welkom.
zullen ook nooit iemand 1
christendom proberen op
dringen. Waar wij wel waai
aan hechten is een christelij
bijbelse benadering hetge
betekent dat alle stafleden
onze belijdende christenen zi
en dit wordt uiteraard teru
gevonden in de ethiek v
waaruit wij werken. Euthan
sie is daarom bij ons uitgesl
ten. Overigens werken wij I
nu toe uitstekend samen ra
andere organisaties die wer
zaam zijn in de terminale zo
en we hopen dit ook te blijvf
doen, daarbij hun mening ov
leven en dood respecterend.
Frans Nijhof, secretaris Chr
telijke Hospices Nederlan
ALMELO
mT CcidócSouaaiit
Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers)
Kantoor. Apothekersdijk 34, Leiden.
Telefoon: 071 - 122 244.
Postadres: postbus 11, 2300 AA Leiden.
Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9, Rijswijk.
Telefoon: 070- 3190 933.
Abonnee service
Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 u
Nabezorging
Telefoon: 071 - 122 248
van ma. t/m vr. van 18 00 tot 19 00 u. op za. van 14 00 tot 15.00 u.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.)
Bij automatische betaling: Bij betaling per accept-girokaart,
per maand f. 24,85 per maand f. 25,85
per kwartaal f. 74,10 per kwartaal f. 75,10
per jaar f. 284,50 per jaar f. 285,50
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel 071-122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941.
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk
070 - 3902 702.
AMROBANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
Pastor Saelman in het 'echt' en op het tv-toestel.
FOTO: PERS UNIE
