s
Moderne ballingen in Babyion
Cëidóe Gouiaitf
brieven van lezer
kerk
wereld
Muur
Na-oorlogse joden
op zoek naar elkaar
Voer voor sociologen en theologen
mT £eidóc6otua/rii
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
EcidócSomont
ZATERDAG 2 JUNI 1990 PAGIN.
Hervormde Kerk moet 'positieve actie' niet opleggen
LEIDSCHENDAM De Nederlandse Hervormde Kerk moet
haar adviesorganen geen programma van 'positieve actie) voor
bijvoorbeeld vrouwen opleggen. Ook onderzoek daarnaar is
niet gewenst, zo schrijft de Raad voor de Kerkelijke Medewer
kers (RKM) aan de hervormde synode. De centrale onderne
mingsraad van de Hervormde Kerk had in 1988 gevraagd om
te komen tot een evenredige vertegenwoordiging van vrouwen
in alle functies. Bij de landelijke en provinciale bureaus van de
Hervormde Kerk werken in totaal 302 vrouwen (173 part-time)
en 234 mannen (34). In de hoogste functies (schaal 10 en hoger)
zijn slechts 20 vrouwen tegenover 106 mannen te vinden. De
Raad is wel voor een emancipatiebeleid maar wil niet dat ge
treden wordt in de zelfstandigheid van de diverse organen.
Paus en Dalai Lama bespreken wereldproblemen
VATICAANSTAD Paus Johannes Paulus II en de Dalai
Lama hebben gisteren in het Vaticaan gesproken over de bij
drage van de wereldgodsdiensten aan de vrede in de wereld.
De 264ste opvolger van Petrus en de 14e Dalai Lama, geestelijk
en wereldlijk leider van Tibet, bespraken gedurende een half
uur de grote wereldproblemen. De boeddhistische leider vroeg
de paus om steun voor zijn vredesplan voor Tibet, dat voorziet
in gedeeltelijke onafhankelijkheid van China.
De Dalai Lama (55), winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede,
kwam reeds eerder op bezoek bij de paus (70) in 1980, 1982 en
1988. In oktober 1986 troffen de twee godsdienstige leiders el
kaar in Assisi tijdens het vredesgebed van de wereldgodsdien
sten.
Wie opgaat in God,
omgeeft zich met
afgronden.
door Marinus van der Berg
We leven al weer een half jaar
'na de Muur...' Muren zijn
gevallen,
prikkeldraadversperringen zijn
verdwenen, grenzen zijn
opengegaan, volkeren hebben
hun eigen zelfstandigheid
uitgeroepen,
gevangenisdeuren zijn
opgegaan. Nu de eerste roes
bijna voorbij is, beginnen we
de werkelijkheid van het
landschap te zien. Nog
nauwelijks kunnen we het
geheel overzien. Bevrijd uit de
nachtmerrie, en even het licht
van een stralende ochtend,
worden velen getroffen door de
ruïnes, de onherbergzaamheid
van een samenleving waarin
zoveel jaren de mens zichzelf
niet kon zijn. Het vallen van de
muur heeft tot de verbeelding
van miljoenen gesproken. Niet
alleen daar maar ook hier
worden muren ervaren en is
het verlangen gegroeid om die
muren te laten vallen. Velen
ervaren met name kerkmuren
als dingen die geen
bescherming en veiligheid
uitademen, maar die
benauwen en afsluiten. Weer
anderen zoeken die muren en
vinden er wel veiligheid gn
zoeken binnen die muren naar
de ontmoeting met de
Onzichtbare. De wijze waarop
de weg van het Goede Nieuws
die bevrijding aankondigde en
tot bevrijding inspireert,
gestalte heeft gekregen in
regels en instituties, spreekt
steeds minder tot de
verbeelding. Steeds minder
mensen zoeken de weg van de
Kerk. De Kerk is al een
randverschijnsel in deze
samenleving. Kerken worden
bezocht tijdens vakanties als
museum. Soms gaan mensen
er een Mis zien en zijn onder de
indruk of het blijft hen vreemd.
Velen leven al jaren 'na de
muur' en ze hebben niet het
gevoel van gemis. Anderen
leven korter 'na de muur..' Als
ik het goed zie, wordt er weer
bij meerderen een gemis
gevoeld. Een gemis dat ook
een verlangen oproept. De
wagen van de verzorgingsstaat
is een steeds luider krakende
wagen aan het worden. De
nadagen van ongekende
welvaart kondigen zich aan.
Wie zijn we geworden in deze
tijd... Achter de muren van de
duurste huizen gaat
zinloosheid, eenzaamheid
schuil. Zelfs relaties lijken in de
comsumptiesfeer geraakt te
zijn. Nu klinkt uit niet-kerkelijke
hoek de vraag: zetten we ons
wel voldoende in voor onze
relaties? De vraag klinkt
temidden van steeds meer
vragen over de zin en de
inrichting van dit leven.
Opnieuw klinkt de vraag: aarde
waarheen en waartoe ben ik
hier? Beginnen we te voelen
dat onze mooie kleren, onze
gebruinde huid, onze
welriekende en geparfumeerde
gezichten, gaan scheuren en
barsten vertonen en dat we
wakker worden in een dal vol
met dorre beenderen? De ene
dag meer dan de ander voel ik
het visionaire en meen ik te
zien wat komt: een nieuw
zoeken, opstaan en
verzamelen. De Geest die
wakker wordt en het wonder
dat gebeurt: de mensen met
verschillende talen verstaan
elkaar. Ik merk dat ook
anderen het waarnemen: er is
een begin van herbezinning.
Zeer uiteenlopende mensen,
onkerkelijk, buitenkerkelijk,
christelijk, rand-christelijk,
niet-christelijk, zoveel mensen
van goede wil, vinden elkaar,
ontmoeten elkaar en worden
een krachtige beweging in zorg
om de aarde, in zorg om de
mens, in zorg om de toekomst.
Dat zijn de dagen waarop mijn
vertrouwen wordt versterkt dat
de Geest, die heelt, waait waar
Zij wil en. ons versterkt om niet
te vluchten achter muren die
verblinden, maar om met
elkaar te werken aan het
nieuwe gebouw van liefde en
gerechtigheid. Er is geen weg
terug achter de muren, maar er
is wel veel moed creativiteit,
fantasie en bereidheid om te
veranderen nodig, opdat niet
chaos maar gemeenschap
groeit. Gemeenschap in
zusterschap en broederschap
is het werk van de Heilige
Geest. Pinksteren spoort aan
om niet bang achter muren te
blijven zitten.
Voor Harold van de Laar (28) uit Tilburg, missiesecretaris
in het bisdom Rotterdam en vrijwilliger bij de Stichting
Vluchtelingenwerk Midden-Brabant, waren vroeger de we
relden van de reggae-muziek en de rasta's enerzijds en die
van z'n theologiestudie strikt gescheiden. Zijn bezoek van
een half jaar onlangs aan Jamaica bracht daar verandering
in. Een samenvatting van zijn ervaringen geeft hij in on
derstaand verhaal weer. Het maakt deel uit van een reeks
ervaringen van Nederlandse theologiestudenten in de Der
de Wereld dat is gebundeld onder'de titel Geen enkele reis,
maar retour. Het is uitgegeven door het Centraal Missie
Commissariaat in Oegstgeest in het kader van de Week
voor de Nederlandse Missionaris die met Pinksteren wordt
afgesloten.
ROTTERDAM ,,Als tudie. Reggae en rasta's waren
een hobby en theologie was
mijn studie. Ik hield beiden
strikt gescheiden. Een belang
rijke omslag deed zich in 1984
voor toen ik deelnam aan de
Leergang Ontwikkelingspro
blematiek, een cursus waarin
geprobeerd wordt meer grip
te krijgen op de complexe
verhouding tussen Noord en
Zuid. De wijze waarop vele
christenen in de Derde We
reld de strijd tegen de on
rechtvaardigheid, samen met
vele anderen gestalte geven
aan hun geloof, was heel in
spirerend voor mij.
Ook de rasta's verzetten zich
tegen de hen onderdrukkende
maatschappij. Zij proberen ge
stalte te geven aan een andere
rechtvaardige samenleving.
Langzaam maar zeker groeide
liefhebber van de Jamai-
caanse reggae-muziek, de
zwarte populaire volks
muziek uit de slumps
(krottenwijken), ben ik
geïnteresseerd geraakt in
de ideeën die veel reg-
gae-artiesten zoals Bob
Marley aanhangen. Veel
van die artiesten behoren
tot de zogenaamde Rasta-
fari-beweging. Dat is een
zwarte volksbeweging die
hoofdzakelijk zijn wortels
heeft in de arme, zwarte
krottenwijken van West-
Kingston. De laatste tien
jaar is deze beweging ook
enorm populair geworden
onder zwarte jongeren in
West-Europa en Noord-
Amerika. Ruud Gullit is
een voorbeeld van zo'n
bekende Rasta".
„Binnen de Rastafari-bewe-
ging staan, eenvoudig gezegd,
twee denkbeelden centraal.
De aanhangers verzetten zich
hevig tegen een samenleving
die hen vroeger, door het bp. Overal zag ik armoede,
mensonterende systeem van '".krotten en hongerige en zieke
slavernij, tot slaven heeft ge-, 'VulJhensen. Regelmatig vroeg ik
maakt. Maar ook tegen de tie- va- f ie 's avonds af, teruggetrok-
dendaagse slavernij vetzejj?®. j3r'.Sn in de luwte van mijn ei-
ze zich. De slavernij is welis- i gfëp kamer, of ik de volgende
De legendarische, in 1981 overleden Jamaïcaanse zanger Bob Marley was met z'n reggae-mu
ziek de vertolker van de boodschap van de Rasta's.
FOTO: ANP
Contrasten
„Doordat ik enkele dagen er
voor nog in het Westen rond
liep met al zijn luxe en over
vloed, vielen de contrasten
met Jamaica me des te
waar afgeschaft maar ook i
nog worden zwarte mensen
uitgebuit. Deze systematische
uitbuiting noemen de Rasta's
het bijbelse Babyion. Zijzelf
zijn de 'ballingen in. Babyion'.
Daarnaast weigeren de rasta's
om bij de pakken neer te gaan
zitten. Verwijzend naar de
vele teksten uit de Bijbel ver
wachten ze dat ooit hun God,
die zij als een zwarte God
zien, hen zal bevrijden. Deze
God, Rastafari genaamd, zal
hen leiden naar een nieuw
Zion of Ethiopië op deze aar
de. In dit Zion hebben de Ras
ta's niets te vrezen van hun
Babylonische onderdrukkers
en zullen ze van hen verlost
zijn".
„In de loop der jaren heb ik
een omvangrijke hoeveelheid
literatuur verzameld over
deze beweging. Destijds heb
ik echter nooit de verbinding
gemaakt met mijn theologies-
dag niet gewoon het vliegtuig
terug moest nemen. Desalnie-
temin besloot ik vrij snel een
bezoek te brengen aan de spe
cifieke groep rasta's, de Bo
bo's. Deze Bobo's hebben zich
vanaf het begin van de jaren
zeventig buiten Kingston op
een heuvel gevestigd omdat
ze door de politie waren ver
dreven van de grond die ze in
Kingston bewoonden. Boven
op deze heuvel, die zij plech
tig Mount Zion noemen,
stichtten ze een kamp. Vanaf
de weg is het kamp duidelijk
zichtbaar. Vanuit dè verte zijn
ook het rood-geel-groen waar
neembaar, de kleuren van
Ethiopië die bij alle rasta's
zo'n belangrijke plaats inne
men en die je overal terug
vindt".
„De Bobo's zijn zeer voorzich
tig in het toelaten van men
sen van buiten af. Na een
reeks van bezoeken nam het
wederzijds vertrouwen tussen
hen en mij zienderogen toe en
na enkele bezoeken kon ik
vrijuit met de Bobo's praten
over ideeën en standpunten
die hen ter harte gingen. Ik
raakte in een lichte euforie
maar na een paar maanden
begon het enthousiasme te
zakken. Ik bereikte een ver
zadigingspunt in het opnemen
van indrukken. Daarnaast
hadden de ervaringen met de
Bobo's me ook aan het den
ken gezet en aan het twijfelen
gebracht".
Apartheid
Tot voor kort hadden de get
sprekken zich voornamelijk
geconcentreerd op de ideeën
die zij hadden. De laatste keeir
dat ik hen bezocht, voelden ze
mij echter aan de tand over
mijn eigen denkbeelden en
vooral de oorspronkelijkheid
daarvan. Zo kon ik wel mooi
beweren dat ik tegen apart
heid was, maar voor de Bobo's
kwam het er nu op aan wat
zo'n uitspraak waard was. Met
een groot historisch besef we
zen ze mij op de rol die het
blanke Westen en met name
Nederlandse kolonisten had
den gespeeld bij het ontstaan
van apartheid in Zuid-Afrika.
En aangezien ik de enige wit
te Nederlander was in hun
kamp, was op dat moment
mijn eigen visie inzake Apart
heid onderwerp van discussie.
Op een soortgelijke wijze wer
den ook vele andere onder
werpen ter sprake gebracht:
het racisme, de geschiedenis
van zwarte mensen in Afrika
en Jamaica, de rol van het
blanke Westen in Jamaica
de Bijbel, God en Christus.
Geen onderwerp gingen ze uit
de weg".
„Voor de Bobo's was het mo
ment gekomen dat ik ook
maar eens duidelijk moest
maken waar ik stond. Behoor
de ik net als zij tot de bestrij
ders van Babylon in al zijn fa
cetten of was ik, ondanks al
mijn mooie praat, toch ie
mand die Babylon in stand
bleef houden. Na deze con
frontatie gunden vele Bobo's
me, ondanks alles, het voor
deel van de twijfel. Maar som-
migen, ontevreden over de
antwoorden op al hun vragen,
bezagen me sindsdien met
grote reserve. En ook ikzelf
begon aan het doel van mijn
verblijf te twijfelen. Waarom
was ik naar Jamaica geko
men? Was ik niet, hoe mooi
verpakt ook, gewoon een
theologisch toerist op zoek
naar een exotisch fenomeen?
Had ik niet te zeer mijn in
Nederland bedachte onder
zoeksvragen laten prevaleren
boven de Rasta's en had ik zo
doende hen niet onderge
schikt gemhakt aan mijn on
derzoek? Hadden ze niet ge
lijk als ze zeiden dat ik Baby-
Ion mede in stand hield? Ik
kon immers' gewoon na afloop
van mijn verblijf weer terug
vliegen naar Nederland, ter-
wijl zij moesten doorleven in
Babyion totdat ze er uiteinde
lijk zouden sterven? Door al
deze en vele andere vragen
werd ik teruggeworpen op
mezelf en menigmaal stond ik
op het punt om mijn retour
vlucht ook inderdaad te boe
ken".
„Terug in Nederland begon ik
in te zien dat de strijd van de
Rasta's één kant van de me
daille was. Ook hier waren er
plaatsen waar mijn solidariteit
met mensen en groepen in de
Derde Wereld gestalte kon
geven. Mijn betrokkenheid
met de Wereldwinkel Tilburg
werd nieuw leven ingeblazen.
Daarnaast vond ik het ook
steeds belangrijker om hier in
Nederland te kiezen voor be
paalde groepen die hier aan
de onderkant van de samenle
ving terecht zijn gekomen. Zo
ben ik een jaar vrijwilliger
geweest in een eethuis voor
thuislozen en alleenstaanden.
Later raakte ik met anderen
steeds meer betrokken bij
asielzoekers en vluchtelingen
in Nederland. Ik kwam tot de
ontdekking dat door de komst
van asielzoekers en vluchte
lingen de Derde Wereld met
haar problematiek tegenwoor
dig op onze stoep terecht is
gekomen. Als gevolg van poli
tieke, sociale en economische
onrechtvaardigheden, die
vaak hun wortels hebben in
de koloniale geschiedenis,
vluchten mensen onderande-
re naar Nederland, om daar te
ontdekken dat ze niet welkom
zijn in onze samenleving. Als
je meemaakt hoe asielzoekers
behandeld worden in Neder
land, dan kom je tot de ont
dekking dat Babyion niet al
leen een realiteit in Jamaica
is, maar ook in Nederland.
Ook hier ontdek je het Baby-
Ion van de Rasta's: het wer
ken met vluchtelingen is in
de loop van de tijd steeds
meer de keerzijde van de me
daille geworden."
Adres: Centraal Missie Com
missariaat, Postbus 75, Oegst
geest.
Joods leven na de oorlog.
FOTO: SP
AMSTERDAM De Stichting Joods Maatschappelijk Werk
(JMW) organiseert op 3, 4 en 5 juni een manifestatie voor de
joodse na-oorlogse generatie. De plaats wil het JMW om veilig
heidsredenen niet noemen, het gebeurt „in een congrescen
trum in het midden van Nederland". De 160 deelnemers ver
kennen daar hun eigen achtergrond door middel van gesprek
ken en door bezig te zijn met de joodse cultuur. Bij velen is hun
joodse achtergrond namelijk een braakliggend terrein. De be
doeling is dat de deelnemers, later zelf activiteiten op joods cul
tureel gebied gaan ontplooien. Er zijn al ideeën voor een joods
café in Amsterdam en voor een joodse muziekgroep. „Het is de
bedoeling dat er zo iets van het joodse leven van voor de oorlog
terugkomt", aldus maatschappelijk werksterM. Fuchs.
Kinderen van oorlogsslachtoffers konden met hun gewone
kinderverdriet zelden bij hun ouders terecht: wat hun ouders
hadden meegemaakt was nu eenmaal altijd erger. Deze kinde
ren hebben nu op hun beurt moeite met de opvoeding van hun
kinderen; wat geven ze hen mee over de toch nog zo beladen
jooodse identiteit, als ze zelf daar al voldoende van weten. Er is
ook een groep die bewust niet meer met de eigen joodse achter-
«grond vertrouwd is gemaakt, onder het motto „je weet maar
nooit". Ook zij zoeken steeds meer hulp bij de vraag of ze be
wust als jood en jodin door het leven zullen gaan.
het bleek niet gemakkelijk belangstellenden voor de manifes
tatie te vinden. Slechts een derde van de na-oorlogse generatie
is bekend bij het Joods Maatschappelijk Werk.
SECULARISATIEDEBAT VRIJE UNIVERSITEIT
AMSTERDAM Over één
ding kunnen alle deelnemers
aan het symposium, gisteren
in Amsterdam, over de secu
larisatie het gauw eens wor
den: godsdienstsociologen
voelen zich miskend in het
kerkelijk bedrijf. Juist op het
punt van de secularisatie
heeft de godsdienstsociologie
de kerk het een en ander te
bieden, maar de beleidmakers
stoppen de studies en rappor
ten gewoon in de la.
Zowel de gereformeerde gods
dienstsocioloog prof. dr. G.
Dekker als zijn katholieke
collega prof. dr. L. Laeyen-
decker lieten gisteren dit wat
klaaglijke geluid horen in de
kerkzaal van de Vrije Univer
siteit. Het Bezinningscentrum
van deze universiteit had
in het kader van het Willi-
brordjaar de conferentie
georganiseerd.
Uitgangspunt voor de discus
sie was de omschrijving van
secularisatie van Dekker: 'Se
cularisatie is het verminderen
van de betrokkenheid op een
andere, beslissende werkelijk
heid; hetgeen omvat: vermin
dering van de godsdienstig
heid, beperking van de reik
wijdte van de godsdienst en
aanpassing van de godsdienst'.
Deze formulering was voor
diverse theologen niet goed
genoeg; aspecten van geloven
die niet meetbaar zijn voor de
sociologie blijven bij deze for
mulering buiten beschouwing.
Eigenlijk was de bijeenkomst
een voortdurende demonstra
tie van de 'strijd der facultei
ten' zoals de bijdrage van
prof. dr. H. Berkhof was geti
teld (wegens ernstige ziekte
van Berkhof werd de tekst
voorgelezen). Met 'de facultei
ten' doelde Berkhof op de so
ciologie en de theologie. So
ciologische benaderingen van
de secularisatie kunnen niet
diep genoeg gaan, vond Berk
hof; sociologie kan functione
ren als de ruitewissers van
een auto; ze kan de problema
tiek wat verhelderen, maar
meer ook niet.
Layendecker gebruikte in zijn
co-referaat veel woorden om
het ongelijk van Berkhof aan
te tonen en het belang van de
sociologie aan te geven. De
positie van de godsdienstso
ciologie bleef sindsdien de dis
cussie voor het grootste deel
bepalen. Het ging tenslotte
niet meer alleen om de strijd
'der faculteiten', maar ook om
een intern-sociologische inter
pretatie-strijd van bijvoor
beeld het werk van de socio
logische grootheid bij uitstek:
Weber.
De problematiek kwam tref
fend naar voren in de bijdra
ge van Dekker toen deze zei:
„ik ben als socioloog niet ge
ïnteresseerd in God maar in
wat mensen met hun geloof in
- God doen: ik ben geinteres-
seerd in godsdienst".
Van verschillende theologi
sche zijde werd naar voren
gebracht hoe God en geloven
ook buiten godsdienstige ka
ders kunnen worden ervaren.
Prof. dr. A. Houtepen zei bij
voorbeeld dat secularisatie
meer is dan afscheid van con
fessionele instituties en dalen
de kerkelijke meelevendheid.
Secularisatie is vooral een
verandering van denkpatroon
en levenshouding, aldus Hou
tepen. Dë werkelijkheid
wordt niet langer in verband
gebracht met de naam van
God. Zelfs de gedachte aan
God, laat staan de vreze Gods
zijn verdwenen uit het gewe
ten en de zingeving.
De Nijmeegse theoloog H. Ha
ring zag niet louter negatieve
aspecten aan de secularisatie;
hij gewaagde van kansen voor
een 'niet-godsdienstig geloof'
dat veel in beweging kan zet
ten. Niet religiositeit en ker
kelijkheid; maar de humani
sering van mensn en mens
heid in een rechtvaardige sa
menleving (Rijk Gods) is het
criterium van kerk en chris
telijke geloofspraktijk. En dat
betekent soms buiten de gods
dienstigheid te moeten treden.
Grote figuren in de kerkge
schiedenis (Jezus, Paulus, Lu
ther) gingen ook buiten de
godsdienstigheid van hun tijd
in en zo maakten zij een begin
met een 'niet-religieuze inter
pretatie' van het geloof, aldus
Haring. In onze tijd lopen er
voldoende mensen rond die
vaak zonder het te weten en
zonder godsdienstige woorden
te gebruiken, profetische taal
spreken.
Dr. J. van Butselaar van de
Nederlandse Zendingsraad
constateerde een grotere
openheid voor de betrokken
heid op een éndere, beslissen
de werkelijkheid. We leven al
weer in het post-seculaire
tijdperk, zei citeerde hij Van
Peursen. Kefken die in onze
tijd groeien zijn de pinkster
kerken en juist daar is een
grote openheid in woord en
bveleving naar die andere
werkelijkheid.
Voorzitter prof. dr. D.C. Mul
der sloot af met de constate
ring dat theologie en sociolo
gie moeten leren beter met el
kaar te praten en dat er nog
zoveel verschillende inschat
tingen zijn van secularisatie,
dat een voortzetting van het
gesprek hard nodig is, tot ver
na het Willibrordjaar 1989-
1990.
LtJTSEN KOOISTRA
Te hoog ziekteverzuim jjj
li
s
MINISTER Andriessen van economische zaken wil maatje
gelen tegen het hoge ziekteverzuim en het nog steeds sr
gend aantal participanten in de arbeidsongeschiktheidsveq e
kering. Cijfers tonen aan dat onze gemeenschap jaarlijks v^
miljoenen moet opbrengen om deze sociale vangnetten
stand te houden. In het verleden zijn al eerder pogingen
dernömen om de overdadige aanslagen op de wao in te dar®
men. Te veel is en wordt de wao misbruikt om bijvoorbe^
oudere werknemers te lozen, die kennelijk moeite haddt,r
met de ontwikkelingen in het bedrijfsleven, met name op B_
gebied van de automatisering.
ALHOEWEL in brede kring de overtuiging heerst dat dl#
wijls ten onrechte een beroep wordt gedaan op de wao, is f
niet goed mogelijk gebleken het tij te keren. Hetzelfde ge
min of meer voor het ziekteverzuim. Hoewel de politiek zij
al jaren lang zorgen maakt over veel te hoge percentage
blijven adequate maatregelen achterwege en worden de cv
fers niet in neerwaartse richting omgebogen. j
Daarnaast is het inderdaad een feit dat we door orf
welvaart de gelegenheid hebben ons beter te voeden, terv|
de medische zorg in ons land vrijwel optimaal kan wordp
genoemd. Maar juist ook door die welvaart zijn velen onf
zonder gaan leven, onder meer door zich onvoldoende te üa
wegen, het gebruik van verkeerde voeding en misbruik vp!
drugs en alcohol. r
MlNISTER Andriessen vindt dat we in ons land erg tof,
rant zijn, waardoor nu al een vijfde van de beroepsbevolkiie
ziek of invalide heet te zijn. Een deel van de problematic
wordt veroorzaakt door de werkomstandigheden. Bezuii
gingen gekoppeld aan onvoldoende gecompenseerde arbeid^
tijdverkorting, hebben de problemen op de werkvloer op^(
voerd en de werkdruk doen stijgen. bi
r'
EeN belangrijke factor is ook het gemak waarmee ePj
beroep op de ziektewet wordt gedaan, een fenomeen wa*
aan we de term „baaldagen" hebben overgehouden. Voor e~
katterige maandag of een klusje bij de buurman is de zieki
wet een plezierige bron van extra vrije dagen gebleken. Zj
genaamd ziek zijn kost immers niets en de snipperdagen bi
ven staan voor andere gelegenheden. De minister verlam
meer discipline op dit terrein van de werknemers, maar (f
zal niet komen aanwaaien. Naleving van regels moet immJ
met sancties worden afgedwongen, wil misbruik uitblijveil
De minister van economische zaken en zijn ambtgenoot
Vries van sociale zaken blijken het op dit terrein in gr<
lijnen met elkaar eens te zijn. Hoog tijd dus om binnen 1
kabinet de hoofden bijeen te steken om te bezien op wel
wijze deze problematiek kan worden aangepakt. Het he
immers weinig zin het bij woorden te laten. Er zijn onortl
doxe maatregelen aangekondigd om het milieu minder on£
zond te maken. Wellicht is het ook wel tijd voor onorthodo
maatregelen om ziektewet en wao uitsluitend toegankelijk
maken voor wie ze zijn bedoeld.
Brieven graag kort an duidelijk geschreven.
De redactie behoudt zich het recht voor ingezonder
stukken te bekorten.
Jager en anti-jager.
De jager wil wild dat 'echt' is,
aldus een kop in de krant.
Maar als alle jagers zich nu
eens daadwerkelijk in gaan
zetten voor natuurbehoud, en
niet onder het mom van de
wetenschap of het 'beheren
van de biotoop' de zogenaamde
noodzaak van het jagen blij
ven verdedigen, dan zou hun
aantal wel heel drastisch ver
minderen. Het reguleren van
de wildpopulaties zou men met
een gerust hart aan natuurbe
heer kunnen overlaten. Na
tuurbeheer staat echter niet
centraal bij de passie van ja
gers, zoals Heidi Dahles con
stateert in haar proefschrift
'mannen in het groen'. Wat
dan wel? De 'competitie met
het dier'! Is het niet om je
dood te schamen? In alles be
schouwt de mens zich als ver
re superieur vergeleken met
het dier, maar in de jacht wil
hij 'competitie, fysiek en gees
telijk'. Inderdaad met geweer
en al. Dat de twee partijen, ja
ger en anti-jager, geen van
tweeën weten wat er in het
dier omgaat is waar, hoewel de
mens biologisch gezien ook
'dier' is en de pijn en de angst
van een dier dus heel goed
moet kunnen aanvoelen. Maar
dat beide partijen uitgaan van
zichzelf is slechts in zoverre
waar, dat de anti-jager in elk
geval respect weet op te bren
gen voor de wil van het dier
om te blijven leven,
ger kennelijk niet.
L. van der Mark,
LEIDEN.
Agressieve kraaien
Wat het bericht over de agrj
sieve kraaien in Kampen
treft: het gedrag van de die:
is inderdaad „normaal". B
de kraaien de grijze haren v(
hun „slachtoffers" als „nei
materiaal" zien? Ik betwijj
het, want ze zijn slim en h^'
ben goede ogen! Als ik in L
nesteltijd de hond in het pat
kamde (juist daarom in die tj
in het park), dan stonden
kraaien op ongeveer anderht,
ve meter afstand te wachtt
op het haar dat ik ze toego(
de. Een tijdje later werden i
-belaagd door duikvlucht^
Dat duurt ongeveer een wej
en dient om het uitvliegen vj
de jongen veilig te stellen. li
maar op, elk jaar krijgen v
steeds in deze tijd dezelfde
richten. Ook vogels zijn vei!
van achterlijk. Ik floot het lij
van een merel die kwam b
ken wie er plagiaat pleegt
De zwanen zwemmen langs
kijken of ik thuis ben, zo
dan gaan ze naar het keuk(
raam, want daar moet 1
vandaan komen... i
M.Bosch-Gans,
VALKENBURG.
Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers).
Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden.
Telefoon: 071 - 122 244.
Postadres: postbus 11, 2300 AA Leiden.
Abonnee service
Telefoon: 071 - 313 677. van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 u.
Nabezorging
Telefoon: 071 - 122 248
van ma. t/m vr'. van 18.00 tot 19.00 u. op za. van 14.00 tot 15 00 u.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.)
Bij automatische betaling. Bij betaling per accept-girokaart:
per maand f. 24,85 per maand f. 25,85
per kwartaal f. 74,10 per kwartaal f. 75,10
per jaar 284,50 per jaar f. 285,50
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 -122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941.
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk
070 - 3902 702.
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
