Inwoners Shanghai berusten in lot
Gorbatsjov: „Ik zou het weer zo doen"
Spoedoverleg
over Quebec
Miljoenen
Britten
weigeren
poll-tax
te betalen
Aardschok
in Tokio
Israël wil dat Amerika
dialoog met PLO afbreekt
BUITENLAND
£cidónQowumt
VRIJDAG 1 JUNI 1990 PAGINA 5
)TTAWA De Canadese premier Brian Mul-
pney heeft de premiers van de tien provincies
;an het land bijeengeroepen voor spoedoverleg
iaar aanleiding van problemen rond het toe-
:ennen van een speciale status aan het Frans-
prekende Quebec. Drie provincies zijn het
aarmee niet eens en Mulroney heeft nog drie
/eken de tijd om de kwestie op te lossen. De
westie-Quebec verdeelt het land, terwijl in
Quebec het separatisme groeit door de impasse
ver het Verdrag van Meech Lake, dat zal ver-
t (Wijnen tenzij alle provincies het tegen 23 juni
o,ebben getekend. Door dit verdrag zou Quebec
Is een apart gebied onder de grondwet van
982 komen te vallen. Quebec wijst die grond
wet af.
Pronk betaalt
vluchten naar
zuiden Sudan
DEN HAAG Minister voor ontwik
kelingssamenwerking Pronk heeft be
sloten de financiering van de hervatte
noodhulp-vluchten naar het zuiden van
Sudan voorlopig zeker te stellen. Het
VN-kinderfonds zal dank zij een bij
drage van ruim 1,2 miljoen gulden uit
Nederlandse fondsen gedurende een
half jaar vanuit Kenia een vliegtuig
kunnen inzetten. Hiermee wordt ge
tracht nieuwe rampsituaties te voorko
men. In 1989 werden bevredigende er
varingen opgedaan met een soortgelij
ke, door Nederland betaalde, luchtbrug.
Hongaren verkopen
bloed in Oostenrijk
WENEN Hongaren verkopen steeds vaker
hun bloed in Oostenrijk om zo buitenlandse
deviezen te vergaren. Het 'bloedtoerisme' heeft
verontrustende vormen aangenomen, schrijft
de Hongaarse pers. Het aantal bloeddonors in
Hongarije zelf is de afgelopen maanden met
tien procent gedaald. Het Oostenrijkse ministe
rie van gezondheidszorg heeft al verklaard
maatregelen te zullen nemen als de medische
zorg in Hongarije in gevaar komt door de nieu
we vorm van toerisme. In verschillende Oos
tenrijkse laboratoria hangen al teksten in het
Hongaars en Tsjechisch die de 'beste buren'
verwelkomen. De bloedtoeristen krijgen tussen
de 150 en 300 schilling (25 tot 50 gulden) per
keer uitbetaald.
Weggelekte olie
bedreigt Alaska
FAIRBANKS Een natuurgebied
zestig kilometer ten zuiden van Fair
banks in Alaska wordt bedreigd door
456.00 liter kerosine en dieselolie, die
na de ontsporing van een goederen
trein uit tankwagons zijn wegge
stroomd. Het ongeluk gebeurde toen
19 van de 68 wagons van de trein
met raffinaderijprodukten uit de
rails liepen. Zeven tankwagons
scheurden open, waarna de brand
stof in beverpoelen aan weerszijden
van de spoorbaan stroomde. Het
ruim 200.000 hectare grote natuurge
bied Minto Flats is een belangrijk
broedgebied van watervogels.
Tsjechische geheime dienst
en KGB achter revolutie
LONDON De vreedzame revolutie die in no
vember vorig jaar een einde maakte aan het
bewind van de orthodoxe communistische leiders
van Tsjechoslowakije, is georganiseerd door de ge
heime diensten van de Sovjetunie en Tsjechoslo
wakije. Dat blijkt uit een documentaire van de
BBC. Volgens de BBC hadden de leiders van de
KGB en de Tsjechoslowaakse dienst STB een
complot georganiseerd om de onbuigzame leiders
in Praag de laan uit te sturen. Zij waren van plan
een regering te vormen met hervormingsgezinde
communisten. De diensten hebben zich echter
verkeken op de ontevredenheid van het publiek,
dat van communisme in welke vorm ook niets
meer moest hebben. Het Tsjechoslowaakse parle
ment heeft een commissie ingesteld om de zaak te
onderzoeken.
O
{HANGHAI Er heerst grote bedrijvigheid tegenover
iet oude Cathay hotel, waar de swingende trombones
de beste jazzband van Shanghai de avond inluiden,
mannen en vrouwen, gekleed in de spijkerbroe
en t-shirts die universeel zijn voor de ontevreden
van de communistische wereld, verzamelen zich
de beroemde promenade langs de Huangpu rivier.
s^en nummer van New Kids
,efi the Block, een nieuWe tie-
'kjerband uit New York, knet-
>rt uit een draagbare casset-
v^speler. Bandjes en de laatste
elektronische snufjes uit
Jongkong verwisselen voor
jj-jrof geld van eigenaar. De
.emming is bedrukt en in
^vereenstemming met de ge-
^;age motregen en de grijze ge-
cl^els van de oude banken en
vlubs van de Internationale
Nederzetting, overblijfselen
de „stad van lol, gin en
s^zz" die Shanghai eens was.
Jen vergelijkbare groep 'mar-
hing altijd rond in
Park in Moskou in de
ujagen van Breznjev, Andro
en Tsjernenko.
feEr is geen toekomst hier",
egt Ken, een negentienjarige
Hij gaat zachter pra-
£n wanneer zes politieman
voorbijlopen, allen met
^K-47 geweren voor de borst
pekruist. „Ze zijn deze week
jf^p straat om elke onrust in de
L-'.iem te smoren, maar er zal
Di|een onrust zijn", aldus Kens
^Jietgezel. „De mensen zijn niet
e|ek. Ze wachten, zijn weer te
ruggegaan naar hun gewone
°ven en verdergegaan met
gjiun studie, zodat ze naar» het
jgtuitenland kunnen. Ze willen
V(iun leven niet voor niets
Zelfverbranding
voor consulaat
BEIJING Een 30-jarige
Chinees heeft zichzelf
vanochtend in brand ge
stoken voor het VS-consu-
laat in Shanghai. Hij
sprenkelde benzine over
zijn kleding en stak deze
aan. De politie doofde het
vuur met brandblussers,
maar de man had toen al
ernstige brandwonden op
gelopen. Hij werd afge
voerd in een politie-auto.
De man had volgens oog
getuigen al een tijd staan
wachten op de opening
van het hek van het con
sulaat, terwijl zich al een
rij van tientallen Chinezen
had gevormd die een vi
sum wilden aanvragen.
0^verhoop gooien".
;ei
gedrukte stemming
pp de vooravond van vier
jni, de dag dat het precies een
geleden is dat het leger
iloedig ingreep op het Plein
ran de Hemelse Vrede in Pe
ling, is de politie in Shanghai
jen 'voorjaarsschoonmaak' be-
jonnen -het handhaven van
le openbare orde en het
•erder sluiten van cafés en an
dere uitgaansplaatsen die nooit
helemaal verdwenen zijn, de
specialiteit van het Shanghai
uit de oude dagen.
Van de misnoegde jeugd tot de
zakenmannen die hun buiten
landse investeringen zijn
kwijtgeraakt; de stemming in
de grootste havenstad en het
commerciële hart van China is
er een van lusteloze berusting.
Bedrukt leeft het land toe naar
de verjaardag van het bloed
bad.
Hoewel Shanghai de bakermat
is van de communistische be
weging en de Rode Wachten
van de Culturele Revolutie, is
de stad eigenlijk een handels
stad. Het bleef er betrekkelijk
rustig in de dagen van het
Plein van de Hemelse Vrede.
De arbeiders in Shanghai slo
ten zich niet aan bij de protes
terende studenten, zoals in de
hoofdstad gebeurde. Zhu
Rongji, de burgemeester en
plaatselijke partijchef, wist
mogelijke steunbetuigers voor
de studenten te neutraliseren
door fabriekspersoneel te re-
cruteren om orde te houden.
De inwoners van Shanghai
zeggen dat het gebrek aan
openlijke steun ten onrechte
de schijn wekte dat er geen
sympathie was voor de studen
ten. Deze sympathie was er
wel en sloeg om in bitterdheid
en vervreemding, toen Peking
de tanks op de studenten af
stuurde. „Je moet bedenken
dat dit de hoogst opgeleide
stad in China is", zegt een
plaatselijke manager. „De
mensen weten precies wat er
gebeurd is op het Plein van de
Hemelse Vrede. Ze gaan ver
der met hun leven, maar ze
walgen van alles en zijn be
droefd. Je zult niemand onder
de vijfendertig met enige op
leiding vinden, die het sy
steem niet compleet afwijst",
zegt een man. Het politieoptre
den in 1989, zegt hij, heeft een
„vervreemde generatie" in het
leven geroepen, zoals de Cul
turele Revolutie eind jaren
zestig een „verloren generatie"
deed onstaan zonder universi
teitsopleiding.
Voorzichtig
Op de grauwe campus van de
Fundan-universiteit, wordt
hetzelfde gezegd, al zijn de stu
denten erg voorzichtig. Arres
taties, indoctrinatie, het gevaar
verraden te worden en de ge
dwongen dienst hebben slechts
de meest opstandige studenten
niet weten te intimideren.
Maar de opstandigheid is ge
bleven. In april, op de sterfdag
van de afgezette partijleider
Hu Yaobang, trommelden stu
denten een half uur lang op
metalen rijstkommen, in de
huidige situatie een gedurfde
De Amster
damse wet
houder Genet
onthulde gis
teren een
nieuw naam
bordje op de
Dam in Am
sterdam, dat
daarmee tij
delijk is om
gedoopt in
Plein van de
Hemelse
Vrede. Dit ter
nagedachte
nis aan de
bloedige on
derdrukking
van de op
stand op het
gelijknamige
plein in Pe-
king een jaar
m geleden.
9 foto:
dijkstra
protestactie. Het gerucht doet
de ronde dat voetzoekers ver
zameld worden voor de nacht
van drie juni.
De opstandigheid in de plaat
selijke universiteiten uit zich
ook door middel van satire, zo
als het overeerbiedig napape-
gaaien van de officiële lezing
van de gebeurtenissen op het
Plein van de Hemelse Vrede
en het versieren van de slaap
zaalmuren met portretten van
Mao. „Ze kunnen ons hier niet
voor straffen", zegt een stu
dent. „Hoewel ze weten dat
het spottend bedoeld is".
Met de orthodoxe houding van
de regering het afgelopen jaar
heeft een groep oudere, neo
conservatieve wetens
aan invloed gewonnen. Vol
gens een van hen, Xiao Gong-
qin, professor in de geschiede
nis en verbonden aan de Uni
versiteit van Shanghai, waren
de studenten misleid. „Ze had
den een mooie, puberale
droom. Ze dachten dat het
westerse systeem een jasje was
dat iedereen kan dragen".
Bamboesteigers
Hoewel de protesten in Shang
hai weinig doden tot gevolg
hadden, was de schok in veel
opzichten even groot als in het
meer idealistische Peking.
Shanghai was de stad die zich
het meest had vastgeklampt
aan de belofte van economi
sche hervormingen, en wilde
vechten voor haar oude rol als
de handelsgigant van het Azi
atische Stille Oceaangebied.
Zelfs vóór de protesten werd
het optimisme al gesmoord
door een van boven opgelegd
bezuinigingsprogramma dat de
levensstandaard van de inwo
ners van Shanghai aanzienlijk
verlaagde.
„Er is hier het gevoel dat
Shanghai er erg slecht afgeko
men is, omdat de toekomst van
de stad voor een groot deel af
hing van buitenlandse inves
teerders", aldus een plaatselij
ke diplomaat. Niets spreekt
meer voor zich dan de paar
moderne torenflats in bam
boesteigers die boven de lanen
en straten van de oude stad
uitsteken. Ze zullen waar
schijnlijk maar weinig buiten
landse huurders krijgen. De
hoop van Shanghai is de grond
ingeboord.
Er komt nog steeds buiten
lands geld binnen, maar wel
met enorme vertraging. Alleen
de Taiwanezen willen hun
geld nog graag steken in de
eens zo veelgewilde gezamen
lijke ondernemingen. Zelfs de
Japanners voelen volgens de
plaatselijke zakenlui de poli
tieke instabiliteit en houden
hun yen vast.
(c) The Times, Londen
RECHTSZAKEN
BEGONNEN
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN Zo'n tien
miljoen Britten weigeren
premier Thatchers contro
versiële nieuwe gemeen
tebelasting te betalen. De
eerste drie miljoen van
deze 'poll tax'-rebellen
worden vanaf vandaag
voor het gerecht gedaagd.
Verwacht wordt dat de recht
banken van Engeland en Wa
les ontzettend veel moeite zul
len hebben met deze klus.
Sommige experts voorspellen
dat de afwerking van alle pro
cessen wel zeventien jaar zal
vergen. Eén van de niet-beta-
lende rebellen is David Icke,
voorzitter van de Britse Groe
ne Partij. „Nog liever een ge
vangenisstraf dan dat ik over
de brug kom met de 342 pond
waarvoor ze mij een aanslag
biljet hebben gestuurd", zegt
hij. Dat bedrag schenkt hij aan
een liefdadige instelling.
In Groot-Londen weigert on
geveer een derde van de be
volking de poll tax te betalen.
Ten minste 2,6 miljoen man
nen en vrouwen zullen daar
voor het gerecht worden ge
daagd. Het zijn juist enkele so
cialistische districten van Lon
den, die doorgaans het meeste
geld uitgeven, die bijna op
zwart zaad zitten omdat zoveel
inwoners zich schuldig maken
aan het ontduiken van de ver
plichte gemeentebelasting.
Eén van deze districten is
Hackney, in Oost-Londen.
Daar ontving het gemeentebe
stuur tot nu toe nauwelijks een
kwart van de vier miljoen
pond die de eerste afbetaling
van de jaarlijkse 'poll tax' zou
moeten opbrengen.
Het nieuwe belastingsysteem,
dat in de plaats kwam van de
onroerend-goedbelasting,
dreigt dus een groot fiasco te
worden. Ook in Schotland,
waar de poll tax bij wijze van
proef een jaar eerder werd in
gevoerd, neemt de tegenstand
van de bevolking nog niet af.
Schotten die weigeren te beta
len krijgen bezoek van deur
waarders. Maar van tijd tot tijd
verhinderen demonstranten
de deurwaarders hun werk te
doen.
WASHINGTON Sovjet-
president Michael Gor
batsjov steekt tijdens zijn
)ezoek aan de Verenigde
_Jtaten veel energie in ont
kenningen dat zijn positie
eigen land ernstig ver-
wakt zou zijn.
tijdens een lunch in Washing-
met Amerikaanse be
onder wie Jane
en Henry Kissinger,
raègde de Sovjet-leider omstan-
lig uit dat alle huidige proble-
pen in de Sovjetunie onver-
lijdelijk zijn en door hem wa-
en voorzien. „Als ik het alle-
Jiaal opnieuw zou moeten
loen, zou ik het weer precies
doen", aldus Gorbatsjov.
Iprekend over de economi
sche en nationalistische crises
zijn land, zei hij dat „er nu
enmaal geen andere weg is
lan perestroika". Hij vroeg
lich af hoe iemand kan zeggen
lat Gorbatsjov zwak is komen
le staan „nu het perestroika-
Iroces zo duidelijk onderweg
De Sovjet-president zei vol
vertuiging voor een markte-
onomie te hebben gekozen,
foto: ap
omdat er op economisch ter
rein „niet zoiets bestaat als een
beetje zwanger zijn". Er is al
leen wel geduld nodig alvo
rens men rsultaat zal zien.
„Men moet nu eenmaal negen
maanden wachten om een ge
zonde .baby geboren zien te
worden".
Gokken
Het probleem is volgens Gor
batsjov dat de Sovjet-burgers
„in hun onschuld niet weten,
zoals de Amerikanen wel
doen, wat een vrije markt be
tekent. Zij denken dat het iets
met gokken te maken heeft.
Wij moeten van de grond af
aan beginnen". Gorbatsjov
waarschuwde in verschillende
contacten met journalisten dat
de VS niet moet denken dat
het met succes druk kan uitoe
fenen op de Sovjetunie omdat
het land en zijn leider ver
zwakt zouden zijn.
De gesprekken tussen Ameri
kaans president Bush en zijn
Russische collega, die morgen
eindigen, verlopen tot dusver
re in een uiterst hartelijke
atmosfeer. Doorbraken zijn er
echter nog niet te melden, al
lijkt het dat er in de Duitse
kWëstie enige beweging zit.
Dat is hard nodig, want voor
de Amerikanen wordt de im
passe steeds zorgelijker. Zij
vrezen dat de anti-NAVO-ge-
voelens in een herenigd en au
tonoom Duitsland zullen toe
nemen als de twee grootmach
ten onderling geen verminde
ring van hun militaire aanwe
zigheid in Duitsland overeen
kunnen komen. Washington
hecht sterk aan een zowel po
litiek als militair groot-Duits
NAVO-lidmaatschap omdat
het anders snel gedaan zal zijn
met het Atlantisch bondge
nootschap. De NAVO is Ame-
rika's belangrijkste instrument
voor blijvende invloed in Eu
ropa.
Sinds kort echter begint ook
de regering-Bush sporen van
twijfel te vertonen of de
NAVO nog veel tijd van leven
heeft. President Bush' veilg-
heidsadviseur Brent Scowcroft
erkende gisteren voor het
eerst dat het NAVO-lidmaat
schap voor Duitsland inclusief
het huidige Oost-Duitsland
„een vorm van belediging van
de volkeren van de Sovjetu
nie" is.
Waarnemers in Washington
zijn het erover eens dat alleen
nieuwe doorbraken een waar
achtig succes voor de top zou
den betekenen. Zo'n door
braak is behalve in het Duitse
vraagstuk ook twijfelachtig in
de handelsrelatie tussen de VS
en de Sovjetunie. Ondanks al
hun hartelijkheid ligt er tussen
beide staatshoorden een grim
mig geschil over de verbinding
die Washington wenst te leg
gen tussen haar economische
betrekkingen met Moskou en
de bereidheid van de Sovjet
regering de Baltische staten
onafhankelijkheid te verlenen
en alle Sovjet-burgers de wet
telijke vrijheid te geven naar
het buitenland te reizen.
Alleen als Gorbatsjov op die
terreinen belangrijke beloften
doet, wil Bush de Sovjetunie
tot 'meest begunstigde han
delspartner' verheffen en
daarmee verlaging van in
voerheffingen op Russische
produkten invoeren.
Morgenmiddag zetten Bush en
Gorbatsjov hun gesprekken
voort in het presidentiële bui
tenverblijf Camp David. Zon
dag en maandag brengt het
echtpaar Gorbatsjov nog be
zoeken aan Minneapolis en
San Francisco, waar ze Ameri
kaanse zakenlui en weten
schappers zullen ontmoeten.
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
DE TERUGKEER VAN PEER DEN SCHUYMER
- Ondertussen verspreidt het eskader van Rob dood en
lerderf onder de Barbarijse zeerovers. Het geluk is met hem en
Ie chebeks, polacres en barca longuas - of hoe hun eigenaardig
lebouwde piratenschepen nog meer mogen heten - kunnen te
len de snelle, goed bewapende Hollandse schepen weinig uit
lichten. De ruimen van ,,'t Seepaert" vullen zich met gevange
nen, die Rob tegen christenslaven wil ruilen. Dit leven bevalt Rob
pest, al zijn er ogenblikken, waarop het hem vreemd te moede is.
Vant wie is hij nu eigenlijk: kapitein Rob van de „Vrijheid" of
Robert Janszoon? En wanneer htj op een avond naar kooi gaat,
meent hij vreemde stemmen te horen. Tegelijkertijd krijgt hij een
onweerstaanbare trek in een pijp tabak. Nu, dat is te verhelpen;
zijn nieuwe kajuitsjongen legt altijd een gestopte gouwenaar
klaar en weldra dampt Rob er op los. Maar ai, wat krijgt hij nu
opeens een slaap! En roept daar iemand zijn naam? Onzin, wie
zou hem hier aan boord gewoon „Rob" durven noemen? Rob
legt zijn pijp weg, geeuwt en strekt zich uit in zijn kooi.
Veto VS over
VN-missie naar
bezette gebieden
NEW YORK De Verenigde
Staten hebben vanochtend
hun veto uitgesproken over
een resolutie van de VN-Vei
ligheidsraad voor een missie
naar door Israël bezet gebied.
De resolutie voorzag in het
zenden van een uit drie leden
bestaande commissie van de
Raad om aanbevelingen te
doen voor de wijze waarop
besherming kan worden gebo
den aan de Palestijnen in de
bezette gebieden, de westelijke
Jordaanoever en de strook van
Gaza. De resolutie kreeg de
steun van alle overige veertien
leden van de Raad. De VS zijn
een van de viif permanente le
den die beschikken over het
recht van veto, naast de Sov
jetunie, Frankrijk, Groot-Brit-
tannië en China.
TOKIO Een aardschok
heeft vandaag gebouwen in
Tokio en omgeving doen be
ven. Er vielen geen slachtof
fers en er was nauwelijks
ving kwam overeen met zes op
de schaal van Richter en het
epicentrum lag op zee onge
veer 120 kilometer ten oosten
van Tokio.
De partnerorganisatie van de
Stichting Mensen in Nood in
Peru is begonnen met de hulp
verlening aan de slachtoffers
van de zware aarbeving die
het noorden van dit land
woensdag trof. Vanuit de
hoofdstad Lima zijn dekens,
voedsel en medicijnen verzon
den naar het rampgebied. De
goederen zijn onder meer af
komstig uit de voorraad die
door Mensen in Nood ter be
schikking is gesteld aan Peru.
Een medewerker van een lokaal radiostation in het noorden van
Peru verwijdert het uithangbord van de zender, nadat het ge
bouw is ingestort door een zware aardbeving. De aardbeving
kostte aan meer dan honderd mensen het leven. foto: ap
JERUZALEM De mis
lukte aanval van een
Palestijnse groep op de
kust van Israël is voor de
joodse staat opnieuw een
teken, dat de Palestijnse
Bevrijdingsorganisatie
(PLO) het terrorisme niet
heeft afgezworen. PLO-
leider Arafat beloofde in
december 1988 van terro
risme af te zien.
De Israëlische regering heeft
na de gebeurtenissen van
woensdag de diplomatieke
druk op Washington vergroot
om de dialoog met de PLO af
te breken. De belofte van Ara
fat het terrorisme af te zweren
en het bestaansrecht van Is
raël te erkennen waren des
tijds voor de VS aanleiding in
Tunis een gesprek met de or
ganisatie aan te gaan.
Arens, zei te hopen dat hij de
VS ervan kan overtuigen dat
de Amerikanen niet langer
met de PLO moeten praten.
Aan dat overleg is naar zijn
mening de basis ontvallen. Je
ruzalem wees woensdag Was
hington reeds op de betrok
kenheid van de PLO bij de op
het laatste moment verijdelde
aanslag.
Het Israëlische leger doodde
vier guerrillastrijders en nam
twaalf anderen gevangen bii
hun poging vanuit zee bij Tel
Aviv aanvallen uit te voeren.
Door het ingrijpen van het le
ger werd een bloedbad onder
badgasten aan het strand voor
komen.
Palestijnse leiders in de 'door
Israël bezette gebieden, die in
hongerstaking zijn, namen di
rect afstand van de aanval op
de Israëlische kust. Eén van
hen, de filosoof Sari Nussei-
beh, noemde die „een fase die
wij steeds hebben proberen te
gen te houden". Hij herinner
de eraan dat de PLO het ge
bruik van vuurwapens bij de
intifada, de Palestijnse volks
opstand tegen de Israëlische
bezetting, heeft verboden. „Ik
hoop dat de PLO niet op die
beslissing is teruggekomen",
aldus Nusseibeh. De in Oost-
Jeruzalem verschijnende
krant Al Fajr, die op de lijn zit
van de Arafats Al-Fatah, leek
met de aanval in te stemmen.
De gedode strijders waren vol
gens een grote kop op de voor
pagina 'martelaren'.
De aanval van woensdag werd
uitgevoerd door het Palestijnse
Bevrijdingsfront (PLF). Deze
kleine, in Baghdad gevestigde
groepering behoort tot de PLO
en staat onder leiding van Abu
Abbas. maar PLO-leider Ara
fat heeft er geen zeggings
kracht over. In Baghdad ver
klaarde hij dat de PLO niets te
maken heeft gehad met de
guerrilla-aanvallen. Het PLF
liet gisteren vanuit de Iraakse
hoofdstad weten dat het meer
gewapende aanvallen zal uit
voeren.
