e kortste Nederlandse gedichten ARDE KROKODILDE s\ Nieuwe uitgaven van Alberto Moravia Jane Fonda leert De Niro lezen Madonna speelt de rol van zangeres Hollywoodmagie werkt niet bij drie generaties dieven „Jazzmuziek moet injectie krijgen" iina i vl .BOEKEN ÊeidóeSou/umt vrijdag 25 mei 1990 pagina 17 len ge- fine 2,5 ren dus is: ge- ïgeveer aantal Tien en ie bloe ens en litelijke 1 bollen idje ho t totale 5 enige guldens in eens ;r een igt Poot, Hij is dood" De Nederlandse gedichten. Sa- steld door Robert-Henk Zuid- itgave Veen. Prijs 14,90. de titel „Hier ligt Poot/ dood" stelde Robert- Zuidinga een boek sa- waarin een verzameling le kortste Nederlandse iten uit verleden en he- /anaf de oudste Neder- tekst, bij elke scholier scholier hopelijk nog be- als „Olla vogala..." tot s als Judith Herzberg en Deelder, altijd zijn er orte versjes geschreven irmaak maar ook vaak ing van de lezer. Door staat het nonsensicale In de bijna 250 pagi- lëzie van dit boekje, met ce bladzij meestal wel edichtjes, vindt de lezer ;en standaardkollektie, lassiekers bijeen eigen- ïr als opening van Drs. tekstje: „Klein?/0ch.../ 'och?/", dat boven de ng van Zuidinga staat. 1 beschouwing gaat hij in op het auteursschap Godfried Bomans: ,,lk wou dat ik twee hondjes was".FOTO: pr van het beroemde versje, dat hij koos als titel voor zijn boek: „Hier ligt Poot./Hij is dood". Wie was het? Jacob van Len- nep of De Schoolmeester? Of een ander? Sommige dichters komen op vallend vaak voor in het boek je. Jean Pierre Rawie bijvoor beeld („De meisjes van Hooge- zand/die zijn charmant,/maar die uit Kortenhoef,/oef!/") K. Schippers, merkwaardig ge noeg Gerrit Achterberg, Ivo de Wijs, Jan Boerstoel dus ook, in combinatie bovendien met Drs. P., Gerard Reve en Mul- tatuli, Kees Stip, Huygens, Bredero en Cats, Buddingh" en K. Schippers. De laatste met een tweeregelige klassie ker bijvoorbeeld. Titel: „Bij Loosdrecht". Tekst: „Als dit Ierland was,/zou ik beter kij ken./" En behalve al die vele non- sens-poëzie ook ernstige, van wijze vaderlandse zedemees- ters. Zoals Hiëronymus van Alphen („Mijn speelen is leer- en, mijn leeren is spelen...") Jan Luyken en nog wat ande ren. Maar ze blijven in de minderheid. Gelukkig maar. Tussen al dat moois kom je op de tachtigste bladzij het ge dichtje „Spleen" tegen, waarin Godfried Bomans deze vier re gels onvergetelijk maakte: „Ik zit mij voor het venster glas onnoemlijk te vervelen. Ik wou dat ik twee hondjes was, dan kon ik samen spelen". En dan is een van de groot meesters op dit wapen van het korte vers hier nog niet ge noemd, al komt hij terecht volop in Zuidinga's boekje voor. Daan Zonderland na tuurlijk. Eén voorbeeld maar: „Een kangoe roeide door een vaart Waar een kroko dilde, Toen een zwaarbehaarde bok Van de kade gilde: Waarheen is mijn lief ge vlucht? Waar is mijn Mathilde?" Doch de kangoe roeide voort En de kroko dilde". Maar dat kende u natuurlijk al. Zoals u ook dat versje van Bomans herkende. Want daar mee is natuurlijk nog een aar dig aspect van Zuidinga's boekje aan de orde: het is één groot feest van herkenning voor degene die houdt van poëzie. En dat is natuurlijk wel erg plezierig. JAN VERSTAPPEN FOTO: ANP Alberto Moravia: „De conformist", prijs 32,50; „De reis naar Rome", prijs 34,50; „De villa van de vrij dag", prijs ƒ5,-. Uitgaven van De Wereldbibliotheek. De grote Italiaanse roman schrijver Alberto Moravia is nu boven de tachtig, maar hij schrijft nog steeds. Zijn Neder landse uitgever, De Wereldbi bliotheek, haalde hem onlangs naar Nederland in verband met uitgaven van vertalingen van zijn werk. Daaronder was zelfs de wereldpremière van een van de verhalen uit zijn bundel, die te verschijnen staat in Italië. Door bemoeienis van een vriendin van Moravia, een Ne derlandse journaliste en ver taalster in Rome, kon De We reldbibliotheek komen met de eerste uitgave van de novelle „De villa van de vrijdag", die in een beperkte eenmalige uit gave in de boekhandel ligt. In dit boekje van vijf gulden vindt de lezer ook nog een korte biografie en literaire kenschets van Moravia. Twee andere romans van zijn hand nam deze uitgever in het fonds op: het beroemde boek met de titel „De conformist", uit 1951, dat mede bekend werd door de prachtige verfil ming van Bernardo Bertolucci, met Jean-Louis Trintignant als Marcello, de in totale ver warring geraakte man, die al lerlei rechtvaardigingen zoekt voor de grote morele fouten die hij verplicht is te maken. Het tweede boek dat door De Wereldbibliotheek van Mora via gebracht wordt, is „De reis naar Rome" uit 1988, waarin de terugkeer van een twintig jarige man naar Rome een reis wordt naar de diepten en raadsels van zijn verleden en identiteit. Deze twee boeken horen bij de zeven vertalingen van werk van Moravia in het fonds van De Wereldbiblio theek. Daar hoort ook Moravi a's debuut uit 1929 bij, „De on verschilligen". Het nieuwe verhaal van Mora via is in hoge mate typerend voor deze auteur. Hoofdper soon is een intellectueel, al weer een schrijver, gewikkeld in een erotisch probleem. Dit maal gaat het om een scenario schrijver, die de zomermaan den doorbrengt in een bad plaats, in de buurt van de va kantie-woning van een filmre gisseur, met wie hij dagelijks een aantal uren werkt aan de voorbereiding van een script voor een komende produktie. Hij is in het gezelschap van zijn vrouw, maar die verlaat hem in het weekeinde om veertig kilometer verder haat minnaar op te zoeken. De sce nario-schrijver gaat akkoord met dit arrangement. De relatie tussen zijn vrouw en haar minnaar blijkt echter kanten te krijgen, op het vlak van sado-masochistische sexu- aliteit, die de hele zaak onder hoge druk zetten. Daardoor breekt de vrouw met die min naar en voegt zich weer geheel bij haar man. Maar de proble men tussen hen zijn niet over brugd. Ze verwijt hem ergens dat hij alles uit wil leggen. „Alles wil definiëren, alles helder en rationeel maken. Maar zo zit de wereld niet in elkaar. Alles is duister en, zo je wil, gek", zegt ze tegen hem. Hij probeert te analyseren wat de gevoelens betekenen, niet alleen de zijne, ook die van haar. Aan het slot merkt de verteller over hem op: „Mis schien had hij ook zelf niet ge merkt dat hij van het ene ge voel was overgestapt op een ander dat er van verschilde en er zelfs aan tegengesteld was, dat hij buiten de waarheid van de liefde verzeild was geraakt tussen de duistere sofismen van de haat". En dat is in he vige mate een karakteristieke Moravia-zin. Zo schuift de hoofdpersoon in „De conformist" steeds van ge voel naar ander gevoel en te rug, waardoor hij niet goed in staat is te blijven analyseren wat hem beweegt en de more le juistheid van zijn keuzes en daden te beoordelen. Al denkt hij zelf meestal van wel. Waar liggen de grenzen van de ge voelens en waar liggen die van de rede? Het werk van Mora via raakt steeds aan die vra gen. Met deze nieuwe uitgaven van Dde Wereldbibliotheek is het beeld van Moravia voor de lezer weer gedetailleerder en dieper. JAN VERSTAPPEN Rljnsp Warm 1*1 WW bruidspaar 71 {kanta »j°£k moeizaam in. Aanvrl o?gingngdferhaal 9441 (ma. .00-14.001 ENTELEF< 16.0d >ijnen en Jaap Voerman, illere: Hoera voor het Uitgeverij Novella •t. Prij» 14,90. t/nkt een gat in de markt, afspraaklovella Uitgeverij in antrum Mtfoort heeft aangeboord 2195"^G a bundel „Hoera voor hof spre«'dsPaarVoor veertien 111506. Si negentig heb je daar- 53, spreën patent cadeau te pak- DL_tel. H^raarmee je verrassend loek komt op de eerste bruiloft, waar je aan- aelijk Wefeid dringend gewenst noodsitu eens geen pindastel, SSSifl™* verzilverde theele- EN DISCI°f pg>" e" gaatjes, ijEiT —(aar blijkt het gelukkige foor zolang het duurt) al - Hoge Rilbedolven te zijn, voor- m?7u 14I h°ge 'ja'-woord er goed 11 uit was. ;end boekje lijkt der- lOUW vèen schot in de roos (of ren: SJf' 1 andere corsage) te zijn. n Tel 32ïoor ^et bruidspaar dus, IMATIEDI|kende de ondertitel „de 3iden. Teli verhalen over de Hulp enjag" onder zijn feestelijk- dlsch en n^e omslag nog even verzekeril uur* elke p houdt. )0 u. wringt op dat punt de LIGÈRS hoen, die de samenstel- t 1, Alpheihnda Meijsing en Jaap 33033. Bekn jg jezer aanreiken. ?ertfjde'lijkfelectie, die ze gemaakt lien wordt], zitten gelukkig ook ndere mornes zoals het sprookje ïlng en d'sproetenprinses" van TRALE Romans en de exoti- n. Tel. 14F1" telling over de storm van 9.00-jlasverkoper van Bertus ✓er vrijwillj Helaas zijn de echte èen perso|Verhaien met eeuwig- Tel: en volgen LIDO/STUDIO LEIDEN: 'Stanley Iris' met Jane Fonda, Robert de Niro Martha Plimpton. Regie: Martin Ritt. Robert de Niro neemt Jane Fonda op de fiets op weg naar haar leesplankje. Analfabetisme leek tot voor kort een probleem dat voor Nederland ver van ons bed lag. Tot er cijfers kwamen: 150.000 echte analfabeten, tus sen de 250.000 en de 300.000 semi-analfabeten en een groep van 500.000 volwassenen die duidelijk moeite heeft met de beheersing van de taal (partië le analfabeten). In de Verenig de Staten zou het zelfs om 27 miljoen Amerikanen van bo ven de zeventien gaan, die noch kunnen lezen en schrij ven. Tijd voor een speelfilm dus: 'Stanley en Iris'. Geïnspi reerd door het boek 'Union Street' van Pat Barker, scena rio van Irving Ravetch en Harriet Frank Jr. en geregis seerd door Martin Ritt. Dat laatste drietal had een vruchtbare samenwerking achter de rug met de Oscar winnende film Norma Rae'. In 'Stanley Iris' herken je hun goede gevoel voor gewone menselijke verhoudingen en een heldere blik op het Ameri kaanse arbeidersmilieu. Voor al om dat laatste mag je blij zijn, want het Amerika dat Hollywood op een presenteer blaadje de wereld rondstuurt is dat van de glamour öf de goot. Er tussenin lijkt niets te be staan. Ritt c.s. laten hier een beeld zien van een maatschap pij waar hard gesappeld moet worden, men het niet breed heeft en waar op sociaal ge bied wat van Europa geleerd zou .kunnen worden. Binnen die situatie wordt het pro bleem van het analfabetisme aan de orde gesteld. Via een liefdesreatie, hoe kan het an ders. Gelukkig niet zomaar een, want daarvoor zijn ma kers en hoofdrolspelers Jane Fonda en Robert de Niro ge woon te goed. Fonda speelt een weduwe, die nog volop treurt om haar overleden man en tijdens haar werk op de koekfabriek kok Robert de Niro ontmoet. Een vluchtige ontmoeting, die ge prolongeerd wordt. De Niro is charmant, aardig, maar hij haakt op allerlei momenten merkwaardig af. Dan blijkt dat hij iets verbergt: hij kan noch lezen noch schrijven, schaamt zich ervoor en leeft daardoor een kluizenaarachtig bestaan met zijn oudere vader. Hij wordt ontslagen wanneer zijn baas van dat gebrek op de hoogte raakt - te gevaarlijk op het werk - moet zijn vader in een tehuis doen, en ziet hem daar sterven. Geplaagd door wroeging, besluit hij schroom vallig voor hulp bij Jane Fon da aan te kloppen. Zij begint hem het Amerikaanse lees plankje in de keuken te onder richten en tegelijkertijd ont staat er - moeizaam, maar ge leidelijk - een verhouding tus sen beiden. in een speelfilm is niet het boeiendste dat je ie kan voorstellen en Robert de Niro verdwijnt met het alfabet dan ook nogal snel uit beeld om daar weer terug te komen wanneer hij het onder de knie heeft. Dat gaat een beetje erg vlug (het tijdsverloop is niet al te duidelijk aangegeven in de film), maar dan kunnen Fonda en de Niro tenminste verder met hun relatie. Het zijn beide topacteurs en de charme en nuances die zij aanbrengen maken 'Stanley Iris' een ge noegen om naar te kijken. Niet dat Fonda nu honderd procent overtuigt als meisje van Ver kade, daar blijft ze - hoewel zonder noemenswaardige make-up - toch iets te veel Hollywood voor meedragen. Maar de warmnte die ze wél op het doek zet, vergoedt veel. De Niro is erg knap in z'n schuchterheid en opvallend trefzeker in z'ri zacht-komi- sche momenten. Knallend vuurwerk hoef je van 'Stanley Iris' niet te verwachten. Daarvoor zijn re gisseur Ritt en de zijnen te in teger en ingetogen met dit ge geven bezig. Hun film is voor al sympathiek, warm, al is het wat gedempt van toon. Je mag als filmkijker blij zijn dat zij twee topacteurs konden vin den die een niet onbelangrijk probleem met hen in een amu sementsfilm wilden vertalen. Het is het 'Internationale Jaar van de Alfabetisering', dus ik geef hierbij graag het adres door waar de plaatselijke acti viteiten in dat kader gecoördi neerd worden: Goudsbloem laan 141, 2565 CR Den Haag. Tel. 070-3614938. BERT JANSMA Madonna: I'm Brealhleaa. Met o.a. Madonna (zang), Jeffrey Porcaro (drums), Guy Pratt (basgitaar) en Patrick Leonard (toetsen). WEA. Met het inhuren van popu laire artiesten voor het com poneren van filmmuziek, beleeft ook deze tak van de muziek-industrie gouden tij den. En toch is het resultaat maar zelden van een blij vend boeiende aard. De oor zaak is te vinden in het strakke keurslijf dat de com ponist zich moet aanmeten, de muziek en tekst moeten immers passen bij de beel den en het ritme van de rol prent. Daardoor hanteert de maker veelal een soort ver wrongen creativiteit en blijft het slechts bij vonkjes ter wijl het echt vuur zelden hoog oplaait. Wie een recent voorbeeld zoekt, moet naar de nieuwe elpee van Madonna luiste ren. De Amerikaanse zange res, die met haar 'Blond Am- bition Tour' in de voetspo ren van Kate Bush stapt, speelt op de langspeler de rol- van zangeres. Dat is niet zo vreemd natuurlijk, want 'I'm Breathless' werd geïn spireerd en bevat nummers van de film 'Dick Tracy', die in september zijn Europese première beleeft. Madonna speelt daarin, naast rokken jager Warren Beatty, de rol van nachtclub-zangeres Bre athless Mahoney. Wat de langspeler laat horen, is dat Madonna heel veel hooi op haar vork heeft genomen. En spelen in een film en een elpee opnemen, die op tijd klaar moest zijn voor de we reldtournee, is haar niet in de koude kleren gaan zitten. Het betekent dat een deel van de composities onder maats blijft, niet aan de stan daard voldoet die we inmid- dels van de zangeres zijn ge wend. Daarbij blijkt ook dat ze ei genlijk alleen haar eigen materiaal zou moeten zin gen. In de nieuwe versies van 'Like a Virgin' en 'Papa Don't Preach' is ze adembe nemend tijdens haar 'Blond Ambition'-concert. Dat valt van 'What Can You Lose' of 'Sooner Or Later' van de el- pee 'I'm Breathless' niet te zeggen. Schuld daaraan heeft ook de gekozen mu zieksoort. Het 'Dick Tracy'- verhaal is gesitueerd in de jaren dertig. Dat betekent dat ook een vleugje jazz in de muziek moest doorklin ken en dat is niet echt aan Madonna besteed. Daarvoor mist ze de benodigde soepele stembanden. 'I'm Breathless' levert dan ook een vreemde combinatie aan sferen op, die zowel haar talent als zangeres blootlegt als haar falende poging de jaren der tig muzikaal en vocaal, on danks het kinderstemmetje, nieuw leven in de blazen. Van de twaalf nummers ko men er drie uit de film (de echte soundtrack komt later uit) en werden geschreven door Stephen Sondheim, de anderen zijn veelal van de hand van Madonna en Pa trick Leonard, een gouden duo, dat met de vorige langs peler 'Like a Prayer' voor onvergetelijke momenten zorgde. Madonna, die na' drieeneenhalf jaar huwelijk met Sean Penn, momenteel een liefdesrelaties heeft met Warren Beatty, deelt de mi crofoon met hem in 'Now I'm Following You', een nummer dat vooral bewijst dat Beatty zich beter bij het regisseren en het spelen in films kan houden. Tm Breathless' is na 'Who's That Girl' Madonna's twee de soundtrack en daarmee de tweede dip in haar zo flo rerende carrière (waaronder twintig Amerikaanse top vijf hits), al blijft er bij haar laat ste werkstuk genoeg over eind om van te genieten. Toch houdt ze de ambitie een gevierde ster van het witte doek te worden. Ze speelt nu eenmaal graag an dere mensen, zo mag ook blijken uit haar 'Blond Am- bition' wereldtournee, die op 24 juli in de Rotterdamse Kuip staat. Voor dit gekostu meerde, muzikale bal werd de kleding ontworpen door Jean Paul Gauthier en ko men ook zevep dansers op draven, die aangevoerd door de 'hopeloze romanticus' Madonna, het publiek door verschillende stemmingen zullen voeren. Op 'I'm Breathless' echter doet de zangeres zo haar best het filmkarakter Breathless Mahoney te spelen, dat haar eigen unieke talenten, die haar in de jaren tachtig vol op in de schijnwerpers zet ten, worden onderge sneeuwd. En dat is jammer want de rol die ze speelt in 'Dick Tracy' is minder origi neel dan de blonde godin Madonna, die het publiek kent van platen als 'Like A Virgin' en 'True Blue'. HANS PIËT Madonna ...minder origineel... 'FAMILY BUSINESS' aarde in deze bundel naandag 1 talrijk vertegenwoor- 00-22.00. In de wegwerpvertellin- REN nie als ééndagsvliegen 20*00 u r rondJe hebben mogen teeg 2. li door de boekwinkel op jarde, dat ze daarna een leleidingaoood zouden sterven. hulpdienstlrcj gaat cjat njet Qp voor 2556 drama „Een feesteten- ji Simon Carmiggelt, dat bundel terecht voor het jewaard is. De meester- r op de vierkante centi- heeft zijn eigen zilveren 1 gevangen in een stille- pi zinnen, die alleen hij Irzinnen: wij bezochten ifé, waar wij vroeger twamen en dronken er fhtig een glaasje sherry. I bar leunde een kenne- !layboy en fluisterde one schuttingtaai in 'ldige oorschelpje van bi meisje. Zeg nu zelf: is ijen zin om spontaan van te worden? LEO THURING LUXOR LEIDEN: 'Family Business' met Sean Connery, Dustin Hoffman en Matthew Broderick. Scenario: Vincent Patrick naar zijn roman. Re- gie: Sidney Lumet. Ondanks drie acteursnamen van kaliber, een serieus te ne men regisseur (Sidney Lumet) en stof van dezelfde schrijver die eerder 'The Pope of Greenwich Village' leverde, is 'Family business' een film die nauwelijks meer levert dan vluchtig amusement. Grootva der Sean Connery, zoon Dus- tin Hoffman en kleinzoon Matthew Broderick lijken bij elkaar gebracht voor een kna leffect, 'Family business' le vert wat onregelmatig gebub- bel op: de magie van Holly wood werkt nu eens niet. Sean Connery speelt de Schot se emigrant Jessie McCullen, na de oorlog naar Amnerika gekomen voor een leven aan de verkeerde kant van de maatschappij. De zoon uit zijn huwelijk met een Siciliaanse (Dustin Hoffman) is na een jaar in het gevang respectabel geworden en heeft een bloei ende vleeshandel opgebouw. Diens zoon (Matthew Brode rick), uit zijn huwelijk met een joodse is de voorbeeldige Ame rikaanse 'college-boy': een ster in de biochemie en voorbe stemd voor een briljante car rière. De combinatie Schots, Italiaans en Joods is al een wat kunstmatige weerspiegeling van een stuk Amerikaanse so ciografie, de acteurs in de hoofdrollen (Dustin Hoffman slechts* acht jaar jonger dan 'vader' Connery) hebben qua stijl en aanwezigheid ook al niet bar veel met elkaar van doen. Ieder voor zich is goed, maar de vonken willen niet overspringen. Matthew Broderick is meer getekend door de ruige privé- visie op goed en kwaad van opa Sean, dan door de sloofse zakelijkheid van pa Dustin. Wanneer hij een aanbod (met dubbele bodem) krijgt om een miljoen dollar te verdienen met de kraak van een nieuw ondekte meststof uit een labo ratorium, kruipt zijn familie- bloed waar het niet hoort te gaan. Opa is 'in' voor de dief stal, pa gaat pas overstag wan neer hij ziet dat hij anders zijn zoon kwijtraakt en zo wordt de kraak een familiezaak. Waarbij een en ander fout gaat, de kleinzoon in de ge- DEN HAAG De Raad voor de Kunst pleit in een advies rapport aan minister d'Ancona van WVC voor een betere ho norering van jazzmusici en een actievere stimulering van de jazz door de Stichting Jazz en Geïmproviseerde Muziek (SJIN). „De stichting, die twintig jaar geleden een pio niersrol vervulde, is achter ge- beleven bij de ontwikkelingen in het Nederlandse jazz-le- ven", schrijft de Raad voor de Kunst Het advies volgt na klachten over de SJIN. De or ganisatie verdeelt de gelden vangenis belandt, opa zich voor hem opoffert en tijdens de -matige - oplossing van de problemen de bloedbanden tussen het drietal op een onge bruikelijke manier worden aangehaald. Wat 'Family busi ness' nu precies wil zeggen, wordt niet erg duidelijk. Lu met»1 film is geen zwarte ko medie, sentimentaliteit blijft gelukkig achterwege, maar daartussen zwerven de acteurs wat doelloos rond een paar aardige scènes. Waarbij Con nery de show en de sympathie steelt en de bebrilde Broderick opvallend overeind blijft. BERT JANSMA van het Rijk onder de prakti serende jazzmusici en zou hiermee direkt de sector moeten steunen, maar gaat door het leven als 'passief sub sidieloket'. Ook zou het uit voerende secretariaat veel ex tra werk doen voor het Am sterdamse BIM-huis, te veel, vindt nu ook de Raad voor de Kunst. Concreet stelt de Raad voor de Honoreringsnorm te verhogen van 370 naar 500 bruto per groep per optreden. Ook het totale subsidiebudget ten aanzien van de groepen zou moeten worden verhoogd. (ADVERTENTIE) SS BATENBURG FOLMER TEL. 070 - 398 93 94 VOOR EEN PERFEKTE VERHUIZING. NATIONAAL EN INTERNATIONAAL

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 17