Pretparken
mikken ook
op senioren
Als er hooggeëerd publiek is,
wordt een voorstelling gegeven
Yolk van laaf
KIOSKCIRCUS VAN BREMEN: EEN REIZEND MONUMENT
Voornaam
Kerk
Oudste park
Openingstijden en
toegangsprijzen
De Efteling in Kaatsheuvel is dage
lijks geopend van 10.00 tot 18.00
uur. Entree: ƒ21,- 65plussers
18,50, kinderen t/m 3 jaar gratis.
Tweedagen-kaart 35,-. NS-dag-
tocht nr. 1. Openbaar vervoer NS-
station Tilburg, bus 136 of 137.
NS-station 's-Hertogenbosch, bus
137.
Land van Ooit, Parklaan 40 in
Drunen (N.Br.) is dagelijks geo
pend van 10.00 tot 18.00 uur. En
tree: 14,- kinderen en 65plussers
12,-. kinderen t/m 3 jaar gratis.
"NS-dagtocht nr. 44. Openbaar ver
voer: NS-station 's-Hertogenbosch,
bus 100 of 137.
Familiepark Julianatoren, Amers-
foortseweg 35 in Apeldoorn is dage
lijks geopend van 10.00 tot 18.00
uur. Entree 10,-. Openbaar ver
voer: NS-station Apeldoorn, bus
102 of 104.
Kijk-, speel- en doepark Flevohof,
Spijkweg 30 in Biddinghuizen is
dagelijks geopend van 10.00 tot
18.00 uur. Entree 17,50, kinderen
vanaf 4 jaar 11,50. NS dagtocht
nr. 4. Openbaar vervoer. NS-sta
tion Harderwijk, bus 145.
Dolfinarium, Strandboulevard-
Oost 1 in HarderwijkSs dagelijks
geopend van 10.00 tot 18.00 uur.
Entree ƒ15,-, kinderen 4 t/m 11
jaar en 65+ 12,-. NS-dagtocht nr.
27. Openbaar vervoer: NS-station
Harderwijk, bus 107, 144, 145 of
147.
Attractiepark Duinrell in Wasse
naar is dagelijks geopend van 10.00
tot 17.00 uur, in zomervakantie tot
21.00 uur. Entree vanaf 4 jaar
14,-. NS-dagtocht nr. 31. Open
baar vervoer: NS-station Den Haag
CS, bus 90.
Ouwehands Dierenpark, Grebbe-
weg 109 in Rhenen is dagelijks geo
pend van 9.00 tot 18.00 uur. Entree
vanaf 4 jaar 15,50. NS-dagtocht
nr. 14. Openbaar vervoer: NS-sta
tion Rhenen, bus 50, 80 of 81.
Avonturenpark Hellendoorn, Lut-
tenbergerweg 22 in Hellendoorn is
dagelijks geopend van 9.30 tot
18.00 uur. Entree vanaf 4 jaar
16,75. NS-dagtocht nr. 38. Open
baar vervoer: NS-station Almelo of
Nijverdal bus 71 of 78.
ZATERDAG 19 MEI 1990 PAGINA 29
BIKKELHARDE CONCURRENTIESTRIJD
De Nederlandse pretparken trek
ken twintig miljoen bezoekers per
jaar. „Dat is heel véél voor een
land met vijftien miljoen inwo
ners", zegt Hans van den Berg,
voorzitter van de sectie dagrecre
atie van de Recron, de club van re
creatie-ondernemers. „Ter vergelij
king: de pretparken in West-Duits-
land - dat ruim vier keer zoveel
inwoners heeft - trekken veertig
miljoen bezoekers".
Maar die gloedvolle Nederlandse resul
taten zijn geen reden voor een juich
stemming. De markt.lijkt verzadigd. De
explosieve groei van de bezoekersaantal
len in de eerste helft van de jaren tachtig
is abrupt tot stilstand gekomen. De tien
tallen miljoenen die ook dit seizoen
weer in nieuwe attracties zijn geïnves
teerd, moeten er in de eerste plaats voor
zorgen dat de dagattracties niet achteruit
hobbelen.
Toch ziet Van den Berg mogelijkheden
om op langere termijn het aantal bezoe
kers met zo'n 25 procent op te krikken.
Hij denkt bijvoorbeeld aan de hogere
welstandsklassen („Die halen nu nog
hun neus op voor de pretparken; ze vin
den ze te ordinair"). Maar hij mikt
vooral op de vier miljoen 55-plussers.
„Jonge ouderen zijn weinig bekend met
pretparken. In de tijd dat zij jong waren,
bestonden dit soort attracties nog niet.
Ze zijn opgegroeid met wip en schom
mel. Ook toen hun eigen kinderen de
pretparkleeftijd hadden, was het aanbod
nog zeer beperkt".
Van den Berg verwacht niet dat de se
nioren zich massaal in strakzittende kar
retjes zullen persen om een dubbele
looping in een 'tornado' of 'python' te
draaien, of een wildwaterbaan te be
dwingen. „Maar de pretparken bieden
ook rustiger attracties, shows, restau
rants, terrasjes en dergelijke". Om oude
ren daar kennis mee te laten maken stelt
Van den Berg zijn eigen Avonturenpark
in Hellendoorn op alle woensdagen tot
eind juni gratis open voor 55-plussers
(legitimatie verplicht).
De nieuwste attractie van de Efteling: het
Volk van Laaf. De uitbundige huisvesting van
derzijd
dit sprookjesvolk kost vijftien miljoen.
De nieuwe investeringen in de pretpar
ken leiden hier en daar tot kleine prijs
verhogingen. Een kaartje voor een van
de grote parken kost dit seizoen gemid
deld 15 tot 20 gulden. „Als je door een
Nederlandse bnl kijkt is dat veel. Maar
het Europese prijsniveau ligt véél hoger.
In Duitsland betaal je gemiddeld 23 gul
den, in Engeland en Belgié vijfentwintig,
en in Frankrijk zelfs veertig gulden", re
kent Van den Berg voor. „Maar we
moeten ons niet uit de markt prijzen. De
inhoudelijkheid van de attracties moet
met de prijs meegroeien".
In de bikkelharde strijd om de gunsten
en guldens van het miljoenenpubliek
brengen de pretparken dit seizoen veel
nieuwe attracties in stelling. De Efteling
- met ruim twee miljoen bezoekers
onze grootste dagattractie - zorgt voor
het grootste nieuws: het Volk van Laaf.
De uitbundige huisvesting van dit crea
tieve en milieubewuste sprookjesvolk
kost vijftien miljoen. De bezoekers fiet
sen via een monorail door èn langs vijf
tien gebouwtjes, waaronder een bakkerij,
een molen en een brouwerij, bevolkt
door poppen die levenkracht putten uit
de techniek die ook in 'Fata Morgana' is
toegepast. Een bezoek kan worden be
klonken met de Laaf-dranken 'Lurk' en
'Limoen'.
Ook in het Land van Ooit viert de fanta
sie hoogtij. Nieuw in het park is de
UDO (Unexpected Digging Object), een
aardse variant op de vliegende UFO.
Het gaat om het aardschip 'Yurre', dat
- zo wil het verhaal - bij Nieuw-Zee-
land aan een reis dwars door de aarde
AUSTERLITZ - Als Hedy d'An-
cona zich behalve door koele cijfer
tjes en onwrikbare regeltjes ook
eens laat leiden door een gepast ge
voel voor romantiek zal zij niet
aarzelen om het familiecircus Van
Bremen financieel te steunen. De
minister van WVC is immers ver
antwoordelijk voor zowel de con
servering van monumenten als een
breed scala aan cultuuruitingen.
Het circus van meneer, mevrouw
en zoon Van Bremen mag je als
een monument beschouwen en
biedt vertier van de bovenste
plank. Het is het enig overgebleven
kioskcircus in Europa.
Het circus Van Bremen is gemaakt van
rood geverfd hout met als dakbedekking
een zeildoek en aan de blauwe voorzijde
de op een soort veranda geplaatste kas
sa, aan weerskanten waarvan witte hek
jes het opmerkelijke bouwsel vervolma
ken in een eind negentiende-eeuwse stijl.
Op de schotten eenvoudig getekende ta
ferelen uit de circuswereld. Binnen staan
smalle trapsgewijze bankjes in een cirkel,
de zandpiste omringend en aldus een
arena vormend.
Circusbaas Van Bremen is een beminne
lijke, bebaarde vijftiger met halflang
licht-golvend grijs haar en is gestoken in
een zwarte broek, blauwe jas, wit over
hemd en zwarte strik. Zijn vrouw Antoi
nette draagt een lange zwarte glanzende
jurk en de dertienjarige zoon Patrick is
verkleed als clown. Even voorstellen: de
eigenaars, bouwers, artiesten, directie en
boekhouders van het circus Van Bre
men.
Over zijn voornaam doet de heer Van
Bremen wat moeilijk. vHoezo voor
naam? Ik ben als Hendrikus gedoopt".
Roepnaam? „Directeur Van Bremen van
het circus Van Bremen". Mevrouw Van
Bremen: „Al dat gedoe met voornamen,
ik word daar niet goed van".
Over het circus kan Van Bremen nim
mer zwijgen. Die man werkt niet in een
circus, nee, hij is het circus. Verdiende
zijn sporen bij verschillende bazen, pak
te werkelijk van alles aan en kon ook al
les. Paarden dresseren? Geen probleem.
Goochelen? Deed-ie zo. Presenteren?
Ging hem gladjes af. En niet in derde
rangs circussen, hoor. Nee, de namen
die Van Bremen noemt zijn fameus.
Met zo'n schitterende schat aan ervaring
kon het niet uitblijven dat Van Bremen
voor zichzelf begon. Hij kocht wat er op
dat moment nog resteerde van het in
1880 in Parijs gebouwde hypodröme en
knapte in 1984 het 498 onderdelen tel
lende kioskcircus op, sindsdien zijn
trots, zijn lust en leven. Zelf omschrijft
hij zijn unieke bezit als een reizend mo
nument en vanwege de aanwezigheid
van een aantal dieren tevens als een le
vende expositie.
Het circus Van Bremen verzorgt het hele
jaar door voorstellingen, trekt door het
hele land en blijft soms wat langer op
een stek hangen. Dit seizoen hopen de
Van Bremens vooral in de schaduw van
de piramyde van Austerlitz de kost voor
zichzelf en hun menagerie te verdienen.
Of het circusbestaan voldoende ople
vert? Van Bremen: „Het zit in de fami
lie, ik kan en ik wil niet anders. Mijn
vrouw en ik zijn vijfentwintig jaar ge
trouwd en werken al vijfentwintig jaar
samen. Wij kunnen er van eten. Pakken
ook alles aan. Zijn de enigen die ooit in
een kerk optraden. Dat was in Amers
foort, op kerstavond. In het belang van
het circus moet je een beetje zakelijk
zijn. Maar de reacties van het publiek,
hè, die staan niet in de boekhouding".
Antoinette van Bremen: „Jammer dat
niet iedereen ons werk waardeert. Ne
derlanders kijken liever eerst de kat uit
de boom. Wees nou eerlijk, zeg nou zelf,
zoiets als circus Van Bremen kennen ze
toch niet meer. Natuurlijk is het een
monument, wij wachten al jaren op fi
nanciële steun. Alles wordt toch gesubsi
dieerd. Tegen ons vertellen ze alleen
maar mooie verhalen. Onbegrijpelijk".
Directeur Van Bremen: „Niet voor ons
zelf. 't Gaat er om dat dit laatste kiosk
circus behouden blijft. In 1945 waren er
nog elf, in 1959 twee en nu is er nog
maar eentje".
Is Van Bremen een idealist? „Je hebt
zwevende en nuchtere idealisten. Ik ben
een nuchtere idealist". Antoinette (weer
ietwat verbitterd): „Ach wat, idealist.
Het draait toch uiteindelijk allemaal om
de klamotten". Directeur Van Bremen:
„Werken met dieren op basis van ver
trouwen en natuurlijk aanleg is toch
eventjes iets anders dan op een knopje
drukken. Voor scholen verzorgen wij
speciale educatieve programma's. Vertel
len de kinderen over de beesten, hoe ze
worden gedresseerd, hoe fijn ze het bij
ons hebben".
Het circus Van Bremen komt ad hoc in
actie. Bij voldoende belangstelling dus.
Een kaartje kost drie en een halve gul
den. Zo kan het gebeuren dat een grote
groep bejaarden, voor koffie een busdag
tocht bij de Pyramide onderbrekend, be
sluit om als hoog geëerde aanhang van
directeur, Antoinette en Patrick van Bre
men op te treden. De gasten, niet allen
even stevig meer ter been, worden waar
nodig persoonlijk naar hun zitplaats ge
bracht. Uit de speakers schept een Sla
visch melodietje een melancholiek sfeer
tje en de harten van de vijftig 65-plus-
sers kloppen vol verwachting.
ponymaiko
Directeur Van Breemen: „Wij gaan het u
naar de zin maken met klassieke num
mers. Ik stel u voor aan clown August
en onze directrice". Applaus. Patrick
van Bremen en zijn moeder voeren de
act van de clown die niet kan rekenen
op: 2 x 2 5. De toeschouwers tellen
naar hartelust mee. Directeur Van Bre
men kondigt zichzelf en de pony Maiko
aan, echtgenote en zoon kijken toe. De
pony draaft zijn rondjes en kent het
klappen van de zweep van baas Van
Bremen, die in een nooit aflatende haast
bij elk nieuw nummer de attributen ver
wisselt. Zo moet de bok Doerak ('hij is
nu een jaar bij ons en al lang geen doe-
Directeur Van
Bremen met de
bok Doerak in zijn
negentiende-
eeuwse circus.
FOTO: PERS UNIE
rak meer') over een schuine balk lopen.
Doerak klaar, balk weg.
Met muziek van Procol Harum als bege
leiding tovert directeur Van Bremen ver
volgens onnavolgbaar een duif uit een
doos, een duif uit een vangnetje, een
duif uit een ballon. Onder zijn magische
handen verandert een duif in een konijn
en een andere duif in een gans. Minder
gesmeerd gaat het met de duivenrevue
van directrice Antoinette van Bremen:
de duifjes gehoorzamen niet goed, eentje
verdwijnt zelfs onder de banken en
wordt in zijn kuif gepikt door Patrick
begon, om bij toeval in het Land van
Ooit op te duiken. Daar priemt het ge
heimzinnige aardschip nu zeventien me
ter boven de grond uit. Aan boord be
vinden zich een kruidentuintje, huisapo
theek met tal van onbekende medicij
nen, kombuis met ruimtevoeding, nieuw
type toilet en een condensdouche.
De Julianatoren in Apeldoorn bestaat
tachtig jaar. 's Lands oudste familiepret
park omlijst dat jubileum met een aantal
nieuwe attracties: de 'Savage Steam Gal
lopers', een Engelse stoomcarrousel uit
1887; 'Kabouterwonderland', een
sprookjesattractie met pratende en musi
cerende bosbewoners; een zespersoons
supcrglijbaan en een reuzenrad, dat met
zijn 28 meter net zo hoog is als de be
faamde uitkijktoren die een fraai pano
rama over Apeldoorn en de Veluwe
biedt.
De Flevohof trakteert de jeugd op een
Avonturen-eiland, compleet met wes-*
tern-dorp. Het ligt midden in een zeven
hectare grote recreatiepias en is uitslui
tend via een pontje, hangbrug en stapste
nen te bereiken. Nieuw zijn ook het
doip 'Biggenbergen', waar varkens in
vrijheid leven en een Koetsenmuseum.
Het herbergt een grote collectie koetsen,
karren, sjezen en wagens in alle soorten
en maten. Er is onder meer een wagen
makerij te zien.
Het Dolfinarium in Harderwijk heeft
drie nieuwe ijzers in het vuur: een film
theater, waar de driedimensionale on
derwaterfilm 'Sea Dream' wordt ver
toond, een uit de kluiten gewassen bas
sin, met honderd roggen (familie van de
van Bremen, die nog twee keer de clown
zal uithangen.
Het als sensationeel aangeprezen hoogte
punt komt op naam van de zwarte kater
Oebelix. Hij presteert het om door een
hoepel met duiven te springen. „Kijk
eens hoe natuurlijke vijanden met eikaar
om kunnen gaan", zegt directeur Van
Bremen.
De kostelijke voorstelling met in de
hoofdrollen vader, moeder en zoon Van
Bremen, pony Maiko, bokken Reggie en
Doerak, de witte duiven en kater Oebe
lix, duurt bijna drie kwartier, is in alle
haaien) en een Opvangcentrum, waar
Rode-Kruishulp wordt verleend aan
aangespoelde en zieke dolfijnen.
Met een 'Play-Kwek-Show' haakt Attrac
tiepark Duinrell in op de play-back rage.
Bij de computergestuurde show treedt
het publiek als jury op. Nieuw zijn ook
het '3-Dimensionaal Film Theater' en de
'Aqua Shute', een 'droge' waterglijbaan.
Ouwehands Dierenpark in Rhenen
opende 'Casa del Loro'. Het is de eerste
aanzet van een Zuid-Amerikaproject.
Het bestaat uit een Mexicaans restaurant
en een museum met een expositie over
'de grootste, de dikste, de grijste: de oli
fant'.
De 'Tornado', een super-achtbaan met
een bloedstollende rechtstandige looping
en een kurketrekker, vormt de nieuwste
attractie van Avonturenpark Hellen
doorn. De 'Tornado' kan dit seizoen die
nen als symbool voor de halsbrekende
toeren die de dagattracties moeten uitha
len om de kassa te laten rinkelen.
AADSTRUUS
eenvoud hartverwarmend, ja, de serieu
ze inzet van de familie Van Bremen en
hun liefde voor het circusvak ontroeren.
Na afloop komen ze alledrie nog één
keer terug om met een diepe buiging de
'ovatie in ontvangst te nemen. Directeur
Van Bremen bedankt directrice Antoi
nette van Bremen en de clown August
(Patrick). Antoinette neemt dan de mi
crofoon in de hand, wijst naar haar man:
„Produktie en algehele leiding: Henri
van Bremen."
Zo heet-ie dus voluit, de directeur.
ROBIN BRUINSMA
CeidócSouACuit'
