„Frankrijk is geen anti-semitisch land" IE Kiest Gorbats jov voor democratie of dictatuur? wml( IRA eist aanslag op NAZI-JAGER EN ADVOCAAT SERGE KLARSFELD: Lerares mishandeld na les over racisme AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB >AG! MITENLAND QeidóaQowumt DONDERDAG 17 MEI 1990 PAGINA 5 fetoria schaft artheid in kenhuizen af ve rei de vo: i tere hebbei i dat eleon' door (hi ide he mijn ian anfcl meer „In 06 de tel ui. Hi ere Ei sr Stoi lat hie Westi van H ld vai ir draa VOO] natieke1J die lüï wint, st met t hun bben v gaa het Oi zet. Ze op ooit Nu (APSTAD In Zuid-Afri- is met onmiddellijke ingang apartheid in de meeste d gtsziekenhuizen afgeschaft, regering heeft besloten de beschikbare bedden in ziekenhuizen toegankelijk peten zijn voor mensen van 0, i rassen", zo zei minister n gezondheid en bevol- hi gsontwikkeling, Rina Ven- j, in een toespraak in het lement in Kaapstad. De re- ing maakt hiermee een ein- aan tientallen jaren van senscheiding in meer dan ziekenhuizen. Sommige tsziekenhuizen zijn mo- nteel alleen toegankelijk blanken, andere hebben gedeelte voor zwarten en gedeelte voor blanken, its een klein aantal is al itegreerd. In de meeste zie- huizen blijven veel 'blanke den' al jaren leeg, terwijl zwarte ziekenhuizen een tekort is. De. meeste iken zullen vooralsnog nig van de maatregel mer- omdat bijna negentig pro van hen gebruik maakt particuliere ziekenhuizen clinieken die veel te duur voor de zwarte meerder- van de bevolking. >j weid ^gevechten tussen zwarte en ike mijnwerkers in een dmijn in Welkom ten zui- van Johannesburg zijn blanken om het leven ge- ;n en werden twaalf rte mijnwerkers gewond. :e van hen verkeren in le- sgevaar. Volgens een rdvoerder van de Nationa- Bond van Mijnwerkers M kwam het tot gevechten at veiligheidsfunctionaris met rubberkogels en ngas het vuur opende op ïonstrerende zwarte mijn- kers. Bij de daarop volgen- jevechten vielen de slacht- rs. Volgens de woordvoer- betoogden de zwarte kom- tegen aanvallen door ike collega's omdat zij zich den met de kleuren zwart, >n en goud en speldjes van ANC droegen. yelkom, een bolwerk van *kaner nationalisme in nje Vrijstaat, heerst al eni- naanden een zeer gespan situatie, nadat een blanke j igheidsdienst op straat was patrouilleren. Zwarten zich „zonder geldige re- in de stad begaven wer- mishandeld en bedreigd, eactie daarop boycotten de ;veer 250.000 bewoners de zwarte woonsteden nu 'ekenlang de blanke mid- itand. Sinds maandag zijn Welkom speciale politie- heden aanwezig om een arsting van geweld te rkomen. oepen in oorkust muiten •jn hoger loon Pavel van )m va ID JAN In Ivoorkust is Er°zijriteren de spanning opgelo- •ma uit1 naar aanleiding van gewa lde acties van militaire re ten voor hoger loon. Daar- bezetten enkele honderden militairen onder meer de Tonale luchthaven van Ijan. De paramilitaire poli- laagde er later op de dag de recruten naar hun kazer- terug te drijven. ■n immissie onderzoekt ïkke - koeienziekte' zakei we ei ïsteden lamle NDEN De onrust in te li oot-Brittannië rond vlees, al g te neniet besmet met de 'gekke- -ienziekte', is zo groot dat landbouwcommissie eens bJ Lagerhuis gisteren heeft ekken 'l°ten een parlementair on- aisprerzoek in te stellen. „Wij ho- het orn de vrees weg te nemen, of, krom 'iet geval er sprake is van i probleem, de regering te 'ingen tot het nemen van jatregelen die de bevolking Elfust zullen stellen", aldus Wprty Jones, lid van de com- ■■jssie. De ziekte heeft schade- Ke gevolgen voor de runde- Oost-a1- staan zwak op hun be- Welkc# worden zelfs verlamd. raden'"Peerst grote angst onder de wraking dat de kwaal van hoofdPoed is op de kwaliteit van t stem»' v^ees en dat daardoor indi- Roemr de mens wordt bedreigd. LONDEN Het verboden Ierse Republi keinse Leger (IRA) heeft de verantwoorde lijkheid opgeëist voor de bomaanslag, giste ren, bij een trainingscentrum van het Brit se leger in de Londense wijk Wembley. Bij de aanslag kwam een Britse sergeant om het leven en raakte een ander gewond. Een Britse minister verklaarde dat Enge land een nieuwe „terreurcampagne" van de IRA te wachten staat. „Soldaten moeten erop bedacht zijn dat deze mensen echt overal kunnen toeslaan". De bom was bevestigd onder een legerbusje zonder kentekenen. De twee sergeanten waren net ingestapt toe de bom ontplofte. Maandag pleegde de IRA ook al een aanslag op een kantoor van het Britse leger. Studenten slaags Duizenden radicale stu denten hebben gisteren in minstens vijf steden in Zuid-Korea slag gele verd met de oproerpoli tie. De studenten eisen het vertrek van presi dent Roh Tae-woo, die nu twee jaar aan de macht is. In Kwangju, waar deze foto werd ge nomen, worden morgen nieuwe protesten ver wacht omdat dan de bloedige onderdruking wordt herdacht van de studentenopstand van 1980. Daarbij vielen toen honderden doden. FOTO:AP Staking ambtenaren Nicaragua voorbij MANAGUA De ambtenaren in Nicaragua hebben gisteren hun staking beëindigd na toezeg gingen van de regering dat hun salarissen zullen worden verdub beld. De stakers kregen van de onlangs aangetreden regering van president Violeta de Cha- morro verder de garantie dat wordt afgezien van tegenmaatre gelen als ontslag, waarmee eerder was gedreigd. De sandi- nistische ambtenarenbonden rie pen de staking vorige week uit om een salarisverhoging af te dwingen van 200% om de inko mens, met het oog op de enorme inflatie, op peil te houden. VS geeft twee miljard voor strijd tegen aids WASHINGTON De Amerikaanse Se naat heeft gisteren besloten de komende twee jaar 1,2 miljard dollar (ruim twee miljard gulden) uit te trekken voor nood hulp aan aidspatiënten in grote Ameri kaanse steden. Steden met meer dan tweeduizend aidspa tiënten kunnen rekenen op financiële on dersteuning. In de Verenigde Staten leden eind april 132.510 mensen aan aids. Meer dan de helft van de aidspatiënten is geconcen treerd in dertien steden, met New York, San Francisco en Los Angeles als trieste koplopers. In totaal zijn in de VS tot nu toe 80.799 aidspatiënten overleden. PARIJS „Carpentras heeft me niet echt ver baasd. Grafschendingen op joodse kerkhoven vin den regelmatig plaats. Ik was deze keer wel ge schokt door de barbaars heid. Meer van dit soort verschrikkingen zijn ech ter niet uitgesloten. De daders zijn immers uit op een zo groot mogelijk ef fect. Als de graven van Carpentras alleen met verf waren besmeurd dan had dat niet meer dan tien regels in de lokale krant gekregen". In zijn kantoor in een Parijse Rue la Boetie rinkelt de tele foon als een alarmbel. Serge Klarsfeld, de bekende Franse nazi-jager en voorzitter van de Stichting Zonen en Dochters van Gedeporteerden wordt niet alleen om zijn mening ge vraagd, maar moet ook heel wat mensen troosten. Onthut ste joodse vrienden vragen hem of het dan nooit afgelo pen zal zijn. Oude anti-semitische tenden- zen hebben in Frankrijk weer de kop opgestoken. In Carpen tras, maar ook elders werden graven geschonden en aan de universiteit Jean Moulin Lyon III - nota bene genoemd naar Frankrijks beroemdste ver zetsheld - blijkt een bolwerk van zogenaamde 'revisionis ten' te bestaan. Een groepje extreem-rechtse professoren, lid van het Nationale Front, besteedt een deel van zijn tijd aan het marginaliseren van het bestaan van de gaskamers, dan wel deze verschrikkingen op pseudo-wetenschappelijke gronden tot leugen te verkla- Tijdelijke wet „Mijn vrienden kunnen dat zeer moeilijk incasseren", zegt de 55 jaar geleden in Roeme nië geboren Klarsfeld: Zijn ei gen vader verstopte zijn gezin in 1943 in een kast, maar kwam zelf niet terug uit Auschwitz. „Dat die revisionis ten durven beweren dat onze ouders niet dood zijn! Mis schien is een tijdelijke wet no dig om paal en perk te stellen aan het revisionisme, totdat de nieuwe anti-racismewetten van kracht zijn. Er zijn gren zen. Als je niet iemand mag uitschelden voor smeerlap, dan moet het ook verboden zijn dat soort vuil te storten. Hun onzinnige beweringen doen de families van gedepor teerden enorm veel pijn. Zo lang er mensen zijn die daar onder lijden, moeten die be schermd worden". Een militant streven naar ge rechtigheid zit de Klarsfelds ingebakken. Beate Klarsfeld, Serges niet-joodse Duitse vrouw, haalde in 1968 de we reldpers toen ze de kandidaat voor het Duitse kanselierschap Kiesinger een klap in het ge zicht gaf vanwege diens nazi verleden. Samen met Regis Debray spoorden de Klarsfelds oorlogsmisdadiger Klaus Bar bie op, die in 1987 in Frankrijk werd berecht. Zoon Arno werd drie jaar geleden door lijfwachten van Jean-Marie Le Pen Le Pen in elkaar gesla gen, toen hij op een Front Na- tionale-meeting verscheen met een t-shirt waarop de provoce rende tekst 'Le Pen nazi!'. Beate werd vorig jaar Syrië uitgesmeten toen ze daar de uitlevering van de nazibeul Allois Brunner eiste. Serge Klarsfeld wijdde een zeer lijvig boek, 'Vichy-Ausch- witz', aan de omstreden hou ding -van de Fransen in de Tweede Wereldoorlog. Een bestseller is dat boek bepaald niet geworden, in tegenstelling tot heel wat andere oorlogs verslagen. „Het is een heel universitair geschreven ge schiedenisboek", verklaart de auteur. „Braudels geschiedenis over de Middellandse Zee is ook maar mondjesmaat ver kocht. Ik wil me niet met hem vergelijken, maar ook mijn boek had een beperkte oplage. In bibliotheken wordt het vaak door onderzoekers ge raadpleegd omdat ik veel fei- Lerares Christiane Guiard in het ziekenhuis, waar zij na haar mishan deling wordt de PARIJS Omdat ze tijdens een les maatschappijleer de ge beurtenissen in Carpentras aan de kaak had gesteld is een Franse onderwijzeres maan dagochtend door onbekenden het ziekenhuis ingeslagen. De 40-jarige Christiane Guiard, docente geschiedenis in Roy- an, nabij Bordeaux, werd in haar woning overvallen door twee gemaskerde mannen. De onderwijzeres werd in shock toestand opgenomen in het ziekenhuis. Direct na de les, zaterdagochtend, werd de lera res al telefonische bedreigd. Ze had de barbaarse grafschennis op het joodse kerkhof van Carpentras aangegrepen om de Verklaring van de Mensen rechten nog eens te behande len. Tijdens de wekelijkse vra gen aan de regering verklaar de onderwijsminister Jospin de zaak zeer hoog op te ne men. Een hoge ambtenaar van het ministerie van onderwijs heeft opdracht gekregen in Royan de lessen maatschappij leer voorlopig over te nemen. Premier Rocard heeft aange kondigd dat het politie-onder- zoeksteam dat de barbaarse grafschennis van Carpentras onderzoekt is versterkt. De po litie tast nog altijd in het duis ter over de identiteit van de daders, maar zoekt die in krin gen van extreem-rechts. Geen algemeenheid Ondanks alles moeten we niet schreeuwen dat Frankrijk een anti-semitsich land is, meent Klarsfeld. „Er zijn hier inder daad anti-semieten, maar dat is zeker geen algemeenheid. Ik zal de eerste zijn om aan te to nen hoezeer de Franse bevol king de joden in de oorlog heeft geholpen. Drie kwart van de Franse joden heeft het er levend afgebracht. Verhou dingsgewijs zijn er in Frank rijk veel minder joodse kinde ren gedeporteerd dan in ande re Europese landen, maar Vi chy had meer mensen kunnen redden door duidelijk en eerder 'nee' tegen de Duitsers te zeggen. 76.000 Levens heeft dat gekost. Maar geen land telt zoveel joodse overlevenden als Frankrijk. Uitgezonderd Bul garije, Denemarken en Italië, maar dat waren relatief kleine gemeenschappen. De publieke opinie in Frankrijk heeft de regering in Vichy opgelegd te stoppen met de massieve sa menwerking van Franse poli tie'. Dat was in september 1942, midden in de oorlog. Ik wil er mee zeggen dat de publieke opinie een belangrijke rol speelt in Frankrijk. De stille manifestatie van maandag in Parijs is in dat opzicht een keerpunt. Wat in Carpentras werd aangericht is unaniem verworpen. Alleen denk ik dat die collectieve verontwaardi ging pas echt effect zal hebben wanneer de daders gevonden worden. Anders houd je altijd iets van twijfel en kan Le Pen blijven volhouden dat het alle maal een provocatie was om hem in-een kwaad daglicht te stellen." Kennis Kennis van de feiten is vol gens Klarsfeld de beste reme die tegen geschiedvervalsers. „In de na-oorlogse jaren is in Frankrijk niet genoeg aange toond welke rol Vichy in het moordende anti-semitisme heeft gespeeld. De Fransen weten daar over het algemeen weinig van. Pas sinds een jaar of tien krijgt het aandacht en ik ben daar blij om. Spontaan en zonder Duitse druk vaar digde de Vichy-regering in ok tober 1940 een wet uit waarbij joden de media en overheids banen werd ontzegd. Dat moet niet verzwegen worden. Het is nooit te laat de publieke opinie te leren dat anti-semitisme be gint met woorden, beledigin gen. Daarna komen de beper kingen en afscheidingen en daarna vermoordt men de mensen". Persoonlijk is Serge Klarsfeld de laatste dagen niet meer be ledigd dan normaal. „Dat wil zeggen dat het hoogst zelden voorkomt. Ik ben bekend en ze zijn misschien een beetje bang voor me". Maar dinsdag was er weer een anonieme beller. „Ik heb tegen dat soort lui een uitstekend middel gevonden. Als ze be ginnen met schelden dan roep ik terug 'hou je bek, vuile rot jood'. Ze begrijpen er dan niets meer van en hangen meestal gelijk op". Duizenden inwoners van Tallinn, de hoofdstad van Letland, hebben zich aangemeld als vrijwilliger om de officiële gebouwen voortaan te beschermen tegen aanvallen van Russische immigranten. FOTO: AP MOSKOU De spanning in de Sovjetunie wordt zo langzamerhand om te snij den. Iedereen roept dat het zo niet langer kan. Het tijdstip is gekomen waarop Gorbatsjov zal moeten beslissen welke weg hij zal inslaan. Wordt het democratie of dicta tuur? In de Baltische republieken Estland en Letland begint de Russische minderheid het heft in eigen hand te nemen, met de bestorming van de parle menten eerder deze week. Nu is het wachten op gewelddadi ge confrontaties tussen Balten en Russen, die Gorbatsjov een aanleiding kunnen bezorgen om het Baltische gebied onder presidentieel bestuur te plaat sen. Dat zal het moment zijn waarop Gorbatsjov korte met ten kan maken met het Balti sche onafhankelijkheidsstre ven. Als Gorbatsjov de Balten niet vrij laat of terug in het gareel dwingt, dreigt anarchie. Rechtse krachten als leger, conservatieve politici zoals Je- gor Ligatsjov, maar ook Russi sche nationalisten, verenigd in lugubere organisaties als 'Pam- jat' en het 'Verenigd Arbei dersfront' (OFT), hebben alle maal hun eigen redenen om ontevreden te zijn met de hui dige situatie. Het leger klaagt over de 'glas nost', als gevolg waarvan ie dereen in de Sovjetunie weet hoe gevaarlijk de dienstplicht kan zijn voor Balten, Geor- giërs en andere niet-Russen. Jaarlijks komen tientallen jon- 'gens uit deze en andere repu blieken om het leven bij etni sche conflicten binnen het le ger. Gevolg: meer dan zesdui zend deserteurs vorig jaar. De hoge legerchefs willen niets weten van de alternatieve dienstplicht, die de Baltische republieken voor hun eigen jongens hebben ingevoerd en willen dat Moskou hier tegen met harde hand optreedt. Rusland Organisaties als 'Pamjat' moeten niets hebben van de mocratie, dus ook niets van Gorbatsjovs hervormingen. Hun standpunt verschilt met dat van het leger waar het gaat om het lot van de andere republieken: dat kan hun doorgaans weinig schelen. Hun motto laat zich het best aldus verwoorden: 'Russland Uber alles'. De nationalisten zijn lastig, maar niet op zo kor te termijn als het leger. Jegor Ligatsjov is nog steeds lid van het Politburo, dat nog steeds de feitelijke regering van het land is. Ligatsjov houdt niet op te verkondigen dat de overheid het laatste woord moeten houden in de economie. Hij staat voor een grote groep conservatieve ap- paratsjiki, die het liefst naar de schijnorde en -rust van de geleide economie zouden te rugkeren. Niet alleen deze apparatsjiki maar ook de armoe van het land weerhouden de huidige Sovjetleiding er steeds maar weer van eindelijk de grote stap naar de invoering van de markteconomie te wagen. Door dit geweifel voelt Gor batsjov nu ook de hete adem van links in de nek. Radicale economen zeggen dat het nu of nooit is: als de Sovjet-econo mie nu niet wordt bevrijd van de wurggreep van de ministe ries, is het te laat. De radicalen waarderen wat Gorbatsjov tot dusver tot stand heeft ge bracht, maar geloven dat hij aan het eind van zijn Latijn is. Voor jonge radicalen is Gor batsjov in wezen ook een ap paratsjik, die het systeem dat hij met de paplepel ingegoten heeft gekregen, nooit meer echt zal kunnen afschudden. Middenkoers Gorbatsjov probeert intussen een middenkoers te varen, maar in dat centrum bevindt hij zich nagenoeg allèen. De Sovjet-politiek is extreem ge polariseerd, met in het midden nauwelijks een groep waarop Gorbatsjov kan steunen. Con clusie: om zich te handhaven zal hij partij moeten kiezen. Van links en rechts wordt er aan Gorbatsjovs positie ge knaagd en de eerste tekenen van zwakte zijn dan ook al zichtbaar geworden in het re cente wetsontwerp dat belaste ring van de president straf baar stelt. Zelfs van de zijde van Gorbatsjóv-aanhangers in Moskou vallen afkeurende ge luiden te horen, om over de briesende reactie van radicale oppositievoerder Boris Jeltsin maar te zwijgen. Met Jeltsin krijgt Gorbatsjov nog genoeg te stellen, als deze voormalige geestverwant, maar nu bittere tegenstander van de Sovjet leider, tot president van de re publiek Rusland wordt geko zen. Deze republiek heeft sinds kort een eigen parlement die gisteren aan haar ope ningszitting is begonnen. Ver kiezing van een Russische pre sident prijkt boven aan de agenda en staat een dezer da gen te gebeuren. Jeltsin is een van de grootste kanshebbers. Rechts of links Welke weg Gorbatsjov ook inslaat, rustiger zal het er in het land hoe dan ook niet op worden. Kiest hij voor rechts, dan maakt hij korte metten met het Baltische onafhankelijk heidsstreven. In dat geval zul len de Balten moord en brand schreeuwen en heeft de Sov jetunie nieuwe concentratie kampen nodig. Het leger, de Binnenlandse Veiligheidstroe pen en de KGB krijgen hun oude rol terug. Dat is nodig om iedereen die nu vrij uit zijn mening geeft, tot zwijgen te brengen. Bij dit scenario past het einde van de detente en de verslechtering van de verr standhouding met het Westen. Kiest hij voor links, dan laat hij de Baltische landen vrij. Onmiddellijk zal Georgië staan te trappelen om de Sov jetunie de rug toe te keren, ge volgd door een republiek als Moldavië en - wat voor Mos kou regelrecht rampzalig zou zijn - wellicht ook de Oekrai- ne. Gorbatsjov voert dan ook een markteconomie in en laat de prijzen los. Armoede, sta kingen, sociale onrust zijn het onvermijdelijke eerste gevolg. De conservatieven en het le ger zullen elkaar vinden in hun wens om de 'orde te her stellen'. Het gevaar van een staatsgreep is niet denkbeel dig. Niet kiezen betekent strijd met links en rechts tegelijk. Het enige wat Gorbatsjov dan rest, is proberen zelf in het zadel te blijven. Dat wordt dan een doel op zich. De Sovjetunie blijft in dat geval een stuurloos schip, dat een onbekende koers vaart, die door niemand is gekozen. DE TERUGKEER VAN PEER DEN SCHUYMER n prota 2 strucj ebroken i ussischÉ Rijkf Gra )osteurï J96 Het roversnest Paré op de Marokkaanse kust is een ster- p vesting aan een grote baai, omgeven door hoge bergen. In de laai liggen verscheidene schepen voor anker: galeien, galjassen, jnkele driemasterschepen. Het is reeds donker, wanneer de loot van Robert Janszoon de haven nadert. De maan schijnt en e wacht op één der kantelen ziet uit de verte de schepen nade- >n. Kan het Peer de Schuymer zijn? Of zijn het vijandelijke shepen? Aha, het moet Peer zijn, want daar flikkert het licht van H schot. Nog eens en nog eens. Ja, ja, het komt Rob nu goed te pas, dat hij het journaal van Peer zo goed heeft bestudeerd; op de laatste bladzijde van het dagboek immers stond, dat een salvo van vier en daarna nog een van drie het afgesproken sig naal zou zijn voor de wacht. Rustig zeilt hij verder. Maar op schootsafstand laat hij zijn schepen dwars draaien. Scherp ziet de wacht toe. Waarom, zeilt Peer de haven niet binnen? Bete kent het toch onraad? Is er verraad in het spel? De wacht neemt geen risico en snelt naar het paleis van Mohammed Bey. Sombere gezichten President Gorbatsjov en mede Sovjet-leider Anatoli Lukianov kijken niet bijster opgewekt tij dens de eerste zitting van het democratisch gekozen parle ment van de Russische Federa tie. Daar was ook alle reden voor, want pogingen om Alexander Vlasov gekozen te krijgen tot president van 'Rus land' leden gisteren verrassend schipbreuk. Vaslov, momenteel premier van de Russische Fede ratie, wordt algemeen gezien als de kandidaat van Moskou. Hij zal het nu, na een debat, offi cieel moeten opnemen tegen de radicaal Boris Jeltsin. In het de bat moet Vlasov eerst verant woordelijkheid afleggen voor de economische moeilijkheden waarmee de republiek kampt. Het is overigens nog lang niet zeker dat Jeltsin het daarna wel van Vlasov kan winnen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 5