orbatsjov veegt verzoek
^Baltische staten van tafel
Aoeiendolheid zaait paniek in Engeland
Transen zijn
woedend op
haatzaaier'
^e Pen
Roemeense oppositie
toch in verkiezingen
V.»
Tsjechoslowakije
gaat gebukt onder
toenemend geweld
AGO UITENLAND
CeidóeSouTtmt
DINSDAG 15 MEI 1990 PAGINA 5
BUKAREST In Roemenië hebben de drie grootste op
positiepartijen besloten toch aan de verkiezingen op 20
mei deel te nemen.
Ze willen zo voorkomen dat het land afdrijft naar het totalita
risme, zo meldden zij gisteren in een gezamenlijk communiqué.
De Nationale Boerenpartij, de Nationale Liberale Partij en de
sociaal-democraten blijven in de verkiezingsrace én in het
voorlopige parlement om de „ware wil van de kiezers" te beli
chamen. Eerder dreigden de drie „historische" partijen de ver
kiezingen te boycotten, omdat hun bijeenkomsten steeds wer
den verstoord door aanhangers van het regerende Front van
Nationale Redding.
Junglecommando biedt
ruimte voor overleg
PARAMARIBO Het Junglecommando
heeft een „uitvoerbaar" voorstel gedaan om
het vredesoverleg met de Surinaamse rege
ring te hervatten. Dit heeft de voorzitter
van het Surinaamse parlement, Jaggernath
Lachmon, gisteren in Paramaribo ver
klaard. Het Junglecommando wil aanpas
singen doorvoeren in het Akkoord van
Kourou.
De parlementsvoorzitter wilde niet aange
ven wat de verlangens inhouden, maar zei
wel dat zij betrekking hebben op de ont
wikkeling van het binnenland. De vredes
onderhandelingen raakten eind maart in
het slop nadat Brunswijk en tien van zijn
mannen door legerleider Desi Bouterse
werden gearresteerd.
lesprekingen ANC
militairen
did-Afrika
51)
AAPSTAD Een delegatie van het
jjdafrikaanse leger zal binnenkort
de Zambiaanse hoofdstad Lusaka
rleg voeren met de anti-apart-
jdsbeweging ANC. Volgens Nic Do
ne van het Instituut voor een Al-
natieve Democratie in Zuid-Afrika
iASA) zullen 45 militairen, acade-
ci en politici voor het eerst met het
[C van gedachten wisselen over de
komst van het leger in Zuid-Afri-
De delegatie uit Pretoria mag ove-
ens geen besluiten nemen daar zij
en officieel mandaat heeft van het
nisterie van defensie.
Dem jan juk vecht
veroordeling aan
JERUZALEM Yoram Sheftel, de Is
raëlische advocaat van de wegens oor
logsmisdaden ter dood veroordeelde
John Demjanjuk, heeft gisteren in ho
ger beroep aangekondigd dat het vonnis
van zijn cliënt op tien punten wordt
aangevochten. Sheftel meent dat de drie
leden tellende rechtbank, die Demjan
juk in april 1988 ter dood veroordeelde
„bevooroordeeld" was. Hij wees op de
omstandigheid dat de rechters dagelijks
kranteknipsels over het proces onder
ogen hadden gekregen met koppen als
'Confrontatie met de beul'. Het hoger
beroep van Demjanjuk begon gisteren.
Als het wordt afgewezen wacht hem de John Demjanjuk bij het begin van zijn hoger beroep in Jeruzalem,
strop. FOTO: AP
leks
irden
nad
Het
t ech
tekst
:rica
niet
PRAAG Zes maanden
na de vreedzame val van
de communisten begint de
„fluwelen revolutie" van
Tsjechoslowakije alsnog
gewelddadig te worden.
Een golf van misdaad
overspoelt het land, nu
door de groeiende armoe
de een nieuwe berooide
onderklasse dreigt te ont
staan.
Het aantal moorden, ver
krachtingen, inbraken en be
rovingen in Tsjechoslowakije
is drastisch toegenomen. In het
land waar eens de onderdruk
kende hand van de totalitaire
staat de criminaliteit onder
controle hield, is met grote ge
schoktheid gereageerd op de
misdrijven.
Een van de ergste gevallen is
dat van een zeven maanden
oude baby, die seksueel mis
handeld en gedood is door een
man die was vrijgekomen
dank zij de door president Va
clav Havel uitgeroepen amnes
tie.
Zelfs het Wenceslasplein, afge
lopen november het hart van
de revolutie waar zich meer
dan 350.000 mensen verzamel
den voor een week van ge-
weldsloze protesten tegen het
communistische bewind, is een
gevaarlijke plaats geworden.
Vietnamese gastarbeiders en
zigeuners zijn er aangevallen
door racistische leuzen
schreeuwende groepen skinhe
ads. Ook toeristen zijn het
doelwit van gewelddaden.
Twee weken geleden werden
twee Canadezen op het mid
den van het plein door 200
skinheads in elkaar geslagen.
Hakenkruizen
Vorige week heeft de politie
een aantal punkers gearres
teerd die, onder invloed van
drank en drugs, de sokkel van
het Sint Wenceslasbeeld met
hakenkruizen hadden beklad.
In Bohemen en Moravië, de
westelijke kant van het land,
is het aantal moorden de eer
ste helft van dit jaar verdub
beld. Volgens de politie is het
aantal verkrachtingen met ze
ventig procent toegenomen en
het aantal berovingen zelfs
met 241 procent. In Praag al
leen al werden in de eerste
drie maanden van dit jaar
10.624 ernstige misdaden be
gaan, vergeleken met 26.184
misdaden in heel 1989.
De enorme toename van de
misdaad in Tsjechoslowakije
heeft tot veel boze reacties ge
leid. Toen Frantisek Boeda,
een achtenveertig jaar oude
Praagse taxichauffeur deze
maand in zijn taxi werd ver
moord, vormden meer dan
duizend van zijn collega's in
hun taxi een grafstoet die bij
wijze van protest al toeterend
door het centrum van de stad
reed. De taxichauffeurs eisen
toestemming zichzelf te mogen
verdedigen tegen kwaadwil
lende passagiers.
Gevreesd wordt dat het ge
weld nog toe zal nemen wan
neer de werkloosheid in
Tsjechoslowakije dezelfde om
vang bereikt als in West-Euro
pa. Economen voorspellen dat
van een arbeidspotentieel van
zeveneneenhalf miljoen meer
dan een 'miljoen mensen hun
baan zullen verliezen met de
privatisering van de staatsbe
drijven en de afschaffing vaan
staatssubsidies.
Onderklasse
Deskundigen zijn van mening
dat door deze ontwikkeling
een permanente onderklasse
zal ontstaan van werkloze, on
geschoolde mensen die zich
niet kunnen of willen aanslui
ten bij de hoofdmoot van de
samenleving. „Ze dachten dat
Praag maakt brief
Brezjnev openbaar
PRAAG De vroegere
Sovjet-president Leonid
Brezjnev heeft de Tsjeeho-
slowaakse partijleider
Alexander Dubcek vier
dagen voor de Sovjet-inval
in Tsjechoslowakije (1968)
gemaand meer te doen
voor de bescherming van
het communisme. Dit
blijkt uit een in de partij
krant Rude Pravo gepubli
ceerde brief, die de Sovjet
leider 16 augustus 1968 aan
Dubcek schreef. Brezjnev
schreef onder meer dat hij
de indruk had dat de
Tsjechoslowaakse kamera
den niet genoeg onderna
men om de vervorvenhe-
den van het socialisme te
verdedigen.
ze snel geld zouden kunnen
verdienen nu de communisten
het onderspit gedolven heb
ben, maar nu merken ze dat ze
er hard voor moeten werken.
En dus nemen velen van hen
in plaats daarvan op hun ma
nier wraak op de samenle
ving", aldus een Praagse psy
choloog.
Criminoloog Dagmar Vonko-
va: „Na 40 jaar totalitair
bewind willen veel mensen
meer hebben dan ze zich in
werkelijkheid kunnen veroor
loven en ook de behoefte van
de mensen aan materiële wel
stand zal het misdaadcijfer nog
doen stijgen".
De stijging van de misdaad is
een groot politiek probleem
geworden voor president Ha-
vel. De kritiek dat hij niet
hard genoeg zou zijn valt aan
alle kanten te beluisteren. Ge
zegd wordt dat de tienduizen
den gevangenen die hij in ja
nuari heeft vrijgelaten de situ
atie nog moeilijker maken.
Ook heeft Havel de duur van
de dienstplicht met de helft te
ruggebracht, zodat er nog
meer ongeschoolde arbeiders
op de banenmarkt terechtko
men.
Havels politieke tegenstanders,
met name de communisten,
profiteren van de misdaadgolf
nu de parlementaire verkie
zingen van volgende maand
naderbij komen. „Rude Pra
vo", de communistische krant,
brengt elke dag een „Zwarte
Kroniek" van de misdaden
door het hele land. Havel zelf
heeft echter toespelingen ge
maakt dat de communisten
mogelijk verantwoordelijk zijn
voor een groot deel van de ra
ciale spanning. „Ik kan mij
niet aan de indruk onttrekken
dat deze acties door iemand
gestuurd worden", zo zei hij
vorige week.
Sleutel
De meeste politici en experts
zijn het er over eens dat de
sleutel voor de oplossing van
het probleem het scheppen
van nieuwe banen is. Dit zal
echter wel enige jaren vergen.
En zelfs als de omschakeling
van Tsjechoslowakije naar een
markteconomie slaagt, zullen
de meeste banen de dienstver
lenende industrie te vinden
zijn.
Het is niet waarschijnlijk dat
duizenden mijnwerkers, staal-
arbeiders, voormalige partij
functionarissen en werkloze
geheime politiemensen genoe
gen zullen nemen met een
baan als ober of winkelassis
tent. Dienstverlening met een
glimlach was nooit een van
hun sterkste kanten.
PETER GREEN
(c) The Sunday Times, Londen.
Kohl wil versnelde verkiezing verenigd Duits parlement
(Van onze correspondent
Rink Drost)
BONN Bondskanselier
Kohl verpakte het gister
middag in een tussenzin
netje, maar liet niettemin
aan duidelijkheid weinig
te wensen over: de rege
ringscoalitie in Bonn
stuurt aan op een ver
vroegde parlementsver
kiezing voor het verenig
de Duitsland.
Al enige tijd doen geruchten
de ronde dat de regeringspar
tijen in Bonn het tempo van
de Duitse politieke eenwor
ding verder willen opschroe
ven. In dat kader zouden ze de
geplande Bondsdagverkiezing
van 2 december desnoods wil
len opschorten, zodat kort
daarna (januari 1991) geza-
menlijk-Duitse verkiezingen
kunnen worden gehouden.
Coalitie-partner FDP is ook
voorstander van vervroegde
verkiezingen voor het vere
nigde Duitsland. In de grote
aanhang die de CDU en de li
beralen in de DDR hebben ziet
FDP-voorman Lambsdorff de
redding van de Bonner rege
ringspartijen. Gehoopt wordt
dat de beide partijen in de
Oostduitse deelstaten de meer
derheid krijgen, zodat zij ook
weer de meerderheid verwer
ven in de Bondsraad (de 'Eer
ste Kamer', die door de deel
staten wordt samengesteld). Bij
de deelstaatverkiezingen van
afgelopen zondag verloor de
CDU-FDP-coalitie de meer
derheid in de Bondsraad aan
de SPD. De Oostduitse pre
mier Lothar de Maiziere is net
als Kohl voorstander van snel
le eenwording en een spoedige
overgang naar een vrije
markt-economie. Maar De
Maiziere staat onder druk van
de Ost-SPD, zijn coalitiepart
ner, om meer sociale zekerhe
den in te bouwen en het tem
po van de eenwording te ver
tragen. De komende dagen
zullen Oost- en Westduitse be
windslieden overleg voeren.
lisschi
opge
st of
l Jeltsin wil
j president van
1 Rusland worden
speli
t arti
hooj gf
MOSKOU Sovjet-politi
cus Boris Jeltsin heeft ge-
dat hij zich kandidaat
c stelt voor het president-
chap van de Russische
t 'ederatie, de grootste
ig deelrepubliek van de Sov
jetunie. Jeltsin, die bekend
staat als een voorstander
van radicale hervormin-
jen, maakte dat bekend in
:n bioscoop in Moskou
waar een film over zijn le
ven in première ging.
(Van onze correspondent)
MOSKOU Het Kremlin
heeft gisteravond negatief
gereageerd op de Balti-
sche oproep om te onder
handelen over de onaf
hankelijkheid van de drie
Baltische republiek.
Met een enkel gebaar heeft
Sovjet-leider Gorbatsjov de
onafhankelijkheidsverklarin
gen van Estland en Letland
van tafel geveegd, door de be
sluiten van de betreffende re
publieken per presidentieel
decreet ongeldig te verklaren.
De Litouwse onafhankelijk
heidsverklaring was door Mos
kou al eerder ongeldig bevon
den. Volgens Moskou schen
den de Baltische staten de
grondwet van de Sovjetunie.
Vertegenwoordigers van het
Letse Volksfront achten het
zeer wel mogelijk dat op het
presidentiële decreet een eco
nomische blokkade zal volgen
tegen Letland en Estland, zo
als Moskou die eerder tegen
Litouwen heeft ingesteld.
De leiders van de drie Balti
sche republiek hebben dit
weekeinde in de Estlandse
hoofdstad Tallin hun samen
werkingsovereenkomst van
1934 hersteld en willen zo sa
men het hoofd bieden tegen
Moskou in hun strijd om de
onafhankelijkheid.
Intussen groeit in de Baltische
republieken de zorg over ac
ties en protesten door etnische
Russen en andere etnische
minderheden. In de Letse
hoofdstad Riga werden dui
zenden pamfletten rondge
strooid waarin de burgers wer
den opgeroepen vandaag de
straat op te gaan en bij het
parlementsgebouw te betogen
om. „herstel van de Sovjet
macht te eisen".
Een extra reden voor de Letse
autoriteiten om ongerust te
zijn is de verklaring van de
politie, dat zij alleen bevelen
uit Moskou zal opvolgen. De
verdediging van het parle
mentsgebouw van Letland, nu
het werk van de politie, zal
daarom vermoedelijk volledig
worden overgenomen door on
afhankelijke bugergroeperin
gen, zoals het Letse Volks
front.
Ook in Estland en Litouwen
werden vandaag protesten
verwacht van de etnische min
derheden.
Protest
Met Amerikaanse vlaggen op de mond 'gestrikt' protesteerden
deze Amerikanen gisteren voor het Hooggerechtshof in Washing
ton. Zij willen voorkomen dat het hof verbranding van de vlag
alsnog ongrondwettelijk noemt, zoals president Bush heeft be
pleit. Eerder verklaarde het hof dat het verbranden van de Ame
rikaanse vlag was toegestaan, op grond van de vrijheid van me
ningsuiting.
FOTO: AFP
(Van onze correspondent
Roger Simons)
gecoONDEN In bijna vijf-
i, nai jnderd Noordengelse
leve holen komt voortaan
oble^n Brits rundvlees meer
de lunchtafel. Ook het
el 'blmeentebestuur van Bir
mingham, in Midden-En-
geland, overweegt een
rundvleesverbod in zijn
480 scholen. Het zal daar
nog alleen worden opge
diend wanneer de leve
rancier een certificaat kan
voorleggen waarop wordt
bevestigd dat het vlees
BSE-vrij is.
Sinds 1986 zijn al dertiendui
zend Britse koeien afgemaakt
wegens besmetting met het
BSE-virus ('bovine spongiform
encephalopathy'). Britse koei
en zouden het virus te pakken
pen verwerkt zijn die half dol
waren ten gevolge van een vi
rusinfectie aan de hersenen.
Dit virus heerst al sinds vorige
eeuw binnen het uitgebreide
Britse schapenbestand.
De actie op de Britse scholen
komt nadat vorige week in de
Engelse stad Bristol een Sia-
hebben gekregen via meel- mese kat is gestorven aan een
voer, waarin resten van scha- BSE-variant. Volgens sommige
deskundigen is hierdoor het
bewijs geleverd dat niet alleen
andere dieren, maar ook men
sen vatbaar zijn voor BSE-be-
smetting.
Intussen is de paniek ook
overgeslagen naar de Sovjetu
nie. In navolging van West-
Duitsland, de Verenigde Sta
ten en Nederland heeft nu ook
Moskou de import van Brits
rundvlees verboden. Hierdoor
zullen prinses Anne en pre
mier Thatcher, die volgende
maand als eregasten van presi
dent Gorbatsjov een Anglo-
Russisch banket krijgen aan
geboden, genoegen moeten ne
men met Argentijns rundvlees
in plaats van de „prime Angus
Offi
rland
s doe Vervolg van de voorpagina)
rens i
allerajARiJS Voor het eerst
de na-oorlogse geschie-
tnis liepen communisten,
cialisten, liberalen
lullisten gisteren in een-
e mal lfde stoet, zij het ge-
ze te heiden van elkaar,
ruikel
'P gr( ulgens de eveneens aanwezi-
notie' premier Rocard moest de
een lorme opkomst de wereld la-
ïaar n zjen jat Frankrijk „geen
duide ncj van racisten en anti-se-
1. Eig ieten is, maar trouw aan zijn
iditie van tolerantie en eens-
andheid".
wei^n enkele joodse militant
raaide met een Israëlische
„Geen politiek", riept
darop een ander. Uit „respect
or de doden" hadden de or-
nisatoren gevraagd politieke
uzen en borden achterwege
laten.
een Elzasser bistro ontlaad-
zich de opgekropte woede,
m groep jongeren gooide de
':en in van het etablisse
ment,- waar Franse neo-nazi's
onlangs de honderdste geboor
tedag van Hitier herdachten.
De oud-voorzitter van het Eu
ropese parlement Simone Veil
probeerde tevergeefs de woe
dende jongeren tegen te hou
den. Het was overigens het
enige incident tijdens de beto
ging-
Jean-Marie Le Pen was voor
velen de kwade genius. De als
'haatzaaier' verguisde FN-baas
distantieerde zich bij voorbaat
van de stille tocht door op het
zelfde moment een pefsconfe-
rentie te organiseren. Ver
schillende Franse media boy
cotten de conferentie vanwege
het „provocerende aanvang-
suur".
Na de grafschendingen in
Frankrijk en het Israëlische
Haifa zijn gisteren ook in
Zweden en Duitsland schen
dingen ontdekt. In het Zweed
se Lund moest in het weekein
de een begraafplaats voor
joodse vluchtelingen het ont
gelden. Van minstens vijftien
graveri, waarin de stoffelijke
E AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Vlak voor de boegspriet van Peer's schip passeert ,,'t
a|eepaertDe hele bemanning staat klaar bij de vuurmonden om
vijand de volle laag te geven, maar tegen ieders verwachting
geeft Rob geen bevel om te vuren. „Maar kapitein", roept de
irstuurman verwonderd uit, „zo'n kans krijgen we nooit
„Ik heb andere plannen, stuurman", antwoordt Rob, „we
ten koers naar Paré, het roversnest van de renegaat Soliman
ir Reis, die vroeger gewoon Peer de Schuymer heette, en zijn
w PPei
11 Sn
handlanger Bey Mohammed Ali. Daar zuchten zestig brave Ne
derlandse zeelieden in gevangenschap. Wij gaan ze bevrijden".
De stuurman begrijpt niet, hoe kapitein Robert Janszoon dit alles
zo precies weet, maar hij heeft er ook geen idee van, dat de ge
zagvoerder van ,,'t Seepaert" het journaal van Peer de Schuymer
bijna uit het hoofd kent... En wie er ook niets van begrijpt is
Peer, die verwonderd ziet, hoe zijn belagers zonder een schot af
te vuren de steven wenden en wegzeilen.
Grootste
kerncentrale
DDR zeer
gevaarlijk
OOST-BERLIJN De groot
ste kerncentrale in de DDR,
Greifswald aan de Oostzee, is
zo gevaarlijk dat zij onmiddel
lijk moet worden gesloten om
een tweede kernramp zoals in
Tsjernobyl in april 1986 te
voorkomen. Dat is de conclu
sie van een commissie van on
afhankelijke West- en Oost
duitse deskundigen in een rap
port dat gisteren is versche
nen. Zij bestempelen de veilig
heidsystemen en andere appa
ratuur in de vier reactorblok-
ken van de centrale als volko
men onvoldoende. „Het gevaar
van een catastrofaal falen van
het reactordrukvat kan niet
worden voorkomen door appa
ratuur te vervangen of tech
nisch te wijzigen", zo luidt hun
hoofdconclusie.
Shamir stelt
Palestijnse
universiteiten
weer open
JERUZALEM Premier
Yitzhak Shamir van Israël
heeft gisteren aangekondigd
dat de zes Palestijnse universi
teiten in de bezette gebieden,
die kort na het uitbreken van
de intifada eind 1987 waren
gesloten, weer open zullen
worden gesteld. Als reden
voerde hij aan dat het Pale
stijnse geweld in de bezette ge
bieden de afgelopen maanden
aanmerkelijk is teruggelopen.
DE TERUGKEER VAN PEER DEN SCHUYMER
YS weer in contact met Albanië
WASHINGTON Amerikaanse en Albanese functionarissen
hebben onlangs besprekingen gevoerd over normalisering van
de betrekkingen tussen beide landen. Het was het eerste officië
le contact tussen beide landen sinds meer dan vijftig jaar. De
relaties tussen de twee landen werden in 1939 verbroken, nadat
Albanië was binnengevallen door het toenmalige fascistische
Italië. De communisten kwamen in Albanië in 1944 aan de
macht, waarna het land in een isolement heeft geleefd.
Vol afschuw slaat deze man zijn
begraafplaats in Clichy-sur-Bois
resten liggen van mensen die
uit Duitse concentratiekampen
voor medische behandeling
naar Zweden kwamen, werd
de steen vernield.
In het Westduitse Turkheim
werd in het weekeinde een ge
hand voor zijn ogen als hij ziet
besmeurd is.
denk-en begraafplaats voor
slachtoffers van het concentra
tiekamp Dachau het doelwit.
Op het terrein werden grafste
nen van hun plaats gerukt en
vernield. De politie vermoedt
dat de daders skinheads zijn,
het graf van zijn familie op de
FOTO: EPA
die zaterdag in het naburige
Mindelheim huishielden. Daar
werden bloembakken en tele
fooncellen vernield en werd
een voorbijganger in elkaar
geslagen.
