Conservatieven raken
onderden zetels kwijt
Bush: geen rol YS in
conflict SU-Litouwen
Besluit Bush om Lance-raket niet te moderniseren stelt weinig voor
britse regering wil onderhandelen over gijzelaars
Mandela en
De Klerk
tevreden
over
dialoog
Sovjetstaat heeft altijd gesteund op leger
ginauiteNLAND
QeidóaQowumt
VRIJDAG 4 MEI 1990 PAGINA 5
oorse topambtenaar
as geen Sovjet-spion
|LO De Noorse topambtenaar
jne Treholt, die in 1985 tot twin-
jaar gevangenis veroordeeld is
10 njgens spionage voor de KGB,
Jnivei|»ft nooit dergelijke activiteit ge
hoor heegd. Dit zegt KGB-generaal
promoijnnadi Titov, die Treholt ettelij-
moverj keren ontmoet heeft, in een
ichriftiaggesprek met de Noorse krant
jeiterbladet. Titov, die tot 1977
tweede man was op de Sovje-
„ïbassade in Oslo, zegt dat er
1 iamV vertrouwelijke gegevens van
■enaar zijn gewisseld bij zijn con-
j eten met Treholt. Documenten
ua anders suggereren, zijn kenne-
vervalst.
(vervolg van de voorpagina)
WASHINGTON De Ver
enigde Staten zijn bezig met
de ontwikkeling van kern
wapens op zee en in de lucht
die strategisch veel belang
rijker zijn dan de wapens die
Washington gisteren heeft
afgedankt. Volgens militaire
deskundigen betekent het
niet doorgaan van de moder
nisering van de Lance-raket
en het niet in produktie ne
men van een artilleriegra
naat met kernkop in het
licht van de andere catego
rieën kernwapens dan ook
niet veel.
Het besluit van president
Bush werd bovendien al lan
ge tijd verwacht, hoewel de
president vorig jaar nog een
vurig pleidooi voor beide
wapens hield. De Bondsre
publiek en andere NAVO-
bondgenoten waren tegen
beide wapensystemen ge
kant. Bush maakte geen
melding van de andere
kernwapens waaraan wordt
gewerkt en die eveneens be
stemd zijn voor stationering
in Europa. Volgens particu
liere wapenexperts is de mi
litaire waarde van de andere
wapens, waarvan enkele al
in Europa zijn, aanzienlijk
groter dan die van de ge
schrapte categorieën. Vol
gens Daniel Plesch, direc
teur van de Brits-Ameri
kaanse Security Information
Council (SIC), is het net of
de Verenigde Staten „twee
kleine handwapens inleve
ren voor een automatisch
geweer".
Het Amerikaanse kernwape
narsenaal in Europa telt
naar schatting 1400 bommen
die worden vervoerd door
de F-lll en andere in Euro
pa gestationeerde toestellen;
ongeveer 1200 artilleriegra
naten, 200 dieptebommen te
gen onderzeeboten en 700
verouderde Lance-raketten.
Het belangrijkste nieuwe
wapen voor stationering in
Europa is een „air-to-surfa-
ce" kernraket die kan wor
den vervoerd door de F-16,
een type gevechtsvliegtuig
dat op Amerikaanse bases in
Europa ruim aanwezig is. De
raket kan bovendien wor
den bevestigd op de nieuwe
F-15 die al in produktie is
genomen.
De thans geschrapte Lance-
raket, die diende ter vervan
ging van het verouderde ar
senaal van 700 Lance-raket
ten, was niet in staat de Sov
jetunie te bereiken. Bush
heeft niet verklaard dat hij
de bestaande Lance-raketten
zal terugtrekken.
De Sovjetunie heeft aange
drongen op het beginnen
van onderhandelingen over
de eliminatie van alle nucle
aire korte-afstandswapens in
Europa, maar dit wordt door
de Verenigde Staten catego
risch geweigerd. De NAVO
besloot vorig jaar dergelijke
onderhandelingen op te
schorten tot na een Oost-
West verdrag over de reduc
tie van conventionele wa
pens in Europa.
De Washington Post had gis
teren gemeld dat de Vere
nigde Staten nog veel verder
zou gaan dan Bush later in
zijn persconferentie voor
stelde. Volgens deze krant
zou de Amerikaanse rege
ring aan de Sovjetunie gaan
voorstellen om alle op het
Europese vasteland gestatio
neerde nucleaire wapensys
temen terug te halen. Vol
gens de NAVO bezit de Sov
jetunie verspreid over de
Warschaupact-landen nog
altijd honderden korte-af-
standsraketten met kernla
dingen en duizenden stuks
nucleaire artillerie.
)TALE ELECTORALE AFGANG BLIJFT THATCHER BESPAARD
PNDEN De Conser-
tieve Partij van de Brit-
I premier Thatcher heeft
laar verloren bij de ge-
lenteraadsverkiezingen
Groot-Brittannië en
Ibour heeft zijn beste re-
Btaat behaald sinds
ïatcher elf jaar geleden
ntrad.
uitslag van het referen-
is een nederlaag voor de
ring en een geweldige
voor Labour", verklaar-
campagneleider Bryan
i. „We zijn opgetogen",
abour beschouwde de verkie-
pgen als een referendum
varenfer de derde ambtstermijn
JOUW#" de conservatieve premier
j de door haar regering inge-
q. AN(j»erde en inmiddels al be-
jchte gemeentebelasting die
•kend is geworden als de
tkem
Tm!
verkiezingen,
gens nog niet alle uitslagen
binnen zijn, niet waren uitge
lopen op de electorale ramp
die de kiezersonderzoeken
Thatcher in het vooruitzicht
hadden gesteld.
Voor het eerst sinds de socia
listische regering van James
Callaghan in 1979 de macht
aan Thatcher moest overdra
gen, boekte de Labour-partij
beduidende overwinningen in
het welvarende, door de To
ries beheerste zuiden van En
geland. Zo raakten de conser
vatieven de macht kwijt in
voorheen onbetwiste Tory-bol-
werken als Portsmouth, Tor-
bay en Gillingham. In het
noorden van Engeland bleven
de conservatieven zwak en in
Schotland kregen zij opnieuw
geen poot aan de grond.
Met de uitslagen van 182 van
de 201 gemeenten bekend had
Labour in 89 gemeenten een
meerderheid geboekt, een
winst van tien. De conserva
tieven raakten acht gemeenten
kwijt en controleerden er 36.
De Sociale en Liberale Demo
cratische Partij kreeg een
meerderheid in drie gemeen
ten, maar raakte eenzelfde
aantal kwijt. In de resterende
gemeenten kreeg geen van de
partijen een meerderheid.
Dieptepunt
Een overzicht van het Britse
persbureau Press Association
op basis van de resultaten van
179 gemeenten gaf de conser
vatieven een verlies van 312
zetels en een winst van 106.
Labour kreeg er 382 zetels bij
en verloor er 70. De sociaal-li
beralen en de kleine partijen,
uitgezonderd de Schotse natio
nalisten, boekten netto-verlie-
Voor de verkiezingen had La
bour ongeveer 2.500 van de
5.000 zetels, tegen de Tories
1.500. Andere partijen bezetten
de resterende zetels.
Een door de BBC uitgevoerde
computeranalyse stelde de
achteruitgang van de conser
vatieven op gemiddeld 11 pro
cent vergeleken met 1987, het
jaar waarin Thatcher voor de
derde maal werd gekozen. Elf
procent zou voldoende zijn om
Labour bij algemene verkie
zingen een comfortabele meer
derheid te bezorgen.
De conservatieven hadden
echter erger gevreesd. „Geen
prachtig resultaat, maar zeker
niet de ramp die ons was voor
speld", zei milieu-minister
Chris Patten, die verantwoor
delijk is voor de „poll tax".
„Het is de slachting die niet
plaatsvond".
Het jongste onderzoek naar de
populariteit van Thatcher,
vandaag gepubliceerd in de
conservatieve Daily Tele
graph, gaf aan dat slechts 23
procent van de kiezers nog iets
in haar ziet. Het is niet alleen
een dieptepunt in Thatchers
carrière, maar het allerlaagste
cijfer dat een Britse premier
ooit in een opiniepeiling heeft
gekregen.
Landsbergis
steunt Letse
lationalisten
g, gjtlGA De Litouwse presi-
lent Vytautas Landsbergis
ieeft gisteren de afgevaardig-
.ndwi van het Letse parlement
(geroepen „sterk te zijn en
oed te hebben". Landsbergis
haaoonde gisteren de eerste bij
len inkomst van het Letse parie
ent bij „om met mijn broe
rs te zijn" tijdens het debat
'er de onafhankelijkheid,
aaandaag stemt het parlement
/aibn Letland over de onafhan-
,Daai ilijkheidsverklaring waar
een ontwerp is ingediend -
het Letse Volksfront. De
ntbrejetse president Anatoly Gor-
kkeninov, die gisteren als parle-
A-on entsvoorzitter werd herko-
i, gaf in een toespraak zijn
un aan de onafhankelijk
er lidsverklaring. „Ik geloof dat
arguet herstel van een wettige,
elijk everein'e natie moet worden
inder iwerkstelligd", zo zei Gorbu-
n ba ov. Hij waarschuwde zijn ge-
op d jor niet op hulp van het
ei esten te rekenen,
d e Letse onafhankelijkheids-
d Borstellen gaan minder ver
je in die van Litouwen. De Let-
rd af n willen weliswaar de onaf-
n ankelijkheid uitroepen, maar
tot l eze pas laten ingaan na een
ïrgangsperiode van enkele
en Bovendien wordt de gei
lheid van Sovjetwetten er-
ad, voor zover deze niet in
rijd zijn met de Letse wetge-
DNA
er
wak-
ataleiei
nber ai
mg.
Letse nationalisten demonstreren voor het parlementsgebouw in
Riga waar het debat over de onafhankelijkheid plaats heeft.
FOTO: AP
Armenië schort
dienstplicht voor
Sovjet-leger op
MOSKOU Het Armeense
parlement heeft gisteren beslo
ten dit voorjaar de oproep
voor jonge dienstplichtigen in
het Sovjet-leger op te schorten.
De maatregel blijft van kracht
totdat er voldoende garanties
zijn voor de veiligheid van Ar-
recruten, aldus de Ar-
Opperste Sovjet.
BMW weer terug
in ruimtevaart
FRANKFURT Het West-
duitse bedrijf BMW duikt na
lange jaren van afwezigheid
weer de ruimtevaartindustrie
in. BMW, de grondlegger van
de raketindustrie, heeft hier
toe een joint venture gesloten
met Rolls-Royce PLC in
Groot-Brittannië. Dat meldt de
International Herald Tribune
van vandaag. Met Rolls-Royce,
's werelds derde grote produ
cent van vliegtuigmotoren,
heeft BMW zich een goede
partner verworven. De laatste
jaren hield BMW zich uitslui
tend met de produktie van
luxe auto's bezig. In tegenstel
ling tot zijn aartsrivaal Daim-
ler-Benz die ook op het terrein
van huishoudelijke apparatuur
en ruimtevaarttechnologie een
belangrijke plaats inneemt.
BMW werd in 1916 opgericht
als een van de eerste ruimte-
vaartbed rijven.
•ljONDEN De Britse i
van buitenlandse zaken,
•uglas Hurd, heeft gisteren
lijerklaard dat zijn regering be
is te onderhandelen met
over de vrijlating van de-
Britse gijzelaars die in
inden zijn van Libanese
iepen. „Ik sluit de mogelijk-
d van directe onderhande
ngen (met de ontvoerders -
ld.) niet uit, maar dan moet
'el duidelijk zijn dat zij kans
slagen hebben", aldus
Hurd in Brussel, waar hij de
vergadering van de NAVO-
ministers van buitenlandse za
ken bijwoonde.
In de Britse pers gaan steeds
meer stemmen op om de diplo
matieke betrekkingen met Sy
rië te herstellen. Voor herstel
van de betrekkingen met Iran
zou de Iraanse regering eerst
het doodvonnis tegen de
De vrijgelaten Amerikaanse
gijzelaar Frank Reed had de
Britse premier Thatcher ervan
beschuldigd niets te doen om
de vier Britse gijzelaars in Li
banon vrij te krijgen. Reed uit
te zijn kritiek toen hij na zijn
vrijlating de familie van Kee-
nan opbelde met de medede
ling dat hij Brian Keenan had
gezien. Reeds zuster vertelde
dat de nog vastgehouden Kee
nan, die van Ierse afkomst is,
tegen Reed had gezegd dat hij
voortaan als Iers staatsburger
beschouwd wil worden. Kee
nan denkt dat hij als Ier
eerder kans maakt op vrijla
ting. Premier Thatcher heeft
tot nu toe consequent gewei
gerd te onderhandelen met de
ontvoerders van de vier Brit
ten die in Libanon vastzitten.
E AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
DE TERUGKEER VAN PEER DEN SCHUYMER
Natuurlijk is kapitein Bloemsma erg nieuwsgierig naar
lobs avonturen; hij heeft er in de krant wel het een en ander
ver gelezen, maar hij hoort het verhaal toch nog eens graag uit
Ie mond van Rob zelf. Bloemsma vertelt op zijn beurt, dat hij
en bok naar Algiers heeft gebracht en dat hij nu in Gibraltar een
ulk op komt pikken, die naar Amerika moet. In Algiers heeft hij
ets aardigs op de kop getikt. De haven werd daar uitgebaggerd
t toen kwam er en bronzen plaat van een 17de eeuws schip
naar boven. Kijk, de naam is nog duidelijk te lezen: "'t See-
paert". Rob bekijkt de plaat nauwkeurig en dan schiet hem
opeens iets te binnen't Seepaert".... zo heette immers een
der schepen van Robert Janszoon, die het drie eeuwen geleden
Peer de Schuymer zo lastig maakte? „Je schijnt er belang in te
stellen", zegt kapitein Bloemsma, „wil je de plaat hebben?
Wacht, neem dan ook dit maar mee." En hij geeft Rob een fraai
bewerkt zilveren gevest van een statiedegen.
Tijdens het onderhoud met de Litouwse premier Prunskiene wimpelde president Bush alle hulp aan
Litouwen af.
FOTO: AP
WASHINGTON Presi
dent George Bush ziet
geen rol voor de Verenig
de Staten weggelegd in
het conflict tussen de Sov
jetunie en Litouwen over
de onafhankelijkheid van
dat land.
Bush zei dit gisteren kort
voordat hij een onderhoud had
met de Litouwse premier Ka-
zimiera Prunskiene die eerder
deze week verklaard had Bush
te dringen op opheffing van de
economische blokkade tegen
Litouwen.
„Als er een rol voor de Vere
nigde Staten zou zijn, zullen
we die natuurlijk vervullen",
zei Bush op een persconferen
tie. „Maar die is er niet, en om
verschillende redenen zie ik
niet hoe die er zou moeten ko-
Na het drie kwartier durende
gesprek met Bush zei Pruns
kiene niet te optimistisch te
zijn. „Of ik tevreden moet zijn
of niet over de uitkomst van
dit gesprek hangt af van de
verdere gebeurtenissen. We
moeten afwachten hoe de pre
sident in zijn beleid zal reage
ren op de kwesties die ik heb
aangekaart", aldus de Litouw
se premier. Zij heeft niet met
specifieke voorstellen bij Bush
aangeklopt, maar alleen de si
tuatie in haar land geschetst.
Ook het verzoek om erken
ning van de regering in Vilni
us heeft zij niet formeel aan
Bush voorgelegd. Prunskiene
kreeg van Bush slechts de
boodschap mee het Litouwse
volk mee te delen dat de Vere
nigde Staten „zich inzetten
voor het zelfbeschikkingsrecht
van de Litouwers".
De ontmoeting in het Witte
Huis was het eerste recht
streekse contact tussen Ameri
kaanse en Litouwse politieke
leiders sinds het parlement in
Vilnius op 11 maart de onaf
hankelijkheid uitriep. Pruns
kiene is ontvangen in haar
hoedanigheid van „vrijelijk
door het Litouwse volk geko
zen vertegenwoordigster". Of
schoon Washington de nieuwe
Litouwse regering niet erkent,
drongen conservatieve senato
ren en Amerikanen van Li
touwse afkomst aan op het on
derhoud.
KAAPSTAD „Wij zijn
allen nogal verrast. Bin
nen minuten bleek dat
niemand horens op heeft.
Allen beseften dat dit ge
sprek jaren eerder had
moeten plaatsvinden. De
Klerk is een eerlijk man
en hij blijkt oprecht".
Dit zeiden ANC-functionaris-
sen gisteren aan het einde van
de tweede dag van de histori
sche besprekingen tussen de
regering in Pretoria en het
Afrikaans Nationaal Congres
(ANC) in Kaapstad. Beide par
tijen geleid door president
F.W. de Klerk en ANC-leider
Nelson Mandela verklaar
den te willen voortgaan met
de voorbereiding van echte
onderhandelingen over af
schaffing van apartheid.
Volgens Thabo Mbeki, een
vooraanstaand lid van de
ANC-delegatie, is er gisteren
belangrijke vooruitgang ge
boekt. Hij gaf echter geen bij
zonderheden.
De zitting van gisteren was ge
wijd aan „een diepgaande ana
lyse" van de obstakels die de
echte onderhandelingen in de
weg staan. Alvorens aan for
mele onderhandelingen over
een nieuwe grondwet te willen
deelnemen, wil het ANC dat
de regering de bijna vier jaar
oude noodtoestand opheft, alle
politieke gevangenen laat gaan
en oppositie-activisten toestaat
uit ballingschap terug te ke
ren. De regering verlangt op
haar beurt dat het ANC de
„gewapende strijd" opgeeft en
meewerkt aan het beëindigen
van een golf van geweldple
gingen die in de afgelopen
maanden honderden levens
heeft geëist.
De krant Argus schreef giste
ren dat de twee partijen er
waarschijnlijk niet in zullen
slagen hun geschillen op te
lossen en zullen afspreken hun
overleg later voort te zetten.
Volgens Argus wil het ANC de
gewapende strijd niet afzwe
ren, tenzij de regering belooft
„staatsgeweld".
maken
BURGERS VERBAASD OVER VERMEENDE COUP TEGEN GORBATSJOV
(Van onze correspondent
Rob Vunderink)
MOSKOU Voor de bevol
king in Moskou kwam de be
wering van een hoge NAVO-
functionaris dat Gorbatsjov
door het Sovjetleger zou zijn
bedreigd als een donderslag bij
heldere hemel. Wel is duide-
mentsleden geen acceptabele
premier meer is. Het rommelt
dus wel degelijk aan de Sovjet-
is, valt voor buitenstaanders
moeilijk na te gaan. Volgens
een hoge NAVO-functionaris
waren op 25 februari dit jaar
militairen in een Moskouse
voorstad wapens uit gaan rei
ken aan zo'n 6000 kadetten
van een militaire academie en
zou het hierbij gegaan zijn om
een couppoging. Het was gis
teravond niet mogelijk om dit
bericht in Moskou bevestigd te
krijgen.
Ook de Amerikaanse presi
dent Bush zei gisteren van
niets te weten. Op een vraag
van een journalist tijdens een
persconferentie in Washington
over de couppoging antwoord
de de Amerikaanse president
„Daarvan ben ik door de in
lichtingendiensten niet op de
hoogte gesteld".
Toch lijken de geruchten niet
geheel onaannemelijk te zijn.
Er zijn een paar zaken in de
Sovjetunie om goed in de ga
ten te houden. Om te beginnen
is de Sovjetstaat door Lenin tot
stand gebracht met behulp van
het leger. Het was geen revo
lutie van arbeiders en boeren,
zoals het sprookje in de Russi
sche schoolboeken ons wil
doen geloven. Ook na Lenin
hebben leger, politie, binnen
landse troepen en veiligheids
dienst de leiders in het zadel
gehouden. De minister van de
fensie is in de Sovjetunie een
militair. De chef van de gehei
me dienst zit in de partijtop.
Dat de militairen in de Sovjet
unie geen verlichte jongens
zijn, bleek onlangs nog uit een
uitspraak van Gorbatsjovs
voornaamste militaire advi
seur, maarschalk Achromejev.
Ten aanzien van het conflict
tussen Moskou en Litouwen
over de onafhankelijkheids
verklaring van de rebelse re
publieken zei hij dat, indien
nodig, het leger in Litouwen
zou ingrijpen.
Als onderdeel van zijn hervor
mingen, de perestrojka, wil
Gorbatsjov geld weghalen bij
defensie om het gat in de be
groting te dichten en geld vrij
te maken voor de zieltogende
Sovjet-economie. Gezien de
traditionele macht van de mi
litairen in het land loopt Gor
batsjov op eieren en er zijn
aanwijzingen dat die economi
sche hervormingen de militai
ren veel te snel gaan.
Diezelfde hervormingen gaan
radicalen in de Opperste Sov
jet, het dagelijks parlement
van de Sovjetunie, veel te
langzaam. Hier klinkt al gerui
me tijd de eis dat premier
Ryzjkov en zijn kabinet
moeten opstappen. Ryzjkov en
zijn economische rechterhand
Abalkin waren eind vorig jaar
met een zogenaamd econo
misch stabiliseringsprogramma
gekomen, dat zes jaar had mee
gemoeten, maar dat na een
paar maanden al schipbreuk
leed. Dat mislukte programma
betekende voor de radicale
hervormers in het parlement
niets anders dan een poging
om de oude bevel-economie
nieuw leven in te blazen. In
middels hebben Ryzjkov en de
zijnen een nieuw programma
gelanceerd, dat volgens radica
le parlementariërs van de In
terregionale Groep, waar men
sen als Boris Jeltsin en de
nieuwe Moskouse burgemees
ter Gavriil Popov deel van uit
maken, een kopie is van hun
eigen programma. Aan bu-
reaucraten-oude-stijl als Ryzj
kov weigeren de radicalen de
hun ideeën toe te
Op het Rode Plein bleek tij
dens de 1 Mei-parade al, dat
Gorbatsjov zich niet mag ver
heugen in populariteit bij elke
Sovjetburger. Premier Ryzj
kov zit zeker op de wip. De
bezorgdheid in het westen
over de positie van de huidige
Sovjetleiding is dan ook niet
geheel en al ongegrond.
Dolfijnen bewaken
kern-onderzeeërs
SEATTLE De Amerikaanse
marine is met de dierenbe
scherming overeengekomen
onderzoek te doen naar het ge
bruik van dolfijnen als bewa
kers van kernonderzeeërs. De
dierenbeschermers hebben al
lerlei bezwaren tegen het plan,
zoals mogelijke mishandeling
van de dolfijnen tijdens hun
training. Daarover loopt al
maanden een rechtzaak. De
overeenkomst zal het daad
werkelijk gebruik van dolfij
nen aanzienlijk vertragen. Het
was de bedoeling dat de dolfij
nen al snel Trident-onderzee-
boten zouden beschermen te
gen ongewenste bezoekers.
Mededeling:
zaterdag
Zaterdag 5 mei wordt de krant op het j
normale tijdstip bij u bezorgd.
In de losse verkoop is de krant alleen verkrijgbaar bij
die verkooppunten, die op 5 mei geopend zijn.
Onze vestiging aan het Spui in Den Haag zal de gehele dag
gesloten zijn.
Wanneer u onverhoopt de krant niet mocht hebben ontvangen
dan kunt u hiervoor op het gebruikelijke tijdstip kontakt
opnemen met onze afdeling Nabezorging.
Directie
Haagsche Courant/dagblad Het Binnenhof/Goudsche Courant/Leidse Courant
