Demente mensen zijn
permanent in de rouw
„VVD al lang in identiteitscrisis"
Frits Bolkestein weet wat promotie is
Voor hof 18 jaar geëist
voor gijzeling kolonel
Fotograferen hoeft
helemaal geen dure hobby te zijn.
BINNENLAND
£cidóe6ou/tont
i -
WOENSDAG 2 MEI 1990 PAGINA
-
Huurheffing gaat niet door
DEN HAAG Er komt geen heffing voor
huurders die gezien hun inkomen te goedkoop
wonen. Dat staat in een nota die staatssecretaris
Heerma van volkshuisvesting vandaag open
baar heeft gemaakt. Vrijdag ging de minister
raad akkoord met het stuk. Het invoeren van
een huurheffing is in het verleden bepleit door
onder meer de grote steden en de PvdA. Zij
meenden dat met dit middel de doorstroming
van te goedkoop wonende huurders naar duur
dere huurwoningen of koopwoningen zou kun
nen worden bevorderd.
Vooralsnog wil Heerma nu de doorstroming be
vorderen met een scherper toewijzingsbeleid en
een beter op de goedverdienende huurder afge
stemd nieuwbouwprogromma. Vooral in de
grote steden zijn te veel goedkope huurwonin
gen gebouwd in de afgelopen jaren, waardoor
daar een gebrek aan wat duurdere huizen be
staat.
Hoofdredacteur
Frank Biesboer leest
aandachtig in het
eerste exemplaar
van het weekblad
Forum dat gisteren
van de persen is
gerold. Het
weekblad is de
opvolger van het
communistische
dagblad „De
Waarheid".
FOTO ANP
Vijf jaar geëist in incest-zaak
ARNHEM De officier van justitie bij de rechtbank in Arn
hem, mr. J. Buist, heeft gisteren een gevangenisstraf van vijf
jaar geëist tegen een 43-jarige man uit Ulft. De man wordt er
van verdacht gedurende enkele jaren ontucht te hebben ge
pleegd met het minderjarige dochtertje van een vriend. De
strafzaak maakt deel uit van een omvangrijke incest-zaak. Ne
gen mensen zijn inmiddels door de Nijmeegse politie aange
houden. Het meisje zou van haar negende tot haar veertiende
jaar misbruikt zijn door haar vader, familieleden en kennis
sen. De 43-jarige man kwam als huisvriend geregeld over de
vloer bij de ouders van het minderjarig meisje. Dikwijls wer
den dan pornofilms bekeken waarna het meisje door vader,
broers en verdere familieleden werd misbruikt. De vader zou
het meisje met brandende sigarettenpeuken hebben bewerkt.
Ook zou ze door hem zijn geschopt en geslagen waaraan zij
diverse littekens heeft overgehouden. Pas toen het meisje uit
huis was geplaatst durfde zij iets los te laten. Volgens de raads
man van de verdachte kwam het meisje uit een zwakbegaafd
milieu. De vader van het meisje moet zich op 22 mei voor de
Arnhemse rechtbank verantwoorden. Uitspraak op 15 mei.
Braks stopt
makreelvangst
DEN HAAG Mi-
nister Braks (land
bouw, natuurbeheer
en visserij) heeft
besloten de visserij
op makreel in de
westelijke wateren
(de wateren ten
westen van Enge
land, Frankrijk en
Spanje) met ingang
van vandaag te slui
ten. De hoeveelheid
makreel die de Ne
derlandse vissers in
die wateren mogen
vangen (30.870 ton),
is opgevist.
WARMOND Dat de
meeste demente bejaarden
in de veronderstelling
verkeren dat hun ouders
nog leven, is niet zozeer
een gevolg van een falend
geheugen maar van de
geestelijke ontreddering
waarin zij verkeren. De
mentie veroorzaakt bij
hen gevoelens van onvei
ligheid en daarom gaan ze
op zoek naar mensen aan
wie ze zich kunnen hech
ten.
Tot die conclusie komt de psy
choloog Bère Miesen in zijn
proefschrift 'Gehechtheid en
dementie', waarop hij vrijdag
promoveert aan de universiteit
van Nijmegen. „Volgende stap
moet zijn dat we richtlijnen
ontwikkelen om de zorg aan
demente mensen te verbete
ren", zegt hij.
Miesen werkt al jaren met de
mente mensen (op dit moment
in het verpleeghuis Mariënha-
ven in Warmond) en signa
leerde wat iedereen signaleert
die met dementie te maken
krijgt; dat demente mensen zo
vaak over hun ouders praten
en dan niet in de verleden
maar in de tegenwoordige tijd.
Toch werd aan dit verschijnsel
in de wetenschappelijke litera
tuur nauwelijks aandacht be
steed, merkte Miesen. „Het
vanzelfsprekende werd over
het hoofd gezien", zegt hij.
Wat hij 'ouder-fixatie' noemt,
werd 'weggemoffeld'. Als er
iets over gezegd werd, ergens
in de zijlijn, dan was het dat
dementen nu eenmaal leven in
het verleden en dus ook hun
ouders weer regelmatig tegen
komen. Maar Mies.en had het
gevoel dat dat hooguit een deel
van een verklaring kon zijn;
uit opmerkingen van demen
ten zelf ('Je hebt je ouders ei
genlijk altijd nodig voor een
beetje troost en een praatje')
maakte hij op dat er meer in
het spel was dan herinnering
alleen, dat het hier een heel
wezenlijke zaak betrof. Zijn
promotie-onderzoek bevestig
de dat vermoeden.
Imaginaire ouders
Miesen stelde vast dat zestig
procent van de demente men
sen in Mariènhaven in de ver
onderstelling verkeerde dat
hun ouders nog leefden. Bo
vendien concludeerde hij uit
eigen onderzoek dat die 'ou
der-fixatie' toenam naarmate
de mensen zich minder hecht
ten aan personen in hun om
geving. Met andere woorden:
de imaginaire ouders nemen
de plaats in van de vertrou
wenspersonen uit het heden,
die door de dementie almaar
verder uit hun gezichtsveld
verwijderd raken (demente
mensen verliezen nieuwe in
formatie eerder uit hun geheu
gen dan oude informatie).
Deze twee bevindingen brach
ten Miesen tot de gedachte dat
op demente bejaarden best
eens de 'Gehechtheidstheorie'
van toepassing zou kunnen
zijn die de Amerikaanse psy
choloog Bowlby opstelde aan
de hand van het gedrag van
baby's en jonge kinderen. Die
vertonen namelijk meer 'ge
hechtheidsgedrag', naarmate
de situatie waarin ze verkeren
vreemder is. Ze voelen zich
dan onveilig en zoeken steun
bij een ander, aldus Bowlby.
En dat, zo zegt Miesen, is pre
cies wat demente mensen
overkomt; ze herkennen
steeds minder, alles wat ze
ontmoeten is vreemd voor ze,
ze voelen zich onveilig. Dus
gaan ze op zoek naar iemand
op wie ze kunnen leunen.
Maar daar houdt de overeen
komst met kinderen op. Waar
die hun ouders vinden, vinden
demente bejaarden niemand.
De directe omgeving glipt hen
uit de vingers, het verleden is
voorbij. Nergens houvast. Dat
is zo ondraaglijk, zegt Miesen,
die werkelijkheid is zo wreed,
dat de behoefte aan een ander
het wint van de realiteit. De
ouders komen dan weer te
voorschijn, of ze nu overleden
zijn of niet, en of ze nu goede
ouders waren of niet. Tegelij
kertijd zijn die ouders er na
tuurlijk niet echt, daarmee
worden demente mensen wel
degelijk geconfronteerd. „Ze
verkeren eigenlijk permanent
in de rouw", aldus Miesen. De
promovendus schrikt ervoor
terug te beamen dat demente
bejaarden in een hel leven,
maar wel zegt hij: „Ze hebben
het moeilijker dan wij den
ken".
Nabijheid
Miesen blijft niet steken bij die
sombere constatering. „Deze
wetenschap geeft ons meer
mogelijkheden om in te spelen
op hun behoeften", zegt hij. In
de eerste plaats mag dus nooit
meer tegen demente mensen
gezegd worden: 'U bent gek, u
loopt weer te dromen, uw ou
ders zijn al lang dood'. Miesen:
„De uitingen uit hun bele
vingswereld moet je niet be
strijden, maar vertalen. Je
kunt er uit leren dat ze op
zoek zijn naar iemand om zich
aan te hechten. Je moet de
plaats van de overleden ouder
innemen. Concreet betekent
het dat je ze veel nabijheid
Bère Miesen voor Mariènhaven in Warmond, zijn werkterrein.
moet geven. Constante aanwe
zigheid, dat is het antwoord op
hun angst, hun onzekerheid".
Aan fatalisme heeft Miesen
een hekel en hij weigert der
halve te constateren dat er nu
eenmaal een personeelstekort
is in de gezondheidszorg en
dat 'veel nabijheid' en 'con
stante aanwezigheid' dus een
ver verwijderd ideaal zal blij
ven. 'Eén-op-één', daar streeft
hij naar; voor elke patiënt een
verzorger. „Zoals het nu gaat,
mag het gewoon niet door
gaan! Dat kan niet! Er moet
personeel bijkomen". En dan
het liefst vrouwelijk personeel
van middelbare leeftijd, zegt
Miesen. „Oudere vrouwen zijn
beter toegerust om demente
mensen op te vangen dan
meisjes van zeventien. Daarom
moet de structuur veranderen
van full-time naar part-time
personeel, dan krijg je oudere
vrouwen in huis".
Miesen zou zijn promotie-on
derzoek graag vervolgen om te
komen tot (meer) concrete
richtlijnen voor de begeleiding
van demente mensen. Maar hij
weet dat het meeste geld gaat
naar research voor medicijnen,
FOTO: HENK v.d. ENDE
niet naar sociaal-psychologisch
onderzoek: „Te veel geld gaat
naar weinig-perspectiefvol on
derzoek". „Er was", zo vertelt
hij, „een farmaceutische firma
die wel wilde meebetalen aan
de verspreiding van de samen
vatting van mijn proefschrift
bij de huisartsen. Maar of ik
dan niet één regeltje wilde
veranderen, namelijk dat 'er
nog steeds geen therapie voor
dementie is gevonden'. Dat
heb ik geweigerd. Dan moet ik
mijn subsidies maar ergens
vandaan zien te halen".
STEVO AKKERMAN
Kabinet niet
afgeschrikt
door nadelen
van private
financiering
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG Het kabiij
wil de mogelijkheid openhci
den om grote projecten zoj
de aanleg van nieuwe tunnj
te laten financieren door pan
culiere ondernemingen. 1
ministers Kok van financi)
en Maij-Weggen van verkq
en waterstaat maakten dat g
teren kenbaar in de Twee)
Kamer, waar het enthousi^
me voor private financierij
aanzienlijk is bekoeld.
De aanleiding tot die houdij
van de Kamer is het rapp«
dat de Algemene Rekenkam
onlangs uitbracht over de p
vate financiering van de
aanbouw zijnde tunnel oi
de Noord bij Alblasserdam
project heeft volgens de
kenkamer uiteindelijk bijna
miljoen gulden meer geld
dan wanneer de staat het
via een staatslening had
taald.
Kok en Maij-Weggen wai
het met de overgrote meerd
heid van de Kamer eens
uit de conclusies van de
kenkamer lessen getrokk
moeten worden voor de t(
komst. Toch probeerden zij
nadelen van private financ
ring enigszins te relatives
De meerkosten voor de Nooq
tunnel waren volgens hj
aanzienlijk minder dan de E
kenkamer had becijferd.
Minister Maij zei bovendu
begrip te hebben voor het b
sluit van haar voorgangsl
Smit-Kroes om de tunnel pj
ticulier te laten financiën
„Zij stond in financieel opzio
met de rug tegen de mui
Deze situatie is moment
overigens weinig anders. 0
nu zijn er tal van projecti
zoals de hoge-snelheidslijn,
verbetering van het goeden
vervoer per spoor en de uitd
ping van vaarwegen, die h;
den vol geld kosten. Daan
sluit ik ook nu en voor de
komst private financiei
van bepaalde projecten
uit. We zullen daarbij ecl
nauwlettender moeten tpe;
op de risico's die de staat di
bij loopt".
Gemeenteraadslid Van der Scheur
Enigszins onwennig kijkt oud-AbvaKabo-voorzitter Jaap van
der Scheur naar zijn nieuwe collega's tijdens de installatie
van de Rotterdamse gemeenteraad. Van der Scheur - met
roos op het revers - wist als nummer 18 op de plaatselijke
PvdA-lijst met de hakken over de sloot een zetel te behalen.
FOTO: ANP
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG De politie
ke leider van D66, Hans
van Mierlo, is van mening
dat de VVD in een identi
teitscrisis verkeert. Dat is
volgens hem de ware ach
tergrond van de wisseling
van de wacht aan de frac-
tietop van de VVD, waar
bij Joris Voorhoeve plaats
maakte voor Frits Bolke-
stein.
Die identiteitscrisis in de libe
rale gelederen is in de ogen
van Van Mierlo niet van van
daag of gisteren. „Vier jaar ge
leden, toen Nijpels als fractie
leider werd vervangen door
Voorhoeve, was daar ook al
sprake van. Ook toen heeft
men echter getracht die crisis
te verbergen met een crisis in
het leiderschap. Nu geldt dat
precies zo", aldus Van Mierlo.
Overigens gaf de D66-leider
toe dat hij de afgelopen jaren
vaak bewondering heeft ge
voeld „voor de onverstoor
baarheid waarmee collega
Voorhoeve in een buitenge
woon moeilijke situatie voort
ging". Van nader commentaar
op de gebeurtenissen in de
VVD wilde Van Mierlo zich
liever onthouden „omdat dit
in de eerste plaats een interne
VVD-kwestie betreft". Ook de
fractieleiders van PvdA en
CDA, Thijs Wöltgens en Elco
Brinkman, voelden er gisteren
weinig voor te reageren op het
aftreden van Voorhoeve, daar
bij eveneens verwijzend naar
het interne karakter van de
De voormalige VVD-fractie-
leider en oud-minister van mi
lieubeheer Ed Nijpels, sinds
kort burgemeester van Breda,
vindt het niet terecht dat
Voorhoeve deze week de reke
ning gepresenteerd heeft ge
kregen van alles wat er de af
gelopen jaren in de partij is
misgegaan. „Voorhoeve heeft
juist op cruciale momenten
met alles en iedereen in nauw
overleg geopereerd", aldus Nij
pels.
Op de vraag of er wellicht ook
andere kopstukken zouden
moeten vallen wilde Nijpels
niet ingaan. Hij toonde zich
wel uitermate verrast over het
aftreden van Voorhoeve, te
meer daar tijdens de in april
gehouden vergadering van de
VVD-partijraad de positie van
Voorhoeve in het geheel niet
ter discussie is gesteld. De eni
ge kritische woorden aan het
adres van Voorhoeve klonken
toen uit de mond van de Gro
ningse commissaris der konin
gin Vonhoff. „Ik kon mijn
oren dan ook niet geloven
toen ik hoorde dat Voorhoeve
het fractieleiderschap had
neergelegd", aldus Nijpels. De
Bredase burgemeester hoopt
overigens dat de nieuwe leider
Bolkestein de tot nu toe ge
volgde middenkoers van de
VVD niet zal verlaten.
David Luteijn, de fractieleider
van de VVD in de Eerste Ka
mer, acht Voorhoeves besluit
„respectabel, begrijpelijk en
juist". In een reactie op de ge
beurtenissen zei hij altijd
waardering te hebben gehad
voor de persoon van Voorhoe
ve, „een integer mens die geen
vijanden heeft". „Maar", zo
voegde Luteijn eraan toe, „je
kunt nu eenmaal als fractie
voorzitter alleen maar goed
functioneren als je kunt reke
nen op brede steun uit de sa
menleving. Voorhoeve ont
beerde 4ie steun. Er waren te
veel afkeurende signalen over
de beeldvorming en presenta
tie van de partij. In dat licht
bezien is het een verstandige
beslissing van Voorhoeve ge
weest om niet door te gaan".
Luteijn heeft alle vertrouwen
in de nieuwe fractieleider Bol
kestein, een man die hij vooral
prijst vanwege diens 'helikop
ter-view' op de politiek en de
samenleving.
DEN HAAG Het is niet de
eerste keer dat VVD-politicus
Frits Bolkestein profiteert van
het opstappen van een ander.
De 'filosoof' binnen de liberale
partij introduceerde in de ja
ren tachtig de 'Carrington-me-
thode': politici moeten de eer
aan zichzelf houden en aftre
den als hun beleid te kort
schiet. In de geest van deze
doctrine legde VVD-minister
Van Eekelen in '88 politiek
het loodje en volgde Bolke
stein hem op als minister van
defensie.
Toen Nederland gistermorgen
wakker werd met het grote
nieuws van een opstappende
Voorhoeve, was in de avond
daarvoor al de Carrington-me-
thode opnieuw ten gunste van
Bolkestein zelf toegepast en
werd hij op stel en sprong tot
fractievoorzitter van de VVD
gebombardeerd. In zijn nieuwe
functie zal groot belang wor
den gehecht aan de 'appearan
ce', de toegevoegde waarde
aan de liberale boodschap, juist
datgene waar Voorhoeve over
struikelde danwel moest strui
kelen. Bolkestein belooft op
dit punt veel goeds: zijn poli
tieke loopbaan behelst een
reeks van persoonlijke promo
tie-campagnes, stuk voor stuk
De politicus legde de geestelij
ke basis voor zijn loopbaan in
zijn studie wijsbegeerte en
Grieks aan de Universiteit van
Amsterdam. Hierna snel ge
volgd door een meestertitel
rechten in 1965. Tijdens en na
de studie werkte hij in dienst
van Shell, waarvoor hij veel
naar het buitenland werd ge
zonden. Nog maar net weg bij
Shell, als lid van de directie
van de divisie chemie, koos hij
in 1976 voor de politiek, zon
der dat overigens echt duide
lijk is geworden welk motief
hem daartoe dreef. Bolkestein
kwam in 1977 in de Tweede
Kamer. In het eerste kabinet-
Lubbers werd hij staatssecreta
ris voor buitenlandse handel.
Daar liet hij al snel zijn sporen
na. Typisch 'Bolkesteinsiaans'
werd bijvoorbeeld gevonden
dat hij in het buitenland 'mi
nister' genoemd wilde worden
en dat hij dit initiatief ook in
het kabinet officieel aanvaard
wist te krijgen. Ook kenmerk
te hij zich al snel door zijn wil
tot openbare discussie en door
zijn neiging politieke tegen
standers snel het gelijk te ge
ven dat ze verdienen, hiermee
een sympathieke indruk wek
kend. Hoewel hij standpunten
over bijvoorbeeld de kruisra
ketten of het wapenexportbe
leid niet schuwde, is Bolke
stein (nog) niet op een conser-
vatief-progressief schema vast
te leggen. Waar hij politiek
staat is vooralsnog vaag.
Bolkestein is voor handhaving
van de uitgestippelde koers.
„De koers van de VVD is ge
durende is de laatste vijf ver
kiezingen van alle grote partij
en veruit het meest constd
gebleven. Dat is geen starhe
maar een blijk dat wij van a
grote partijen sinds het m
den van de jaren zeventig
nationale en internationale
tuatie het best hebben ge.
lyseerd", meent Bolkestein.
kersverse fractievoorzitter
niet veel van Voorhoeve's
leid afwijken. Vast staat dat
de liberale boodschap andi
naar de massa wil uitdragi
„Ikzelf zal proberen het star
punt van mijn partij zo ee
voudig, zo openhartig en
helder als mogelijk uiteen
zetten". Het electoraat zal
slissen of Bolkestein over
voor de VVD broodnodi
charisma beschikt.
PETER KULC1
SUSKE EN WISKE
DE KLEINE POSTRUITER
Ln het houdt wüdebrsssen sh
ju the een beetje rustig Jullie
lun sihdtlen Kom hierje
Krijgt een d/khe pakkerd 1
(c) Standaard UltgeverlJ/Wavary Productlont
ARNHEM De procureur-generaal bij het gerechtshof in Arn
hem,'mr. P. Cremers, heeft gisteren in hoger beroep'een gevan
genisstraf van 18 jaar geëist tegen de 34-jarige man uit de Bonds
republiek wegens gijzeling van kolonel Van de Kieft vorig jaar
juni. De eis was even hoog als de veroordeling door de rechtbank
in februari van dit jaar. Hoewel de kolonel dodelijk werd getrof
fen door een kogel van een lid van een arrestatieteam, achtte mr.
Cremers de Westduitser toch verantwoordelijk voor de dood van
de kolonel. Volgens getuigen die bij de gijzeling waren betrok
ken, was er bij de benzinepomp waar het fatale schot viel een
paniekerige sfeer. Al die tijd hield de Duitser een revolver ge
richt op het hoofd van de kolonel. Een commandant van het ar
restatieteam die contact onderhield met het politiebureau te Arn
hem, gaf twee scherpschutters opdracht een einde aan de gijze
ling te maken. Volgens twee wapendeskundigen die het hof als
getuigen-deskundige had opgeroepen, is de kogel hoogstwaar
schijnlijk van richting veranderd door de gelaagde voorruit van
de auto. Een van de kogeldeeltjes zou de kolonel dodelijk hebben
getroffen. De raadsman van de Duitser, mr. P. Bakker Schut,
voerde geen pleidooi. Hij wilde mensen van de Westduitse justi
tie en het Westduitse gevangeniswezen oproepen als getuigen.
Naar zijn mening heeft zijn cliënt psychisch schade opgelopen
door jarenlange isolatie in Westduitse gevangenissen. Het hof
wees het verzoek evenals het verzoek om de twee scherpschut
ters te horen af. De Duitser was het met deze gang van zaken
niet eens. Hij liet het hof weten het niet nodig te achten bij ver
dere behandeling aanwezig te zijn. De uitspraak is op 15 mei.
(ADVERTENTIE)
Gratis een nieuw filmrolletje (met hetzelfde
aantal opnamen), als u nu bij ons uw film laat
ontwikkelen en afdrukken.
Voor nog net geen gulden kunt u bij V&D uw
leukste foto laten afdrukken op een extra
groot formaat, 13x18 cm. Mat of glanzend.
VA> m»
je herdenking der gevallenen r
't Wordt steeds leuker bij V&D.-
