enragikomisch kabinet steviger dan men denkt „Zo'n heel dorp wordt in het rood-wit-blauw gezet Politiek Partij Parlement oppersum naakt ich op oor oninklijk )ezoek ■Mi t «w -1NNENLAND £cidóc Soutuut ZATERDAG 28 APRIL 1990 PAGINA 5 U HAAG Zes maan- zijn aantreden akt het kabinet-Lub- s/Kok een tragikomi- indruk. Dat komt ral door het uit elkaar allen of langzaam leeg en van een hele serie het NMP- van Alders, de OV- irt van Ritzen, het re- ïingrijden van Maij, het lerken van het reiskos- forfait (Kok en Van het niet irgaan van de extra hoging van het huur- ardeforfait (idem) en idee van Heerma om 'huurbelasting' in te iren voor welgestelden een goedkope huur- ning. Of; lez 'D-leider Voorhoeve put uit zeperds de hoop dat het kabinet-Lubbers spoedig ikend ineen zal zakken, arschijnlijk vergist hij zich. A en PvdA houden elkaar heel stevig omarmd. Het èlopen weekeinde moest oplossing gevonden wor- r voor extra bezuinigingen een omvang van maar liefst zes miljard gulden. Toch was er op het Binnenhof geen mo ment sprake van een ouder wets crisissfeertje. „Het kenmerk van een goede deal is dat later nooit is vast te stellen wie de verliezer is en wie de winnaar", zei premier Lubbers vorige week zaterdag glimlachend. Die opmerking sloeg formeel alleen op het compromis over de aanpak van de wir-overschrijdingen, maar kon moeiteloos worden uitgebreid naar vele andere beleidsterreinen. De veelge plaagde Hans Alders bijvoor beeld had eindelijk weer 'ns een overwinninkje geboekt. Hij krijgt er volgend jaar een paar miljoen bij, vertelde Lub bers. De premier zag gemaks halve over het hoofd dat ook het ministerie van milieu in 1991 verstoken blijft van com pensatie voor de gestegen prij zen en er misschien dus per saldo bij inschiet. Defensieminister Relus Ter Beek leek op het eerste gezicht één van de grote verliezers. Honderden miljoenen extra had hij moeten inleveren. Maar in de toelichting van Lubbers werd Ter Beek lang zaam omgebogen tot triomfa tor. Geen betere soldaat dan een verdwenen soldaat, leek de premier te zeggen. Van dat soort opmerkingen lusten ze bij de als vanouds anti-milita ristisch ingestelde Partij van de Arbeid wel pap. De organi saties van beroepsmilitairen zien dat natuurlijk wat anders. Nadat ze jaren in een sfeer van zekerheid en geborgen heid hebben geleefd, staren ze nu met afgrijzen naar wat er over hun hoofden wordt be slist. Honderden, misschien wel duizenden arbeidsplaatsen staan er in hun branche op de tocht. Echte verliezer Alle woordengegoochel van Lubbers kon echter niet ver hullen dat één minister wel met gebogen hoofd en hangen de schoudertjes uit de strijd was gekomen: Jo Ritzen van onderwijs en wetenschappen. Hem was te verstaan gegeven dat hij voor 1,4 miljard gulden extra moet ombuigen. Naast de militairen kunnen ook de studenten de vlag halfstok hangen, want men kan met z'n klompen aanvoelen dat er op de studiebeurzen beknibbeld zal worden. Ritzen heeft dom weg geen andere mogelijkheid, nu hij de studiefinanciering ongeveer duizend miljoen gulden goedkoper moet ma- Waarom Ritzen zo'n afschu welijke taak op zich genomen heeft? Het blijft natuurlijk gokken, maar het zou iets te maken kunnen hebben met gebrek aan steun in eigen kring. Als plichtsgetrouw be heerder van de schatkist kon Wim Kok het niet maken zijn partijgenoot Jo Ritzen te ont zien en tegelijk van CDA-mi- nister Koos Andriessen (eco nomische zaken) te eisen dat het bedrijfsleven zelf zou op draaien voor de nieuwe wir- tegenvaller. Zowel de wir als de studiefi nanciering is een zogeheten open-einderegeling. Het kabi net weet tevoren niet hoeveel geld het aan zo'n subsidie kwijt zal zijn. Dat is afhanke lijk van het beroep dat op zo'n regeling zal worden gedaan. Een minister van financiën kan dat accepteren of afwij zen, maar één ding kan hij niet: met twee maten meten, zeker niet als het om vakmi nisters van verschillende par tijen gaat. Vervolgens kan men terecht de vraag stellen welke winst het kabinetsberaad over de be grotingscijfers eigenlijk heeft opgeleverd voor de PvdA, die na de verkiezingsnederlaag van maart nu juist zo'n be hoefte heeft aan successen. De 'zegepraal' van defensieminis ter Relus ter Beek hebben we al genoemd, maar er is nog iets heel anders. Lubbers en Kok hebben vertrouwelijk een af spraak gemaakt die voor de PvdA zoiets is als een koop sompolis met een gegarandeer de hoge lijfrente. Die overeenkomst betreft de zogeheten koppeling, het per 1 januari in ere herstelde princi pe dat de ambtenarensalaris sen en sociale uitkeringen evenveel omhoog gaan als de lonen in het particuliere bedrijfsleven. Het regeerak koord biedt de mogelijkheid van die regel af te wijken als de lonen te snel stijgen. Pre mier Lubbers en vice-premier Kok zijn nu overeengekomen dat het kabinet van die ont snappingsclausule géén ge bruik zal maken. Voor de PvdA is dat een hele opluchting. De ontwikkelin gen aan het cao-front worden immers steeds stormachtiger, waardoor de kans op een 'on verantwoord' hoge loonstijging in 1991 steeds groter wordt. Voor premier Lubbers was dat al aanleiding te zeggen dat de koppeling wel eens in gevaar zou kunnen komen. Minister Kok sloot zich daar, zij het in bedekte termen, bij aan. Dat leidde onmiddellijk tot intern gekrakeel in de PvdA. Voor zitter Marjanne Sint riep boos dat zonodig veel beter de heili ge koe van het CDA (de belas tingen en premies mogen niet stijgen) geslacht zou kunnen worden. Daaruit is af te leiden dat het opnieuw buiten werking stel len van de 'koppeling' de PvdA in grote problemen zou brengen en dat daardoor het voortbestaan van het kabinet zelf in gevaar zou kunnen ko men. Vandaar dat Lubbers en Kok het enige deden wat zij nog konden doen: afspreken dat tekorten, die veroorzaakt worden door onvoorziene stij gingen van de ambtenarensa larissen en sociale uitkeringen, meedogenloos gecompenseerd zullen worden door extra be zuinigingen op andere terrei nen, bijvoorbeeld Onderwijs en Defensie. Wensdroom Voor Lubbers heeft die af spraak met Kok het voordeel dat hij meer kans heeft zijn laatste periode als premier af te sluiten met het vervullen van een laatste wensdroom. Alle inspanningen van de eer ste twee kabinetten-Lubbers ten spijt is de centrale over heid nog steeds dezelfde logge en ondoelmatige kolos. Dat is de zakenman-premier een doorn in het vlees. Iedere des kundige weet dat het levens onderhoud van de bureaucra tische gigant miljarden en nog eens miljarden kost. Zou men hem rigoureus kunnen doen afslanken, dan zouden de kos ten ervan automatisch aan zienlijk geringer worden. Sommigen beweren dat dit streven van Lubbers vast móet lopen op de onwil van de in het geding zijnde ambtenaren. Of dat zo is, zullen we spoedig weten. Hij is nu verzekerd van de steun van de PvdA. Wim Kok zegt deze week in het PvdA-blad 'Voorwaarts' dat hij zich ergert aan het 'slak- kentempo' waarin sommige overheidsdiensten functione ren. Hij pleit voor minder bu reaucratie aan de top en meer dienstverlening in de wijken. De reeds genoemde PvdA-mi- nisters Ritzen en Ter Beek hebben beiden aangekondigd dat zij de met ambtenaren dichtgeslibde gangen op hun departement gaan doorspuiten. Wordt die operatie een succes, dan lijkt de weg eindelijk vrij voor het uitdunnen van ande re overbevolkte overheidsin stellingen. RIK IN 'T HOUT OPPERSUM/HAREN koningin Beatrix aandagmorgen om 10 boven Loppersum >mt aanvliegen, moet ze ich even op de bloeiende Dmen rond het ouderen- ntrum Wiemersheerd tten, want die staan er ilgens voorlichter H. leulman „mooi bij op 't oment". Weliswaar is de eur van de bloesem niet lanje, maar licht-paars meet ook kunnen. laren heeft inmiddels even- tns z'n mooiste jas aan. De ite die de koningin en haar izelschap maandag volgen raait de klasse uit, het defti- forenzendorp aan de kop i de Hondsrug waardig, urgemeester K. Weide kan ots zijn op zijn mensen. Ie laatste details, daar gaat et volgens Speulman en zijn ollega P. Oldenburg uit Ha- en op dit moment om. Dat be- ikent dat vijftien gemeente- ferkers nog de hele week in luw geweest zijn om Lopper- iim netjes te maken, want een lajesteit ontvang je in een choon dorp. Het gemeente las is opgeschilderd, de stoep- ts geschrobd en dit weekeinde rorden de straten versierd iet oranje en rood-wit-blauw. )aarvoor zijn tientallen vrij willigers van de in totaal der en oranjeverenigingen in de [emeente opgetrommeld. Ui- eraard heeft men ook in Ha- en niet stilgezeten, getuige iet in helblauw uitgevoerde Iraaiboek. Loppersum heeft enzelfde geschrift vervaar- igd, maar daar heeft men ge- [ozen voor een kaft in stem- nig oranje. ntussen hebben de kleding- loetieks, modemagazijnen, choonheidssalons en kappers n beide dorpen enkele gouden veken achter de rug. Iedereen Üe ook maar iets met het ko- linklijk bezoek te maken leeft, moest nog even in het nieuw, vandaar. Helikopter 3recies om tien uur maandag- morgen landen de koningin en de overige leden van het ko- ■ninklijk huis per helikopter op Vorig jaar vereerde koningin Beatrix op 30 april Oud-Beijerland met een bezoek. FOTO: SP het sportcomplex aan de Lop- persumse bosweg. Zo staat het in het draaiboek en zo zal het gebeuren. Laat dat maar aan de rijksvoorlichtingsdienst (RVD) over. Al weken zijn medewerkers van de RVD, bijgestaan door rechercheurs en andere politiemensen bezig om alle eventualiteiten het hoofd te bieden. Elke centime ter van de routes in Lopper sum en Haren is uitgekamd, zonder dat de bevolking het overigens gemerkt heeft. Zoals gebruikelijk bij koninklijke bezoeken doet de RVD geen mededelingen over de veilig heidsmaatregelen, maar reken maar dat die zorgvuldig zijn. Ook het aantal ingezette poli tiemensen blijft in nevelen ge huld. „Voldoende", luidt het korte antwoord van de RVD. Naar buiten toe wordt in elk geval de schijn opgehouden, dat ook koninginnedag 1990 een buitengewoon ontspan nend gebeuren zal zijn. H. Speulman uit Loppersum weet wel beter: „Hoe ik mij maandagmorgen om een uur of twaalf zal voelen? Als na een examen: leeg". Geen won der, want wie het draaiboek van minuut tot minuut volgt, moet wel tot de conclusie ko men, dat maandag voor de or ganisatoren een zware dag wordt. Letterlijk elke seconde telt. Wellicht denkt de argelo ze tv-kijker, dat de Koningin een beetje ontspannen door beide dorpen wandelt om kin derspelletjes en andere folklo re te bekijken, maar daar klopt geen steek van. Zij weet nu bijvoorbeeld al da't de ko ninklijke trein uit Loppersum om 11.19 uur vertrekt naar Haren en die moet ze wel ha len. Burgemeester Lubertus Pit van het vriendelijke akker- bouwdorp oogde deze week nog ontspannen, maar hij zal ook z'n slapeloze nachten heb ben gehad. Hare majesteit zal maar uit een koets vallen, of erger. Parkeren Een van de zorgenkinderen is het parkeren rond de parcour- sen. P. Oldenburg zegt het als volgt: „We verwachten dui zenden mensen. Die moeten wel allemaal een plekje heb ben. Bovendien moeten er uit gebreide verkeersmaatregelen genomen worden. We moeten de veiligheid van het publiek wel kunnen garanderen". De toegangswegen naar Lop persum laten geen mogelijkhe den toe om te parkeren. Daar om heeft men weilanden ge vorderd, waarop de auto kan worden neergezet. Loppersum zelf wordt al om 7 uur 's mor gens hermetisch afgesloten. Bij een koninklijk bezoek ho ren schoolkinderen. Waarom weet niemand, maar zo is dat nu eenmaal gegroeid. Zowel in Haren als in Loppersum zingt het jeugdig volkje de jarige toe. Sommige teksten zijn makkelijk te leren, maar echt moeilijk blijkt het Groningse volkslied. Daar studeren de scholen in de Loppersum al weken op. HERMANN HOOGAKKER SUSKE EN WISKE DE KLEINE POSTRUITER \0et volle lurbosnelheid de bochtm en De vlaggenindustrie werkt met pieken en dalen. Op dit moment reikt de piek heel hoog. Bij de Vlaggenindus trie Groningen die tot de vijf grootste bedrijven op dit gebied in Nederland behoort, heerst topdrukte. Boven dien is vlaggen de laatste jaren steeds populairder ge worden. En dan gaat het niet alleen om de nationale driekleur, maar ook om de provinciale vlaggen. Vroe ger was het: een stok aan de muur met een vlag van huis-, tuin en keukenformaat. Nu is de trend: masten in de tuin, met reusachtige dundoeken. VLAGGENFABRIEK KENT TOPDRUKTE VOOR KONINGINNEDAG (c) Standaard UitgeverlJ/Wavery Productions GRONINGEN Zo'n be zoek maakt wat los. Er zijn mensen in het Gro ningse Glimmen die toch maar even gauw een vlag- gemast met nationale driekleur gekocht hebben omdat ze langs de spoor lijn wonen. Want over die rails rijdt koningin Bea trix maandag wanneer ze Haren bezoekt. Directeur Jaap Lommert van de Vlaggenindustrie Gronin gen heeft er wel plezier in. Aan de gemeente Haren heeft hij alleen al een stuk of vijfen zeventig vlaggen met het ge meentelogo (in zes kleuren) geleverd. Langs de route die de koningin straks volgt, ko men vijftig vlaggemasten te staan, met daaraan het rood- wit-blauw, de gemeentevlag en de provinciale vlag. Daar naast heeft het bedrijf voor vele meters pavoiseerlijn met wimpels gezorgd. In Lopper sum, het andere dorp dat de koningin bezoekt, is het van hetzelfde laken een pak. Daar zijn zo'n zeventig masten heengegaan, deels huur-, deels koopmasten. Lommert: „Alle masten hebben we schoonge maakt, knopjes en koordjes ge controleerd. Een hele klus". Voor de Vlaggenindustrie Groningen betekent de perio de voor koninginnedag top drukte. Ieder jaar weer. Alleen dit jaar is de vraag naar het rood-wit-blauw extreem groot, veroorzaakt door het bezoek van koningin Beatrix aan het noorden. Vele kilometers doek zijn er verwerkt. Truus Bos, pr-medewerker van het Gro ningse bedrijf: „Het betekent een groot verschil of de konin gin naar Brabant gaat, of naar het noorden. Een aantal jaren geleden bezocht ze Zuidlaren. Toen hebben we ook een veel grotere omzet gehad dan nor maal. Zo'n heel dorp moet in het rood, wit en blauw gezet worden. De gemeente wil de koningin op gepaste wijze ont vangen en de particulieren die er wonen, voelen het ook als een soort plicht de vlag uit te steken. Bovendien werken winkeliersverenigingen, sport- verenigingrti en alles wat maar in verenigingsverband opereert er aan mee". Tramjongens Het bedrijf is voortgekomen uit een familie van kleerma kers die ooit uniformen maak ten voor bodejongens en tram jongens. Halverwege de vijfti ger jaren begon de vader van de huidige directeur met de produktie van de provinciale Groningse vlag en de nationa le driekleur. Voorheen moest een groot deel van de vlaggen worden geborduurd en was een order van twintig stuks al veel, tot in de zeventiger jaren de zeefdruk zijn intrede deed. Dat betekent dat er veel grote re aantallen geproduceerd worden en dat er gedetailleer der afbeeldingen mogelijk zijn. Door deze ontwikkeling is de vervaardiging van bedrijfs- vlaggen belangrijk geworden. In oplagen van vele honder den gaan ze de deur uit, zowel naar binnen- als buitenland. Vroeger vond men een mast van vier vijf meter al ontzettend lang. Nu is acht, negen of tien meter heel gewoon. Het formaat van de vlaggen is daardoor ook groter geworden. foto.- sp De nationale vlaggen van alle 192 landen worden in Gronin gen gemaakt. Veel bedrijven hangen die in top bij het be zoek van buitenlandse gasten. Zo is er een hotel in Heerlen dat iedere bezoeker met zijn eigen vlag welkom wil heten. Net zijn die van Jersey en Bul garije besteld. In verband met de komende bevrijdingsdag is er veel vraag naar Poolse, Ca nadese, Engelse, Amerikaanse en Franse vlaggen. Dat soort vlaggen voor eenmalig ge bruik pleegt te worden ver huurd. Het doek wordt in Nederland ingekocht. Vervolgens wordt het versneden en weer aan el kaar gestikt. Truus Bos: „Het rood, wit en blauw komt in rollen binnen. De Nederlandse vlag is een kwestie van knip pen en naaien. Alleen de klei ne Nederlandse vlaggen wor den gedrukt. Vanaf het for maat 1 bij 1.50 meter worden ze allemaal genaaid. Gebleken is dat een bedrukte vlag niet aanspreekt. We hebben ze wel gehad, maar om de een of an dere reden vond men ze niet zo mooi als met een naad er Verhoudingen Het meest verkocht wordt het formaat 1 bij 1.50 meter, ge schikt voor aan de gevel, po pulair bij winkeliers. Voor masten kom je al gauw op heV formaat 1.50 bij 2.25 meter of 2 bij 3 meter. Overigens dienen de verhoudingen van de Ne derlandse vlag zich volgens het protocol te verhouden als 2:3. Ook voor de vlag en de mast geldt een bepaalde ver houding: de hoogte van de vlag moet eenderde van die van de mast zijn. Aan een mast van zes meter behoort dus een vlag van twee bij drie meter te wapperen. Bedrijfs- vlaggen zijn aan niets gebon den. Truus Bos: „Zo'n vlag wordt anders beoordeeld dan een nationale vlag. Het is een gevoelsmatige kwestie". Directeur Jaap Lommert zit vanaf 1973 in het vak. Hij con stateert dat er de laatste jaren veel meer wordt gevlagd dan voorheen. En de masten wor den steeds langer. „Vroeger vond men een mast van vier vijf meter al ontzettend lang. Nu is acht, negen of tien meter al heel gewoon. Het formaat van de vlaggen is daardoor ook groter geworden. De ma ten 70-100, 80-100 en 120-180 zijn er helemaal uit. Zelf heb ik thuis een mast van vijftien meter in de tuin". De Scandinavische gewoonte een vlaggemast met wimpel in de tuin te hebben, heeft hier de laatste tijd navolging ge vonden. „Men vindt een tuin meer af als er een vlaggemast in staat. Dan voelt men zich echt thuis. Tegenwoordig wor den er ook veel vlaggen en masten cadeau gegeven bij een verjaardag. Het is een neutraal cadeau, waar je toch een aan tal dingen mee uitdraagt. Een soort hartelijkheid, een vader lands gevoel...". BAREND STRANG Ook in Putten duurde oorlog vijf jaar PUTTEN In aanwezig heid van veel Puttenaren die op een of andere wijze slachtoffer zijn van de Tweede Wereldoorlog is gisteren in het gemeente huis van Putten de oor logskroniek van Klaas Friso gepresenteerd. Het eerste exemplaar van 'Putten 1940-1945' werd aan burgemeester A.J. Berkhout aangeboden, de volgende boeken waren voor vier bur gers die ofwel zelf in het verzet hebben gezeten of wier naaste familieleden on dergronds werk hebben ver richt. In Janny Tijssen (koerier ster), H.J. Vijge (zoon van een gefusilleerde verzetsstrij der), O. Jansen (verzetsman) en G. de Jager (broer van een gefusilleerde verzets man) werden de vele onbe kende helden van Putten geëerd. „In het boek komen veel namen van vergeten verzetstrijders voor. Alleen daarom al was het de moeite van het schrijver waard", al dus Friso in een korte toe- Hij memoreerde de plannen om te komen tot de oprich ting van een gedachtenis ruimte met onder meer een plaquette met de namen van de honderden weggevoerde Puttense mannen. „Ik werd op zeker moment gebeld door een vrouw wier vader in 1944 door de Duitsers ge arresteerd werd wegens ver zetsactiviteiten, gedeporteerd is en nooit meer is terugge keerd. Ze vroeg of de naam van haar vader ook een plaatsje op die plaquette kon krijgen. In mijn boek wordt hij genoemd", aldus Friso. De 'Lou de Jong van Putten' zoals hij door inleider Bert Paasman genoemd werd, is ook na zijn pensionering als hoofd van de afdeling alge mene zaken van de gemeen te Putten onderzoek blijven verrichten naar wat er met Putten gebeurd is in de Tweede Wereldoorlog. Over de oktoberrazzia in 1944 en de voor ongeveer 550 Putte naren fatale nasleep daarvan heeft hij al diverse boeken en publicaties op zijn naam staan. Nieuw materiaal Zijn onophoudelijke naspeu ringen leveren steeds nieuw materiaal op. In de kroniek zijn passages opgenomen van het door Friso boven water gehaalde dagboek van pastor Meyer van de evangelisch- lutherse gemeente van Lade- lund. Het is een soort oogge- tuigeverslag van wat er eind 1944 met de gevangenen van het 'Aussenlager' van Neuengamme is gebeurd. In een periode van ruim zes weken kwamen er 398 ge vangenen om, van wie onge veer 110 Puttenaren Friso heeft zich dit keer niet tot de razzia beperkt. In zijn kroniek, die de periode van 1 januari 1940 tot en met 31 december 1945 beslaat, heeft hij zowel de razzia als de an dere grote en kleine oorlogs gebeurtenissen in chronolo gische volgorde weergege ven. Waar dat voor de beeld vorming relevant was, heeft Friso verder gekeken dan de Puttense gemeentegrenzen of de Veluwse regiogrenzen. Racisme de conclusie dat de Puttense gemeenschap 'goed' was in de oorlog. Paasman: „In Put ten was en is men niet ge diend van fascisme en racis- fne, men kent er hogere waarden," zo luidde zijn .ei gen gevolgtrekking. Burgemeester Berkhout noemde het verschijnen van de kroniek een zeer belang rijk moment voor de Putten se samenleving. „Tot nu toe leek het soms alsof de oorlog in Putten alleen heeft plaats gevonden op 2 en 3 oktober 1944. Maar ook in Putten is het vijf jaar oorlog geweest, ook hier heb je de families Meijer, Polak en Cohen ge had die naar het gemeente huis moesten om voor één gulden de identiteitsbewijzen te kopen die later een passa gebiljet voor de dood bleken te zijn. En ook hier heb je mensen gehad die hebben geprobeerd te voorkomen dat de Meijers, de Polaks, de Cohens en de Engelse piloten de reis moesten maken waar van ze nooit zouden terugke ren" ARJEH KALMANN 'Putten 1940-1945', Kroniek. Door Klaas Friso. Schaffe- 1 aarreeks, nummer 23. Prijs: ƒ34,50

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 5