Ere-wandgewijd aan de
gesneuvelde dorpelingen
LANGS
O M W E G E N
THE SAINT
Omdat u wel het
schuitje maar niet
de boot in wil.
Kies dus voor één van bovenstaande vakmensen, die borg staan voor een unieke bijdrage
aan uw trouwdag. Zij maken van uw bruiloft de meest onvergetelijke dag van uw leven.
w :IDEN OMGEVING ficidócSoivitmt vrijdag 27 april 1990 pagina 13
il); In
ommelmarkt
e activiteitencommissie
jn de CCH houdt zaterdag
rommelmarkt op het
hoolplein van Ter Does in
oogmade. De markt
nhurt van tien tot drie uur.
j slecht weer wordt uitge-
2A eken naar De Stal, De
grg en Drieluik. Inlichtin-
n: 01712-2011.
laskerade
STU meelvereniging Maskera-
uit Rijpwetering speelt
terdagavond het blijspel
lont(d) voor liefdadig-
>id" in het dorpshuis aan
Pastoor Van de Plaat-
horaat' Aanvang om acht
14 1 r. Vijf moderne Robin
Haarl oods betuigen op gevaar-
4): D 'ke wijze hun sympathie
)or de arme medemens.
eert
Amersfoortse formatie
14 ster Moeskroen treedt za-
a. rdag op in jongerencen-
um Het Kasteel aan de
oncertweg in Alphen aan
en Rijn. Toegang is gratis
snwege het 8-jarig bestaan
0. 14 an Het Kasteel. De
snvang is om negen uur.
fd Wandeltocht
ij de St. Jozefzaal aan de
'aradijslaan in Alphen aan
en Rijn start zaterdag een
7 Wandeltocht van de Wan-
g». 1 'Jelkring Leiden en omstre-
181en van de KNBLO. Deel-
he rc|emers kunnen kiezen uit
jjtjf afstanden: 5, 10, 15, 25
1^30 P 43 kilometer. De 40 kilo-
BAÏe'e/" start tussen liegen en
ntraaifen uur, de overige afstan-
I4|en tussen negen en drie
?'D1rtr- Pr'JS: /3//4'50
|o. 21]weedaagse
i'cocf KNBLO houdt zondag
zaJB april een tweedaagse:
CiNB^ee keer 25 kilometer of
'"vee keer 40 kilometer
30 Aandelen. De start voor de
18P is tussen negen en twee
2ljur en voor de 40 tussen ne
on en tien uur. Inschrijven
a f aan de start bij de
qf. Jozef zaal aan de Para-
mjslaan in Alphen aan den
2Wn.
:o. Rundfunk
ïï^oJe Oostduitse radio Berli-
3 Ier Rundfunk maakt zater-
idiso \g een reportage over
ok iJoordwijk en het bloe-
on jen corso. Op uitnodiging
32Ca/i de VVV Noord wijk
'romotie brengt redactrice
1 ielga Ernst een bezoek aan
Kokop bloemenbadplaats. De
rlri» voor het bezoek werd
2We£d tijdens een onlangs
thouden toeristenbeurs in
i&erlijn waar VVV-directeur
Rovers met Ernst ken-
9 tCi*jismaakte.
to mf
Hing ilW
zaVzo^e Luchtgekoelde VW Club
:!LMHIoudt zaterdag en zondag
ind 5: fe landelijke voorjaars-
lil ^^Jeen^omst °P camping
2^jj'iuinrell in Wassenaar.
[00g if>'n 200 kevers en andere
10. Michtgekoelde Volkswagens
30, rijken dan in Wassenaar
of adWranjebal
wo' p gebouw Zijlkwartier aan
p Van der Marckstraat in
iderdorp wordt zater-
avond een Oranjebal ge
iden met medewerking
de John Rits Band, The
lerly Brothers and Finish
,rtj«8;i) Mieke. Toegang kost
D. S5.50, aanvang half negen.
teltenjef 5a/ is een initiatief van
%marco en buurtvereni-
\ng Zijlkwartier.
)rgelconcert
iM or8el 'n hervormde
irk in Koudekerk aan
m Rijn wordt zaterdaga-
md bespeeld door D.E.
lossen, organist van deze
n n Jer/f. Op het programma
nnHfr meer hewpr-
i c' c 0
1 an onder meer bewer
ingen van oud-vaderland
liederen van Jan Zwart,
ijr Kee en Jacob Bijster.
anvang acht uur, toegang
t/5.
indercorso
de Hoofdstraat ter hoogte
in modezaak Bemelman
\at zaterdag om half tien
't Sassenheimse kinder-
irso van start. Het corso
ma 'or<^t begeleid door Jong
Musica. 's Middags is
sburef optreden van Adest Mu-
metra 'n ^et w'nkelcentrum.
ilieuwandeling
Jeugdnatuurwacht Sas-
fnheim houdt zondag de
8 na Lente-Milieuwandeling
njvenbg^" jje start JS tussen een
/ordt L twee uur vanaf 't Onder
waar. Hoofdstraat 167. De
ieuwandeling is circa 5
lometer lang. Deelname
teravijosf yj jye opbrengst is be-
l vantemd voor het dierentehuis
P sn*ostbrug in Oegstgeest.
rnst 1
nnenYolleybal
1g u'l?e Zoeterwoudse volley-
et gr(jalvereniging Utopia houdt
koninginnedag een vol-
en yybal toernooi in de Kla-
berierhal. Dat is inmiddels een
ibrei*aditie en vormt één van
de zaae sportieve hoogtepunten
versplan 30 april. Belangstellen-
dgingje teams kunnen zich opge-
eesteive/J bij Jos Atteveld, tel.
jegdek^ 0f Annie Borst, tel.
ten <V83Het inschrijfgeld be
te °yaagt30Ieder team moet
hinimaal vier Zoeterwou-
hap ïenaars en twee dames tel-
delijktn.
EXPOSITIE IN ZOETERWOUDSE OUDHEIDKAMER „SUETANBORGH"
„Deze gedenkwand is
een ere-wand. Ik be
schouw hem zelfs als het
hoogtepunt van deze ten
toonstelling. Elk jaar 's
avonds op 4 mei staan we
er in stilte bij, om twee
minuten met onze ge
dachten terug te gaan
naar de zwartste periode
in onze geschiedenis:
1940-1945. We hebben
het dus over de gedenk
steen die in de gevel van
ons gemeentehuis ge
plaatst is. Daarin staan
de namen van 5 Zoeter
woudse jongemannen die
in het voormalige Neder
lands Indië sneuvelden,
en die van 17 Zoeter wou
denaars die door de oor
logshandelingen dicht bij
huis hun jonge leven
verloren.
Eigenlijk zijn het er achttien,
want Jaap Hardeman, een
Hagenaar, hoort er ook bij.
Hij is hier bij ons op het dorp
bij de oude kerk begraven.
Op zijn kist lag een bds rode
rozen die eigenlijk bedoeld
waren voor mevrouw Kort-
mann omdat die op 10 mei ja
rig was. Jaap kwam op die
10de mei van '40 al vroeg
van Ypenburg via Stompwijk
door Zoeterwoude en hij was
dood toen hij, getroffen door
een Nederlandse kogel, bij
dokter Kortmann werd bin
nengebracht".
Aldus een verklaring van de
heer A.C.J.Duindam, voorzit
ter van de stichting Oud-Zoe-
terwoude, aan de vooravond
van de expositie Zoeterwou
de 1940-1945 die komende za
terdagmiddag om 3 uur door
dokter Wybo Kortmann in
het onderkomen Suetan-
borgh van de stichting aan de
Noordbuurtseweg geopend
wordt.
Van de gedenksteen is een
grote foto gemaakt die nu op
de ere-wand prijkt, omgeven
door de foto's van de achttien
en voorzien van een korte le
vensloop van elk der slacht
offers. ,,Het zijn de verhalen
die bij hun horen". Dit mid
delpunt van de tentoonstel
ling (tot en met zaterdag 12
mei) is meteen het indruk
wekkendst: „Je kunt nu,
door die foto's, zien hoe ze
waren voordat ze uit het le
ven weggenomen werden.
Op mijn omwegen door
stad en land kom ik
graag mensen tegen. U
kunt mij telefonisch of
schriftelijk vertellen wie
u graag in deze rubriek
zou willen tegenkomen.
Ik ben bereikbaar via
071-122244.
Het is geweldig dat onze
stichting de beschikking over
die reprodukties gekregen
heeft. Daar zijn we dankbaar
voor, en ook wel een beetje
trots op. Het is echt een ere
galerij van dierbaren gewor
den en helemaal passend bin
nen de opzet van onze stich
ting die zich richt op de ge
schiedenis van onze goede
gemeente Zoeterwoude". Ja
zeker, voorzitter Duindam,
een fervente vorser in de
plaatselijke historie, is tevre
den en gelukkig.
Veel materiaal
Jn het gebouwtje Suetan-
borgh, eens de lokale „tele
fooncentrale" van het dorp,
is heel veel werk gemaakt
van de mijlpaal „50 jaar ge
denken". Overal vandaan
kwam het materiaal binnen
om verwerkt te worden tot
een boeiend overzicht. Het is
geen royale ruimte waarover
Oud-Zoeterwoude beschikt,
maar er is opeens zoveel te
zien dat je er best wel een
uurtje in kunt zoet brengen.
Geen aspect werd overgesla
gen; alle ellende met naam
en toenaam komt aan de
orde, aan de muren, in vitri
nes of gewoon op de grond.
Er is een indeling van Mobi
lisatie, NSB en Duitse weer
macht, maar ook loopt alles
door elkaar heen. Want er
valt erg veel te vertellen en
te laten zien over '40-'45.
Er hangt niet alleen de per
soonlijke, schijnbaar opge
poetste, helm van de heer
Duindam die ooit heeft
dienst gedaan bij de Luchtbe
scherming, inclusief armban
den, we vinden er ook de pu-
blikatie in de pers van die
roerige dagen toen de kran
ten tot krantjes ineenschrom
pelden en soms weieens
„fout-achtig" waren. De
voorbeelden daarvan zijn ge
flankeerd door de stoutmoe
dige voortbrengselen van de
illegale pers, of De Vliegende
Hollanders, die door „krante
jongens" uit Lancasters of
Vliegende Forten boven ons
land werden uitgestrooid.
Dat was nog eens wat anders
dan de Duitse „Fliegende
Blatter" uit een tijd dat het
Derde Rijk z'n afschuwelijke
tanden nog niet had laten
zien.
Daar staat ook een prachtig
exemplaar van het „wonder-
kacheltje", alias noodkachel-
tje, dat zulke goede diensten
heeft bewezen aan de hon
gerlijders van vlak vóór de
bevrijding. Gered uit de
klauwen van het „vergeet
boek" werd ook een gamel
van de gaarkeuken die des
tijds „bediend" werd door
Schuur in de Zuidbuurt. Hoe
wel er in Zoeterwoude, van
wege het plattelandskarak
ter, minder honger werd ge
leden dan in de stad, een
paar kilometer verderop. Na
tuurlijk is er ook de knijpkat
(die door mij in deze rubriek
van de week nog van zolder
werd gehaald), in het gezel
schap van een „verduisterde"
fietslantaarn en een lampje
dat door een spleet voor een
straaltje licht op tafel zorgde,
waarbij je nog wat kon lezen
als je daar zin in had. Maar
de meesten hadden daar al
geen zin meer in, in die
strenge winter van '44-'45.
Aan een wand tegenover de
ere-wand vindt men zowat
alle Duitse onderscheidings
tekens en spelden en kruisen
en lintjes waarmee onze ogen
werden uitgestoken. Zo kun
je weer eens zien wat een
"^Obersturmbanführer onder
scheidde van een Feldwebel
bij de Flak, of waaraan je een
lid van de Bund deutscher
Madel kon herkennen. Geen
wonder dat Anton Duindam
even kon verzuchten: „Won
derlijk, hoe we aan al dat
materiaal zijn gekomen".
„Mijn kamp"
In de sub-afdeling „Propa
ganda", onder de schutse van
de ietwat lichamelijk gehan
dicapte Herr Doctor Joseph
Goebbels, de Reichsminister
die eens niet ver van Neer-
lands grondgebied het le
venslicht aanschouwde dat
hij eind april '45 in Berlijn
weer inleverde, ligt, openge
slagen, des Fllhrers „Mein
Kampf", gevangenislitera
tuur geschreven door een
ambitieuze, overkokende
korporaal, in een Nederland
se vertaling: „Mijn kamp". In
het slechte gezelschap van
„Rasse und Seele". En daar is
ook, in boekvorm, de onthut
sende vraag van een misleid
maar weetgierig Hollands
meisje aan haar nog meer
misleide mama: „Moeder,
vertel eens wat van Adolf
Hitler!"
Het is allemaal gebeurd, en
in Suetanborch rond de
gedenkwand in een rijk
gedocumenteerde notedop te
rug te vinden. Onder glas ligt
er ook het inmiddels „be
faamde" dagboek van ene
Frater A.M.van den Eisen,
die destijds in het Kruisher
enklooster filosofant was en
zowat vanuit z'n bed
waarin hij soms lag te schud
den als er weer een V-l in de
buurt gelanceerd was ge
tuige was van de laatste ont
wikkelingen in de oorlogs
machine tijdens de honger
winter tot aan de bevrijding.
Over dat dagboek „Van hon
gerwinter tot bevrijding" is
het laatste woord nog niet ge
sproken, maar dat moet nog
even een verrassing blijven.
De frater, sinds '48 pater en
leraar Engels M.O., vertoeft
zelf in Engeland waar hij
parttime zielzorgelijk werk
zaam is.
Maar dat geeft allemaal niets:
ook pater Van den Eisen
OSC (geen Britse onderschei-
Roept uw dokter bijtijds, want hij moet fietsen".
ding maar gewoon een latijn-
se afkorting van Orde van
het Heilig Kruis) heeft zijn
grootse bijdrage aan de be
schrijving van de Zoeter
woudse oorlogse geschiedenis
geleverd. Zijn handgeschre
ven bladzijden werden door
voorzitter Duindam minu
tieus bewerkt en geadapteerd
en opgedragen aan de Zoe
terwoudse samenleving. Je
hoort in gedachten nog steeds
de bommen inslaan die de
frater vanuit z'n „hoge" posi
tie eens waarnam tijdens de
vruchteloze pogingen van ge
allieerde gevechtsvliegtuigen,
de spoorbrug bij de Kanaal-
weg in Leiden buiten spel te
zetten. In onze dagen zijn het
daar de kieviten van Crones-
teijn die in de polder de be
langstellenden proberen te
misleiden met schijnmanoeu
vres. Het blijft vechten.
„Aardige dingen"
Je hoeft op deze expositie in
de Suetanborgh aan niets
vluchtig voorbij te gaan. Het
staat er en vraagt de aan
dacht. Ook als men niet on
der een Zoeterwouds hoedje
te vangen is zal men getrof
fen worden door herinnerin
gen waarmee de oudere ge
neratie telkens omtrent begin
mei geconfronteerd wordt.
Neem nou, bijvoorbeeld, al
leen maar eens die speldjes
en munten en andere „aardi
ge dingen" van de Winter
hulp, zoals waardebonnen.
Nu reciteerden mijn leeftijd
genoten eens de slagzin:
„Geen knoop van mijn gulp
geef ik aan de Winterhulp",
maar de hulp deed nog wel
goed werk ook. Zo is het nu
eenmaal. Maar het is wel
hoogst curieus als je dat alle
maal weer eens ziet. En dan
die postzegels zonder de kop
van Wilhelmina, zonder onze
koningin. Die kwam pas na
de bevrijding van het zuiden
weer in omloop. Naar links
kijkend.
Het is te veel om op te noe
men: Duitse onderscheidin
gen voor Duitse vrouwen die
kinderen baarden; tot en met
een gouden kruis voor het
tiende kind of meer! En dan
die afschuwelijke sigaretten:
Sweet caporal, Amateurssiga
retten en een oranje verpak
king met een W voor de
stinkstokken die door de ge
allieerden in augustus 1941
gedropt werden en een ver
lenging kregen doordat de
moffen ze gingen namaken
en op de markt brengen. En,
dicht bij huis, was er een
pamflet met een opwekking:
„Roept uw dokter bijtijds. Hij
komt niet spoedig, want hij
moet fietsen".
Dokter Wybo Kortmann van
Zoeterwoude, de onverwoest
bare, voegde het zijne aan die
lezing toe. Hij sprong op z'n
fiets hoe oud was de dok
ter destijds; een goeie derti
ger? en bond op z'n rugzak
een soort rode kruisvlag met
een klimmende esculaap. In
de stille hoop dat de jagende
geallieerde vliegers die bo
ven hem vlogen hem zouden
zien en zeggen: „Hé kijk,
daar rijdt een dokter jongens!
Niet schieten!" Het was ver
metel vertrouwen, want de
dokter is ettelijke malen be
schoten, maar hij heeft in
middels de leeftijd der zeer
sterken bereikt en onder een
goed gesternte is hij oud ge
worden.
Na al die heftigheid tot en
FOTO: WIM VAN NOORT
met de hongerwinter belandt
de expositie in een tweede
vertrek in het kalme vaar
water van „de bevrijding".
Het is daar allemaal rood, wit
en blauwe en oranje. De
spanning is er vanaf. Het
leed is geleden. Het leek
feest, maar het was een dom
per, na achteraf is gebleken.
Ook merkbaar in de Suetan
borgh. Maar we zien weer
eens de doortrekkende Cana
dezen op de Hoge Rijndijk en
de toeschietelijke Treesen en
de Virginia sigaretten en de
handdoeken met vrijheid
blijheid die meteen al op de
markt werden gebracht.
De bonnen
Maar dat was nog niet het
„richtige" einde. Immers, na
de Ausweise en persoonsbe
wijzen gingen de stamkaar
ten door en nog jarenlang za
ten we vast aan broodbon
nen, textielkaarten (voor
mannen), benzine-, tabaks
en snoepkaarten en bonnen
voor boter, kaas en eieren, en
serviesgoed, alsmede brand
stoffen En de Duitsers wer
den arrogant als ze nog
waren ingeschakeld bij het
opruimen van mijnen en het
slechten van versperringen
en het uitvlakken van hun
suprematie. Kortom, en hoe
dan ook, het is allemaal te
zien in de Suetanborgh, de
oudheidkamer en huisvesting
van Oud-Zoeterwoude, waar
tot 12 mei 17.00 uur reken
schap van '40-'45 wordt gege
ven en herdacht wordt. Ook
door de basisscholen. „De
hoofden van scholen zijn
hieromtrent ingelicht"; voor
zitter Duindam, met z'n
know how, hoopt op een goe
de respons.
De grootste collectie
bruidsstoffen
en bijbehorende artikelen
vindt u bij
Gronheid Modestoffen
BOTERM ARKT TO Pi li Q jd
Leiden
Tel. 071 122473 H 7? I L^ll
ook in DF.LFT. R1ITTFRD4M rn (iOt IJ4 V X k 1 1
DE MOOISTE
DAG VAN
JE LEVEN
BEGINT MET
EEN
KOSTUUM
VAN DE SAINT
|MEN'S fashion
Haarlemmerstr. 84, Leiden. Tel. 071-149540.
