Moluks geweld kwam onverwacht
HP
d0ENE
uit de weekbladen
CcicUeSoutwit
[eer werk voor
poorwegpolitie
F-15 neergestort
in Noordzee
Anti-rook-campagne succesvol
W
lechts drie boeren protesteren in Brussel
Acties van boeren in
Beieren en bij Lyon
QciUcinc ^oëtruiteu-©^4
The Favourite Team
De eeuwige terugkeer
DE TIJD
^NNENLAND
DONDERDAG 26 APRIL 1990 PAGINA 5
Ai
RECHT De Spoorwegpolitie heeft het in
9 aanzienlijk drukker gehad dan in het jaar
rvoor. Het totaal aantal incidenten waarbij de
orwegpolitie, tegenwoordig onderdeel van de
ïst bedrijfsbeveiliging van NS, was betrokken
tg met 6 procent tot 50.798. Dat blijkt uit het
verslag 1989. De stijging van het aantal „orde-
denten" - onder meer wangedrag en balda-
ïeid van reizigers - springt het meest in het
Het jaarverslag meldt een stijging van 21
tent. Er kwamen in 1989 486 meldingen van
essie tegen reizigers binnen; een stijging van
irocent. Het treinpersoneel kreeg 350 maal (3
tent stijging) met agressie te maken. Uit een
uête van de spoorwegvakbond FSV bleek
ter dat dat laatste getal in werkelijkheid veel
er ligt.
DEN HAAG Een F-15 van het Ameri
kaanse 32-ste Tactical Fighter Squadron, dat
is gestationeerd op de vliegbasis Soesterberg,
is gistermiddag neergestort in de Noordzee
voor de Engelse kust.
De piloot wist zich met zijn schietstoel in
veiligheid te brengen. Hij is door een Britse
olietanker opgepikt uit zee en met een heli
kopter van de Engelse luchtmacht overge
bracht naar een ziekenhuis in Norwich. Hij
bleef ongedeerd. De oorzaak van het onge
luk wordt nog onderzocht. De F-15 nam
deel aan een oefening. Het betreffende
squadron zit sinds 1954 op Soesterberg. In'
vredestijd is het zijn taak onbekende vlieg
tuigen die het luchtruim binnenvliegen, te
identificeren.
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG Het rookver
bod, dat sinds 1 januari in
openbare gebouwen van
kracht is, wordt goed nage
leefd. In wachtkamers bijvoor
beeld wordt in 95 procent van
de gevallen niet meer gerookt.
Dat geldt ook, zij het in iets
mindere mate, voor loketruim
ten (80 pet) en recreatiezalen
in sport-en onderwijsinstellin
gen (80 pet).
Als het om vergaderen gaat,
kost het echter nog wat meer
moeite het roken te laten. Dit
alles blijkt uit een onderzoek
van het bureau Intomart dat is
verricht in opdracht van
staatssecretaris Simons (volks
gezondheid). Aan 400 beheer
ders van openbare gebouwen
is gevraagd op welke wijze zij
het rookverbod hebben inge
voerd en welke problemen ze
daarbij hebben ondervonden.
De meeste beheerders rekenen
de toezicht op de naleving van
het verbod tot hun taak. Als er
toch iemand rokend wordt
aangetroffen, dan laat 37 pro
cent van de beheerders de
rookwaar uitmaken, wordt in
28 procent van de gevallen de
roker geattendeerd op het ver
bod en stuurt 19 procent de be
trokken overtreders weg.
Slechts 19 procent van de. be
heerders onderneemt niets.
Deze onverschilligheid wordt
meer aangetroffen in de ge
zondheidszorg, maatschappelij
ke dienstverlening en sociaal-
cultureel werk dan bij de
overheid, de sport en het on
derwijs.
Op 1 mei start de Stichting
Volksgezondsheid en Roken
een vervolgcampagne. Alle be
heerders van openbare gebou
wen krijgen een brief van
staatssecretaris Simons. Deze
hoopt daarmee een nog betere
naleving van het verbod te be
reiken.
-W-oa
inister Maij
ent tweede
ienenoordbrug
HAAG Minister
j-Weggen (verkeer en
erstaat) opent volgende
ik dinsdag de tweede Van
inenoordbrug over de
uwe Maas bij Rotterdam.
287 meter lange en 40
er hoge brug, die een jaar
iden van Zwijndrecht
i r zijn plaats naast de oude
Brienenoord werd ge-
t, is een belangrijke
ikel in de verbinding
Rotterdam-Den Haag
sterdam. De brug heeft
als de oude zes rijstroken,
oude brug wordt half mei
de helft afgesloten voor
ivatie. Drie rijstroken in
•delijke richting blijven
voor verkeer. Als de
ivatie gereed is, zijn deze
;roken aan de beurt voor
oppoetsbeurt. Bij de in-
ruikstelling wordt ^een
signaleringssysteem in
•king gesteld waarmee
verkeer op grote afstand
worden gewaarschuwd
r een 'open' brug en file-
ming. Zo'n systeem zal
ddelijk in de rest van het
1 worden ingevoerd.
(Vervolg van
de voorpagina)
DEN HAAG De beto
ging van de Zuid-Moluk-
kers verliep aanvankelijk
vreedzaam en ook toen
een groep van zo'n zes
honderd Molukkers zich
afscheidde van de demon
stratie, maakte men zich
bij de Haagse politie nog
geen al te grote zorgen.
„Het zou niet verstandig zijn
geweest om direct in te grij
pen. Dat is vragen om een es
calatie van problemen", aldus
een politiewoordvoerder.
Bij de Indonesische ambassade
werd echter snel duidelijk dat
de aanblik van het gebouw bij
een aantal betogers de vlam in
de pan deed slaan. Zo'n hon
derd jongeren .bekogelden de
ambassade met straatstenen en
molotov-cocktails. Het gebouw
raakte beschadigd evenals de
ernaast gelegen ambtswoning
van de Zwitserse ambassadeur.
Ook voor de eigen „orde
dienst", die de demonstratie
begeleidde, kwam de uit-
Een jeep met ME'ers vindt tientallen demonstrerende Zuid-Mo
lukse jongeren tegenover zich. De ongeregeldheden deden zich
gisteren voor bij de Indonesische ambassade in Den Haag.
FOTO: ANP
„Manusama van toneel verdwenen"
ASSEN J.H. Werinussa uit Assen vindt het niet belangrijk als
Molukkers in Nederland hem niet erkennen. „Het gaat erom dat
Molukkers op de Molukken mij wel erkennen".
Werinussa is gisteren niet naar Den Haag gegaan. Op zo'n dag
past geen conflict, vindt hij. Maar het stilzwijgen verbreekt hij
wel. Twee jaar geleden kwam Werinussa (36) naar Nederland.
Bij zich had hij een brief waarin hij werd aangekondigd als de
nieuwe leider van de RMS in het buitenland. De taak van ir.
Manusama was beëindigd.
Werinussa handelt in opdracht van de Badan Pertahanan Perd-
juangan Kemperdekaan RMS, „het lichaam ter verdediging van
de Molukse bevrijdingsstrijd". Deze organisatie erkent Manusa
ma wel als vroegere leider van de Molukken, maar niet als pre
sident in ballingschap. Werinussa benadrukt dat het lichaam
wordt gedragen door de bevolking op de Molukken. Zelf ziet hij
zich als instrument: „Wie naar het buitenland wordt gezonden is
niet zelf de baas. Ik ben gemachtigd om de belangen van dq Mo
lukkers te behartigen".
Maar Manusama fungeert toch nog altijd als president in bal
lingschap? Werinussa is niet van zijn stuk te brengen en zegt dat
hij al lang geleden aan Manusama een brief heeft gestuurd
waarin Manusama's aftreden als voldongen feit werd meege
deeld, „Manusama is al verdwenen van het toneel voor het volk
van de Molukken", constateert hij.
barsting van geweld als een
complete verrassing. „Het is
een provocatie door jongeren
die bij de organisatie onbe
kend zijn", verklaarde een
woordvoerster van de Moluk
kers later.
Ook de Haagse politie werd
overvallen door de plotselinge
agressie. Bij de ambassade had
de politie slechts twee pelotons
van de Mobiele Eenheid ach
ter de hand. Deze veertig
agenten waren echter niet op
gewassen tegen de dolgedraai
de betogers. Pas na het inzet
ten van een waterkanon keer
de de rust terug.
Toen hadden echter al 28
agenten lichte verwondingen
opgelopen in de vorm van
kneuzingen en gebroken tan
den en kiezen. Geen enkele
agent hoefde te worden opge
nomen in een ziekenhuis. De
manifestatie in de Houtrust-
hallen verliep daarna verder
zonder incidenten.
IAKS BESPREEKT SITUATIE IN NEDERLANDSE AKKERBOUW
[Van onze correspondent
Jo Wijnen)
USSEL Zegge en
irijve drie Nederlandse
terbouwers hebben gis-
en in Brussel gedemon-
•erd voor het gebouw
ar de Europese land-
rwministers - en dus
minister Braks - bij
waren voor hun her-
:uwd overleg over de
idbouwprijzen.
i aanwezigheid stond in
n enkele verhouding tot
van de Rijkswacht die met
iplete brigades en tiental
overvalwagens waren uit-
ukt en die menige straat-
k van prikkeldraadver-
rringen hadden voorzien.
Rijkswacht hebben we
nodig", zei een van de
demonstrerende boeren
met de vaderlandse drie-
ur voor het gebouw van de
ld van Ministers aan de
tstraat had postgevat. „We
iben alleen maar een
edzame demonstratie op
oog". De uit Zoetermeer
omstige man en zijn twee
npanen kondigden
ttemin de komst van nog
er boeren aan. Die bleven
nwel weg.
in minister Braks gisteren
d twee uur in de middag
iveerde, kon hij dan ook
elucht ademhalen. „Niet
veel te doen hier", consta-
;de hij met een zichtbare
ht van verlichting,
er' bleek dat het plan van
ierlandse akkerbouwers
met trekkers in Brussel te
n demonstreren gecleelte-
was mislukt omdat de
pladers waarop de trekkers
rden vervoerd België wel
nen mochten, maar alleen
de uitdrukkelijke voor-
trde dat de trekkers niet
rden uitgeladen. Bovendien
ren de diepladers te laat
ir het begin van de raad
landbouwministers. Na
aan de grens bij Nispen: een dorsmachine wordt door boze boeren in
een rit over de ringweg rond
Brussel keerden de diepladers
met trekkers terug naar Ne
derland.
Overigens kwamen de land
bouwministers gisteren nog
niet toe aan het vlot trekken
van hun enkele weken gele
den vastgelopen overleg over
de landbouwprijzen. Minister
Braks zei te verwachten dat
het overleg tot vrijdagavond
laat of zélfs zaterdagmorgen
zou kunnen voortduren. De
bewindsman zei wel dat hij de
situatie van de Nederlandse
akkerbouwers met Eurocom
missaris Ray McSharry zou be
spreken.
MÜNCHEN/LYON In heel Beieren in de Bondsrepubliek
Duitsland zijn boeren gisteren in actie gekomen tegen mogelijke
nieuwe prijsdalingen voor landbouwprodukten. In de meeste
dorpen en steden vormden boeren met hun tractoren lange ko-
lonnes. In Ansbach kwamen meer dan 1.500 met protestborden
uitgeruste landbouwers bijeen. De boeren vrezen een verdere
prijsdaling voor graan met 3,7 procent en voor melk zelfs met
vijf'procent door de verlaging van de interventieprijzen voor bo
ter. Ruim 1.000 woedende boer'en blokkeerden met ongeveer 100
tractoren de toegang tot de luchthaven van Lyon. Het vliegver
keer zelf werd niet gehinderd.
USKE EN WISKE DE KLEINE POSTRUITER
sjl' Cen nieuto abontuur banê>usfet en Slisüc
WERD DOOR KEIZER flRXIflILIflflrl 111
MO flUrtCESTELD RIS EERSTE 6ROTE
POST TIE ESTER. HU VESTIGDE ZICH
I11 HECHELET1
IRS9.
(c) Standaard U1tgeverl]/Wavery Productions
Kamer sputterend
akkoord met elf
knooppunten
DEN HAAG De Tweede
Kamer heeft gisteren onder
tegensputteren van CDA en
D66 ingestemd met het kabi
netsvoorstel om elf steden aan
te wijzen als 'stedelijke knoop
punt'. De steden die deze 'titel'
krijgen toebedeeld kunnen re
kenen op voorrang bij het aan
leggen van een hoogwaardige
infrastructuur en het vestigen
van belangrijke instellingen,
zoals universiteiten, zieken
huizen, kantoren en bedrijven.
Het CDA vindt dat Nederland
te klein is om elf knooppunt
steden aan te wijzen; vijf zou
meer dan voldoende zijn. Bo
vendien vindt het CDA de
keuze willekeurig. De PvdA
stelde een differentiatie voor:
de drie grote steden met een
internationale functie en an
dere als stad met nationale of
regionale functie.
(ADVERTENTIE)
Beovision MX5500/3500
Videorecorder VX5000
Motor-TV stand Beolink lOOO
Een weergaloze beeld- en geluidskwaliteit
van de wereldkampioen bedieningscomfort.
3 jaar garantie
voor een opwindend TV-seizoen.
svstcem een Hes Kirsbeuy, de b®laamde
Deense likeur Plus een wedstri|dtormulier
waarmee u fantastische pnizen kunt
Winnen- een B&O televisie, een reis
voor twee naar Scandinavië, een horloge
ot klok van Jacob Jensen en meer
B» uw bezoek aan onze zaak
brengen we u vast in de stemming
meteen Scandinavische traktatie
Bang&Olufsen
Fa. M. W. Hazeveld
Westvest 17. Tel. 015-123656
C. van Kapel
Hugo de Grootstraat 122, Tel. 015-120817
Camée Bang&Olufsen Center
Van Hoytemastraat 53, Tel. 070-3249400 DEN HAAG
Praalder b.v. Bang&Olufsen Center
Theresiastraat 153, Tel. 070-3474259 DEN HAAG
Studio 25 Ton Kuylenburg Bang&Olufsen Centers
Plaats 25. Tel 070-3609900 DEN HAAG
Stuut Bruin Bang&Olufsen Center
Prinsegracht 40, Tel. 070-3604506 DEN HAAG
Fred Jasper hifi-video-tv
Leijweg 924 a en b, Tel. 070-3299891 DEN HAAG
Radio Krenning
Appelstraat 143, Tel. 070-3684710 DEN HAAG
Bouwman
Van Hogendorpplein 29. Tel. 01820-17990 GOUDA
Expert Wlllemsen b.v.
Keizerstraat 76. Tel 01820-15248 GOUDA
Free Music
Turlmarkt 12, Tel. 01820-14834 GOUDA
Radio Koenen b.v.
Langestraat 253-255, Tel. 01748-13136
's GRAVENZANDE
Glasbergen audio-video
Leidsekade 1Tel. 070-3201303
LEIDSCHENDAM
Expert Koppenol Bang&Olufsen Center
Herenstraat 10, Tel. 01740-31141 NAALDWIJK
Radio Jan de Lange Bang&Olufsen Center
Molenstraat 49, Tel. 01719-11500 NOORDWIJK
Hoogeveen Beeld Geluid
Zuideinde 16a, Tel. 01713-2891
ROELOFARENDSVEEN
Duijvestein (v.h. Joh. Kroon)
Huls te Landelaan 490, Tel. 070-3934411
Club Lease
Kon. Julianaplein 14. Tel. 070-3866104
Kurvers HiFi
Parkweg 68a. Tel. 070-3873114
AVC Bang&Olufsen Center
Langstraat 54, Tel. 01751-16083
WASSENAAR
Duynisveld
Herenstraat 88, Tel. 01742-2540
WATERINGEN
4 Mei, 5 mei, het komt
allemaal steeds weer te
rug. En steeds zijn het
dezelfde verhalen, vaak
in een andere verpak
king, meestal even
schrijnend. De man die
zes concentratiekampen
overleefde en ze, voor
een boek, opjiieuw be
zocht „Je besefthier
is mijn moeder in ver
dwenen". De ondraag
lijkheid van het bestaan
of de ondraaglijkheid
van het niet-bestaan?
De zestigjarige vrouw neemt
afscheid van haar zwemin-
structeur. Zij kijkt over haar
schouder naar hem om,
glimlacht, en brengt haar
arm in een groet omhoog.
Het verrassende is dat glim
lach en gebaar niet van haar
leeftijd zijn maar van een
twintigjarige, een leeftijd die
zij waarschijnlijk op dat mo
ment voelde. „Door een be
paald deel van onszelf",
schrijft Milan Kundera,
want over zijn nieuwe ro
man De Onsterfelijkheid
gaat het hier, „leven wij al
len voorbij de tijd. Misschien
is het zo dat wij ons slechts
op bepaalde momenten be
wust zijn van onze leeftijd
en brengen wij het grootste
gedeelte van de tijd leeftijds
loos door". In het boek
wordt het gebaar van de zes
tigjarige vrouw steeds weer
'doorgeven' aan een andere
vrouw. En zo keert, in dit
geval het vrouwelijke, alles
eeuwig terug. Vrij Neder
land las en besprak de Fran
se vertaling; de Nederlandse
komt pas in het najaar uit.
Filmregisseur Fellini had zo
graag over Gorbatsjov, aids
en het milieu willen praten,
maar hij had het met zijn
vrouwelijke interviewer
vooral over vrouwen. „Er
zijn mannen en er zijn vrou
wen. Een vondst van een
groot kunstenaar. Natuurlijk
is het heel goed dat het fe
minisme ook in het meest
ingeslapen en berustende be
wustzijn een trilling van re
bellie heeft opgewekt. Het
was beschamend hoe de
vrouw behandeld werd. Als
een schaap, een kip, een
ezel. Vreselijk zoals wij
mannen ons altijd hebben
gedragen ten opzichte van
de vrouwen. Dus het is een
van de meest heilige revolu
ties".
Ongewenste intimiteiten op
de universiteit zijn aan de
orde van de dag. Vrouwen
lijden eronder, mannelijke
studenten óók, en menige
hoogleraar schuwt de chan
tage niet. Annie Oude Aven-
huis, die het allemaal onder
zocht: „Ongewenst seksueel
gedrag komt het meeste
voor wanneer vrouwelijke
studenten in een kleine min
derheid zijn: tien tot twintig
procent. Dan wordt er vaker
in billen geknepen, worden
er meer vervelende opmer
kingen gemaakt, is er vaker
sprake van handtastelijkhe
den dan wanneer er maar
één of twee vrouwen zijn te
midden van veel meer man
nelijke studenten. In dat ge
val komt seksueel geweld
meer voor: aanranding en
verkrachting, of een poging
daartoe.
De afgedankte (PvdA-)wet-
houder Gerard van Oterloo
kijkt terug in wrok naar de
'verwording van de gemeen
tepolitiek' van Den Haag.
„Duivesteijn, Blankestein en
Nyqvist gingen zichzelf,
vanwege hun prachtige
dwarsweg door Den Haag,
de gouden driehoek noemen.
Met hun was de politiek pas
echt begonnen, meenden ze.
Zo'n houding heeft me nooit
gelegen".
pen ze er direct achteraan.
Ik houd mijn hart vast voor
de hereniging. Gegaran
deerd dat ze over tien jaar
Bohemen er weer bij willen
hebben, en Silezië".
De Rus als eeuwige vijand?
De Tijd in Seedorf, te velde.
Wachtmeester R. van der
Gaast: „De dreiging uit het
oosten blijft. De situatie is nu
zelfs gevaarlijker dan twee,
drie jaar geleden. Instabiel,
hè. Je weet niet wat er gaat
gebeuren, in de Sovjetunie".
Sergeant Alemans: „Als er
veertig jaar niet is ingebro
ken, wil dat niet zeggen dat
je de voordeur kunt wegha
len".
I Nederland een eeuwige mo
narchie? Beatrix is ook al
weer tien jaar koningin. Het
verzoek van De Tijd om een
interview met haar is afge
wezen. Schrijfster Hella
Haasse, die twee keer uit
voerig met de vorstin sprak,
fungeert als 'stand-in'. „Ik
heb gepraat met iemand die
een erfelijke, bijzonder ge
compliceerde 'baan' heeft,
en die vanwege haar aanpak
mijn respect verdient. Zij
zou ook een voortreffelijke
president zijn, zoals ze elke
functie goed zou vervullen
waarvoor je zorgvuldigheid,
inzet en intelligentie nodig
hebt".
De Duitser als eeuwige vij
and? Max Groen overleefde
zes concentratiekampen
(„Blind geluk"), en keerde
terug naar alle plekken voor
het boek De Tocht opnieuw
„Nooit vergeten. Nooooit
vergeten"." Hij heeft Duitse
vrienden, en toch: „De
meeste Duitsers deugen niet.
Het zijn meelopers, als ie
mand opstaat die goed van
de tongriem is gesneden lo-
Heeft de 1-mei-gedachte het
eeuwige leven? HP op zoek
naar de echte vierders, die
ooit zongen: In de duisternis
der tijden/ heffen wij een
fakkel op./ Door een dal van
hitter lijden gaan wij voor
waarts naar de top. De ge-
raadpleegden doen er wat
lacherig over en op het par
tijbureau spreekt de dag van
de arbeid niet meer zo tot de
verbeelding.
Jan Siebelink, gek op die
rentuinen („Ik ben een echte
zoömaan"), bezeten van de
zwarte panter. Een her
nieuwd bezoek aan Burgers
Dierenpark wordt een dom
per. De panter verveelt zich,
het vel is mat en z'n ogen
ontstoken. Bovendien pre
tendeert het dierenpark de
natuur van de Veluwe te be
hoeden voor de horden va
kantiegangers. „Ik hoop er
nooit meer terug te komen.
Wat een arrogantie! Nee, de
gewone man mag niet in de
natuur komen. Die moet in
de artificiële bush worden
beziggehouden, met papaya-
drankjes, en kletsnat don
ker, en maniok, en kakker
lakken en kunstmatige cica-
dengetsjirp, want echte tro
pische krekels kunnen er
toch niet leven".
Kunstmatig? Wat te denken
van The Price is Right, het
toonbeeld van de coup in
omroepland door Véroni-
que?. „Daar gaan we men
sen, met z'n allen: één, twee,
drie „Jamm-
müüüüüürr". „Ge-wel-dig!
En als de presentator straks
naar voren komt, wat roe
pen we dan?" „Han-sie,
Han-sie, Han-sie!".
Paul de Leeuw doet het, bij
de Vara, op de late avond,
anders. Héél anders. „Heee.
Nee, voor een botte hark
ben ik nog nooit uitgemaakt.
Ja, tüuurlijk, ben ik dat
soms wel. Maar mensen zijn
soms ook zó dom in hun op
merkingen, dat ik er wel op
in móet gaan. Gewoon heel
sympathiek zijn. Als je char
mes in de strijd werpen:
Aaah, wat bent u leuk! En
dan gaan ze voor de bijl".
Vijf pagina's over de meest
tegenstrijdige president uit
de moderne geschiedenis.
„Nu Havel president is
dreigt er een belangrijk
schrijver aan hem verloren
te gaan. Hoe erg is dat",
vraagt De Groene zich af.
„Dat kan alleen Havel zelf
bepalen. Hoe dan ook het is
niet de eerste keer dat Havel
een periode meemaakt
waarin hij geen belleterie
schrijft. Soms kon/mocht hij
geen literatuur bedrijven
omdat hij achter de tralies
zat, soms kon hij tout court
niet schrijven.
In een poging zichzelf te
portretteren stuit Havel op
de tegenstrijdigheid in zich
zelf, maar hij is bezeten van
het tegenstrijdige leven.
„Om maar iets te noemen: ik
ben overal mee bezig, maar
ik ben nergens in gespeciali
seerd. Met de jaren is men
mij gaan beschouwen als een
soort politicus en toch ben ik
dat nooit geweest. Ik heb dat
nooit willen zijn en ik geloof
niet dat ik de juiste eigen
schappen heb om dat te wor
den. Ik ben iemand die heel
weinig zeker is van zichzelf,
bijna neurotisch, ik raak
snel in paniek, ik ben vaak
bang de telefoon hoeft
maar te gaan! ik twijfel
aan mezelf en alsof ik maso
chistisch was, beschuldig ik
mezelf voortdurend en kan
ik hel niet laten om mezelf
in een kwaad daglicht te
stellen".
DICK HOFLAND
