St'
s\
Vl
bny Overwater
int Podiumprijs
The Swinging Soul Machine
blijft aan de weg timmeren
Vijf uur lang smullen
Ceidóe Courant
Wekelijkse uitzending
oncertgebouworkest
erhuist naar AVRO
MAAK EEN
THUIS VAN
HUN TEHUIS
NA NST/RTV
WOENSDAG 25 APRIL 1990 PAGINA 15
rkoop boeken via
eg ekhandels gestegen
Het aantal via de boekhandel ver-
nwode boeken is voor het eerst sinds jaren geste-
terh< )e boekhandels verkochten in 1989 ruim een
;n a; liljoen boeken meer dan in het jaar daarvoor,
weg aat in het jaarverslag over 1989 van de Ne-
nidse Boekverkopersbond. In de boekhandels
in bijna 15,5 miljoen boeken verkocht. De to-
oekenverkoop in ons land bestond uit bijna
we ljoen boeken, onder meer ook via de verkoop
renhuizen en boekenclubs. Hoewel het aantal
en jlaren van de gehele markt met 1,7 procent
dee, steeg de verkoop in de boekhandels met 4
sgemnt. Ondanks de gunstige cijfers is de NBB
ng S dat de omzet van de boekenverkoop zich zal
g ov aatsen naar de grote concerns en de ketens,
loest antal zelfstandige boekhandels zal dan nog
t. r teruglopen. Het is aan de uitgevers of zij de
landels willen helpen.
Nicht van Garbo
enige erfgename
NEW YORK De tien da-
gen geleden gestorven film
ster Greta Garbo heeft in
haar testament haar nicht
benoemd tot enige erfgena
me. Dat werd bekend ge
maakt door Garbo's advoca-
tenfirma. De nicht, Grae
Reisfield, is de dochter van
Garbo's enige broer. Vol
gens Amerikaanse kranten
had Garbo door verstandig
te beleggen een aanzienlijk
vermogen opgebouwd en
bezat ze onder meer enkele
panden in Beverly Hills,
een grote kunstcollectie en
de flat in Manhattan waar
ze woonde.
Diamant
Marilyn Monroe
gefotografeerd
met een diamant
die ze droeg in de
film „Gentlemen
prefer Blondes".
De steen wordt
binnenkort geveild
bij Christie's in
New York voor
naar schatting
250.000 gulden.
Op de foto heeft
Monroe een tekst
geschreven voor
de eigenaar, Mey
er Rosenbaum,
waarin ze hem be
dankt voor het le
nen.
FOTO: AP
Hoofdredacteur van
VTM-journaal ontslagen
BRUSSEL Jan Schodts, een van de bekendste
Belgische televisie-figuren, is door de Vlaamse
commerciële televisiemaatschappij VTM ontslagen.
Schodts was de hoofdredacteur van het VTM-jour
naal. Enkele weken geleden al werd bekend ge
maakt dat Schodts een „studiereis" zou gaan ma
ken langs diverse tv-stations in de wereld. Toen al
ontstond het sterke vermoeden dat Schodts in een
ernstig conflict geraakt was met de VTM-leiding.
Schodts kreeg vooral bekendheid als parlementair
verslaggever van de BRT. Vandaar maakte hij de
overstap naar de VTM. Gisteren maakte de raad
van bestuur bekend dat ze „eenparig besloten heeft
een einde te maken aan de samenwerking met
hoofdredacteur Jan Schodts". Volgens de medede
ling van de raad van bestuur van de VTM zijn er
tussen Schodts en het directiecomité grote ver
schillen van opvatting over de verantwoordelijk
heden van de hoofdredacteur ontstaan.
Theaterreis van Holland
Festival naar Oost-Berlijn
AMSTERDAM De organisatie van het Holland Festival
heeft onder het motto „Nur ftlr Liebhaber" geïnteresseerden
uitgenodigd op 24 juni in het Deutsches Theater in Oost-Ber-
lijn de acht uur durende en spraakmakende voorstelling van
Hamlet/Hamletmaschine van Heiner Muller bij te wonen.
In deze voorstelling van het Deutsches Theater DDR staat
niet prins Hamlet maar de „commentator" Horatio centraal.
Hij is van alles op de hoogte maar kan de loop der gebeurte
nissen niet wezenlijk beïnvloeden. Muller schreef dit stuk
met het thema „de staat als gehaktmolen van de samenle
ving" in de jaren zeventig. Zijn verhouding met de macht
hebbers in de DDR was toen „zeer ambivalent", aldus het
Holland Festival. De geplande voorstelling in Nederland
kon geen doorgang kon vinden omdat het toneel van de
Stadsschouwburg in Amsterdam te klein bleek voor het de
cor. Ook in andere theaters in Nederland was in de festival-
maand juni geen plaats.
i Overwater toont zich verguld met de Podiumprijs van de Stichting Jazz in Nederland, die hij
(ren kreeg uitgereikt. F0T0. r|nus slierendrecht
a t \JIFJE IN AMERIKA
Podiumprijs 1989 aan
raad' Overwater. Met Scapes en Trio
d Murray, Tony Overwater en
ty Murray. Gezien in Korzo op
urakfrii.
Ir
'Ifftent 23, je weet goed de
op een bas en je gaat naar
jazzconcert met grote
irikaanse namen. Dan
ct de bassist van het trio
te zijn. Je hoort de inval-
ipelen en denkt: „dat kan
r." Dus in de pauze loop je
deedkamer in, je pakt de
die daar staat en de saxo-
st zegt dat je het mag pro-
a
aaro
r Ni
strai
te g
esproken wordt In a senti-
ital mood te spelen als lek-
i binnenkomer, maar de
;n veranderen van gedach-
m beginnen stevig te im-
riseren. Je haalt alles uit
cast en zweet peentjes, ze-
als de saxofonist ook nog"
podium afloopt en een
irtier wegblijft. Aan het
van het concert zijn de
bewonderde giganten te
len. Ze vragen je om de
nee door Europa mee te
'en spelen.
Het is een aardig, zij het wat
onwaarschijnlijk verhaal voor
een jongensboek, Kuifje in
Amerika, maar het is Tony
Overwater overkomen. Na zijn
zo spectaculair gelanceerde
carrière sleepte hij met zijn
groep Scapes al een paar prij
zen in de wacht, en gisteren
kreeg het aanstormend jazzta-
lent zelf de Podiumprijs 1989.
Overwater luidde met Scapes
en drie extra blazers de avond
in. Hij liet horen dat hij de stijl
en het geluid van groten als
Charlie Haden en Charles
Mingus goed kan treffen, en
zijn compositie Mirrors mocht
er zijn, maar echt uit de verf
kwamen de jongens nog niet.
Het publiek werd een beetje
balorig van de klassiek verve
lende prijsuitreiking, maar
daarna was het ook goed raak.
Kuifje stond weer op het podi-
v um met de mannen die hij
twee jaar eerder uit de brand
had geholpen: David Murray,
de beste tenorsaxofonist van
zijn generatie, en Sunny Mur
ray, een van de grote namen
uit de free jazz.
Na het eerste nummer maakte
Sunny Murray zijn wandelen
de hi-hat met een touwtje aan
zijn kruk vast, mompelde „no
more excuses" en ging steeds
meer op een alchemist lijken
die op het punt staat goud te
maken. Nooit met geweld,
maar met subtiele doseringen
en een zeer overwogen ge
bruik van brushes en paukes-
tokken. David Murray had an
ders dan vorig jaar in het
Paard een zeer bevlogen
avond en speelde robuust, vir
tuoos en lyrisch, zowel op te
nor als op basklarinet de ster
ren uit de lucht.
Overwater zelf wiegde heen
en weer alsof hij zich met bas
en al concentreerde op een
sprong van over de twee me
ter. Hij overtuigde tussen de
mannen die toch zo'n vijftig
jaar meer ervaring hebben en
ging een paar mooie duetten
met Sunny Murray aan. De
Flowers for Albert aan het slot
waren ook een beetje voor
hem. Donderdag zijn er meer
bloemen: dan studeert hij af
aan het conservatorium in
Den Haag.
DICK VAN TEYLINGEN
HILVERSUM „The
Swinging Soul Machine is
niet kapot te krijgen",
zegt gitarist Mac Sell vol
overtuiging. Helemaal on
gelijk kun je hem niet ge
ven, want deze Neder
landse soulband draait al
24 jaar mee in het woelige
popwereldje.
Er is echter wel een klein
beetje veranderd: van de oor
spronkelijke bezetting zijn al
leen nog drummer Jan de
Bliek en gitarist Mac Sell over.
De overige twaalf muzikan
ten zijn in een later^ stadium
gerecruteerd. De meeste oor
spronkelijke groepsleden heb
ben allang de instrumenten
aan de wilgen gehangen en
het avontuurljke muzikanten
leventje verruild voor een
baan met 'zekerheid' in het
bedrijfsleven.
Aan zekerheid is Mac Sell nog
lang niet toe. Hij was erbij
toen de Swinging Soul Machi
ne in 1969 zes weken lang op
de tweede plaats van de Top
40 stond met het nummer
'Spooky's Day Off. En hij is er
weer bij nu de Machine op
nieuw met datzelfde nummer
aan de weg timmert.
Tweede keer
'Spooky' is namelijk voor de
tweede keer aan vinyl toever
trouwd: een jaren zestig deun
tje in een jaren negentig jasje.
Mac Sell draait lang genoeg
mee om te weten dat als je aan
de bak wilt komen, je je ge
zicht zoveel mogelijk op de te
levisie moet laten zien. Daar
om komt hij voor elk wisse
wasje wel even naar Hilver
sum. Hier een kwisje opluiste
ren, daar een familieshow van
een muziekje voorzien. Alle
maal prima voor de public re
lations.
Het is trouwens vreemd ge
steld met de Swinging Soul
Machine: de groep is in de af
gelopen decennia meerdere
malen ontbonden en heropge
richt. De eerste maal dat de
pijp aan Maarten werd gege
ven was al in 1972. De Machi
ne had tot dan toe behalve met
'Spooky's Day Off ook hits ge
scoord met 'Stop the Machine',
'Lonesome tree' en 'Rainma
ker'. Daarna bleef het echter
The Swinging Soul Machine in nieuwe samenstelling.
sukkelen. Na de zoveelste her
eniging in 1985 leek de Swin
ging Soul Machine weer een
beetje erkenning te krijgen:
Europese tournees met James
Brown, Percy Sledge en the
Trammps leverde overal en
thousiaste reacties op.
Als er een tijdje geen Swin
ging Soul Machine was, zat
Mac Sell niet bij de pakken
neer. Hij ging gewoon in een
andere groep spelen. Na een
samenwerking met Patricia
Paay richtte Mac samen met
Paul Vink de formatie Limou
sine op. „De eerste single die
we maakten heette '75' en
werd meteen een hit", herin
nert Mac zich. Aldus weet hij
ql 24 jaar de muzikale eindjes
aan elkaar te knopen.
„Ach, tegenwoordig zie je
weer allemaal groepen uit de
jaren zestig bijelkaar komen.
Ekseption en Shocking Blue
spelen weer, Earth and Fire is
herenigd en zo kan ik nog wel
even doorgaan. In feite zijn er
de laatste jaren weinig nieuwe
groepen bij gèkomen. Het lijkt
alsof in plaats daarvan steeds
meer 'ouwetjes' de kop opste
ken. Nederland is klein, dat
weet ik wel, maar het valt me
op dat het tegenwoordig in de
muziek allemaal een kwestie
van herhaling is. Het lijkt wel
een kringloop. Ga je ergens
naar toe om te spelen, staat de
Dizzy Man's Band daar ook.
Dan heb je het geYoel dat de
tijd stil staat".
Vruchten
In het midden van de jaren
tachtig ontstond er een her
nieuwde belangstelling voor
Amerikaanse soulmuziek en
daar plukte de Swinging Soul
Machine de vruchten van.
Mac: „Punk en new wave wa
ren over hun hoogtepunt heen
en back to the sixties festivals
schoten als paddestoelen uit de
grond. Jan de Bliek en ik had
den net besloten de groep
nieuw leven in te blazen en
we kwamen wat dat betreft
precies op het juiste moment.
De nieuwe Machine bestond
echter uit veertien man en als
je met zoveel muzikanten de
weg op gaat, moet er nogal wat
geregeld worden. We gingen
er in eerste instantie met een
grote touringcar op uit, maar
dat ding hebben we al snel
weggedaan. Want als je ergens
in Amsterdam of Rotterdam
moest spelen kon je nergens
die bus kwijt. We hebben een
kleinere bus aangeschaft en
dat gaat prima. De discipline
onder de muzikanten is trou
wens uitstekend. We hanteren
een strakke zakelijke leiding,
maar iedereen heeft wel in
spraak. Eén keer in de maand
houden we een werkbespre
king en dan worden er allerlei
werkschema's opgesteld. We
spelen gemiddeld een paar
keer in de week en dat vereist
goede zakelijke afspraken bin
nen de groep".
Voor de meeste leden van de
vernieuwde Swinging Soul
Machine gaat het om een part
time baan. Sommige studeren
nog, anderen hebben werk als
sessiemuzikant en spelen in
andere orkesten. Ook Mac Sell
doet studio-werk naast de Ma
chine. „Daarnaast ga ik veel
met jazz-muzikanten het land
in om jamsessies te doen. Dat
is pure ontspanning. Lekker
met een klein groepje improvi
seren".
Herleven
Mac geeft toe dat hij met de
Machine zoveel mogelijk de
oude gloriedagen wil laten
herleven. Daarom staan op het
huidige repertoire nog steeds
de klassieke hits van Otis Red
ding, Wison Pickett, Sam and
Dave en the Temptations.
„Maar we proberen die num
mers wel zo eigentijds moge
lijk te laten klinken. We heb
ben een naam hoog te houden
als live-band en die willen we
niet verliezen. We hebben een
show ingestudeerd van twee
uren en die staat als een huis.
Maar wat wil je met vier bla
zers, drie zangeressen, twee le
adzangers en een ritmesectie
van vijf man".
Mac tot slot: „Elke keer als the
Trammps uit Philadelphia
naar Nederland komen om op
te treden willen ze door ons
begeleid worden. Dat zegt toch
wel iets. The Trammps hebben
ons zelfs voorgesteld hun vaste
begeleidingsgroep te worden,
maar dat hebben we gewei
gerd. We willen onze identiteit
niet verliezen".
HARRY DE JONG
s<
W
mot
ciee
htin
laaltfSTERDAM De we-
iijkse radio-uitzending
concerten van het
ninklijk Concert-
ïouworkest verhuist
de NOS-zondagmid-
naar de AVRO-
ensdagavond.
Ij
reden daarvoor is dat de
'RO de concerten vooraf
moe er aandacht wil geven dan
NOS. De AVRO wil ook op
ivisie regelmatig concerten
i het orkest uitzenden.
ngaa,efdirigent Riccardo Chailly
^et( akte gisteren tijdens de pre-
js h(ltat'e van het programma
Jor het volgend seizoen be-
jg id dat bij de 20ste eeuwse
r(iziek de nadruk zal liggen
jf, solo-concerten voor piano
viool. Daarvoor zijn twee
jr [enoemde mini-C-series met
drie concerten geprogram-
erd met pianocomposities
1 Ligeti, Lutoslawski en Be-
Jen vioolcomposities van El-
ie bilt Carter, Henri Dutilleux
Paul Hindemith. In de gro-
C-serie van zes concerten
Hen de nieuwe composities
ïonia" (van de basklari-
it Geert van Keulen, te
ns lid van het orkest) en
im Laman op. Verder wor-
n onder meer het minst ge-
ïelde en mooiste tweede vio-
ndgi icelloconcert van Sjostako-
n R°tsj en het altvioolconcert
ui ge er Schwanendreher" van
lehj» ndemith uitgevoerd. Ook i
Lod«
grote C-serie zal overigens
pianoconcert van Ligeti te
over luisteren zijn.
lailly heeft voor het jaarlijk
se RAI-concert de uitvoering
van Italiaanse belcantomuziek
geschrapt en daarvoor in de
plaats Amerikaanse muziek
van onder meer Gershwin en
Bernstein gekozen. De chefdi
rigent verdedigde de afwijking
van de plannen bij zijn in
diensttreding (waarin een veel
grotere rol voor Italiaanse ope
ramuziek was weggelegd dan
nu het geval is) met de mede
deling dat negatieve perskri
tieken hem daartoe hadden
aangezet.
Het Concertgebouworkest pro
grammeert zoals gewoonlijk
ook weer series waarin het
klassieke, romantische en
20ste eeuwse repertoire in ver
schillende doseringen is ge
combineerd. Behalve Chailly
zullen daar het komende sei
zoen ook gastdirigenten als
Wolfgang Sawallisch, Neeme
Jarvi, Mariss Jansons en Ja-
kov Kreizberg aan meewer-
Een van de speciale manifesta
ties van volgend jaar is op 27
januari de speciale Mozart-ma-
tinee onder leiding van Niko-
laus Harnoncourt. Op het pro
gramma staan dan de laatste
drie symfonieën van de vol
gend jaar 250 jaar geleden ge
boren componist. Harnoncourt
dirigeert volgend jaar overi
gens voor het laatst de Matt-
haus Passsion bij het orkest.
Daarmee komt op zijn eigen
verzoek een eind aan een tra
ditie van 15 jaar. Het orkest
gaat het komende seizoen ver
der onder meer op toernee
naar Zwitserland, België,
Groot-Brittannië, de Verenig
de Staten en Canada.
Shakespeare
Tientallen Britten
met de naam
Shakespeare
kwamen gisteren
naar de plaats in
Londen waar de
Globe, het thea
ter waarvan hun
verre voorvader
ooit eigenaar
was, wordt her
bouwd. Ze vier
den daar de ge
boortedag van
de toneelschijver.
De resten van het
theater werden
een half jaar ge
leden tijdens
bouwwerkzaam
heden gevonden.
Kort daarna werd
besloten het ge
heel te recon
strueren.
foto: ap
30.000 Kinderen, verdeeld over allerlei
soorten internaten, pleeggezinnen en
gezinsvervangende tehuizen, kunnen
niet terugvallen op hun eigen ouders.
Het Nationaal Fonds Kinderbescher
ming springt daarom bij met financiële
hulp. Zo worden noodzakelijke voor
zieningen voor de opvoeding vaak toch
nog mogelijk. Steun daarom het
Nationaal Fonds Kinderbescherming.
nationaal
ff e Jfonds
kinderbescherming
GIRO 404040
De Voorziening en Blauwe Maandag
Compagnie spelen Strange Interlu
de van Eugene O'Neill. Vertaling en
dramaturgie: Gommer van Rousselt.
Bewerking en regie: Luk Perceval.
Decor: Jan Maillart. Kostuums:
Greet Provó. Leidse Schouwburg, 24
april.
Vijf uur lang naar een toneel
stuk kijken en elk moment
daarvan geboeid worden? Dat
gebeurt ook de welwillendste
theaterbezoeker niet vaak,
maar het is mogelijk. In Lei
den kon het gisteren, waar het
Vlaamse gezelschap Blauwe
Maandag Compagnie en De
Voorziening uit Groningen sa
men een prachtige versie van
Strange Interlude speelden.
De groepen noemen het stuk
zelf een soap opera, en daar is
wel wat voor te zeggen. Het
verhaal zou het goed doen in
Dallas of Dynasty. Maar O'N
eill kreeg er in 1928 zijn derde
Pulitzerprize voor, en later
voor zijn oeuvre ook de Nobel
prijs. Strange Interlude heeft
inderdaad heel wat meer diep
gang dan de relatiedrama's op
tv, en dat, zullen we 160 blad
zijden en vijf uur lang weten
ook.
O'Neill wijkt in het stuk ver
der af van de toneelwerkelijk
heid dan gebruikelijk was: de
personages spreken naast hun
tekst soms ook. hun gedachten
uit. Zonder dat dat overigens
de visie op die werkelijkheid
versimpelt. Strange Interlude
is een psychoanalyse van een
avond lang. Als die zo boeiend
wordt gepresenteerd dat je na
de tweede pauze weer nieuws
gierig gaat zitten, heb je het
gevoel getuige te zijn van een
historische theateravond.
In het kort komt het hierop
neer. Nina heeft haar Gordon
verloren aan de oorlog. Uit
een behoefte aan boetedoening
verzorgt ze gewonde soldaten,
maar geestelijk en moreel ta
kelt ze af. Daarom stuurt men
aan op een huwelijk met de
even saaie als degelijke Sam,
die de sportieve en intelligente
Gordon niet minder vereert
als Nina.
Ze heeft daarbij een verhou
ding met Ned. Een paar keer
staan ze op het punt om samen
weg te gaan, maar Sams onno
zele hulpeloosheid weerhoudt
hen daarvan. Als Nina zwan
ger is van Sam waarschuwt
diens moeder haar het kind
niet te krijgen, omdat het de
krankzinnigheid van de fami
lie zal erven. Het kind wordt
weggemaakt en Nina speelt
het zo dat Ned haar zwanger
maakt. Sam denkt dat hij de
vader is en uiteraard krijgt het
kind de naam Gordon. Als
Sam sterft, trouwt ze nog niet
met Ned, maar met de pafferi
ge intellectueel Charlie, een
andere huisvriend die een le
ven lang op haar heeft ge
wacht.
Nina's uitspraak „Life is a lie"
is dan al overtuigend uitgeko
men. Zowel zij als Ned probe
ren Gordon ervan te overtui
gen dat hij hun zoon is, maar
die wil daar niet aan. Na de
begrafenis vertrekt hij met
zijn jonge vrouw. Onbewust
van het turbulente verleden
waarin hij een rol heeft ge
speeld en daardoor gelukkig?
Óf gaat hij net zo ontluisterend
leven tegemoet als zijn ouders?
Strange Interlude draait om
het conflict tussen opoffering,
lust, jaloezie en liefde. In aller
lei combinaties levert dat
schuldgevoel en frustratie op.
De onwetenden lijken nog het
meest gelukkig, maar uitein
delijk is iedereen eenzaam
door het gebrek aan openheid
en de onmogelijkheid elkaar
volledig in te lichten.
Allesbeheersend in de regie
van Luk Perceval is de man
nelijke (Gordon) en de vrou
welijke sexualiteit (Nina). Het
toneel wordt gedomineerd
door symbolen daarvoor: een
enorme boomstam als fallus en
een muis, buiten voor het
raam. Naarmate het drama
vordert, wordt daar steeds
meer mee gespeeld. Als het
Nina bijvoorbeeld is gelukt om
zwanger te worden van Ned
heeft de muis een hengel in
zijn hand, met een vis daaraan.
Ver gezocht? Niet voor niets
kwam Nina's vader binnen als
het evenbeeld van Sigmund
Freud.
Maar de muis staat ook voor
Mickey Mouse, symbool voor
The American Dream. Ook de
psychologie van het ideaal van
de self-made man met succes
in sport, zaken en wetenschap
wordt geanalyseerd, uitge
kleed en ontmaskerd als vals.
Als Gordon een jaar of acht is,
is de muis kitscherig aange
kleed als indiaan. Zijn moeder
is dan van teleurstelling bijna
zo tweedimensionaal gewor
den als een stripfiguur: ze
vlucht in oppervlakkigheid
om een leven van leugens te
overleven. De tragiek is dat
die leugens niet doelbewust
worden gebruikt om er zelf
beter van te worden, maar el
kaar opwekken als een soort
noodlottige chemische reactie.
De vondsten in vormgeving en
spel zorgen steeds voor nieuwe
verrassingen. De spelers zetten
hun personages neer met veel
gevoel voor humor en uitste
kend spel. Het is het collectief
dat van Strange Interlude zo'n
prachtige voorstelling maakt.
En dan natuurlijk vooral re
gisseur Luk Perceval
DICK VAN TEYLINGEN
