"De uitwisseling van genade heb
ik nooit vaarwel kunnen zeggen*'
Ccidóc
brieven van lezers
CcidócSoinant
Wennen
kerk
wereld
Geen feestroes in Praag
voor komst 'Jan Pavel II'
Kerken hekelen
armoede in Schotland
beroepingen
mlT £eidóe@oti/ia/nt
GEESTELITK LEVEN/OPINIE
ZATERDAG 21 APRIL 199D PAGINA'
door Marinus van der Berg
,,Die is van mijn parochie", zei
hij trots tegen zijn kamerge
noot in het ziekenhuis. Onge
veer een jaar lang bezoeken
parochianen van enkele paro
chies in het dekenaat Almelo
medeparochianen in het zie
kenhuis. Zij doen dat namens
de parochiegemeenschap.
Een gemeenschap wordt ge
meenschap als de leden ervan
naar elkaar omzien. Deze be
zoeken worden afgelegd als
iemand, die in het ziekenhuis
is opgenomen, bij opname te
kennen heeft gegeven bezoek
vanuit de parochie op prijs te
stellen. Er worden ook men
sen in het ziekenhuis opgeno
men die dat omwille van de
privacy niet wensen en dat
dient ook gerespecteerd te
worden.
In het dekenaat Almelo en ook
elders in het land is dat ge
beurd, zijn cursussen „paro
chieel ziekenhuisbezoek" ge
geven. Twee redenen speel
den daarin een rol: nood en
een nieuwe besef van paro
chie-zijn. Ik heb niet zoveel
behoefte aan een kip of het ei-
discussie: wat was er nu eerst:
de nood (bijvoorbeeld een
pastorloze periode) of het
nieuwe bewustzijn.
„Wat fijn dat u komt, het geeft
me het gevoel er bij te horen",
kreeg een bezoekster vanuit
een parochie te horen. Haar
bezoek werd zeer op prijs ge
steld. Een andere bezoekster
vertelde dat een buurvrouw
zei: „Wat fijn dat u voor mijn
kamergenote komt. Zij heeft
maar zelden bezoek". De be
zoeksters komen allereerst
namens de parochie en niet
ter vervanging van de pastor.
Iemand die niet meer zo bij de
parochie betrokken was, rea
geerde fieel positief dat er
toch iemand kwam. Tegelij
kertijd blijkt ook dat er een
nieuwe verlegenheid is. Op de
vraag bij de opname: „Wilt u
bezoek van de parochie?"
wordt ook vaak „nee" gezegd.
Redenen daarvoor zijn: „De
pastor is toch al zo druk".
Een andere reden is: „Het is
maar even: ik heb geen kan
ker!" Ook wordt soms nee ge
zegd, omdat gedacht wordt:
„Er is geen pastor bij ons".
Vooral mensen die niet zo
vaak in hun parochiekerk ko
men weten niet van het be
staan van parochieel zieken
huisbezoek door medeparo
chianen. Bovendien is het
wennen dat er nu een parochi
aan komt en niet de pastor.
Vooral in kleine plaatsen kan
dat een probleem zijn. Immers
iedereen kent iedereen. Of je
wilt juist die en die niet aan je
ziekbed omdat ze de naam
heeft van „plaatselijk nieuws
blad". Heel treffend hoorde ik
eens zeggen: „Mensen die
niet kunnen zwijgen, weten
dat vaak niet van zichzelf".
In de gesprekken met hen die
al enige tijd ervaring hebben
in dit bezoekwerk is me ook
opgevallen dat ér hele goede
gesprekken tot stand komen.
Een pastor zei: „Een van de
parochianen zei: „Dat is iets
nieuws hé, pastoor", maar hij
had waardering voor het be
zoek door een van de vrou
wen uit de parochie. Opval-
I lend in het gesprek met men-
sen die dit bezoekwerk na-
mens de parochie doen vond
ik de opmerking: ,,'t zijn voor
al ouderen, jongeren denken
I al gauw: „ach, die kerk". Als
het waar is dat jongeren min
der om het bezoek van een
pastor of namens de parochie
vragen, dan roept dat een be
langrijke vraag op: „Wat mag
je en kun je verwachten van
een bezoek aan je ziekbed na
mens de parochie of door een
pastor?" In de cursus paro
chieel ziekenhuisbezoek ligt
de nadruk op de kunst om te
leren luisteren, een poging om
ons in te leven in de ander.
Het gaat om aandacht voor
deze zieke mens. Het gaat om
belangstelling voor jou. Het
gaat niet om bekering, om op
dringen van geloof of kerk.
Evangelisatie aan het ziekbed
beschouw ik als uit den boze,
tpnzij evangelisatie betekent:
eerlijke aandacht voor jou als
mens. Het evangelie is mense
lijk en gaat over zorg van
mensen voor elkaar.
Teveel is gedacht dat het uit
sluitend de taak van pastores
is om zieken te bezoeken en
het is wennen als er een me
deparochiaan komt. Toch blij
ken er onder de medeparochi
anen vróuwen en helaas wat
weinig mannen te zijn, die be
tere bezoekers zijn dan pasto
res! Ze verstaan de kunst van
het luisteren soms beter en
mijn ervaring is dat ik leren
kan van de parochiële zieken
huisbezoekers. Dat is ook
voor een pastor soms: wen
nen.
Engelen maken contact met mensen
DEN HAAG Engelen be
staan en praten met mensen.
Dat blijkt uit getuigenissen
van diverse mensen. Van
avond praten ze erover in het
NCRV tv-programma 'Tegen
woordigheid van geest'.
De radiopastor van de IKON,
ds. Hans Stolp, zegt herhaalde
malen contact te hebben met
engelen. Twee vrouwen ver
tellen ook hun ervaringen
met hemelse wezens. Veel
meer mensen dan menigeen
vermoedt hebben engelerva
ringen, denkt ds. Stolp. De
meesten van hen durven er
echter niet over te praten; ge
lovigen ook niet met hun pre
dikant of priester. Vrouwen
durven in het algemeen
eerder van hun ervaringen te
vertellen dan mannen, zo is
ds. Stolp gebleken. De meeste
engel-ervaringen doen zich
voor bij mensen die in een
crisissituatie verkeren. Ds.
Stolp baseert deze gegevens
op onder meer honderden
kwijt willen. Naar zijn
deel zijn de huidige engelver
schijningen te vergelijken met
de bijbelverhalen waarin een
engel voorkomt, bijvoorbeeld
de aankondiging van de ge
boorte van Jezus aan Maria.
Volgens ds. W. Zijlstra, die al
jarenlang pastoraal-klinische
trainingen voor predikanten
is zorgvuldigheid bij het on
derwerp 'engelen' noodzake
lijk en moet worden voorko
men dat er een een nieuw
soort theologie ontstaat waar
in de engelverschijningen
worden gesystematiseerd.
(Nederland 1, 23.12 uur)
Pag. 60: Engelen zitten weer
in de lucht
Wij minachten veel
om onszelfe niet te
minachten
DE PRIESTERLIJKE BEKOMMERNIS VAN MICHEL VAN DER PLAS
T~! heb eigenlijk niet m<
Hij schreef cabaretteksten, is dichter, schrijver van conci- on° daarover te
liedagboeken, vertaler van psalmteksten en kenner van want cjat brengt me ir
het Riike Roomsche Leven. De journalist Michel van der
Hij schreef cabaretteksten, is dichter, schrijver van conci
liedagboeken, vertaler van psalmteksten en kenner van
het Rijke Roomsche Leven. De journalist Michel van der
Plas geldt als een autoriteit op het gebied van het Neder
landse katholicisme en haar cultuur. Dit jaar zenden
KRO en BRT een serie van hem uit over kloosters en ab
dijen in Vlaanderen en Nederland. Onlangs legde hij de
laatste hand aan een lijvige biografie over de Vlaamse
priester-dichter uit de vorige eeuw Guido Gezelle.
Een gesprek over zijn ontdekkingen over Guido Gezelle
(„en paar jaar heb ik dag en nacht met die man samenge
leefd"), zijn eigen „dienend" schrijverschap, de r.k. kerk
als gemeenschap van zondaren en heiligen, de harmonie
gedachte in de kloosters en de martelaarsrol van de Ne
derlandse bisschoppen.
HAARLEM „Werk in
uitvoering" heet het bin
nenkort te verschijnen
nieuwe boek van Michel
van der Plas. Een biogra
fie over de Vlaamse
priester-dichter Guido
Gezelle, die leefde van
1830 tot 1899. Het dikste
boek dat hij ooit geschre
ven heeft, dat zo'n 650
pagina's zal beslaan. Van
der Plas heeft de indruk
dat Gezelle een onbeken
de figuur is voor veel
mensen, voor wie hij niet
meer is dan een soort hei
lige, die mooie gedichten
schreef over de natuur.
Een van zijn ontdekkingen is
de -enorme inzet van deze
Vlaamse parochiepriester uit
Brugge en Kortrijk als hoofd
redacteur van het polemische
weekblad, het 'Jaer 30' gehe
ten, later omgevormd tot het
'Jaer 70', en het meer gezapi
ge familieblad, 'Rond den
Heerd'.
„Hij schiep columns waarin
hij volksfiguren liet optreden
en waarmee hij zich overgaf
aan maatschappelijk-ironische
commentaren. Zijn tegenstan
ders waren de liberalen,
plaatselijke en regionale
grootheden, die hij voor rotte
vis uitmaakte. Op het randje
af soms van persoonlijke bele
diging. Hij is vooral in zijn
priesterschap belasterd, het is
tot schandalen over hem ge
komen, zodat hij uit Brugge
weg moest."
Boeiend vond Van der Plas
ook Guido Gezelle te schetsen
in zijn verhouding tot de ker
kelijke overheid. „Hij heeft in
zijn leven te maken gehad
met drie bisschoppen van
Brugge. Hij moet voor hen
een probleem gevormd heb
ben. Ze zaten met die man,
die man was een genie. In op
dracht van de bisschoppen
vervulde hij zijn journalistie
ke functie, want de kerk
moest verdedigd worden te
gen haar vijanden, de libera
len. Hij kreeg carte blanche
omtrent de wijze waarop hij
dat deed. Maar wat moesten
ze met een dichter Gezelle
aan? Het dichterschap stelde
in hun ogen kerkelijk-maat-
schappelijk niet veel voor".
Dienend
Vanwaar Van der Plas' enor
me belangstelling voor de ka
tholieke cultuur, zoals dat ook
in zijn andere publicaties naar
voren komt? „Ik denk dat ik
een soort priesterlijke bekom
mernis uit mijn klein-semina-
rietijd heb overgehouden.
Een zorgzaamheid, die ik ook
in anderen heb waargeno
men, die op het seminarie
hebben gezeten en er later
uitgestapt zijn. Ik heb het ge
meen met Bertus Aafjes. Het
schrijverschap ben ik vanaf
die tijd min of meer gaan zien
als dienend. Het oerbeginsel
van het priesterschap is het
dienen. Het dienen van God,
maar vooral het dienen van
de mens. Het overgrote deel
van mijn boeken heeft een
dienende functie beoogd of
onbewust aangenomen. Stilis
tisch, door zo te schrijven dat
iedereen je kon verstaan.
De boeken op kerkelijk ge
bied zijn bewust voorlichtend.
Mijn conciliedagboeken zijn
ontstaan uit de wil een zo
groot mogelijk publiek voor te
lichten over wat zich in Rome
afspeelde. Zelfs 'Uit het Rijke
Roomsche Leven' is in zekere
zin een dienend boek om aan
de mensen te laten zien: dit is
jullie voorland geweest, ons
clubvoorland. De psalmverta
lingen met Huub Oosterhuis
is dienend dichterschap.
Hij spreekt van een navol
genswaardig evangelisch ide
aal, verkondigd door een,
weliswaar door God geleide,
maar menselijke kerk, dat
hem meer dan andere ideolo
gieën aanspreekt. „Het woord
haat-liefde verhouding is een
te groot en te zwaar woord.
Wat ik voel ten opzichte van
de kerk als gemeenschap van
mensen is liefde, maar wel
een kritische liefde. Je wordt
ertoe gedwongen, of je het nu
wilt of niet doordat je je reali
seert, dat het een gemeen
schap van zondaren is met
alle eigenschappen die daar
aan kleven.
Het is ook de gemeenschap
der Heiligen. De familieband
die er heerst tussen levenden
en gestorvenen, die hechte fa
milieband vind je in geen an
dere kerk. Die band heeft mij
altijd gefascineerd. Ook ont
roerd, in ieder geval geboeid,
mijn leven lang tot op de dag
van vandaag. Die familieband
heb ik nooit vaarwel kunnen
zeggen. De uitwisseling van
genade. In die familie van le
venden en overlevenden
vindt een uitwisseling van
contacten plaats, waarbij de
genade een rol speelt. Wij
kunnen voor overledenen iets
doen. Wij kunnen ze door
Michel van der Plas
onze gebeden en gedachtenis
sen bijstaan. Van de andere
kant kunnen heiligen iets
voor ons doen. Aan die uit
wisseling hecht ik zeer. Daar
in ben ik waarschijnlijk zeer
ouderwets."
Droom
Sinds het Vaticaans Concilie
begin zestiger jaren heeft hem
het idee van het Volk Gods
zeer aangesproken. Dat komt
veel meer tegemoet aan de
menselijke voorstellingsver
mogens, zegt hij, dan het nog
al abstracte idee van de Kerk
als het „mystieke lichaam van
Christus", uitgedacht door
„een stelletje Romeinse theo
logen" en „opgedrongen aan
de gelovigen" via een ency
cliek van paus Pius XII, dat
echter nooit „geleefd" heeft.
Het Concilie was voor Van
der Plas een onvergetelijke
historische gebeurtenis, een
droom hoe de r.k. Kerk eruit
zou kunnen zien, vooral ook
in oecumenisch opzicht. Een
uitwisseling van alle geestelij
ke krachten binnen de Kerk,
een volstrekt wegvallen van
geijkte hiërarchische verhou
dingen, noemt hij het. Bis
schoppen zaten aan de voet
van theologen te luisteren
naar nieuwe inzichten voor
het pastoraat, theologen aan
de voet van bisschoppen over
hun problemen als bestuur
ders, en bisschoppen en theo
logen op hun beurt aan de
voet van leken over hun idee
ën en verwachtingen.
Harmonie
Het meest dankbaar is de ka
tholieke publicist voor wat hij
in de abdijen en kloosters
heeft aangetroffen: de harmo
niegedachte. „Daar wordt
FOTO: MILAN KONVALINKA
voorgeleefd wat in de institu
tionele kerk beleden en in
praktijk gebracht zou moeten
worden. In zo'n klooster zit
ten twintig, dertig, veertig,
vijftig mensen op elkaar, die
elkaar bij toeval hebben aan
getroffen, met elkaar een
leefgemeenschap moeten vor
men, die toch een stukje klei
ner is dan een parochie, laat
staan van een bisdom, laat
staan van een wereldkerk.
Die mensen zitten boven op
eikaars lip, moeten iedere dag
met elkaar omgaan, hebben
met eikaars hebbelijkheden te
dpen. Maar vooral ook hebben
ze met eikaars gedachten te
maken over theologie, litur
gie, spiritualiteit. Dat is nogal
wat. En toch zijn ze harmo
nieën. In de kloosters is bij de
religieuzen de profetie nog le
vend. Daar worden nog profe
tische woorden gesproken.
Ook profetisch voorgeleefd.
Het is toch een sprekend te
ken dat de religieuzen zo
sterk vertegenwoordigd zijn
in de Acht-Mei-beweging.
Daar zou de Kerk zich toch
iets van moeten aantrekken.
De Nederlandse bisschoppen,
die zich laatdunkend uitlaten
over de Acht Mei Beweging,
mogen wel eens goed beden
ken wat voor soort oordeel ze
daarmee uitspreken".
„Er is nog iets merkwaardigs.
Meer dan de helft van de Ne
derlandse bisschoppen komt
uit religieuze gemeenschap
pen voort. En op een of ande
re manier zijn die bisschoppen
hun religieuze elan uit hun
kloosters kwijtgeraakt. Het is
toch waar. En ook het profeti
sche zijn ze kwijtgeraakt, wat
ze als kloosterling hebben be
leden. Dat is toch een merk
waardig verschijnsel. Maar ik
heb eigenlijk niet meer zo'n
zin om daarover te praten,
want dat brengt me in de an
tithese. En ik heb geen zin
meer in een antithese."
Toekomst
Waarin hij de toekomst van
de officiële kerk ziet liggen?
In geen geval in globale uit
spraken of in machtsuitspra
ken, in globale veroordelin
gen en zedemeesterij. De kerk
is meer gebaat bij het opzoe
ken van het authentiek chris
telijke in zoveel mogelijk
mensen, vindt Van der Plas.
„Wat mij het meest kwetst in
het zich afzetten van de Ne
derlandse bisschoppen van de
Mariënburgvereniging of de
Acht Mei Beweging is de mis
kenning van het authentiek
christelijke, wat zich daarin
bevindt. Dat kwetsen gebeurt
ook bij de integralisten van
dit ogenblik, die met het
grootste gemak in hun blaad
jes schrijven of in hun inge
zonden brieven: 'Laat ze toch
gaan. Opgeruimd staat netjes'.
Tot je een kleine restkerk
overhoudt van zeer ortho
doxen.
Ik heb nooit geloofd in de
'heilige restkerk'. Het daarop
mikken is heilloos. Dat is ook
een elite-kerk, en de kerk is
altijd een volkskerk geweest."
Bovendien vraagt Van der
Plas zich af of één van de Ne
derlandse bisschoppen zich
werkelijk zorgen maakt over
het feit dat hun moreel gezag
niet meer bestaat. „Ik hoor ze
daar niet over. Maar het is
toch een onmiskenbaar feit
dat het gros van de Neder
landse katholieken zich niets
meer aantrekt van hun uitla
tingen. Dat moet je als bis
schop toch verontrusten? Of
kun je je straffeloos de rol van
martelaar aanmeten? Mijn
bisschop hier in het Haarlem
se, bisschop Bomers, be
schouwt zichzelf als een heili
ge der laatste dagen. Eén die
diep lijdt, maar hij is nu een
maal martelaar voor God. Hij
heeft de waarheid, en zijn
woord is het enige. Hij zit ver
scholen achter de stoel van
Petrus en praat na wat die
zegt. Hetzelfde geldt voor het
pauselijke gezag.
Je kunt daar natuurlijk cy
nisch over zijn, maar ik geloof
nog altijd, dat priesters en bis
schoppen als herders wervend
kunnen voorgaan. Je zag het
aan paus Johannes XXII, aan
de lachende paus van één
maand, aan een man als Bec
kers, aan een man als Alfrink,
zij het in mindere mate omdat
die niet het charisma van een
warme persoonlijkheid had.
Als bisschop Bomers dood
gaat, als kardinaal Simonis
doodgaat, als de bisschop van
Den Bosch doodgaat, dan
wordt er toch niet getreurd
over hun episcopaat? En dan
denk ik wel eens: zou dat nu
nooit in hen omgaan?
Nee, want ze hebben alle ge
lijk van de wereld, ze móeten
het zo doen, ze zitten op die
zetel van die troon, en in hun
paleis. Nee, in hun ogen gaan
ze als martelaren de geschie
denis in".
THEO KRABBE
(Van onze correspondent
Leo van Vlijmen)
PRAAG De voorberei
dingen voor het pausbe
zoek aan de Tsjechoslo-
waakse hoofdstad hebben
gisteren tot laat in de
avond geduurd, maar
men kan niet zeggen dat
Praag in een paus-roes
verkeert.
Slechts een kwart van de
Tsjechen is praktizerend ka
tholiek en de rest van de be
volking stelt zich vriendelijk
maar gereserveerd op. „Mor
gen verwachten we toch een
enorme mensenmenigte", zei
een inspecteur van de ver
keerspolitie die voor de zo
veelste maal de route van het
bisschoppelijke paleis naar de
Letna-Jjeuvel controleerde.
„Vanmiddag zijn al de eerste
colonnes pelgrims op twintig
kilometer van Praag gesigna
leerd."
Katholieken en niet-katholie-
ken zijn het er over eens dat
het bezoek van 'Jan Pavel II'
vooral een politieke betekenis
heeft omdat hij de fluwelen
revolutie en de herwonnen
vrijheid komt bezegelen. De
media citeren in dit verband
met grote instemming kardi
naal Tomasek die de hoop uit
sprak dat de paus „de geeste
lijke en morele wedergeboorte
van Europa komt verster
ken."
Belangrijker dan de spectacu
laire massabijeenkomsten in
Praag en Bratislava is dan
ook de ontmoeting van de
paus met president! Havel. Ha-
vel is evenals de paus een ij
verige propagandist voor het
Europees reveille. In veel eta
lages in het centrum van
Praag hangen de beeltenissen
van president Havel en de
paus broederlijk naast elkaar.
De mis die paus Johannes
Paulus II vanmiddag in het
Zomer-park zal opdragen,
wordt ook letterlijk het hoog
tepunt van zijn bezoek aan
Praag. Want de plechtigheid,
die vermoedelijk door drie
kwart miljoen gelovigen zal
worden bijgewoond, vindt
plaats op de Letna-heuvel, die
188 traptreden boven de stad
uitsteekt. Hier vonden tot vo
rig jaar de pompeuze 1 mei
feesten plaats, die vooral be
doeld waren om 'de hechte
verbondenheid van de Com
munistische Partij met het
volk' te manifesteren. De do
minerende plaats die het mo
numentale Stalin-standbeeld
tientallen jaren heeft ingeno
men nu staat alleen nog
maar de sokkel overeind is
sinds gisteren voorbehouden
aan het 14 meter hoge en 21
meter brede pauselijke altaar.
Jan Pavel II zal zich vanmid
dag overigens wel verbazen,
wanneer hij behalve de geel
witte vlaggen en de Tsjecho-
slowaakse driekleur ook hon
derden communistisch-rode
vlaggetjes ziet, waarmee het
terrein in blokken is afgeba
kend. „We hebben geen ande
re, dat is het enige wat de
communisten ons hebben na
gelaten", grapten de ordebe
waarders, die gistermiddag
aan het oefenen waren.
UTRECHT Samenwer
king tussen de verschil
lende militaire tehuizen
is op bepaalde terreinen
mogelijk, maar het opge
ven van de eigen identi
teit blijft ten enenmale
onbespreekbaar. Dit zegt
het bestuur van de Ko
ninklijke Militaire Bond
Pro Rege, de protestants-
christelijke tehuizenorga-
nisaties.
De verklaring is een reactie,
op een uitspraak in 'PMT-
nieuws' van de heer W.
Drees, directeur-generaal per
soneel bij het ministerie van
Defensie. Deze zegt dat het
ministerie het liefst tehuizen
ziet die door de drie bestaande
organisaties (protestants, r.-k.
en humanistisch) gezamenlijk
worden geëxploiteeerd.
Pro Rege vindt dat de afgelo
pen jaren duidelijk is aange
toond dat de protestantse mi
litaire tehuizen (PMT) in be
leid en exploitatie verschillen
van de andere tehuizen. Als
voorbeeld wordt genoemd het
uitsluiten van geld uitkerende
gokkasten en het alcoholmati
gingsbeleid.
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Rouveen (tweede pred-
plaats) L.C. Talsma te Wilsum. Be
roepbaar. C. Nieuwenhulzen, van
Hallstraat 22, 8072 BC Nunspeet.
Aangenomen naar Heukelum D. Ro
denburg, kand. te Katwijk aan Zee,
die bedankte voor Willige-Langerak;
naar Oosterend en Oudeschild en Ei-
erland (toez.) (Texel) H.K. Fibbe,
kand. te Amstelveen.
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Glanerbrug mw.drs.
H.J. Saweiros-Elzenga, kand. te Am
stelveen. die dit beroep heeft aange
nomen. Beroepen te Nieuweroord
drs.H. de Haan te Ezlnge. Aangeno
men naar Lelystad (herv.geref. fed.)
N.J.A. van Exel, directeur Youth for
Christ Nederland, wonende te Arn-
Mensenrechten en hulp
ktij
Minister Pronk van ontwikkelingssamenwerking
Indonesië niet al te diep ingegaan op de kwestie van de m t
senrechten daar, hoewel gevreesd wordt dat er binnenkte r
nog een zestal meer dan twintig jaar oude doodvonnissen i ak
gevoerd zal worden. Zowel journalisten als Indonesisi
mensenrechtencomités hebben zich tot de Nederlandse
nister gericht. Terug in Nederland drukte de minister
weer beslister uit: Indonesië moet voortdurend onder dijen
worden gehouden
r di
TOEN de Indonesiërs in februari vier lang geleden veroan(
deelden executeerden, heeft Nederland 27 miljoen gulden
tra hulp uit protest geblokkeerd. Pronk is in Indonesië
weest om de overdracht van dit bedrag alsnog te regelen,
heeft in Jakarta in het algemeen onderstreept dat mensi
rechten in de ontwikkelingssamenwerking belangrijk z
De minister heeft toegezegd de protesten van de mens
rechtencomités door te zullen geven aan IGGI, de club
rijke landen die Indonesië helpt en waarvan Nederlall
voorzitter is. En natuurlijk heeft de Indonesische minis
van buitenlandse zaken beleefd, maar overduidelijk la
weten dat Nederland zich niet moet mengen in de binn
landse aangelegenheden van Indonesië. Daarbij heeft hij
steld dat er met de doodstraf in Indonesië zeer zorgvul
wordt omgegaan, zij het anders dan in Nederland.
Ontwikkelingshulp heet ai weer sinds jaren ontw
kelingssamenwerking om te onderstrepen dat het om geli
aardige partners gaat. In onze eigen geschiedenis weten
nog uit de bedeling van de negentiende eeuw niet alleen
vernederend het vaak was voor de arme om van de ri
aan te nemen, maar ook met wat voor neerbuigen
machtsuitoefening dat gepaard kon gaan.
k-
TOCH komt de ontwikkelingssamenwerking niet or
normen uit. Die hadden eerst alleen te maken met het v<
handen zijn van een behoorlijke planning en mogelijkhet j
tot uitvoering van de projecten. Het beleid was daarom
hulp te geven aan landen die in overleg met de geëigei ef
VN-organisaties en de Wereldbank zinnige ontwikkelin j
plannen hadden ontwikkeld. Dat betekende dus dat Ned
land zich niet bemoeide met het democratische gehalte v
het bewind van de partner overzee. De laatste jaren is er
druk op de situatie van de allerarmsten, van de vrouwen
op mensenrechten bijgekomen.
aa
Het zijn loffelijke doelstellingen, maar kunnen ze inhcPv'
krijgen zonder dat het rijke Nederland met de hand op
portemonnee zich mengt in de binnenlandse aangelegenl |e
den van een arm land? Leggen we niet te veel onze weste j(
normen op aan landen met een heel andere cultuur en
vensstijl? Wordt het niet zo maar neo-kolonialisme; het oif
kolonialisme in een nieuw jasje? Het mag zo zijn, maar wj e'
neer Indonesië op Timor mensenrechten schendt, of op Ja
politieke gevangenen twintig jaar na hun veroordeling en
cuteert, dan mag Nederland als partner van Indonesië in
ontwikkelingswerk niet zwijgen.
A.LS Indonesië dan boos wordt, is dat vervelend voor zen<!0
lingen en missionarissen die een visum aanvragen of wil)
verlengen, maar tegenover de Indonesische regering is lvic
een bewijs van een volwassenheid van de relatie. En het
daarom nuttig omdat, met alle respect voor de eigen vera iT
woordelijkheid en de eigen situatie daarginds, ook Indont u^:
de verklaring van de rechten van de mens heeft ondei
kend en daarop moet worden aangesproken. |e]
an
Gelijkwaardige omgang van rijk en arm houdt wsF
derzijdse openheid in ten aanzien van mensenrechten, mili
en corruptie. Percentages van ontwikkelingsgelden do
verdwijnen op privérekeningen van de machthebbers ?SL
Zwitserland is tegenover de belastingbetaler hier niet te v<
antwoorden, en versterkt de verloedering van internationi ,d<
economische relaties ten nadele van de armen en van de i)ov
ken. !t-
Brieven graag kort jn duidelijk geschreven
De redactie behoudt zich het recht voor ingezonder
stukken te bekorten.
Schoollokalen
Vanwege de slechte reiniging
zijn de schoollokalen zo stoffig,
dat ze praktisch onleefbaar
zijn voor cara-patiënten. Daar
om hebben diverse instellin
gen en een Leidse wethouder
vorige week aangedrongen op
meer geld voor het schoonma
ken. Een goede zaak natuur
lijk, maar meer geld alleen is
niet voldoende. Ook de manier
van schoonmaken moet veran
deren. Momenteel reinigt men
vloeren met een brede schui
ver en een vel papier eronder.
Iedereen begrijpt dat je daar
mee niet onder stoelen, tafels
en in hoeken kunt komen.
Maar zelfs in de gangen vol
doet het niet, omdat stof alleen
maar opzij geschoven wordt.
Als meer geld alleen vaker
reinigen betekent, verané
er niet veel. Veel beter is 1
om te stofzuigen; met gor]
apparaten, uitgerust met e
stoffilter. Ook met het huid
schoon maakbudget is het Pe
getwijfeld zinvoller eens en
week te stofzuigen dan twiet
of driemaal per week met 10
„schuiver" langs te kom
Het moet dus in principe n l-
gelijk zijn binnen hetzel
aantal uren beter werk te
veren. Daarom zullert
drachtgevers, zoals de gemei
te, het stofzuigen verplii
moeten stellen. Alleen d
worden scholen weer stoft'E
en leefbaar voor cara-patil iel
ten, met tien procent de gro >o
ste groep gehandicapten
onze samenleving.
J.L.H de Heiden,
LEIDEN.
Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers).
Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden.
Telefoon: 071 - 122 244.
Postadres: postbus 11, 2300 AA Leiden.
Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9, Rijswijk.
Telefoon: 070 - 3190 933.
Postadres: postbus 9, 2501 CA 's-Gravenhage
Abonnee service
Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 u.
Nabezorging
Telefoon: 071 - 122 248
van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u. op za. van 14 00 tot 15.00 u.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.)
Bij automatische betaling: Bij betaling per accept-girokaart
per maand f. 24,85 per maand 25,85
per kwartaal f. 74,10 per kwartaal 75,10
per jaar 284,50 per jaar f. 285,50
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941.
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk
070 - 3902 702.
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
