Raketten voor korte afstand passen niet meer in Europa Mysterie rond ex-gijzelaars Bush kan niet veel voor Litouwen doen CeidaeSoiwa/nt Nieuwe regering Nepal in functie NEDERLAND RAAKT VRIJWEL ZEKER TWEE KERNTAKEN KWIJT Schots ifeiland weer tewoonbaar Congres bepalend voor toekomst Solidariteit Garbo en zo Ni BUITENLAND VRIJDAG 20 APRIL 1990 PAGINA 5 Handjevol Hongkongers krijgt Brits paspoort LONDEN Het Britse parlement heeft gis- eren een omstreden wetsvoorstel goedge- ceurd om het Britse staatsburgerschap aan »en beperkt aantal inwoners van Hongkong e verlenen. Ongeveer 225.000 Hongkongers uilen van de maatregel kunnen profiteren. daj let aannemen van het wetsvoorstel na een ïlin litter parlementair debat betekent een -eu iverwinning voor premier Margaret That- •n :her. De wet geeft 50.000 „hoofden van een iti luishouding" en hun families uit Hongkong len iet recht zich in Groot-Brittannië te vesti gen. De wet was Hongkong beloofd na het iloedbad dat het Chinese leger in juni vorig aar in Peking aanrichtte. In 1997 komt de tol jritse kolonie weer onder Chinese soeverei- aai liteit. De Maizière legt Bonn lijst verlangens voor OOST-BERLIJN Alle politieke partij en in Bonn hebben de regeringsverkla ring door de Oostduitse premier, Lothar de Maizière, gisteren bestempeld als goe de basis voor het verdere proces van sa menwerking om tot Duitse eenheid te komen. Dit ondanks het feit dat De Mai zière duidelijk maakte dat de DDR zich de voorwaarden voor eenwording zeker niet door Bonn zal laten dicteren. Waar de premier vooral op bleef hameren: on derweg naar de Duitse eenheid mogen de Oostduitsers in geen geval het gevoel krijgen als tweederangs-burgers te wor den beschouwd. De Maizière zei vast te houden aan een omwisselingskoers van 1 west-mark voor 1 oost-mark voor spaartegoeden, pensioenen en lonen. Voor de binnen landse schulden van de staatsbedrijven is hij bereid een omrekeningskoers van 2 op 1 te hanteren, waardoor de schulden worden gehalveerd. Over het NAVO- lidmaatschap van een verenigd Duits land zweeg de Maizière, kennelijk om de Sovjetunie gerust te stellen. Hij zei al leen: „De DDR blijft de veiligheidsbelan gen van de partners in het Warschaupact in het oog houden maar tegelijkertijd willen we de verplichtingen aan het pact verminderen. Op de langere termijn streeft de DDR naar een pan-Europees veiligheidssysteem. Op korte termijn be tekent dat dat Oost-Berlijn zijn strijd krachten een strikt defensieve taak op legt". Koning Birendra van Nepal (I) installeert de nieuwe premier, KATMANDU In Nepal is gisteren de overgangsregering van premier Krishna Prasad Bhattarai die vrije verkiezingen moet voorbereiden, geïnstalleerd. Het nieuwe kabinet be loofde met de eedaflegging formeel trouw aan de huidige grondwet, die koning Birendra bijna absolute macht toedicht. Maar aantredend premier Bhattarai zei dat hij "een commissie voor grondwetshervorming in het le ven zal roepen die de macht van de koning aan banden moet leggen en het land moet veranderen in een constitutionele monarchie. Bhattarai heeft toegezegd dat de nieuwe grond- foto: afp wet er binnen een jaar zal zijn. v Straatbeeld oor Europeanen een raar straatbeeld, maar de inwoners van ayrut kijken er allang niet meer van op als er plotseling een sol- aat voor hun motorkap verschijnt. Terwijl de auto's zich links en echts van hem een weg proberen te banen, blijft de Syrische oldaar onverstoorbaar midden op straat staan met zijn geweer i de aanslag. De Syriërs hebben gisteren de bewaking in het m estelijk deel van de Libanese hoofdstad verscherpt nadat daar •eioensdag opnieuw de strijd was opgelaaid tussen de pro-Syri- ;he Amal en de door Iran gesteunde Hezbollah. foto: epa (Van onze correspondent Mare de Koninck) WASHINGTON De Amerikaanse regering heeft definitief besloten de vervanging van de Lance-raketten in Europa door nieuwe kernwapens niet door te laten gaan. Onder andere Nederland ver liest daarmee een van zijn nu cleaire taken binnen de NAVO. De verwachting is dat spoedig ook een ander nu cleair wapen dat ons land op Westduits grondgebied be heert, het 8-inch-tankgeschut, zal worden afgeschaft. Het ministerie van defensie in Washington heeft onlangs de fabrikanten van de zogeheten 'verlengde Lance' opdracht ge geven de produktie te staken. In de Amerikaanse hoofdstad wordt gesproken over „het nieuwe denken" van de rege- ring-Bush over nucleaire kor- te-afstandswapens. Bush wil de onderhandelingen met de Sovjetunie over beperking dan wel opheffing van deze catego rie kernwapens versnellen. Maar zelfs los van onderhan delingen is Washington tot de slotsom gekomen, dat de de mocratisering van Oost-Euro pa en de hereniging van Duitsland directe consequen ties heeft voor de opstelling van de NAVO ten aanzien van nucleaire wapens in Europa. „Wapens die ontworpen zijn om te exploderen op Oostduits of Pools grondgebied zijn door de nieuwe politieke realiteit in Europa ingehaald", aldus een woordvoerder van het Penta gon gisteren. Tot voor kort was het stand punt van de regering-Bush dat eerst een akkoord over con ventionele troepen- en wapen reductie in Europa moest zijn bereikt, alvorens met Amerika te praten viel over verminde ring van kernwapens voor de korte afstand. In de formele NAVO-strategie zijn die kern wapens nodig om een eventue le massale Russische tankaan- val op West-Europa af te Een maand geleden al is bin nen de Amerikaanse regering geconcludeerd dat die NAVO- strategie is achterhaald, nu er nauwelijks meer sprake is van een Warschau Pact en nu de Sovjetunie militair niet meer in staat moet worden geacht tot een serieuze aanval met conventionele middèlen. De bestaande Lance heeft een reikwijdte van 110 kilometer. De nieuwe 'verlengde' Lance, die vanaf 1992 zou worden op gesteld, zou zijn atoombom tot op een afstand van 480 kilo meter kunnen deponeren. Het Nederlandse leger bedient in West-Duitsland zeven Lance- lanceerinstallaties. Overigens is een volledige de- nuclearisering van Duitsland - hetgeen traditioneel een har- tewens is van de Sovjetunie - voor de Amerikanen onaan vaardbaar. Washington ver wacht dat Sovjetpresident Gorbatsjov binnenkort een formeel voorstel daartoe zal doen. Het Lance-besluit heeft mede de politieke bedoeling om Moskou voor te zijn. De VS willen met name nucleaire vliegtuigraketten (TASM's) in West-Duitsland behouden. Met die wapens kan het grondge bied van de Sovjetunie worden bereikt. De redenering is ook, dat wanneer de NAVO een aantal kernwapens in West- Duitsland houdt, de dreiging vermindert dat een herenigd Duitsland ooit zelfstandig aan de opbouw van een kernmacht zou willen beginnen. >ik d. (Van onze correspondent Bob van Huët) 'ARIJS Het mysterie and de vorige week door Palestijnse guerilla- ^'roep Fatah-Revolutionai- Raad vrijgelaten gijze- lars Jacqueline Valente haar Belgische vriend pr|prnand Houtekins duurt iort. olgens de familie van Valen- heeft de Franse geheime ienst DST de vrijgelatenen :n aantal dagen verstopt en pgesloten. Gisteren dook het el weer op bij de moeder van 'ei1. acqueline Valente in het en uidfranse dorpje Ollioules, abij Toulon. Fernand Houte ins verklaarde voor de came l's van de Franse televisie dat en Jacqueline „absoluut waren sinds ze door Fa- waren overgedragen aan Franse ambassadeur in ayrut. „Het is onzin dat ie- and ons daarna heeft vastge- ouden", aldus de Belg. Maar ihalve de mededeling dat ze tijd bij elkaar waren geweest ilde hij verder geen bijzon erheden geven. k( De officiële versie van de Bel gisch-Franse gijzelingszaak be gint ondertussen steeds meer lekken te vertonen. Zo blijkt de in gevangeschap geboren Sophie-Liberté, het dochtertje van Houtekins en Valente, niet op 25 december 1987 gebo ren maar ruim anderhalf jaar eerder, op 25 mei 1986. Vol gens de verklaring van Fatah zouden de Frangaise en haar vrienden echter in september 1987 in gijzeling zijn genomen. Naar verluidt moet het ge goochel met de data een blun der van de Libische marine verbloemen. Deze zou de kot ter 'Silco' - waarmee Valente en de Houtekins naar Austra lië wilden emigreren - begin 1986 per vergissing, ten zuiden van Malta, hebben opgebracht. De opvarenden zouden Mos- sad-agenten zijn en spionage bedrijven voor Israël. Toen bleek dat,de Libische contra spionage zich schromelijk ver gist had, besloot kolonel Gad dafi de ongelukkige emigran ten over te dragen aan de Fa tah Revolutionaire Raad. Deze guerillagroep wordt geleid door een van zijn bescherme lingen, de Palestijnse terrorist Abu Nidal. Toen ook werd pas Vrijlating gijzelaar uitgesteld BAYRUT De Islamitische Jihad voor de bevrijding van Palestina heeft de aangekondigde vrijlating van één van zijn Amerikaanse gijzelaars „voor onbepaalde tijd" uitgesteld. Reden is het „gebrek aan samenwerking" van de Ameri kaanse regering. De organisatie had geëist dat de VS een hoge diplomaat naar Syrië zouden sturen om de laatste de tails van de vrijlating te regelen. Dat hebben de VS niet ge daan. Intussen hebben de VS wel een 'ontvangstteam' naar Europa gestuurd, voor het geval de Islamitische Jihad als nog besluit een gijzelaar vrij te laten. melding gemaakt van de ont voering. Met de Belgen kreeg de Fatah zo 'wisselgeld' om bij de regering in Brussel de vrij lating te eisen van een Pale stijn die in België levenslang uitzit wegens een aanslag op een synagoge in Antwerpen. Jacqueline Valente werd on derpand voor de teruggave van drie Libische Mirages die door Frankrijk in beslag wa ren genomen tijdens een revi siebeurt in de Dassault-fabrie- Dat de gijzelaars al die jaren in Libië hebben vastgezeten en niet in. Bayrut, zoals Fatah het wil doen geloven, lijdt nauwe lijks nog twijfel. Want nog in Bayrut verklaarde de net vrij gelaten Houtekins „zeer ver moeid te zijn van de vliegreis". Volgens de Franse krant Libe ration zijn de gijzelaars pas op het laatste moment uit Libië, via Damascus, naar Bayrut ge vlogen. Dat maakt de opmer kelijke en allerhartelijkste be dankjes van president Mitter rand en minister van buiten landse zaken Roland Dumas aan het adres van 'bemidde laar' Gaddafi nog merkwaar diger. ONDEN Een afgelegen vachots eiland, waar in de weede Wereldoorlog door het ritse leger proeven met biolo- sche wapens werden gehou- on en, wordt volgende maand zer in de eigenaar teruggeven, truinard, meestal dodeneiland enoemd, werd in 1942 door lev en miltvuur verspreidende >nDm getroffen. Destijds werd erondersteld dat duizend jaar ïng geen leven op het eiland oor de Schotse noordwest- ust mogelijk was. In 1986 erd echter ontdekt dat een [(ïengsel van formaldehyde en Water de miltvuur-sporen t te elimineren. Een jaar la bewees een kudde schapen v[ at het eiland, eigendom van an Schotse advocatenvrouw, 'eer levensvatbaar was. 'dj E AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB Bëstand contra's De sandinistische minister van defensie gene raal Humberto Ortega (links) en contra-com mandant Ruben (rechts) nemen met de afge vaardigden van de nieuwe Nicaraguaanse presi dent nog een keer het vredesakkoord door voor zij hun handtekening zetten. De contra's stem den er gisteren in toe vanaf 25 april, de dag dat de sandinisten de macht overdragen aan de nieuwe president Violeta Barrios de Chamorro, vrijwillig hun wapens in te leveren. De over dracht van de wapens moet uiterlijk 10 juni zijn voltooid. Aanvankelijk was het de bedoeling dat de contra's hun wapens al voor de 25ste ingele verd zouden hebben, maar de rebellen hielden vol dat ze hun wapens niet wilden neerleggen voordat het leger onder volledige controle stond van de burgerregering van Chamorro. FOTO: AFP HET RAADSEL VAN STRAAT MAGELHAES Rob haast zich naar beneden. Waar is Olivier? Hij >ept zijn naam en de wanden van de grot weerkaatsen zijn stem )le malen. In de verte schreeuwt Olivier terug. „Halloooooo! lob! Ik heb de schat gevonden!" Rob snelt nu naar voren. De |ngen zal toch geen dwaasheden hebben uitgehaald? Wanneer Ij het afgodsbeeld nadert ziet Rob tot zijn schrik, dat het beeld ""i scheuren vertoont. En kijk, die afschuwelijkke kop begint te wankelen. „Kijk uit, Olivier!" schreeuwt Rob: „het beeld is ka pot! Er komen stukken naar beneden!" „Kom hier, Rob", schreeuwt Olivier, „moet je eens kijken wat is heb gevonden!" Hij beseft blijkbaar niet het gevaar, waarin hij verkeert. Dan ziet Rob, dat de kop van het afgodsbeeld naar voren helt. „Spring!" roept Rob, „in 's hemelsnaam spring!!" De Litouwse premier Prunskiene (r) ontmoette gisteren in Oslo de vroegere Noorse premier Brundtland (I). F0T0; SCANF0T0 (Vervolg van de voorpagina) KEY LARGO/VILNIUS De Amerikaanse presi dent Bush heeft gezegd dat de Sovjet-Amerikaan se dialoog zijn bewegings vrijheid inzake Litouwen beperkt. „Mijn terughou dendheid komt voort uit pogingen een dialoog en discussie open te houden die vele, vele landen raakt", aldus Bush. Zijn verklaring is klaarblijke lijk een teken dat Washington andere kwesties een hogere prioriteit toekent dan Litou wen. Bush zei wel dat er gren zen zijn aan het optreden van Moskou tegen de weerspanni ge republiek. Deskundigen in Washington menen dat Bush, ook als hij zou willen, nauwe lijks mogelijkheden heeft voor sancties tegen de Sovjetunie wegens haar olie- en gasem- bargo tegen Litouwen. Ook „concrete hulp", waarom de Litouwse president Landsber- gis Washington heeft ge vraagd, heeft haar grenzen. Volgens de deskundigen kun nen de VS weinig meer doen dan de Sovjetunie dreigen de onderhandelingen over han delsakkoorden stop te zetten. Olie Intussen is de Litouwse pre mier Prunskiene in Noorwe gen op bezoek om te praten over de mogelijkheden van de aankoop van Noorse olie. De Noorse oliemaatschappij Sta- toil is bereid te leveren, maar zal wel in harde valuta moeten worden betaald. Daarvoor heeft Litouwen weer westerse kredieten nodig, omdat het land nauwelijks harde valuta bezit. De ambassadeur van de Sovjetunie in Oslo, Aleksandr Teterine, liet doorschemeren dat de Sovjetunie de invoer van olie uit Noorwegen zou toestaan. Hij verwees desge vraagd naar het feit dat de Baltische republieken sinds kort het recht hebben zelf hun economische zaken te regelen. Gorbatsjov Sovjet-president Michail Gor batsjov wil voorkomen dat Estland en Letland de door Li touwen gekozen weg naar de onafhankelijkheid volgen. Tij dens afzonderlijke besprekin gen met leiders uit beide Balti sche republieken in het Krem lin stelde hij hen enkele con cessies in het vooruitzicht, maar de dreigementen voer den toch de boventoon. Gor batsjov sprak op vermanende toon dat hij de dialoog zal sta ken, als de republieken net als Litouwen op staande voet on afhankelijk willen worden en de nieuwe, aangescherpte af- scheidingswet met voeten tre den. De Estlandse delegatie hield hij in scherpe bewoor dingen voor dat er van onder handelingen geen sprake meer kan zijn, als de regering daar vasthoudt aan het standpunt dat Estland een onafhankelij ke staat is die in 1940 net als Litouwen en Letland is bezet door de Sovjetunie. Een van Gorbatsjovs tegemoetkomin gen was de belofte dat beide republieken kunnen rekenen op een „speciale status" in een „confederatieve" Sovjetunie, als zij hun initiatieven om het Litouwse voorbeeld om de on afhankelijkheid te forceren staken. Hét Russische woord voor 'confederatie' staat voor een losse staatkundige band, zoals bijvoorbeeld die tussen de landen van het Gemene best. Tot voor kort sprak Gor batsjov slechts over een fede ratie, waar de politieke macht is geconcentreerd bij de fede rale regering. GDANSK De Poolse minister-president Ta- deusz Mazowiecki heeft het vakverbond Solidari teit gisteren gewaar schuwd zich niet door het volk te laten opzwepen. Bij de opening van het tweede Solidariteitscon- gres in de Olivia-sporthal in Gdansk hield hij de 480 gedelegeerden voor: „Wij hebben de strijd tegen het totalitarisme gewonnen, nu moeten we ook het gevecht om de democratie winnen". Polen moet vaste grond onder de voeten krijgen, vervolgde Mazowiecki, en de nieuwe de mocratie niet op drijfzand bou wen. Hij riep de vakbond dan ook op de pijnlijke economi sche maatregelen van de rege ring met zijn volle gewicht te steunen. Hij betoogde dat de algemeen bekritiseerde bezui nigingsmaatregelen Polen de beste kansen bieden. Waarnemers verwachten dat er ook duchtig gediscussieerd zal worden over de persoon van Walesa. Hij heeft zich op nieuw verkiesbaar gesteld als leider van de bond en kondig de vorige week aan dat hij ook bereid is het presidentschap van Polen op zich te nemen. De positie van Walesa is niet langer onomstreden. Lech Kaczynski en Jacek Merkel, leden van het uitvoerende co mité van Solidariteit, zeiden vorige week dat het grootste district van de bond Opper- Silezië met 250.000 leden waarschijnlijk een eigen kan didaat naar voren zal schui ven. Volgens geruchten zou het de laatste tijd niet erg bo teren tussen Walesa en Mazo wiecki. Maar op de eerste con gresdag bleek daar weinig van. Hoofdthema van het zes dagen durende congres is de nieuwe identiteit van Solidariteit. Bij zijn ontstaan in 1980 verenigde de bond de politieke oppositie tegen het comunistische regi me in zich, maar nu zal Solida riteit zich meer op haar taken als vakbond moeten concen treren. De vakbond heeft voor het toetreden tot de regering betaald met een fors verlies aan leden. Van de 10 miljoen leden die de bond in 1981 telde zijn er nog maar 2,2 miljoen over. En uit opinie-onderzoe ken blijkt dat nog meer leden zullen vertrekken nu de ge volgen van de bezuinigingen steeds meer voelbaar worden. Ook het stakingswapen wordt niet langer geschuwd. De vak bondsafgevaardigden moesten met speciale bussen naar het congres worden overgebracht, omdat de werknemers bij het openbaar vervoer in Gdansk aan het staken zijn voor meer door Mare de Koninck WASHINGTON Men kon haar soms zien wandelen langs de lanen van New York. The Face. Over de drukke maar verrukkelijke trottoirs van Second eh de overige Avenues van de East Side. Veertig jaar lang heeft Garbo gewoond in haar appartement aan de 52e Straat, met uitzicht op de East River. Ze was, met haar platte schoenen, grote hoeden en wandelstok, geen onopvallende verschijning in de buurt. Maar ze was altijd alleen, liet zich niet benaderen en bleef daarmee een van de minst in het oog lopenden van alle filmsterren die op Manhattan dicht bij elkaar wonen. Greta Garbo was de bijna- buurvrouw van even daverend klinkende giganten van het witte doek als Sylvester Stallone, Shirley MacLaine, Paul Newman, Rex Harrison en Catherine Hepburn. Zij prefereren de charme van de oude straten met de elegante huizen, de grandeur van de Fifties en Pare Avenue, de gezellige rommel van Lexington en de nabijheid van Bloomingdale's en Waldorf Astoria. Het is van daar maar een korte wandeling naar de West Side, waar een nog grotere groep collega-acteurs thuis is in meestal dubbele (duplex') appartementen, waarvan de prijs altijd de miljoen dollar overstijgt en de eventuele huur niet onder de 5.000 dollar per maand komt. Daar, tussen de Hudson en Broadway, wonen en leven Faye Dunaway, Mia Farrow, Diane Keaton, Mick J agger, Lauren Bacall, Dustin Hoffman, Steve Martin, Mary Tyler Moore, Michael Douglas, Madonna, Robert Redford, Jill Clayburg, Christopher Reeve, Woody Allen en vele anderen. Ze treffen elkaar bij de Russian Tea Room of voor de lunch in Sarabeth's Kitchen aan Amsterdam Avenue. Of ze rennen onopgemerkt langs elkaar heen in hun jogging tenues door Central Park. Een derde nest Hollywood- grootheden woont downtown, in en rond het charmante Greenwich Village. Bette Midler, Robert DeNiro, Tom Cruise, Cher, Richard Gere en Kathleen Turner voelen zich daar met recht de dorpelingen van Manhattan. DeNiro heeft in de buurt zijn eigen nieuwe TriBeCa filmstudio geopend, waar thans 'Vreugdevuur der ijdelhedennaar het boek van Tom Wolfe, wordt opgenomen. Linda Stein verdient in New York een flinke boterham aan haar specialiteit om beroemdheden aan een geschikte huisvesting te helpen in de stad. Ze is vertrouwd met hun vaak heel specifieke wensen, die niet alleen op het gebied van luxe liggen, maar vooral met veiligheid te maken hebben, en met bescherming van hun privacy tegen eeuwig op de loer liggende fans en journalisten. Madonna, Billy Joel en Sting behoren tot de levende legenden die makelaar ('broker to the stars') Linda Stein van dienst heeft kunnen zijn. Met Sylvester (Rambo) Stallone had ze wat problemen. Die wilde zich in de supersjieke Upper East Side vestigen, en dat stuitte op bezwaren van medebewoners van het appartementengebouw. Zij vreesden overlast van Stallone's aanbidders, „die voornamelijk tot de arbeidersklasse behoren De adressen van de grootheden in New York zijn een onvermijdelijke prooi voor de tours voor toeristen, die dan aan de overkant van de straat een tijdje naar de altijd geblindeerde ramen kunnen kijken. 'Beverly Hills East' of 'Famous on Fifthheten de rondleidingen. Begeleider Sam Stafford bekende dezer dagen tegenover de New York Times dat hij persoonlijk het liefst door de East Side trekt met zijn gasten. De jongere acteurs wonen voornamelijk aan de West Side. „Maar wat kan je nou zeggen over zo'n cleane jongen als Tom Cruise? Nee, ik vertel liever over legendarische New Yorkers als Hepburn en Garbo". Zal de dood van The Face de tour-business schade doen Welnee. Haar ziel blijft wonen in de 52e straat. Voor een vrouw die levenslang een mysterie is gebleven, is de dood een onbetekenend detail in haar bestaan".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 5