Budgethotels hebben de toekomst
GELD GOED
Bedrijfsleven: gemeente moet voorbeeld geven
Legbatterij
is nog lang niet
uitgebannen
OA-M-F
CfiidócSouAxmt
TE VEEL PALEIZEN, TE WEINIG GOEDKOPE KAMERS
Belastingvrije
Uitkering
Stroppenpotten banken
blijven in nevelen gebuid
ECONOMIE
ZATERDAG 14 APRIL 1990 PAGINA 9
Kredietregeling
starters blijft
DEN HAAG Mensen met een
uitkering die een eigen bedrijfje
willen beginnen en geen geld
van een bank krijgen, kunnen
'blijven rekenen op een extra
.Jeans op startkrediet van de over
heid. Aanvankelijk zou deze re
geling uit het Bijstandsbesluit
zelfstandigen (Bz) verdwijnen,
maar minister Andriessen van
economische zaken en staatsse
cretaris Ter Veld van sociale za
ken gaan er vier jaar mee door.
De regeling is bedoeld voor uit
keringsgerechtigde starters met
een negatief of gering vermogen
of lage inkomensverwachtingen.
AMSTERDAM „Tot oize spijt moeten wij u mededelen
dat...". Of: „Ons bedrijf loet het niet met woorden, maar
met daden...". Tientalln faxberichten van soortgelijke
strekking vonden de afjelopen dagen hun weg naar het
Amsterdamse stadhuis, n reactie op de uitnodiging voor
een groots opgezet symjosium over positieve actie binnen
het bedrijfsleven, dat dor de gemeente Amsterdam wordt
georganiseerd.
In totaal gingen er tweduizend mailings de deur uit. Tot
nu toe kwamen er slecits vijftig aanmeldingen binnen. De
grote conferentiezaal n het RAI-gebouw dreigt a.s. don
derdag akelig leeg te bijven. Leeft een onderwerp als posi
tieve actie ten opziche van vrouwen en allochtonen niet
binnen ondernemend Amsterdam?
W. van der Kolk vai de Kamer van Koophandel meent
zeker te weten van vel. „Bedroevend", noemt hij het ge
ringe aantal aanmeldngen. Verbaasd is hij echter niet. Het
gebrek aan belangstelling ligt niet zozeer aan het onder
werp, maar aan de organisator die het lichtend voorbeeld
zou moeten zijn, maar het niet is.
Ter illustratie: de gemeente Amsterdam voert officieel
sinds 1985 een voorkeursbeleid. Het stadsbestuur streeft er
naar om 44 procent van de ambtenaren uit witte vrouwen
te laten bestaan, 11 procent uit zwarte vrouwen en 10 pro
cent uit zwarte mannen. De balans in 1989: nog geen kwart
van de ambtenaren - 24,4 procent - bestaat uit vrouwen.
Het percentage etnische minderheden is onbekend. Regis
tratie naar afkomst vindt pas sinds begin dit jaar plaats,
maar is niet verplicht. Dat betekent dat de gemeente nau
welijks een methode heeft om de effectiviteit van het eigen
voorkeursbeleid te testen. Desondanks moet het symposi
um „een aanzet vormen tot een aantal concrete maatrege
len". En dat laatste is tegen het zere been van het bedrijfs
leven dat van mening is dat Amsterdam eerst haar voor
beeldfunctie dient waar te maken en dan pas anderen mag
aanspreken.
J. Colijn van de ondernemersorganisatie KNOV sluit zich
daarbij aan. Hij denkt dat dwingende maatregelen juist
contra-produktief werken. Een gemeente die probeert het
bedrijfsleven iets op te leggen dat zij zelf niet voor elkaar
krijgt, kan keiharde kritiek verwachten, aldus Colijn. Vol
gens Van der Kolk zijn dwingende maatregelen niet nood
zakelijk. „Uit een onderzoek van een organisatiebureau in
opdracht van de gemeente is duidelijk gebleken dat bedrij
ven al aan positieve actie doen, het ook belangrijk vinden.
Maar ze willen zich niet vastpinnen op regeltjes. De maat
schappij is niet maakbaar".
A. Mungra van het coordinatiebureau minderhedenbeleid
van de gemeente is zeer teleurgesteld. Het bedrijfsleven
neemt een houding aan van „Komt tijd, komt raad", oor
deelt hij. „Als ze mensen nodig hebben richten ze de blik
op Oost-Europa. Dat vind ik raar. We zitten hier met veel
mensen die aan de bak moeten. Waarom zou je dan weer
een blik gastarbeiders open trekken?"
Handelsakkoord tussen
VS en Tsjechoslowakije
WASHINGTON De Verenigde
Staten en Tsjechoslowakije hebben
een handelsakkoord getekend, waar
bij de twee landen elkaar de status
van meest begunstigde handelspart
ner verlenen. Daarmee is Tsjechoslo
wakije het eerste land in het Oost
blok dat deze bevoorrechte positie
heeft gekregen. In het afgesloten
verdrag worden de Amerikaanse
douanetarieven voor Tjechische goe
deren verlaagd, mogen ondernemin
gen uit de VS hun winsten uit
Tsjechoslowakije overboeken en krij
gen VS-patenten juridische bescher
ming in het midden-Europese land.
Momenteel onderhandelen de VS
met de Sovjetunie over het sluiten
van een vergelijkbaar akkoord.
DEN HAAG De Neder
landse hotellerie vertoont
een merkwaardig beeld.
In de top van de markt
begint de overcapaciteit in
grote luxe hotels met
zwembad en sauna zorge
lijk te worden. Aan de on
derkant van de hotel-
markt bestaat echter een
gebrek aan goede kamers
zonder franje.
Buitenlandse maar ook een
-aar jonge Nederlandse hotel-
;etens in opkomst zien daar
hun kans. Die nieuwe trend
kan volgens het Bedrijfsschap
Horeca een belangrijke impuls
betekenen voor de Nederland
se hotelwereld. Maar het Schap
is tegelijk bang voor een desas
treuze ontwikkeling in de kla
terende wereld van de vijfster-
,n deze week werd be
kend dat het deftige Haagse
hotel Des Indes in Japanse
handen overgaat. De vorige ei
genaar Crest Europe, een ho
telketen van de Britse brouwer
Bass, slaagde er niet in de ex
ploitatie van Des Indes slui
tend te krijgen en bood het ho
tel vorig jaar te koop aan. Hoe
wel Des Indes in de rode cij
fers zit, investeert het Japanse
Saison Overseas inclusief een
opknapbeurt 57,5 miljoen gul
den in het chique Haagse eta
blissement. De Japanners stra
tegie.
In de Crest-keten was het
unieke Des Indes overdreven
'de vlag op een mod
derschuit'. Saison brengt het
kroonjuweel onder in een
nieuwe groep met een select
'I® :lubje soortgenoten waarvan
Bastion in Zoetermeer, de nieuwe trend.
de Japanners ook eigenaar
zijn: de bijna even prestigieuze
Amsterdamse hotels Amstel en
American, het Brusselse hotel
Europa en Inter-Continental in
Keulen. Aan die groep worden
nog hotels uit Engeland en
Frankrijk toegevoegd. De di
rectie redeneert dat de klan
tenkring van toppers uit de za
kenwereld, politici en figuren
uit de high society de hotels
van de groep zullen blijven op
zoeken als ze er eenmaal ken
nis mee hebben gemaakt.
Bovendien doet de Scandinavi
sche luchtvaartmaatschappij
SAS voor veertig procent mee
waardoor de hotels extra aan
sluiting krijgen Dp een stroom
van toeristen. Mar het zal nog
lange tijd durn voordat er
winst uit Des Ldes komt rol
len. Met een Jeperkt aantal
bedden en een bezettingsgraad
van 60 procen zal het hotel,
hoe voornaamook, het moei
lijk houden. Darom is de aan
koop van hetnotel als beleg
ging in onroernd goed op een
toplokatie warschijnlijk eén
belangrijk maef dat bij de Ja
panners meeseelt.
Expansie
De overnamtvan Des Indes is
een bewijs vn de problemen
waarin zelfs ibsolute tophotels
verkeren. Dor niet aflatende
FOTO: MILAN KONVALINKA
waardoor de bezetting laag is.
Ook voor een paleis als Des In
des is het daardoor onmogelijk
geworden min of meer alleen
te opereren. Direct onder die
paleistop, in de sector van de
vijfsterren hotels zijn de pro
blemen echter veel groter.
Uit een recent verschenen on
derzoek van het Bedrijfsschap
voor de Horeca blijkt dat er
een groot overschot aan hotel
bedden dreigt door toename
van het aantal grote luxe ho
tels. In de periode van 1984 tot
1988 steeg de capaciteit in die
sector met 28 procent, terwijl
de vraag slechts toenam met
vijf procent. Als gevolg daar
van daalde de bezettingsgraad
van 48 naar 40 procent. Vorig
jaar gingen de uitbreidingen
gewoon door. Zo stampte Gol
den Tulip in Amsterdam op de
Zeedijk een tweede hotel uit de
grond.
Op grond van geregistreerde
uitbreidingsplannen becijfert
het Schap dat de bezettings
graad in de gfote hotels met
tweehonderd en meer bedden
in 1995 zal zakken tot 35 pro
cent. Voor vijfsterren-hotels
met een uitgebreide en kostba
re dienstverlening zal de bezet
tingsgraad zelfs uitkomen op
het „extreem lage niveau van
33 procent", zo schrijft het
Schap. „Gezien het verschil in
capaciteit en voorzieningen
lijkt een dergelijke ontwikke
ling voor de categorie vijfster
ren-hotels bedrijfseconomisch
gezien niet aanvaardbaar".
„Ik houd de komende jaren
sluiting van vijfsterren-hotels
niet voor onmogelijk", zegt
Frank Scheer van het Bedrijfs
schap. „Of ze worden overge
nomen door nog grotere ke
tens". In de Randstad is Kras-
napolsky nog één van de wei
nige zelfstandig opererende
hotelbedrijven. De overige gro
te luxe hotels zijn in handen
van omvangrijke, veelal bui
tenlandse ketens. De concur
rentieslag die van de overcapa
citeit het gevolg is, werkt een
verdere concentratie in de
hand. „Straks is er geen top
van tien, maar van vijf of zes
grote ketens die de dienst uit
maken" aldus Scheer.
Sanering
Kampt de top van de hotel-
markt met een overcapaciteit,
aan de onderkant doet zich het
omgekeerde voor. Een stille sa
nering onder de kleinere en
één- en tweesterren hotels
heeft daar volgens het Schap
gezorgd voor een tekort aan
bedden. Gevoed door een toe
nemend aantal korte hotelva
kanties van één tot drie nach
ten, is er een grote vraag naar
eenvoudige maar goede, rela
tief goedkope hotelkamers tot
honderd gulden. Die zijn er
veel te weinig. Kleinere fami
liehotels die aan die vraag had
den kunnen voldoen, hebben
de boot gemist omdat ze niet
bij machte waren de moderni
seringen aan te brengen die
noodzakelijk zijn. In een nog
veel hoger tempo dan bij de
kleine hotels daalde het aantal
pensions (39 procent) en ka
merverhuurbedrijven (52 pro
cent). Scheer: „De Nederlander
wil niet meer de gang op voor
het toilet en een douche".
Na die kaalslag is een leegte
ontstaan waar het voor Neder
land nieuwe fenomeen van het
budgethotel een goede voe
dingsbodem lijkt te vinden. De
import van al langer bestaande
goedkope hotelformules uit het
buitenland begint langzaam op
gang te komen. De Franse
Club Campanile is medio vorig
jaar met een budgethotel ge
start in Veldhoven bij Eindho
ven. Campanile is voornemens
een Nederlandse keten van
twintig hotels op te bouwen.
De grote Amerikaanse budget-
groep Days Inn die in de VS
hotelskamers tussen de 40 en
50 dollar aanbiedt, heeft in
middels in Naarden een hotel
en bouwt een onlangs verwor
ven hotel in Best om tot een
tweede budgethotel. De Ameri-
Hotel des Indes, het kroonjuweel.
kanen streven in Europa naar
een keten van tweehonderd
hotels.
Maar ook de Nederlandse ho
reca zit niet stil. Het onvermij
delijke Van der Valk concern
is actief met low budget hotels,
evenals op kleinere schaal de
Arnhemse hotelgroep Baron en
de Rijkswijkse groep Bastion.
De laatste expandeert razend
snel. In 1986 opende oprichter
en directeur L. van Veldhoven
in Leiden het eerste Bastion
hotel. Nu staan er zeven hotels
in de Randstad waarvan twee
in Amsterdam. Begin juni
opent Van Veldhoven in Haar
lem nummer acht. Daarna
trekt Bastion de provincie in:
Leeuwarden, Groningen, En
schede, Hengelo, Den Bosch,
Nijmegen. „Voor het einde van
dit jaar zijn er tien open en zijn
nog eens drie hotels in aan
bouw", zegt salesmanager
D. Cuppens. „We lopen door
tot 25 a 30 vestigingen in Ne
derland". Bastion gaat er prat
op de omzet elk jaar te verdub
belen. Vorig jaar moet die om
zet in de buurt van de 10 mil
joen hebben gelegen. De NIB
financiert de budget-keten, die
opereert volgens een strakke
formule. De hotels hebben al
lemaal veertig kamers om een
kazernekarakter van de hotels
te vermijden. Volgens Cuppens
heeft Bastion daarom in Am
sterdam gekozen voor twee
vestigingen in plaats van één
groot hotel.
Elk hotel heeft een restaurant
met een beperkt aantal menu's.
Centrale inkoop, lage overhead
en een confectie-aankleding
van het hotel moeten de kos
ten drukken. Resultaat: De
prijs van een tweepersoons-
kamr bedraagt 99,50. Enthou-
siast schildert Cuppens het ho
tel met toekomst: „Alle hotels
zijn identiek. Overal hetzelfde
interieur, de posters hangen op
dezelfde plaats. Wij geloven
heilig in uniformiteit en her
kenbaarheid. Zelfs de theele
peltjes zijn dezelfde".
RUUD DEN HOEDT
DEN HAAG Het is niet toe
vallig: een verhaal over de kip
en het ei met Pasen. Een beet
je achteraf misschien wel,
want iedereen heeft z'n eitje al
gekocht en getikt. Toch valt er
niet te ontkomen aan wat aan
dacht voor onze leghennen en
hun eieren. De kip neemt im
mers een belangrijke plaats in
ons dagelijkse leven in, ook al
merken we. daar de laatste
tientallen jaren niet veel meer
■van en is het selcht gesteld
met het welzijn van het dier.
Want van -haar oorspronkelijk
bestaan, gezellig 'getok' rond
het erf of in een ren in de
tuin, is niet veel meer over
dan een herinnering. Eon en
kele liefhebber houdt er nog
een sierkip op na.
Sinds enkele maanden is er in
Barneveld een pluimveemu
seum met een kleine, maar in
teressante, permanente ten-
lonstelling over de kip. Die
geeft een beeld over het leven
van dit dier vroeger en nu.
Verder zijn er wisselende the
ma-tentoonstellingen té zien,
zoals tot een week na Pasen
een expositie van versierde ei
eren onder het motto: 'Een ei
is geen ei'. Maar naast de leu
ke dingen maakt de bezoeker
ook kennis met het welzijn
van de kip of beter gezegd met
het armzalig bestaan.
Tot 1940 waren kippen voor
namelijk gezelligheidsdiertjes,
douc Ze liepen om een boerderij,
pikten hun graantje hier en
daar mee en legden een ei als
het ze uitkwam. De opbrengst
was laag, de kosten waren ge
ring. Veel mensen hadden hun
eigen kippen en die paar eitjes
in de week waren genoeg voor
het hele gezin. Nu zie je geen
kip meer buiten.
(ADVERTENTIE)
R K N" T F. FONDS
Het ei en Pasen hebben al
sinds lange tijd een sterke bin
ding. Als kiem van nieuw le
ven bergt en schenkt het ei le
venskracht, zei men vroeger.
En de primitieve mens dacht
dat deze levenskracht ook
overdraagbaar was: men at ei
eren om sterk te worden. Het
is nog niet zo lang geleden dat
men bij wijze van volksge
bruik met Pasen zoveel eieren
at als men maar kon. We we
ten nu wel beter: te veel eie
ren verhogen het cholesterol
gehalte.
In het christendom kreeg het
ei nog een extra betekenis.
Men zag er het witte gepleis
terde graf in waaruit het leven
(van Christus) weer verrijst.
Na een lange vastentijd gaf
men elkaar eieren cadeau met
Pasen. Ook is er nog een kli
matologische reden waarom
eieren met Pasen worden ge
geten. Wanneer de dagen lan
ger worden gaan de kippen
weer aan de leg; het voorjaar,
een nieuw leven in de natuur,
is aangekondigd.
In de literatuur hebben kippen
en hanen veel tot de verbeel
ding gesproken. Dat begint al
in het middeleeuwse gedicht
Karei en de Elegast en in Rei-
naert de Vos, de oudste schel
menroman. En zo trekken mo
raliserende kippen en zelfbe
wuste hanen door de geschie
denis van de literatuur.
Honderden uitdrukkingen zijn
afgeleid van het gedrag van de
kip en de haan: „De haan
kraait het hardst op zijn eigen
mesthoop" en „Waar het hen-
neke kraait en het haneke
niet, is veel verdriet".
Legbatterij
Over eieren bestaan ook tallo?
ze volksliedjes die meestal ho
ren bij volksgebruiken tijdens
de paasdagen. Maar bij die eie
ren begint ook het drama voor
de kip. We eten met z'n allen
7,5 miljoen eieren per dag.
Jaarlijks worden er tien mil
jard eieren in ons land gepro
duceerd, waarvan elke leghen
er 310 per jaar voor haar reke
ning neemt.
Het idee om de kippen onder
te brengen in kooien in plaats
van hen vrij rond te laten
scharrelen komt van het Ohic
Experimental Station in Ame
rika. In de staat Californii
werden de eerste legbatterijer
al 25 jaar geleden gebouwd. D<
Kippe scharrelen gezellig op het erf van een boerderij. Het is een i
kippe brengen hun hele leven door in een legbatterij.
pluiireehouder kan daarmee opzichte van de collega's in de
tien ïaal zoveel dieren hou
den. en arbeidskracht kan zo
40.00'hennen verzorgen.
De Ippen zitten met z'n vie-
rest van Europa.
Op dit moment staat al vast
dat eieren via het etagesys-
ren i een kooitje van 40 bij 50 teem een cent per stuk duur-
centheter. Alles is geautoma- der worden, dat betekent twee
tiseei. De ammoniakstank gulden per kip per jaar ,-,Dat
van le uitwerpselen komt je verzwakt je positie toch", zegt
tegeioet. Een batterijkip heeft de CDA'er. Hij stelt voorop dat
geerlegnest, geen strooisel en hij de legbatterij ook wil ver
geer zitstok. De snavels zijn bieden, maar wil het toch wat
afgerand om te voorkomen
dat e beesten elkaar doodpik
ken
Vebod
Dectip is uit haar natuurlijke
onjeving gehaald. De heer K.
Benen, voorzitter van de Ne-
ddandse Organisatie Pluim-
vehouders (NOP) in Zeist legt
heel helder uit: „Je kan
rustiger aan doen dan oor
spronkelijk zijn bedoeling was.
In het begin van de jaren tach
tig, töen hij met het initiatief
kwam, was er nog geen sprake
van een Europese Commissie
die zich met deze bedrijfstak
zou bezighouden. Nu doet de
Commissie dat wel en op 1 ja
nuari 1993 zal een rapport ver-
ei dier niet meer zijn "natuur- schijnen over het verbod op de
lke gang laten gaan, wanneer batterij Europa. Van
j voor groepshuisvesting hebt
£kozen. Dat is een onnatuur-
jke situatie voor de kip. Ook
ls je een hond thuis hebt, zul
e het gedrag moeten corrige
ren".
in 1984 bepaalde de wet Taze-
laar/Van Noord dat de minis
ter van landbouw per 1 janua
ri 1990 een besluit moest ne
men dat zou resulteren in de
vervanging van de verfoeide
legbatterij per 1 juli 1994. Maar
minister Braks heeft laten we
ten dat het onderzoek naar
een de etagebouw nog
niet is afgerond.
De CDA-fractie, onder leiding
van landbouw-specialist Jan
van Noord, heeft de bewinds
man nu gevraagd tevens te ko
men met gegevens over de
ziekte-aspecten bij het gebruik
van het etagesysteem, over de
arbeidsomstandigheden en de
concurrentiepositie van de Ne
derlandse pluimveehouder ten
Noord wil de Commissie ertoe
bewegen eerder met het rap
port te komen, maar Neder
land ook bewegen zich bij de
Europese maatregelen aan te
sluiten. Dat betekent een ver
traging ten opzichte van de
oorspronkelijke plannen. Mi
nister Braks zal nu binnen een
paar weken met een ontwerp
voorstel komen dat rekening
houdt met de ontwikkelingen
in de rest van Europa.
De Dierenbescherming is
woest op Van Noord, want de
CDA-fractie heeft het verbod
op de legbatterij alleen maar
vertraagd en eigenlijk terugge
bracht naar af, vindt men. In
de landelijke dagbladen heeft
de Dierenbescherming daarom
afgelopen weekeinde een ad
vertentie geplaatst met de kop:
„Waarom heeft het CDA toch
zo de pik op ons?"
Rob Jasperse van de Dieren
bescherming: „Het leven van
de kip in een legbatterij is een
en al leed. Ze krijgt geen dag
licht, staat op gaas waardoor
vergroeiingen ontstaan, er is
geen vers water, ze kan geen
kant op. We slaan al jaren
alarm om aan deze wantoes
tand een einde te maken.
Daarom waren we blij met het
lichtpuntje dat minister Braks
ons gaf om ook in Nederland
het alternatief, het etagesys
teem, in te voeren. Daar is in
ieder geval daglicht, vers wa
ter en hebben de kippen meer
bewegingsvrijheid. In Zweden
en Zwitserland wordt al op die
manier geproduceerd, maar
het is overigens nog lang niet
ideaal".
De organisatie van pluimvee
houders is tot nu toe echter de
winnaar. De NOP vindt het
alternatief, de etagebouw, on
voldoende. Voorzitter Boonen:
„De arbeidsomstandigheden
zijn slechter: er is veel stofont
wikkeling en de ammoniakuit-
stoot is vier maal zo hoog. Bo
vendien nemen de stallen veel
meer ruimte in beslag, waar
moet die vandaan komen?"
Beter zou zijn wanneer er al
leen nog scharreleieren in de
handel zouden komen, vindt
de Dierenbescherming. Maar
Boonen werpt tegen: „Ook al
zou Nederland voor de schar
relkip kiezen, dan zitten we
nog met de export. Zestig pro
cent van de produktie is be
stemd voor de uitvoer. En hoe
krijg je de consumenten in
Duitsland zo ver dat ze meer
betalen voor een scharrelei?
Ook in ons land is het aantal
scharreleieren nog in de min
derheid. En overigens, als we
zo veel eieren blijven gebrui
ken, waar wil je dan dertig
miljoen kippen in ons land la
ten scharrelen?"
MARSCHA VAN NOESEL
De onttrekkingen en de groot
te van de VAR's, de Voorzie
ningen Algemene Risico's, van
de banken zijn tot dusverre
een goed bewaard geheim. De
rel rondom het verdwijnen
van gedetailleerde VAR-gege-
vens bij De Nederlandsche
Bank (DNB) had een einde
aan die geheimzinnigheid
kunnen maken als de ontvan
ger van de stukken, Staal
Bankiers, misbruik van de si
tuatie had gemaakt. Het is
overigens een rel met kwalij
ke aspecten, die er vermoede
lijk toe leidt dat het controle
apparaat van DNB gedwongen
zal worden veel (of: nog?)
strenger dan tot dusverre op
te treden.
Het Banklexicon schrijft dat
deze voorzieningen dienen
voor het opvangen van verlie
zen uit hoofde van bijvoor
beeld kredietverlening. „De
banken zijn niet verplicht de
deze op onder de post credi
teuren. Het gedeelte van de
VAR, waartegenover niet di
rect aanwijsbare risico's staan,
behoort tot de zogenaamde ge
heime reserves".
Alle banken zijn verplicht
maandelijks bij DNB staten in
te dienen, die het de centrale
bank mogelijk maken het toe
zicht uit hoofde van de wet
toezicht kredietwezen uit te
oefenen. De desbetreffende
maandstaten zijn ingericht
naar een vast model en geven
op die manier een gedetail
leerd overzicht van de samen
stelling van de balans. Aan de
hand daarvan worden verhou-
dingscijfers vastgesteld voor
de bestaande solvabiliteit en
de liquiditeit, die dan worden
getoetst aan de daarvoor door
DNB gestelde normen.
Mutaties
In een boekje over dit onder
werp van een van de grote
Nederlandse accountantsmaat
schappen lees ik: „De rol van
DNB bij de bescherming van
de belangen van crediteuren
verklaart tevens dat dit toe
zichthoudende orgaan een
grote rol vervult bij de jaar-
verslaggeving van de ban
ken". Alleen de Nederland
sche Bank kent de mutaties in
deze VAR's tot in details.
Door de nevelen waarin deze
voorzieningen altijd zijn ge
huld, ontstaat van tijd tot tijd
opwinding en ergernis. Op 23
april presenteert DNB haar
jaarverslag aan de pers. Het
ligt voor de hand dat dan vra
gen over deze affaire zullen
worden gesteld, maar het ligt
evenzeer voor de hand dat de
DNB-president, dr. Wim Dui-
senberg, en zijn naaste mede
werkers bij het doorspreken
van de vragen, die mogelijker
wijs worden gesteld, al bij
voorbaat heeft gezegd: „dat
onderwerp valt buiten de
orde". Sinds de affaire rond
om de DNB-accountant, die de
VAR-details meenam toen hij
directeur van Staal Bankiers
werd, is de opwinging groot.
Tussen haakjes: Staal besloot
de man aan te trekken om te
kunnen voldoen aan de eis
van DNB dat de dagelijkse lei
ding van een bank uit tenmin
ste twee personen moet be
staan. Door de affaire zijn
DNB en Staal in een netelige
positie geraakt, terwijl de posi
tie van Staal's oud-directie-
voorzitter drs. A.J.H. Jong
bloed ronduit onmogelijk lijkt
te zijn geworden. Het is bijna
jammer dat de VAR-details
niet in de openbaarheid zijn
gekomen. Zou dat wel ge
beurd zijn, dan zou dat ver
moedelijk het definitieve ein
de hebben betekend van de
sinds jaar en dag bestaande
geheimzinnigheid rondom
deze belangrijke balanspost.
Ik zou niet zover willen gaan
om te zeggen dat de banken
gedwongen zouden moeten
worden al hun stroppen te
specificeren, maar het zou
prettig zijn om de ontwikke
lingen in grote lijnen te ken
nen, al was het alleen maar
om te kunnen constateren of
geen onverantwoorde kredie
trisico's door de banken zijn
genomen. Overigens: grote
stroppen moeten onherroepe
lijk leiden tot grote onttrek
kingen aan de VAR's. Ik denk
hier bijvoorbeeld aan de Til-
burgsche Hypotheekbank,
OGEM, Koninklijke Schol ten
Honig en andere concerns die
in de slechte tijd in het begin
van de jaren tachtig over de
kop gingen. De VAR's van
veel banken moeten toen
duchtig zijn aangesproken,
maar naar buiten bleek daar
van helemaal niets. Door o-
penbaarmaking van de toe
voegingen, onttrekkingen en
stand van de VAR's zouden de
(geconsolideerde) balansen
van de grote en kleine banken
veel duidelijker worden en
meer inzicht in het reilen en
zeilen van deze kredietinstel
lingen geven.
F aillissementen
De toevoegingen worden elk
jaar keurig gepubliceerd. In
tijden dat het bedrijfsleven
met tegenwind te kampen
heeft en de aantallen faillisse
menten en surséances van be
taling stijgen, worden die toe
voegingen - zoals te begrijpen
valt - groter. In betere tijden
treden dan weer dalingen op.
De toevoegingen aan de VAR,
waarover geen vennoot
schapsbelasting behoeft te
worden betaald, dienen stel
selmatig te geschieden. Dat
betekent ook dat de banken er
geen grote extra winsten naar
kunnen overhevelen (in keu
rige taal heet dat: „winstegali
satie via de VAR is niet toege
staan"). U wilt natuurlijk we
ten hoe groot de VAR-toevoe-
gingen van de banken uit de
winsten-1989 zijn geweest.
Daar gaan we dan:
ABN Bank570 min
Amro Bank600 min.
Credit Lyonnais
Bank Nederland100 min.
NMB Postbank800 min
Rabobank585 min.
Hoe zijn die toevoegingen nu
in de loop der jaren geweest?
Eén voorbeeld: de ABN Bank
pompte in 1989 genoemde 570
miljoen in de VAR. In de ja
ren 1985 tot en met 1988 wa
ren de bedragen achtereenvol
gens 600, 575, 540 en 540 mil
joen gulden. En aan de post
crediteuren ter grootte van
circa 31,4 miljard gulden kunt
u absoluut niet aflezen hoe de
VAR zich ontwikkelt.
Het uiterst straffe beleid van
DNB ten opzichte van de alge
mene banken heeft ook zijn
goede kanten. Een van die
goede kanten is dat bankdi-
recties zich wel hoeden voor
al te wilde kredietverstrek
kingen aan dubieuze onderne
mingen. Is daardoor, zo heb ik
me laatst afgevraagd, de kre
dietverstrekking aan Derde-
Wereld- en ontwikkelingslan
den naar verhouding gering
van omvang gebleven?
WIM VAN DER MEULEN
