VASTEN
•Doden aan grens India-Pakistan
„Met ons valt over
alles te praten, maar
niet over de
onafhankelijkheid"
Na erkenning moorden Katyn
wachten meer 'witte' plekken
4KTIE90
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
^IITENLAND
QtidóaOowuwt
ZATERDAG 14 APRIL 1990 PAGINA 5
IDERE MAN VERDACHT VAN
ANDSTICHTING VEERBOOT
'ENHAGEN Twee bemanningsleden van de Scan-
vian Star hebben gisteren de rechter verteld een ou-
man te verdenken van de brandstichting vorige
zaterdag aan boord van de Deense veerboot,
ijl een dikke rook de gangen vulde en passagiers in
ek zochten naar reddingsboten, wandelde deze lange
van ongeveer 60 jaar rustig rond, aldus een Portuge-
achinist en een matroos. Vier Portugese bemannings-
n verklaarden gisteren niet op de hoogte te zijn ge
it van het rampenplan omdat ze het niet hadden ge-
of omdat ze de Engelse taal waarin het was opge-
tot niet machtig waren.
]<u Uoorse kapitein Hugo Larsen heeft toegegeven dat op
n schip nooit brandoefeningen met de bemanning wa-
VJ gehouden. De meeste bemanningsleden hadden overi-
gr i pas eind maart aangemonsterd toen de Deense K.S.
lf idinavia het schip overnam van een Amerikaanse
tschappij. Onder hen waren veertig Portugezen,
rvan de meesten nog nooit op zee waren geweest.
Koning Nepal stemt
in met verkiezingen
KATMANDU In Nepal mag een allian
tie van oppositiepartijen een overgangsre
gering vormen die het land naar algeme
ne vrije verkiezingen moet leiden. Koning
Birendra van Nepal heeft daarvoor giste
ren het groene licht gegeven. De leider
van de Nepalese Congrespartij, Ganesh
Man Singh, die gisteren ruim een uur met
de koning sprak, zei dat de overgangsre
gering eind volgende week geïnstalleerd
zal worden. Een verkiezingsdatum is nog
niet vastgesteld. Evenmin is bekend wie
de overgangsregering zal gaan leiden. In
ieder geval is dat niet Singh (75), die
moeilijkheden heeft met zijn gezondheid.
Koning Birendra is door de oppositie uit
genodigd om de regering te leiden, maar
hij heeft zich daar nog niet over uitge
sproken. i
Sihanouk verlaat
'bevrijd' Cambodja
BANGKOK De Cambodjaanse
verzetsleider, prins Norodom Siha
nouk, die onlangs naar zijn vader
land terugkeerde, is opnieuw uitge
weken naar Thailand nadat het le
ger van de regering in Phnom Penh
een aanval had uitgevoerd op zijn
Cambodjaanse woonplaats, Sereip-
heap. Sihanouk vestigde zich in fe
bruari in dat dorp in het „bevrijde"
grensgebied om het verzet moreel te
ondersteunen. De prins liet weten
dat zijn Thaise bewakers hem over
de grens hadden gebracht omdat de
Thaise regering zich zorgen maakte
over zijn veiligheid. Ook de overige
700 inwoners van het dorp zijn naar
veiliger oorden vertrokken, zo
meldde de krant Bangkok Post.
CHINESE PREMIER
BEZOEKT MOSKOU
PEKING De Chinese premier Li
Peng brengt aan het eind van deze
maand een bezoek aan de Sovjetunie, het
eerste van een Chinese regeringsleider
sinds 1964. Li werd vorig jaar uitgeno
digd door Sovjet-president Gorbatsjov,
toen deze in China een historisch bezoek
aflegde. Dat bezoek werd door studenten
aangepakt om te demonstreren voor de
mocratie. China heeft zich tot nog toe
gedistantieerd van de hervormingen die
in de Sovjetunie en de Oosteuropese lan
den worden doorgevoerd. Over het op
geven van de machtsmonopolie van de
communistische partij in de Sovjetunie
hebben de Chinezen nog geen openlijk
commentaar gegeven. Maar intern zou
de Chinese partijtop Gorbatsjov hebben
gebrandmerkt als een revisionist.
Bewaakte
staties
Zwaarbewapende Is
raëlische militairen
houden een groep
biddende pelgrims in
het oog bij een van
de staties aan de Via
Dolorosa. In Jeruza
lem zijn tijdens het
paasfeest extra zwa
re veiligheidsmaatre
gelen getroffen, na
dat eerder deze week
Grieks-orthodoxe
geestelijken en Pale
stijnse jongeren de
monstraties hadden
gehouden.
FOTO: AP
tenigd Duitsland
ipèJS van Moskou
4 t toetreden tot
v; vo
iller
h iKOU Een tijdelijk toe-
jn van 'het verenigde
sland tot de NAVO, zoals
lerdag door de nieuwe
"el duitse regering-De Mai-
te is voorgesteld, is voor de
^•fetunie „onaanvaardbaar",
heeft een woordvoerder
het Sovjet-ministerie van
vail inlandse zaken gisteren
et regeerakkoord van de
we regering van de DDR
aangekondigd dat de
t zich los wil maken van
Warschau Pact. Het vere-
Duitsland moet gedu-
s h e een overgangsperiode
blijven van de NAVO.
an ^na, zo stelt het akkoord,
er gestreefd worden naar
ge vorming van een nieuw
;ens jpees veiligheidssysteem,
•en
wo woordvoerder verwees tij-
jgeni de persconferentie naar
TS tingen van de Sovjetmi-
tel ir van buitenlandse zaken,
(h tard Sjevardnadze, in een
iel in het NAVO-maan-
„NATO's 16 Nations". Hij
in het blad, dat volgende
ndónd uitkomt, dat het vere-
t oiie Duitsland zowel tot de
aria^O als het Warschau Pact
elei t kunnen behoren. De
o's'TO liet in een reactie we-
e v niets voor het voorstel van
hi ardnadze te voelen. Secre-
i-generaal Manfred Wör-
noemt vandaag in een in-
iew in het Westduitse dag-
„Die Welt" het voorstel
,pseudo-oplossing".
genl
een k beschuldigt
titse regering
i lastercampagne
HDAD Regeringskran-
in de Iraakse hoofdstad
idad hebben gisteren de
fe regering beschuldigd
;en lastercampagne en po-
verhinderen dat
in het bezit komt van ge-
ceerde technologie.
.awra, de krant van de
rende Baath-partij, zei dat
Iritse regering van Marga-
Thatcher, gedreven door
oude koloniale mentali-
een lastercampagne te-
Irak is begonnen na de
utie van een Britse jour-
<:i -
Iraakse minister van bui-
va andse zaken, Tareq Aziz,
'mldigde de Britse rege-
van overreactie. „Zelfs als
in Engeland een doos cho-
itjes kopen, zal gezegd
dat we daarmee een
mbom gaan maken", zei
tegen de pers.
aJ1 fabrikant van het ge-
VJ akte materiaal, Sheffield
re Remasters, heeft gisteren
wa daard dat Irak al 44 iden-
0IT e buizen heeft ontvangen.
rdet C7
Minister Pronk
Pronk
luistert
YOGYAKARTA
Enkele tientallen
studenten hebben
op het station van
Yogyakarta minis
ter Pronk (ontwik
kelingssamenwer
king) duidelijk ge
maakt dat de IGGI-
hulp aan Indonesië
moet worden stop
gezet tot de men
senrechten in dat
land zijn gegaran
deerd. Het was de
eerste demonstratie
tijdens Pronks ne-
gendaags bezoek.
Hij begaf zich naar
de studenten om
hun leider een ver
klaring te horen
voorlezen.
WARSCHAU In Polen
is gisteren overwegend
positief gereageerd op de
erkenning van Moskou
dat de NKVD, Stalins ge
heime dienst, verantwoor
delijk is voor de moord op
15.000 Poolse officieren in
het begin van de Tweede
Wereldoorlog.
„Dit komt de Pools-Russische
betrekkingen, die altijd door
Katyn werden gehindejd, ze
ker ten goede", aldus parle-
mentswoordvoeder Mikolaj
Kozakiewicz. Hij bestempelde
de erkenning als een moedige
daad.
De Poolse regering heeft zijn
blijdschap over de erkenning
vergezeld laten gaan van de
wens dat ook andere zoge
naamde 'witte vlekken' wor
den ingevuld. „De erkenning
van Katyn is zeer belangrijk
maar kan niet verhullen dat er
meerdere historische vraagte
kens in onze gezamenlijke
verleden blijven bestaan".
Ook vakbondsleider Lech Wa-
Sovjet-president Gorbatsjov (rechts) en zijn Poolse ambtgenoot
Jaruzelski overhandigen elkaar documenten van een verdrag, dat
zij juist daarvoor hadden ondertekend. Gisteravond gaf Gorbats
jov de lijst met namen van Poolse officieren die in 1940 zijn ver
moord.
lesa heeft zijn tevredenheid
uitgesproken over de erken
ning, al plaatst ook hij kantte
keningen. „Moskou fnag niet
vergeten dat de erkenning van
FOTO: EPA
de massamoord in Katyn
slechts een deel van de Poolse
verlangens bevredigt. Onver
minderd blijven we eisen dat
de nabestaanden van de ver
moorde officieren smartegeld
krijgen", aldus Walesa.
In Moskou heeft Sovjet-presi
dent Gorbatsjov gisteravond
zijn Poolse ambtgenoot Jaru
zelski, die vandaag een bezoek
bracht aan Katyn, de docu
menten overhandigd waarop
Moskou zijn bekentenis ba
seert. Met name een lijst met
de namen van Poolse burgers
die in de jaren '39-'40 in
NKVD-kampen in Kozielsk,
Starobielsk en Ostachow ge
vangen zaten, is de Polen ter
hand gesteld.
De stotfelijke resten van de
gevangenen uit het kamp Ko
zielsk zijn bijna allemaal in
Katyn gevonden, maar over
het lot van de 10.000 gevangen
die in de kampen Starobielsk
en Ostachow vast werden ge
houden is tot op heden niets
bekend. De nabestaanden ei
sen dan ook vooral informatie
over het lot van deze groep.
De Poolse historicus Wojciech
Ziembinski verklaarde dat de
Sovjetunie tot op heden de lo-
katie van de twee kampen niet
heeft willen onthullen. „Ze
blijven liegen, net als in de af
gelopen 50 jaar".
LEIDER VAN DE LITOUWSE COMMUNISTISCHE PARTIJ:
AMABAD Aan de
ns met Pakistan en In-
f hebben zich gisteren
gens een Indiase
l ordvoerder op vier ver-
illende plaatsen vuur-
echten voorgedaan,
irbij zouden een India-
!n vijf Pakistaanse sol
en zijn gedood. Pakis-
ontkent de incidenten.
bode van een oorlog die al da
gen dreigt los te barsten tussen
beide Aziatische buurlanden.
Waarnemers in de hoofdstad
Islamabad menen dat de Paki
staanse ontkenning wordt in
gegeven door het feit dat het
land teveel binnenlandse pro
blemen heeft om een oorlog
met India te beginnen. Het Pa
kistaanse leger heeft momen
teel de handen vol om nieuwe
bloedige twisten tussen politie
ke en etnische groeperingen in
de zuidelijke grensprovincie'
Sindh te voorkomen. De Paki
staanse legeraanvoerder, gene
raal Mirza Aslam Beg, heeft
genoeg van het politieke ge
krakeel dat Pakistan al meer
dan een jaar nagenoeg onre
geerbaar maakt. „We nemen
de dreiging van India zeer se
rieus, en we moeten ons ver
enigen om voorbereid te zijn
op aanvallen op onze natie",
zei Beg gisteren aan het adres
van regerings- en oppositielei
ders.
Ironisch genoeg hebben beide
kampen de moslim-opstand in
Kashmir gebruikt om de poli
tieke tegenstand wind uit de
zeilen te nemen. De steeds fel
lere stroom beschuldigingen
aan het adres van India heeft
New Delhi er tenslotte toe ge
bracht de tanden te laten zien.
Generaal Beg zegt dat lucht-
waarnemingen hebben aange
toond dat India tenminste 13
pantserdivisies heeft verza
meld in een gebied op 70 kilo
meter van de grens met de
zuidelijke Pakistaanse provin
cie Sindh. In Jammu en Kash
mir, de Indiase deelstaat waar
de moslimrevolte gaande is,
bevinden zich volgens Beg
200.000 Indiase troepen. India
ontkent dat er troepen worden
samengetrokken aan de grens
met Pakistan, maar premier
V.P. Singh heeft deze week
duidelijke taal gesproken: „Als
Pakistan zich blijft bemoeien
met Kashmir, dan zal India
een oorlog niet uit de weg
gaan".
Een populair scenario is, dat
India eerst commando's de
grens over zal sturen om de
opleidingskampen te vernieti
gen waar Kashmiri-verzets-
strijders worden getraind. Pa
kistan beweert dat deze kam
pen niet bestaan, maar in de
Indiase hoofdstad New Delhi
circuleren fotografische bewij
zen. Een dergelijke politionele
actie, zo menen diplomaten in
Islamabad, zal de verhoudin
gen er niet beter op maken,
maar hoeft niet per se te lei
den tot een derde oorlog tus
sen beide landen om Kashmir.
(Van onze correspondent
Alexander Münninghoff)
MOSKOU „Met ons
valt over alles te piraten,
behalve over een ding:
onze onafhankelijkheids
verklaring. Dat is hon
derd procent zeker. Nooit!
De jongste opiniepeiling
zegt, dat 91 procent van
de totale Litouwse bevol
king daar achter staat,
zelfs bijna de helft van de
in ons land wonende Rus
sen denkt daar zo over.
Dat moet iedereen goed
beseffen".
Vanachter zijn scherp geslepen
brilleglazen kijkt Egidijus Bic-
kauskas ons strijdlustig aan.
De 34-jarige Litouwse ex-on-
derzoeksrechter zit sinds twee
weken in Moskou en heeft van
zijn vrijgevochten regering in
Vilnius de ondankbare taak
gekregen om de dialoog met
het Kremlin op gang te bren
gen. Voorlopig krijgt hij steeds
nul op het rekest: „Men wei
gert niet botweg, maar steeds
als ik met iemand een af
spraak heb komt er op het
laatste moment wat tussen. Al
leen op het sub-niveau ont
moet ik nog wel eens iemand,
want ik ben per slot van reke
ning bijna een jaar gedepu
teerde namens Litouwen bij de
Opperste Sovjet van de USSR
geweest en daar heb ik heel
wat relaties aan overgehou
den. Veel mensen beschouwen
me nog steeds als een lid van
de Opperste Sovjet, hoewel ik
dat vanzelfsprekend niet meer
ben. Nou ja, dat is hun zaak".
Wat is uw status dan?
„Ik ben vertegenwoordiger
van de regering van Litou
wen. Ik zit hier in het gebouw
van de permanente vertegen
woordiging van de vroegere
Sovjet-republiek Litouwen, en
vroeger gold je dan als een
ambassadeur, hoewel dat in
feite natuurlijk een farce was.
Nu zou die benaming veel toe
passelijker zijn, maar kijk zelf
maar: wat voor een ambassa
deur ben ik eigenlijk? Ik word
door de Sovjet-leiding niet
ontvangen en een paar dagen
geleden hebben zei zelfs, om
dat te onderstrepen, de direkte
lijn met het Kremlin, die we
vanuit dit gebouw altijd had
den, afgesloten. En dat gebeurt
terwijl Gorbatsjov en Ryzjkov
voortdurend de mond vol heb
ben over de noodzaak tot dia
loog met ons! Ik denk dat het
tot stand komen van zo een di
aloog, wat mijn opdracht is,
nog heel wat voeten in de aar
de zal hebben. Waarschijnlijk
zit ik hier over een jaar nog".
Tenzij Gorbatsjov een of ande
re knoop doorhakt?
„Ja, maar welke? Hij dreigt de
laatste tijd steeds met het in
voeren van zijn direkte presi
dentiële bestuur in ons land.
Ik kan u nu al verzekeren, dat
Litouwse partijleider Bickaus-
kas: „Steeds als ik met iemand
in Moskou een afspraak heb
komt er op het laatste moment
wat tussen".
FOTO: EPA
onze regering zich daar niets
van aan zal trekken en ge
woon door zal gaan met het
uitvaardigen en uitvoeren van
de eigen wetten. Dus dan zal
Moskou geweld moeten ge
bruiken en onS, net als na de
oorlog, weer naar Siberië
moeten deporteren. Ik denk
niet dat Gorbatsjov dat zal
doen. Ons land zal in dat geval
ten onder gaan, maar ook de
Sovjetunie zal hetzelfde lot
treffen. En het zal de wereld
vrede bedreigen, want presi
dent Bush zal dan geen andere
uitweg meer hebben en de be
trekkingen met de USSR in de
ijskast moeten zetten".
De laatste keer dat u voor de
Opperste Sovjet van de USSR
in het Kremlin de visie van
Litouwen op het probleem
wilde toelichten werd u uitge
floten door de gedelegeerden.
Men liet u zelfs niet aan het
woord. Kennelijk is niet alleen
Moskou gebeten op u, maar is
men ook in andere republie
ken kwaad op uw onafhanke
lijkheidsbeslissing.
„Het is juist: misschien een op
de drie gedelegeerden wil
überhaupt nadere informatie
over ons. De rest keert zich
van ons af. En dat is uiteraard
noodlottig voor een beter be
grip. Die keer waar u op doelt
wilde ik aan het parlement
vertellen dat onze regering de
Litouwse dienstplichtigen had
opgeroepen om bij hun onder
deel te blijven in afwachting
van onderhandelingen. Dat is
dus niet doorgekomen, en nu
h^et het opeens dat wij onze
jongens hebben geadviseerd
om te deserteren, wat perti
nent niet waar is. De Sovjet-
pers verspreidt bewust valse
informatie over onze doelstel
lingen. Op grond daarvan zijn
enkele honderden Litouwse
soldaten uiteindelijk gedeser
teerd. Let wel: ik kan hun be
slissing begrijpen. De militaire
dienst in het Sovjetleger, dat
wij als een bezettingsleger
zien, is een van de ernstigste
wrijfpunten die we met de
Sovjetunie hebben. De leiding
van het Rode Leger wil niet
met ons hierover onderhande
len, hoewel wij enkele voor
stellen in petto hebben die vol
gens ons constructief genoeg
zijn - welke kan ik u helaas
op dit moment niet zeggen.
Maar Moskou geeft er de voor
keur aan onze jongens met ge
weld op te pakken en naar het
leger terug te brengen. Hun
wacht een vreselijk lot, daar
maken wij ons ernstig bezorgd
over. Als ik u vertel dat er elk
jaar zo n twintig, dertig Li
touwse jongens in de kazernes
vermoord worden omdat ze
Litouwer zijn, dan zult u me
begrijpen. En dit probleem
dreigt binnenkort zeer ernsti
ge vormen aan te nemen, want
eind april, begin mei moeten
ongeveer 9000 Litouwse jon
gens opkomen voor dienst
plicht. Er zijn er nu al tiental
len, die zich in de bossen ver
scholen hebben. Dat aantal zal
toenemen".
Kan dat leiden tot een
partizanenbeweging, zoals de
woudbroeders van na de oor
log?
„Ik ga ervan uit, dat wij als
Litouwers geen geweld zullen
gebruiken. De tijden zijn ver
anderd, we leven aan het eind
van de twintigste eeuw. Maar
als het Sovjetleger op de huidi
ge manier zal doorgaan met
het opsporen en meenemen
van dienstplichtigen verwacht
ik grote moeilijkheden. Want
de sfeer waarin de geringste
provocatie al tot een geweld
dadige uitbarsting kan leiden
wordt op deze manier bewust
geschapen - en Moskou is
daaraan schuld. Want wij heb
ben, ik herhaal het, best wat
ruimte voor compromissen. Zo
staat er bijvoorbeeld in onze
Litouwse grondwet nergens
dat het verboden zou zijn om
in een vreemd leger te dienen.
Maar daar zal over gepraat
moeten worden en dat hangt
af van de goede wil van Mos
kou, die ik voorlopig dus he
laas niet zie".
Wij in Moskou krijgen wel
eens de indruk, dat uw leider
Landsbergis nogal autoritair
optreedt. Er wordt gezegd dat,
als u verkiezingen in uw land
zou houden, Landsbergis het
zou afleggen tegen de leider
van de Litouwse communisti
sche partij, Brazauskas, ook al
omdat die een veel acceptabe
ler gesprekspartner voor het
Kremlin zou zijn.
„Ik bestrijd dat. Landsbergis
heeft autoriteit, dat wijzen de
opiniepeilingen die ik u net
noemde wel uit. Maar is hij
autoritair? Hij begint pas als
voorzitter van ons parlement.
U moet beseffen dat wij, na
vijftig jaar Sovjetoverheersing,
daar geen enkele ervaring
mee hadden. Kijk naar het
Sovjetparlement, de Opperste
Sovjet, die vorig jaar zijn werk
begon. Het heeft wel drie
maanden geduurd voordat er
op een behoorlijke manier ver
gaderd werd en er in redelijk
heid beslissingen werden ge
nomen. Bij een dergelijke radi-
kale verandering van het
staatsbestel zijn vergissingen
nu eenmaal niet te vermijden.
Maar of Landsbergis daarom
autoritair is? In elk geval slaat
Gorbatsjov hem op dat terrein
met stukken".
HET RAADSEL VAN STRAAT MAGELHAES
Voortgejaagd door stormwinden zoekt de „Maria" nu aan de kust van Zuid-Amerika. De masten breken af, het tuig
>an1öihaar weg over de oceaan. Van Noort ligt dagenlang, half ver- komt naar beneden en wanneer eindelijk een drukkende stilte in-
°°onL in z'in hut- Eens zal de dag aanbreken, waarop zijn schip treedt, begeeft Van Noort zich aan dek. Groot is zijn verbazing,
nM0Vroepelijk zal moeten stranden. Waar hij zich bevindt, weet wanneer hij ziet, dat de „Maria" terecht is gekomen in een reus-
Jniet meer. Weken, maanden gaan voorbij en steeds verder achtige grot. En zie, daar liggen de wrakken van nog twee sche-
Q0(pst de „Maria" oostwaarts. Dan voltrekt zich ook aan dit pen, grotendeels reeds vergaan. Maar in de verte ziet hij een
het noodlot: krakend strandt het in de geheimzinnige grot flakkerend, geel licht...
(ADVERTENTIE)
±450 kleinschalige sociale
projekten in de Derde Wereld
l^jj GIRO 5850
HEhB te amersfoort.
"TT/u bank 70.70.70.147
JAN WOLKERS
[Foto: Sleye Roviez]
een gezomelijk initiatief
van: Anti Apartheids Beweging
Nederland, Komitee Zuidelijk Afrika,
Werkgroep Kairos en Omroep voor Radio
Freedom in samenwerking met het ANC
kantoor in Nederland.
'Alleen de maiht van hel ANC
kan de apartheid doen
verdwijnen.
Geef daarom voor hel
Welkomstadeau voor
Mandela.'
GIRO 14466 tnv
CADEAU MANDELA - AMSTERDAM
Het Welkomscodeau voor Mandela is bestemd voor
zijn organisatie het ANC, voor het versterken van de
structuren binnen Zuid-Afrika, voor mobilisatie en
voorlichting, zoals door Radio Freedom.
