De pil wordt duur betaald
'Een drieling is fijn maar kost een vermogen'
ARTS BESLIST STRAKS OVER BEURS VAN FONDSPATIËNT
NIBUD START KOSTENENQUETE ONDER OUDERS MEERLINGEN
BINNENLAND
CeidócSouoont
ZATERDAG 14 APRIL 1990 PAG:
Als het kabinet zijn zin krijgt, betalen ziekenfondspatiënten vanaf 1
januari 1991 de tol voor een falende kostenbeheersing op de medicij-
nenmarkt. Nu het zogenaamde OPA-akkoord over een vrijwillige
prijsdaling van zeven procent is mislukt, wil de regering snel ingrij
pen. De geneesmiddelen worden in' groepen verdeeld en in elke
groep wordt de gemiddelde prijs vergoed. Wie duurdere medicijnen
wil of moet hebben, past het verschil zelf bij. De medicijnenknaak
verdwijnt van het toneel, maar er kan voor nooddruftige patiënten
een forse eigen bijdrage voor in de plaats komen. Nog vóór de zo
mervakantie beslist de Tweede Kamer over deze ingrijpende veran
dering.
DEN HAAG Het zal de
doorsnee Nederlander een
zorg zijn welke prijs er
voor geneesmiddelen be
taald moet worden. De
huisarts of specialist
schrijft voor, de apotheker
verstrekt en de verzeke
raar betaalt. Mensen die
in het ziekenfonds zitten,
zien de rekening niet
eens. De voorschrijvende
arts verdiept zich door
gaans alleen in kwaliteit
en effect van het medi
cijn.
Nederland heeft met West-
Duitsland het hoogste prijsni
veau binnen de Europese Ge
meenschap. Onnodig dure
merkmedicijnen gaan in gro
ten getale over de toonbank
van de apotheker. Waarom
ook niet? Patiënt en arts wor
den er niets minder van. En
merkartikelen lijken nu een
maal betrouwbaarder dan
goedkopere rrierkloze vervan
gers. Bovendien onthouden
artsen merknamen beter, ze
ker na een lucratief gesprek
met de artsenbezoeker of na
een onvergetelijk uitstapje op
kosten van de fabrikant, waar
een 'nieuw' middel er naast de
voortreffelijke wijn moeiteloos
in gaat.
In dat te manipuleren klimaat
aan de vraagzijde van de
markt kunnen fabrikanten,
groothandel en apothekers de
prijs eenzijdig opschroeven.
Kónden, wat de overheid be
treft, want de staatssecretaris
sen Simons van volksgezond
heid en Bukman van economi
sche zaken zijn de prijsopdrij
ving van de afgelopen tien
jaar spuugzat. In die periode
verdubbelde het bedrag dat
jaarlijks in ons land aan ge
neesmiddelen wordt uitgege
ven, tot drie miljard gulden.
Het gebruik van medicijnen
steeg in de jaren tachtig daar
entegen niet veel.
Schipbreuk
De medicijnkosten in ons land
stijgen veel sneller dan de kos
ten van de totale gezondheids
zorg. Overheidspogingen om
de prijsvorming te beïnvloe
den, bij voorbeeld door apo
thekers te verbieden kortin
gen en bonussen van de groot
handel in hun zak te steken,
leden stuk voor stuk schip
breuk. De aanbodzijde van de
markt is slim genoeg om dit
soort beperkingen te ontdui
ken.
Apothekers begonnen op
-li
naam van hun partner zelf
('rugzak')groothandeltjes en
toucheerden op die manier een
extra marge van circa twintig
procent. De wetgever stond
machteloos 'tegen dergelijke
oneigenlijke praktijken. Top
man Seegers van de Vereni
ging van Nederlandse Zieken
fonds, zelf apotheker, moest in
oktober vorig jaar zelfs terug
treden toen bleek dat zijn we
derhelft vennote van de rug
zakgroothandel Mosadex was.
Sinds de kruistochten van de
Economische Controle Dienst
(ECD) zijn de apothekers wat
voorzichtiger geworden. Maar
in de jungle van voordeeltjes
en verkapte extraatjes die fa
brikanten en groothandelaren
hen bieden, pikken ze boven
op de toegestane winstmarge
nog steeds heel wat graantjes
mee. Sommige apothekers
speelden het harder en lever
den goedkopere importmedi
cijnen. terwijl ze toch de
merkprijs in rekening brach
ten (substitutiefraude). De con
sument weet van toeten noch
blazen en is een eenvoudige
prooi. Hij verdiept zich niet in
de kosten, want de economi
sche prikkel daartoe ontbreekt
volledig.
Mislukt
Anderhalf jaar geleden sloten
organisaties van fabrikanten,
groothandelaren, apothekers,
huisartsen, specialisten, zie
kenfondsen en verzekeraars
het zogenaamde Omni Partijen
Akkoord (OPA) met de over
heid. Zij beloofden vrijwillig
tot prijsbeheersing te komen.
Hiermee hoopten met name de
merkfabrikanten, verenigd in
de machtige Nefarma, een
dreigende prijsstelling door
ex-staatssecretaris Dees te
voorkomen. Dees ging onder
politieke pressie om en zijn
'ijkprijzensysteem' leek van de
baan.
De tien OP A-partners spraken1*
met Dees af tot eind 1990 420
miljoen gulden op de kosten
van geneesmiddelen te zullen
bezuinigen. De gemiddelde
prijs zou 7% dalen, waardoor
de geraamde kostenstijging
van zo'n 8% tot 2,6% beperkt
zou worden. Het OPA ging op
1 april 1989 in, maar niet alle
fabrikanten wensten zich in
het keurslijf van OPA te laten
dringen. In oktober 1989 be
droeg de prijsstijging al 6,1
procent en vorige maand zelfs
7,2 procent. Recente cijfers ge
ven aan dat eind dit jaar
slechts maximaal 180 miljoen
gulden aan kostenbesparing
gehaald zal worden. Er zal dus
tegen de afspraken in zo'n 240
miljoen gulden meer op de
bankrekening van de aanbie
ders worden bijgeschreven.
Het OPA bevorderde de omzet
van dure medicijnen krachtig,
waardoor overeengekomen
prijsdalingen een wassen neus
waren. De belangenorganisatie
van de 'merkloze fabrikanten',
de Prodifarma, die niet in het
OPA zat, had dat al zien aan-
.komen en maakte het akkoord
zelfs bij het Europese Hof aan
hangig. Maar ze verloor de
strijd op hoofdpunten en moest
lijdzaam toezien hoe haar
marktaandeel in 1989 niet met
de voorspelde 20 a 30% groeide
maar met slechts 6%. Ter ver
gelijking: de omzet van merk-
produkten ging met liefst 12%
omhoog.
De machtige en slimme Nefar
ma kwam dus als grote win
naar uit de strijd te komen. De
merkfabrikanten hadden de
verkoop van dure Nederlandse
en buitenlandse medicijnen, de
specialité's, na de invoering
van een nieuwe tariefstruc
tuur in januari 1988 fors zien
dalen. Apothekers kregen
vanaf dat moment een stimu
lanspremie van liefst 33 pro
cent op alle verkochte merklo
ze en dus goedkopere genees
middelen, loco's of ook wel ge
nerieke preparaten genoemd.
Loco's zijn volwaardige oudere
merkprodukten, waarvan het
octrooi na twintig jaar verlo
pen is en die dus vrij verhan
delbaar zijn. De premie gold
ook voor de grote hoeveelhe
den patentloze medicijnen die
uit goedkopere EG-landen
(Griekenland, België, Portu
gal) geïmpprteerd worden, de
parallelimport.
Dat hielp. Maar de Nefarma
slaagde er met steun van zie
kenfondsen en verzekeraars in
de stimulanspremie onder het
OPA-regiem tot twintig pro
cent terug te dringen. Die
marge bleek te krap. Apothe
kers gingen opnieuw massaal
over op de levering van merk-
fabrikaten, waarop ze inclusief
de inkoopkortingen weer veel
meer verdienden. De produ
centen van specialité's en de
nauw met hen verweven
groothandels kregen weer vrij
spel.
Zij voeren als belangrijkste
oorzaak van de falende kos
tenbeheersing in 1989 echter
aan, dat het aarital gebruikers
door de vergrijzing van de sa
menleving explosief toeneemt.
Ondanks onze vrijwillige prijs
verlaging met 7% steeg de om
zet van geneesmiddelen met
10%, verdedigen zij zich. Maar
de overheid neemt dat argu
ment niet bijster serieus. On
zin, zegt het kabinet, vergrij
zing is een langzaam verlo
pend proces dat sinds de in
voering van het OPA niet
plotseling in een stroomver
snelling terecht is gekomen.
Critici hadden het OPA-ak
koord inmiddels al omgedoopt
in OMA: Omni Malversatie
Akkoord.
Maximumprijs
Simons en Bukman willen nu,
in het voetspoor van hun
voorgangers Dees en Even
huis, elk type medicijn aan
een maximum vergoeding bin
den. Daartoe hebben zij hun
Geneesmiddelen Vergoedings
systeem (GVS) ontworpen, een
verbeterde versie van Dees'
ijkprijzenplan. Merkproduk
ten, loco's en medicijnen uit de
parallelimport, die onderling
vervangbaar zijn, worden op
één hoop gegooid. Vervolgens
wordt aan de hand van de kos
ten per dag de gemiddelde
prijs van elke groep genees
middelen berekend.
Voor medicijnen met een stan
daardprijs beneden het vastge
stelde gemiddelde hoeft de zie
kenfondspatiënt niets bij te be
talen. Maar liggen de kosten
van een produkt boven dat ge
middelde, dan moet de fond
spatiënt het verschil voor ei
gen rekening nemen. Tegelij
kertijd willen de staatssecreta
rissen de stimulanspremie
weer op het oude niveau van
33% brengen. Met deze beide
instrumenten beogen zij prijs
concurrentie die doorwerkt
naar de consument, eindelijk
aan te wakkeren. Wat de han
del verder doet, moet zij zelf
weten.
Ervaringen in met name En
geland en West-Duitsland heb
ben geleerd dat vergelijkbare
idu
systemen inderdaad tot 1
wezenlijke prijsdaling ku
leiden. De concurrentie n
toe en de totale kosten vi le
geneesmiddelenzorg gi
niet verder. Het is echt_
vraag of de overheid ni tec
optimistisch is over de
twerking van het nieuwi
fondsysteem. I
plaats moet er zekerheid.-
bestaan dat artsen en spet o
ten in alle gevallen d;
kan goedkope medieT
voorschrijven. Die zekei V
is er niet. De artsen zullei
agressiever door de h; -g
worden benaderd om ,n
preparaten voor te schr 'i.
Het GVS dwingt huisarts
specialist loco's of een be
aantal merkmiddelen te
zen, zoals dat in Engelani
gebeurt. Ze zullen moeten
zen tussen eigen voordef
het financiële belang van^j
onwetende patiënten,
voor specialisten di
norminkomen toch
slinken, kan dat een moe
afweging zijn.
Varianten
In de tweede plaats is h$e
vraag of er genoeg
voor de introductie van |m;
we geneesmiddelen
opengelaten. Nieuwe
middelen zullen volgens jp<
plan niet in de groepen
bestaande medicijnen wc vo
ondergebracht. Ze krijgen'
eigen plaats in het GVS tir
zal door deskundigen tel r
weer afzonderlijk een (h( eai
prijsplafond worden
steld. Maar de kwestie i
wat zijn nieuwe medicij i'
De farmaceutische indu nd
slooft zich al jaren uit oi e
meest vindingrijke varia VO
op al bestaande middelei t
te dokteren, de 'me too's' ^C
worden dan als nieuwe v nie
sten, met uiteraard h( ari
prijzen, op de markt gebr -g'
Dat gebeurt ook in Nedei i
op grote schaal.
Merkfabrikanten vrezen
niet ten onrechte dat l
middelen die in hun ogen
'echt nieuw' zijn, straks o
de maximumprijs in een k
paalde groep zullen v;
Het is vaak moeilijk uit te
ken waar de grens tussen
me too-medicijn en een
nieuw middel ligt. Het di
ma voor de beoordelaai
straks groot: wordt er te st V"
geselecteerd, dan dreigt de Y'
derlandse markt verstoken-
olijven van nieuwe prepi;e
ien. Wordt er te soepel
lecteerd, dan zal het GVS I
tftt kostenbeheersing leide IC€
HANS W( h
Wim Koudijs rijdt sinds vijf maanden als internationaal
vrachtwagen-chauffeur op Oostenrijk. Niet vanwege de lol
en het avontuur, maar omdat er brood op de plank moet ko
men. Veel brood, want Wim en zijn vrouw Yvonne zijn de
gelukkige ouders van een drieling. Dolgelukkig zijn ze met
Brenda, Dennis en Angela. Maar het echtpaar is er ondertus
sen wel achter dat het veel kost om het trio fatsoenlijk te
voeden en netjes in de kleren te steken. En Nederland mag-
dan bol staan van de regelingen en subsidies, er is nog niets
verzonnen om ouders van meerlingen tegemoet te komen.
DEN HAAG Zes jaar
geleden werd in Leeuwar
den de Club voor Ouders
van Meerlingen opgericht
met als belangrijkste doel
de problemen voor de ou
ders van meerlingen te in
ventariseren en te atta
queren. In een eigen
'clubblad' deed de redac
tie de gelukkige, maar
zwaar belaste ouders slim
me oplossingen aan de
hand.
De Club verzocht begin dit
jaar het Nibud de extra kosten
voor deze ouders eens op een
rijtje te zetten; het resultaat
moet hun verzoek om extra
kinderbijslag onderbouwen.
Kort na het verzoek werd de
Club opgeheven. „Er was te
weinig belangstelling voor",
zegt ex-voorzitster Annemarie
Dirken. Voor het Nibud maakt
dat niets uit, legt medewerker
Albert Luten uit, het onder
zoek wordt er niet door beïn
vloed. Eind dit jaar moet het
eindrapport bij Luten op het
bureau liggen. Groot probleem
tot dusver is dat het Nibud
nauwelijks over adressen van
ouders van meerlingen be
schikt.
Het aantal meerlingen in Ne
derland neemt snel toe. De
oorzaak is dat steeds meer
echtparen hun toevlucht ne
men tot kunstmatige insemi
natie of een hormoonbehande
ling. Voor veel ouders is dat de
enige manier om zelf een kind
te krijgen, maar de kans op
meer kinderen tegelijk is dan
groot. Volgens Annemarie
Dirken zijn er in Nederland
vanaf het begin van deze eeuw
2100 drielingen geboren, het
gros daarvan in de laatste
twintig, dertig jaar.
Daarnaast telt Nederland vijf
entwintig ouderparen met een
vierling en vier ouderparen
met een vijfling. Eén keer, in
1977, is in Leiden een zesling
geboren, volgens Dirken een
kans van één op drie miljard.
Hoe vernuftig de ouders ook te
werk gaan, het opvoeden van
meerlingen kost veql.
Gehandicapt
Het vergt weinig fantasie om
te verzinnen dat voor een
drieling, drie ledikanten, drie
stel kleren en drie keer zoveel
luiers nodig zijn. Maar daar
Brenda, Dennis en Angela, de drieling van Wim en Yvonne Koudijs
houdt het niet mee op. Extra
gezinshulp, vervoersproble
men, meer geld voor de crè
che. Het zijn allemaal zaken
die tijdens de opvoeding vroe
ger of later een rol gaan spe
len. Dirken wijst er verder
nog op dat het risico op het
krijgen van een gehandicapt
kind bij een drie- of vierling
vele keren groter is. Het ge
beurt nogal eens dat in de
baarmoeder één van de kinde
ren in de verdrukking raakt.
En de opvang van een gehan
dicapt kind vraagt extra zorg
en geld.
De komst van de drieling in
het gezin Koudijs was allesbe
halve vanzelfsprekend. Pas na
kunstmatige inseminatie
kwam het geluk, waarop zo
lang was gehoopt. In het Dijk-
zigt-ziekenhuis in Rotterdam
'GAAIBAAI'
door WILLEM RUSTIER
FOTO: PERS UNIE.
werden bij Yvonne vier be
vruchte eitjes ingebracht.
Yvonne: „Ons was verteld dat
slechts zelden meer dan één
eitje reageert, maar bij mij was
het meteen goed raak".
En toen begint het improvise
ren. Yvonne heeft een opge
ruimde natuur en vertelt haar
verhaal lachend, maar de on
dertoon is serieus. Om geld uit
te sparen zijn bijvoorbeeld niet
twee of drie commodes aange
schaft, maar heeft Wim aan de
muur van de babykamer een
lange plank bevestigd met
daarop drie aankleedkussens.
Simultaan aankleden is dus
mogelijk, maar simultaan in
bad kan weer niet; er staan
twee kinderbadjes.
Overdag, dat weet iedereen,
speelt het grut in een box.
Drie boxen dus. De kinderen
worden iets ouder en krijgen
meer besef van hun omgeving
en oh, wat is dat beertje van
broer en de barby-pop van zus
toch mooi. Dat worden dus
drie beren en drie poppen ten
einde bloedvergieten te voor
komen. Kleine uitgaven, zo
lijkt het, maar bij elkaar opge
teld is het een schip vol geld.
Kapot
Het vervoer is een probleem
apart. Er zijn drielingkinder
en wandelwagens te koop,
maar duur zijn ze wel. Juist
omdat er maar zo weinig van
worden gemaakt. Yvonne
Koudijs: „Bovendien druk je je
helemaal lam. Ik ben een keer
van huis naar de binnenstad
gelopen, maar ik was kapot
toen ik terugkwam. En pro
beer maar eens een winkel
binnen te komen met zo'n
breed geval, dat lukt je niet".
Brenda, Dennis en Angela zijn
inmiddels bijna drie jaar en
Yvonne heeft het nu zo gere
geld dat twee kinderen in de
wandelwagen zitten en een
derde, gehuld in een tuigje,
achter de wagen loopt.
Het echtpaar Koudijs reed
vóór de geboorte van het
baby-trio in een sportieve
middenklasser. Dat kan niet
meer. „Eerst kochten we een
driedeurs Kadettje, maar dat
bracht ook geen uitkomst. Nu
hebben we noodgedwongen
een stationcar aangeschaft",
vertelt Yvonne. Op de achter
bank zijn drie met gordels be
vestigde autostoeltjes geïnstal
leerd. Een fiets gebruikt ze
niet. Volgens Dirken van de
Club van Meerlingen zijn er
wel speciale zitjes te krijgen.
Maar ook hier is het weer: tel
uit je winst.
In een gezin met kinderen van
verschillende leeftijd kunnen
de oudsten redelijk voor zich
zelf zorgen en, met een beetje
geluk, vangen ze de kleintjes
ook voor een deel op. Bij een
drieling kan men die luxe wel
vergeten. Die willen op het
zelfde moment eten en poepen
en gaan gebroederlijk of ge-
zusterlijk naar bed. Handen te
kort diïs en een gezinshulp is
dan ook een noodzaak.
De eigen bijdrage die daarvoor
moet worden betaald is afhan
kelijk van de hoogte van het
inkomen en de regio waar
men woont. Yvonne herinnert
zich niet meer precies wat het
allemaal heeft gekost, maar ze
weet wel dat bijna twee jaar
gezinshulp moest worden be
taald.
Nog afgezien van het geld is
het ook vervelend om gedu
rende zo'n lange periode ie-
Iri
In 1934 beviel de Canadese mevrouw Dionne van een vi Tl
ling. De vijf bleven in leven en dat was uniek voor die ti
Ter bestrijding van de kosten kregen de kinderen de stat
van toeristische attractie. Ze werden tentoongesteld, uite
aard tegen betaling. Er ontstond, letterlijk, een kermis ron 'ut
om het ouderlijk huis en de media stortten zich massaal >l-
het fenomeen. De komst van het eerste tandje bij één van Ir
vijf verdrong die dag zelfs het politieke nieuws van de va an*
pagina. Bijzonder aan deze vijfling was dat ze als vijf dru hu
pels water op elkaar leken. Het echtpaar Dionne heeft rui
een miljoen gulden verdiend aan zijn kroost.
In
mand over de vloer te hebben.
Hoe blij Yvonne ook met de
hulp was, ze kreeg na verloop
van tijd het idee dat ze een
deel van het gezin werd. En
dat was nou ook weer niet de
bedoeling. Yvonne: „Op een
gegeven moment heb ik ge
zegd: en nu doe ik het alleen.
Dat heb ik ook een paar we
ken gedaan, maar ik werd er
helemaal gek van. Dus heb ik
weer gebeld, en daarna kreeg
ik weer hulp, twee ochtenden
in de week". De hulp is nu
niet meer nodig. De kinderen
gaan enkele oxhtenden in de
dei
week naar de crèche. I
ook dat kost tientallen
dens, ook al zitten num
twee en drie er voor half
Kortom, het opvoeden van
meerling is een kostbare z=^r
Vijf maanden geleden wa aa
voor Willem een reden ome
baan als internationaal vr;
wagenchauffeur
Puur voor het w
blijkt de nieuwe
den prima
dat die keus moest wordei
maakt vanwege de kinden
minder ideaal.
JAN RU
Va:
De Ronde Tafel Conferentie
van 27 december 1949 is nu
40 jaar achter de rug.
Oud nieuws, vergeten
nieuws, die afsluiting van ons
koloniaal bestel.
Maar niet voor het volk van
de Papoea's. 27 december
1949 bracht Nieuw Guinea
het onvergetelijke nieuws
van een eigen toekomst bin
nen eigen grenzen. Geen
woorden, maar daden.
Tot het doek viel in 1962 en
Nieuw Guinea onderging in
de Republik Indonesia. Om
nooit te vergeten.
Na 40 jaar RTC gaan wij eei o
poging doen onze woorden
van toen alsnog met daden ger
te onderstrepen:
Primeurl
Dr. Cor Lagerberg steldee£T
onderzoek in naar de actue
situatie op Nieuw Guinea.
Duizenden zijn dood. Tiei
duizenden gevlucht.
Zaterdag 5 mei doet hij
verslag. Kom ookl
Naar de manifestatie op
5 mei a.s.
in Den Haag, tent in het
Zuiderpark.
Aanvang 11.00 uur.
Volledig programma op
vraag.
Papoea-fonds
Postgiro 243000
Arnhemseweg 72
6711 HG Ede
Secretariaat
Van Randwijcklaan 1" ha
3815 MT Amersfoort jr
Telefoon 033-728690 *rr
Stichting Hulp aan Papoea's in Nod f
