IJsland is geen vrieskis
Op
safari
in een
rolstoel
Openluchtmuseum
„moet in
beweging komen"
'Êeidóc Qowumt
NU NOG TE STATISCH
Vaarwel
In
tenten
REIZEN VOOR MENSEN MET EEN HANDICAP
Ouderen
Morgen ontwaakt niet alleen het
Openluchtmuseum in Arnhem uit
zijn winterslaap. Het paasweekein
de luidt van oudsher het nieuwe
seizoen in voor de grote attractie
parken in ons land. Vanaf Eerste
Paasdag kan het publiek dus weer
terecht in onder meer de Efteling,
Ponypark Slagharen, de Flevohof
en Duinrell. Uitzondering is het
strand- en speelland Beekse Bergen
in Hilvarenbeek. Wie daar naar toe
wil, moet vrachten tot 19 mei.
ARNHEM - Het Openluchtmu
seum in Arnhem ligt er nog kaal
en verlaten bij. Het is guur weer en
het schrale zonnetje dringt slechts
af en toe tussen de voortjagende
wolken door. Bij het engeltje voor
de stolpboederij uit Zuid-Schar-
woude poseert de kersverse direc
teur van het volkscultuurmuseum,
de 42-jarige Jan Vaessen. Met hem
ontwaakt het museum dit weekein
de uit een diepe winterslaap.
De komende weken zal hij met zijn me
dewerkers om tafel gaan zitten en zijn
plannen voor een nieuwe toekomst van
het museum ontvouwen. „Geen dicta
ten", zo stelt hij nadrukkelijk'. „Ik wil
met mijn plannen niet allerlei mensen
voor de voeten lopen, maar ik heb na
tuurlijk wel mijn opvattingen".
Die liegen er niet om. Het museum, dat
al sinds 1912 de bezoekers toont hoe
Nederland leefde in vroeger tijden, moet
in Vaessens optiek „dynamischer" wor
den. „Ik zou het museum in beweging
willen brengen. Het is nu te statisch. We
hoeven het alleen maar te organiseren
voor de 21ste eeuw. Er zitten veel kwali
teiten in het museum die je niet moet
verkwanselen, maar het moet ook niet
een driedimensionaal Verkade-album
lens uit verschillende windstreken, de
machines uit vervlogen tijden en de de
monstraties die in het seizoen worden
gegeven, vooral wisselende tentoonstel
lingen gaan organiseren. Aangezien het
Openluchtmuseum een tentoonstellings
ruimte ontbeert, wil hij een nieuw ge
bouw op het terrein neerzetten. „Daar
mee doorbreek je gelijk de seizoen-open
stelling. Nu zijn we vijf maanden per
jaar dicht, met een binnenmuseum kun
je het hele jaar open blijven".
De kosten van het nieuwe museum belo
pen naar schatting tussen de acht en
twaalf miljoen gulden. Die moeten be-
taald worden uit de bruidsschat van
twaalf miljoen gulden, die het museum
bij de privatisering heeft meegekregen,
zegt Vaessen. Als het aan hem ligt, zou
het nieuwe museum in 1992 geopend
kunnen worden.
Naast het neerzetten van een nieuw ge
bouw wil Vaessen de thema's van het
museum fors uitbreiden. „Het museum
moet kijken naar identiteit, verandering,
modernisering en actualiteit. Wat is de
identiteit van de Nederlandse bevolking,
hoe zie je op allerlei gebieden de regio
nale verschillen kleiner worden en welke
actuele thema's zijn er? We moeten niet
alleen de geschiedenis presenteren als
doel op zichzelf. Niet stoppen in de ja
ren dertig. Zo kun je bijvoorbeeld een
tentoonstelling opbouwen rond de huidi
ge mestproblematiek", aldus Vaessen.
Het gaat hem niet alleen om de sociaal-
economische geschiedenis van Neder
land, die hij overigens van onnoemelijk
groot belang acht, maar hij zou er meer
cultuursociologische aspecten bij willen
betrekken. Naast de mestproblematiek
denkt Vaessen bijvoorbeeld aan het the
ma 'leven en dood'. „Dat de omgang
met de dood is veranderd, kun je aflezen
aan de objecten die met de dood zijn
verweven. Misschien een wat morbide
onderwerp, maar wel een prachtige ten
toonstelling".
Een derde speerpunt van Vaessen is de
educatie. „Als je in het park loopt, heb
je behoefte aan educatieve inlichtingen.
De functionele opstelling zoals die er nu
is in de boerderijen, de molens en de ge
bouwen is heel aardig, maar er moet iets
aan worden toegevoegd. Je kunt op die
plekken educatie meer laten zijn dan een
praatje bij een plaatje. In een van de vijf
kamertjes van een boerderij kunnen bij
voorbeeld door film e* foto's ontwikke
lingen worden geschetst".
Vaessen hoopt met het vernieuwde mu
seum drommen mensen te trekken. „De
tentoonstellingen in het nieuwe mu
seum, de uitbreiding van de thema's en
de actuele presentaties moeten ertoe lei
den dat de mensen zich afvragen wat er
deze maand te doen is in het Openlucht
museum. 's Ochtends de wandeling,
's middags het binnenmuseum. Steeds
hetzelfde en daarbij toch steeds weer an
ders".
PETER DE KNEGT
De nieuwe directeur van het Arnhemse Openluchtmuseum Jan Vaessen voor de stolpboerderij uit Zuid-Scharwoude met op de
achtergrond de 'grote boerderij' uit Oud-Beijerland en de windwatermolen uit Noord-Laren. FOTO: CHRIS STEIN
Op IJsland vormen bergen, vulkanen, lavavelden, kokende modderpoelen, ijsvelden
APELDOORN - IJsland is een
sneeuwwitte plek op de toeristische
landkaart. De onherbergzame
klomp basalt, pal onder de poolcir
kel, trekt hooguit 130.000 toeristen
per jaar, voornamelijk Amerikanen
en Westduitsers. Het aantal Neder
landers dat jaarlijks naar het over
weldigende landschap met zijn vul
kanen, lavavelden, kokende mod
derpoelen, geisers, gletsjers en wa
tervallen trekt, schommelt rond de
drieduizend.
Een braakliggend vakantieland dus. Dat
vindt ook Willem van Blijderveen, een
IJsland-freak uit Apeldoorn. Hij ver
wacht een toenemende belangstelling
voor het eiland en richtte daarom enkele
maanden geleden de reisorganisatie
'Askja Reizen' op, gespecialiseerd in
trips naar de ruige steenklomp in die ij
zige achterhoek van de Atlantische
Oceaan. Voor het komend zomerseizoen
staan zes groepsreizen op het program
ma (elk met maximaal twaalf tot acht
tien deelnemers). „Misschien een beetje
ambitieus", geeft hij toe. Maar hij is er
van overtuigd, dat hij met zijn eerste rei
sprogramma een part van de kleine IJs
land-taart kan bemachtigen.
De voormalige schoolboeken-illustrator
reist sinds de jaren zeventig regelmatig
als gids of vakantieganger noordwaarts.
Zijn kennis, ervaring en belevenissen
balde hij in 1980 samen in de succesvol
le reisgids 'IJsland Oerland'. Een totaal
herschreven versie, kortweg 'IJsland' ge
titeld, verschijnt deze maand in de reis
lustige Dominicus-reeks van uitgeverij
Gottmer. De gids is doortrokken van
zijn liefde voor de 250.000 vriendelijke
IJslanders en hun woest en ledig land.
Die hartstocht gaat zo ver, dat de illu
strator vorig jaar zijn tekentafel vaarwel
zei om Askja Reizen te lanceren.
De nieuwkomer in de vaderlandse reis
wereld ontleent zijn naam aan de Askja,
een IJslandse vulkaan, die nog in 1961
een vurige oprisping had. „Voor mij'
symboliseert de Askja het kloppend hart
van IJsland. Bovendien ligt de vulkaan
in een onherbergzaam gebied. En juist
zo'n landschap, dat je nergens anders in
Europa vindt, trekt mij erg. Ik hou van
die ongerepte natuur, in combinatie met
de avontuurlijke manier van reizen. Op
IJsland kun je dagen wandelen zonder
een dorpje, of zelfs een mens tegen te
komen. Op veel plaatsen zijn geen brug
gen. Dan moet je met de auto een rivier
door. Dat is heel spannend. Het geeft
een kick".
„Bovendien is IJsland geologisch zeer
interessant. Het is een levend maanland
schap, met slapende vulkanen die regel
matig actief worden. In 1980 heb ik zo'n
uitbarsting meegemaakt. Dat is fascine
rend. Je verwacht dat het dan vol staat
met nieuwsgierigen, journalisten en poli
tie. Maar toen ik arriveerde stonden er
acht mensen te kijken. Ik mocht overal
komen. Al stap je bij wijze van spreken
in de hete lava, niemand die je tegen
houdt".
Willem van Blijverveen schrijft de gerin
ge toeristische belangstelling voor IJs
land onder meer toe aan de hoge prijzen.
„Vakanties naar IJsland zijn duur. Er
gaan geen charters heen, dus moet je
met een lijnvliegtuig. Voor drie uur vlie
gen betaal je 1095. Mallorca is ook
drie uur vliegen, maar toch betaal je
voor een ticket maar 400. Ook het le
ven op IJsland is duur. Voedsel kost er
twee keer zo veel als in Nederland".
„Voor een grote groep vakantiegangers
is bovendien het weer een storende fac
tor. Veel mensen denken dat IJsland een
vrieskist is. Maar het is er lang niet zo
koud, als de naam en de noordelijke lig
ging doen vermoeden. De gemiddelde
temperatuur schommelt 's zomers rond
de 10 tot 12 graden. Er zijn uitschieters
naar 20 graden. Ik heb soms dagenlang
in m'n zwembroek gelopen. Maar eerlijk
gezegd heb ik ook wel drie dagen in mijn
regenjas geslapen. Het weer wisselt heel
vaak en heel snel. Het gezegde 'Als het
weer je niet bevalt, wacht je maar vijf
minuten' is sterk overdreven, maar heel
vaak maak je op één dag totaal verschil
lende weersomstandigheden mee. D
heeft als voordeel, dat het er nooit lai
slecht weer is. Maar als nadeel dat heli
ook nooit lang mooi is".
ha
Willem van Blijderveen organiseert i
de periode juli-begin september in tola pa
zes twee- en drieweekse reizen, waaro 0<
der een rondreis die een redelijk graC
deel' van IJsland beslaat, «C
wandelrondreis, een hete-bronnentocljtoi
een vogelreis en een kleine rondreis. I
prijzen liggen tussen 2400 en 345
Daar komt 150 per week bij voori
maaltijden.
Het vervoer op IJsland gebeurt met ci
terreinbus. Er wordt in tenten geslapt 1
„Het is niet altijd een pretje om met
gen, wind en een lage temperatuur i
tent op te moeten zetten. Maar kamj
ren is écht de meest ideale manier oi
IJsland te beleven: intens en tot injS
tenen". i
Dat klinkt Spartaans. Toch mikt Willes va
van Blijderveen niet op wintervaste st l
permensen. „Iedereen met een goede g
zondheid en een avontuurlijke, sportie» da
en flexibele instelling kan mee. Er
geen leeftijdsgrens. Maar uit ervarii
blijkt dat de leeftijd van de meeste dö
nemers ergens tussen de 20 en 50 jj
ligt".
De kersverse reisorganisator wil het ech
ter niet bij IJsland houden. Hij broed e
hij op trips naar andere witte plekken c r
de toeristische kaart, onder meer Assai 1?
(India) en Venezuela. Daarmee speelt h
in op de toenemende vraag naar spa! d
nende doe-vakanties. „Ik denk dat avo? li
tuurlijke reizen 'in' zijn, omdat het h
staan in Nederland niet zo gek vt 5
avontuur meer biedt, terwijl bij vt
mensen de hang naar avontuur wél aa
wezig is". h
AAD STRU1J s
Informatie over Askja Reizen: Post
bus 20240, 7302 HE Apeldoorn, tele
foon 055-422566.
EINDHOVEN - „Verre reizen zijn
in. Maar voor mensen met een li
chamelijke handicap was er altijd
een duidelijke grens. Tot hier en
niet verder! Rolstoelgebruikers wa
ren trendvolgers. Pas als iedereen
ergens geweest was kwam de rol
stoelgebruiker. Belachelijk. Wij wil
den dat omdraaien. Daarom gin
gen wij als eerste met een groep
naar Turkije. Dit jaar staat Sri
Lanka op het programma. Wij
hobbelen dus niet meer achteraan,
maar reizen vóór de stroom uit.
Dat geeft de rolstoelgebruikers een
kick. Zo van: wij zijn toch maar
mooi in staat om zo'n verre reis te
maken. De wereld gaat letterlijk
voor ze open".
Er vibreert trots in de stem van de Eind-
hovense verpleegkundige Frank Nan-
ning (30). Hij is voorzitter van Globe-
Roller. Deze stichting organiseert
groepsreizen voor rolstoelgebruikers en
mensen met loopmoeilijkheden. Globe-
Roller heeft uitsluitend verre vakantie
bestemmingen op het programma staan.
Dit jaar zijn dat Tunesië, Turkije en Sri
Lanka. Een trip naar Indonesië zit in de
pen.,
In ons land organiseren ook de Zonne
bloem, het Rode Kruis en enkele kerke
lijke organisaties vakantiereizen voor ge
handicapten. „Maar die blijven allemaal
dicht bij huis. Bovendien zijn de groe
pen groot. Daar kleven nadelen aan. Op
excursies duurt het lang voordat ieder
een in of uit de bus is. En als je met een
grote groep in een hotel bent, gaat het
beeld van de rolstoelgebruiker overheer
sen. Dat kan tegenzin opwekken. Er zijn
zelfs hotels die rolstoelgebruikers weige-
ren. Die hebben nog altijd het idee, dat
iemand met een lichamelijk handicap
zielig is, de hele dag alleen maar in een
rolstoel hangt, speeksel verliest, met de
armen slaat, zich in het eten verslikt.
Dat vinden ze geen fraai gezicht voor de
andere gasten. Andere hotels zijn bang
dat rolstoelen het meubilair beschadigen.
Met wat hulp kun je ook met de
of dat incontinente mensen de matras
sen bevuilen. Het poep- en piassyn
droom noem ik dat altijd".
Volgens Frank Nanning zitten ook veel
touroperators vol vooroordelen. „In te
genstelling tot bijvoorbeeld Engeland,
Duitsland en Zwitserland bemoeien
commerciële reisorganisaties in Neder
l bijna overal komen.
FOTO: PERS UNIE
land zich nauwelijks met gehandicapten.
Het is commercieel niet aantrekkelijk en
ze moeten er te veel moeite voor doen.
Het is voor touroperators veel gemakke
lijker om de grote massa te vervoeren,
dan aandacht te schenken aan indivi
duele wensen. Als wij ze aanschrijven
krijgen we vaak niet eens antwoord.
Sommige reisorganisaties weigeren bot
weg mensen met een handicap".
„De reiswereld houdt veel te weinig re
kening met gehandicapten. In de reis-
voorwaarden van de ANVR bijvoor
beeld staat niets over rolstoelen. Een
van onze deelnemers zei eens: „Iemand
uit de reiswereld zou zelf eens in een rol
stoel terecht moeten komen. Misschien
verandert er dan iets". Er moet hoogno
dig wat gebeuren. Nu al is één op de tien
Nederlanders gehandicapt. Dat aantal
groeit, onder meer door de vergrijzing".
Jarenlang begeleidde Frank Nanning als
vrijwilliger vakantiereizen van de Zon
nebloem en het Rode Kruis. „Ik ont
moette dan mensen die zeiden: 'Ik zou
wel eens een verre reis willen maken. Op
safari in Kenya bijvoorbeeld'. Toen
dacht ik: dat moet dan maar eens gebeu
ren". Samen met Anne Geerdirfk (40)
richtte de Eindhovense globetrotter in
1987 de Stichting Vakantiereizen Ge
handicapten en Ouderen op. Maar toen
duidelijk werd dat de commerciële reis
organisaties zich al op de ouderenmarkt
stortten omdat daar geld te verdienen
valt, besloten de twee Eindhovenaren
zich uitsluitend te richten op mensen
met een handicap. De naam veranderde
in Globe-Roller. „Dat ligt internationaal
in het gehoor en de vlag dekt de lading".
De eerste reizen gingen naar Kenya en
Portugal.
Globe-Roller kent geen leeftijdsgrenzen
en is niet gebonden aan politieke stro
ming, regio of geloof. De jonge, niet-
commerciële organisatie werkt uitslui
tend met vrijwilligers die afkomstig zijn
uit de verzorgende en verplegende sector
of die al vaker met gehandicapten op
reis zijn geweest. „Onze groepen zijn
klein. Hooguit acht a tien mensen mi
een handicap; sommigen met partner1
introducé. Het aantal begeleiders is 1
1,6. Meer is niet nodig. Bovendien zc
het de reizen duurder maken. De deelffl
mers betalen namelijk ook de reiskosti tic
van de begeleiders". De prijzen zijn pi
tig: vijftien dagen Turkije kost 2889 gt
den, zestien dagen Sri Lanka 3987 go
den. Partners betalen respectieveli
1924 en 2734 gulden. „Soms levert zo
fondsen, sociale diensten of woonvflf
men een financiële bijdrage en is
mogelijk om via de fiscus wat terug
krijgen", weet Nanning.
„Veel hotels zijn niet aangepast voor
chamelijk gehandicapten. Daarom
mén we zelf voldoende hulpmiddel!
mee, van extra rolstoelen en onderdeli
tot sjouw- en toiletstoelen". Dat maten
aal is aangeschaft met financiële stee
van enkele grote bedrijven en het K(
ningin Julianafonds. „Van het Nations
Revalidatiefonds hebben we niets'ge1"4
gen. Ze vonden dat ze niet moesten
dragen aan luxe vakanties. Mensen
een handicap mogen dus geen verre
zen maken. Dat is pure discriminatie'
Globe-Roller kan nog enkele vrijwil
gers gebruiken. Vooral mannen zijn wi
kom. „Het is geen vakantie", waï
schuwt Frank Nanning. „Het is aanpal
ken geblazen. Om de dag is er een excit
sie. In Efeze bijvoorbeeld gaat de tod
naar een basiliek. Het pad loopt
paar honderd meter steil omhoog, ovt
rotsen en keien. Dat is een gesjouw vs
heb ik jou daar. Maar we zeuren niet,
doen het gewoon". a AD STRUN
Voor meer inlichtingen: StichM
Globe-Roller, Wouter Hollemanple
106, 5616 JX Eindhoven, telefoon
040-526570.
