'Help, pensioen in zicht'
„Zij blij,
ik blij,
iedereen blij"
1
mal
Ie
Cursus
bereidt
ouderen
voor op
leven
zonder
werk
r
ZATERDAG 7 APRIL 1990 PAGINA 27
OEGSTGEEST - Of je nu in de
vut gaat of met pensioen, eens
komt er een eind aan een, vaak
lange, periode van betaalde arbeid.
Dat de periode daarna één grote
vakantie zou zijn berust op een
misverstand. Met vissen of postze
gels verzamelen kun je je dagen
niet vullen. Bovendien is er minder
geld te besteden, dus al die verre
reizen zijn ook niet voor iedereen
weggelegd. Maar wat te denken
van de veranderingen thuis? Daar
is sprake van een ware omwente
ling in de verhoudingen.
Eén van de manieren om je op een leven
zonder betaald werk voor te bereiden is
de cursus 'Pensioen in Zicht', die overal
in het land. vaak op kosten van de baas.
wordt gegeven. Toekomstige vutters en
gepensioneerden bereiden zich daar - zo
mogelijk met hun partner - voor op de
naderende veranderingen in hun leven.
Zo'n cursusweek is niet bedoeld om een
nieuwe hobby of activiteit te vinden
waarmee de dagen kunnen worden ge
vuld. Het is eerder een bezinning -in
groepsverband - op de toekomst van
degene die stopt met werken (in dit ge
val meestal de man) en de partner
(meestal de vrouw). Beiden blijken er
vaak heel verschillende ideeën op na te
houden over een leven zonder een wek
ker die elke dag om 06.00 uur afloopt.
Eigen patroon
„Het is heel belangrijk dat de deelne
mers hun partner meenemen, omdat de
gevolgen thuis zo groot zijn", vertelt
Theo de Bruyn, cursusleider van 'Pen
sioen in Zicht' bij het vormingscentrum
Oud-Poelgeest in Oegstgeest. „Vrouwen
zien de bui vaak al hangen. Ze hebben
in de loop der jaren een eigen patroon
ontwikkeld, een eigen stramien, hebben
soms werk buiten de deur gedaan en zijn
nu bang dat hun eigen vrijheid in het ge
ding komt. Ook vragen ze zich af hoe ze
nu zelf in de vut zullen gaan".
„Vrouwen hebben het gevoel dat er in
breuk wordt gedaan op hun leven", vult
collega Tineke Heitkamp aan. „En ze
vragen zich soms af: zal hij straks niet
de baas gaan spelen?"
Wat bij de vrouwen als bedreigend over
komt, betekent voor de mannen vaak
iets heel anders. Met het risico te genera
liseren kun je volgens De Bruyn en Heit
kamp toch wel stellen dat de mannen
over het algemeen blij zijn niet meer te
hoeven werken en bovenal blij zijn om
thuis te komen. Tegelijkertijd voelen ze
zich dikwijls onzeker over hoe het in de
praktijk zal uitpakken.
Eén van de problemen die dan ook re
gelmatig tijdens de groepsgesprekken in
de cursus aan de orde komen is het „ter
ritoriumprobleem", zoals Tineke Heit
kamp dat zo mooi noemt. Een ander
probleem is dat van het ritmeverschil.
Als de man niet meer de deur uit hoeft,
zullen de partners meer rekening met el
kaar moeten gaan houden. Je eigen tijd
indelen, wordt moeilijker.
De cursus 'Pensioen in Zicht' wordt door heel Nederland gegeven. Hier is Tineke Heitkamp in actie met een groep ouderen in kasteel Oud-Poelgeest te Oegstgeest.
OTO: MILAN KONVALINK4
'Pensioen in Zicht' biedt overigens geen
kant-en-klare oplossing voor (relatiepro
blemen die na de pensionering kunnen
opdoemen. Deelname is ook geen garan
tie voor een zorgeloos pensioen. Maar
door mee te doen kunnen de partners -
igaar ook alleenstaanden - zich wel ge
degen op de toekomst voorbereiden en
ideeën opdoen van mensen die in dezelf
de situatie verkeren.
Strijken
Een onderwerp dat elke cursus weer ter
sprake komt is de taakverdeling bin
nenshuis. Als voor de man de tijd is
aangebroken zijn werk vaarwel te zeg
gen. gaat ook de vrouw in de vut. Dat
betekent dat er geschoven kan worden
met de huishoudelijke taken, zodat de
vrouw wat meer tijd krijgt voor het vol
gen van bijvoorbeeld een cursus of twee
de-kans onderwijs.
Theo de Bruyn: „Ik merk vaak wanneer
het huishouden ter sprake komt, dat er
dan een paar mannen zijn die gniffelend
zeggen: 'nou komt de ellende, jongens'.
Zo heb ik laatst een groep gehad die het
twee dagen heeft gehad over de taakver
deling. Meestal beginnen we met het
maken van een lijstje van de werkzaam
heden en opvallend is dat de mannen
dan bijna altijd als eerste 'stofzuigen' en
'afwassen' noemen. Maar waar ze bij
voorbeeld nooit over praten is de orga
nisatie van het hele huishouden. Ze pra
ten altijd in termen van assisteren, maar
nemen nooit zelf de verantwoordelijk
heid. Trouwens, als ik begin over 'wc
schoonmaken', slaat dat in als een bom.
Tachtig procent heeft dat nog nooit ge
daan".
„Ik begin mijn cursussen altijd met te
zeggen dat het huishouden ook werk is",
vult Tineke Heitkamp De Bruyn aan.
„Veel vrouwen herkennen zich daarin".
Overigens zijn beide cursusleiders ervan
overtuigd dat hier geen sprake is van
pure onwil. „Ze moeten het wel tegen
me zeggen, want ik zie het niet'. Die op
merking hoor ik regelmatig bij mannen
op de cursus", zegt De Bruyn. „Dat geeft
aan dat ze er gewoon niet in thuis zijn".
Vaak blijkt trouwens dat bij de partners
het onderwerp 'huishoudelijke taken'
voor aanvang van de cursus al eens ter
sprake is gekomen. En dat gebeurt steeds
vaker, weet Heitkamp. Met pensioen
gaan brengt veranderingen met zich mee
in een systeem dat jarenlang is ingesle
ten. „Je kunt echt wel zeggen dat er
sprake is van een omwenteling", zegt De
Bruyn samenvattend.
Bijna taboe
Wat óók verandert is de tijd voor seks.
Maar spreken over dat onderwerp in een
groep is nog bijna taboe, hebben de cur
susleiders gemerkt. Ook het thema
'dood' en 'doodgaan' blijkt moeilijk be-
speekbaar. Toch worden er gedurende de
cursus soms heel wat emoties opgeroe
pen. „Tijdens zo'n week ontstaat vaak
een heel gezellige, vertrouwde sfeer",
vertelt Tineke Heitkamp. „Mensen gaan
met elkaar praten en worden op gedach
ten en ideeèn gebracht. Soms levert dat
wel eens ruzies op, maar man en vrouw
komen vaak ook dichter bij elkaar of
worden zelfs weer verliefd. Je ziet ook
dat er hechte vriendschappen ontstaan
en het is vaak moeilijk om aan het eind
van de week afscheid te nemen".
De Bruyn en Heitkamp merken regelma
tig dat de negatieve visie op ouderen in
de samenleving tijdens de bijeenkom
sten nog erg doorspeelt. Ten onrechte,
vinden ze. Want met pensioen gaan be
tekent volgens hen zeker niet dat het
einde nabij is. Trouwens, de groep vut
ters en gepensioneerden wordt steeds
jonger. „Natuurlijk wordt het financieel
wat moeilijker", erkent De Bruyn, „en
komt de ouderdom met gebreken. Maar
er zijn ook nog zo veel leuke dingen aan
ouder worden. Ik merk het aan mezelf.
Je kunt beter relativeren en je wordt
milder. Bovendien luister je beter en
daar kun je wat mee doen".
„En je krijgt de rust om dingen te doen
die je leuk vindt", aldus Heitkamp.
Van hobby's kun je niet leven, is de stel
ling van Theo de Bruyn. maar van be
langstelling wèl. „En die belangstelling
moet worden omgezet in activiteit". Dat
betekent - alleen of samen met de part
ner - actief worden in een wijkcentrum,
een studie beginnen, samen iets op touw
zetten of in een Gilde-project stappen.
Daardoor kan men ook nieuwe mensen
loren kennen, omdat de sociale contac
ten via het werk zijn weggevallen.
Wie meer wil weten over 'Pensioen in
Zicht' kan terecht bij de personeelsafde
ling van zijn bedrijf of bij het landelijk
secretariaat van 'Pensioen in Zicht' in
Driebergen, telefoon: 03438-16141. Er
wordt overigens niet alleen gediscus
sieerd tijdens de cursussen. Thema's ko
men ook aan de orde door middel van
films, inleidingen en excursies. In de
cursussen zitten zowel gehuwden als al
leenstaanden. maar er zijn ook aparte
groepen voor alleenstaanden, evenals
voor hogere functionarissen. De cursus
sen zijn intern.
CLARISSE BUMA
PRIJZENSLAG MET HANS KAZAN SCHOT IN DE ROOS
Nederlanders zijn gek op spelletjes.
In de huiselijke kring wordt er wat
afgekaart, gesjoeld en geriskt.
Maar ook op tv slaan de omroepen
ons met kwissen en
spelprogramma's oiïi de oren.
Holiday show, Bull's eye. Lingo,
Preferenties, Hints, zo maar een
greep uit wat Hilversum wekelijks
in de aanbieding gooit. De
concurrentie in Luxemburg staat
niet stil. Veronique werpt er
dagelijks drie spelprogramma's
tegenaan: Prijzenslag, Bulldozer en
het Rad van Fortuin. De markt
overvoerd? Welnee. Brood en
spelen, daar gaat het om in het
leven. Van het eerste hebben we al
jaren genoeg en van het laatste
kunnen we maar niet genoeg
krijgen.
WILP - De eerste ronde. Vier
mensen rennen de trappen af. Ver
rast, opgewonden en met kleine
dollartekens in de ogen. Zenuw
achtig wachten de uitverkorenen
op de dingen die komen gaan. Er
wordt hen een televisietoestel voor
getoverd waarvan ze de prijs
moeten raden. Van de tribune
klinken opgewonden kreten, voor
zeggen mag immers. Eén van de
vier heeft een bod gedaan dat het
dichtst in de buurt komt van de
werkelijke prijs van het apparaat,
waarmee - volgens een Pierre van
Ostade-achtige stem - je maar
liefst 40 zenders kan ontvangen. Ze
spoedt zich naar voren en wordt
opgevangen door de minzaam la
chende spelletjesleider.
De tweede ronde. Op voor de auto, de
kruimelzuiger, de vakantie. De kandida
te voelt de priemende ogen van de men
sen van de voetbalclub met wie ze die
ochtend in de bus is gestapt in de rug.
Opnieuw moet ze een bod uitbrengen,
nu op de prijs van een beeld: de Venus
van Milo. Ze zit er naast, bakt boven
dien weinig van een 'boter-kaas-en-eie-
renspelletje' en staat na een paar minu-
i ten nog met lege handen.
De laatste ronde. 'Aahh', verzucht de
zaal. Manmoedig slikt de kandidate haar
teleurstelling weg. „Het is maar een spel
letje en ik vond het leuk om mee te
i doen". Ja, ja. De nog altijd glimlachende
spelletjesleider verzacht het leed door op
i te merken: „Ik wil niets liever dan dat
1 mensen de prijzen mee naar huis ne
men". Kandidaat af. De volgende stort
zich op het rad van avontuur.
Zo luidt de formule van Prijzenslag, de
quiz die vanaf 1 januari van dit jaar da
gelijks (met uitzondering van het week
einde) op Veronique te zien is. Een pro
gramma dat 750.000 tot een miljoen kij
kers aan de buis gekluisterd houdt. Het
idee voor het spelletje is een kleine twin-
tig jaar geleden geboren in de VS en
door tal van landen, al dan niet in gewij
zigde vorm, overgenomen. Zo kennen
onze oosterburen de kwis als 'Der Preis
ist heiss'.
Goochelaar kazan
Hans Kazan, die bekendheid geniet als
goochelaar/conferencier/presentator, is
de spelleider. Elke dag heeft hij een an
der pak aan, geleverd door een bedrijf in
Wilp waar we hem - tussen het passen
en meten door - opzoeken. Z'n stralen
de lach heeft hij niet alleen voor de tv
bewaard, zo blijkt uit de kennismaking.
„De mensen vinden het leuk en ik ook.
Kritiek? Die zal er best zijn, ik merk er
weinig van. Bij Veronique houden ze
voornamelijk de kijkcijfers in de gaten
en die vertonen nog steeds een stijgende
lijn. Zij blij, ik blij, iedereen blij. Wat
wil je nog meer?"
Ervaring
Kazan rijgt z'n zinnen in rap tempo aan
elkaar, struikelt zelden of nooit en zal
mede om die kwaliteit voor de presenta
tie van Prijzenslag gevraagd zijn. „Pra
ten is me altijd gemakkelijk afgegaan. Ik
trek al zeventien jaar door het land.
Goochelen, presenteren, sketches. Daar
doe je een hoop ervaring mee op. Bo
vendien werkte ik aan diverse tv-pro-
gramma's mee. In 'Donderslag' deed ik
wat goocheltrucs. Ruud Hendriks, onze
programmadirecteur, zag een spotje van
me en riep uit: 'Die wil ik hebben'. Dat
heb ik tenminste later vernomen".
„Ik heb even met mensen van Veroni
que gepraat over Prijzenslag en ben
daarop naar Aruba gegaan, zonder me al
te veel illusies te maken. Daar was An-
dré van Duin toevallig ook en die komt
op zekere dag naar me toe en feliciteert
me. 'Waarmee?', vraag ik verbaasd. 'Je
bent de presentator van Prijzenslag ge
worden', zei hij. Achteraf heb ik ge
hoord, dat verschillende figuren me
minder geschikt achtten voor dit baantje
en op allerlei mogelijke manieren ge
tracht hebben hun vriendjes op die plek
te krijgen. Dat is niet gelukt; Hendriks is
van meet af aan achter me blijven staan.
Ik was en ben nog steeds zeer blij met
deze rol en zelfs als ik er geen geld voor
zou hebben gehad, zou ik dit baantje
nog hebben aangenomen. Na een paar
opnamen waren ook de sceptici over
tuigd dat ik dit werk aankon".
Heb je een verklaring voor het succes van
het programma?
Kazan: „Het waanzinnige tempo. Het
programma begint en is na vijf en twin
tig minuten voorbij. Er hoeft niks over
gedaan te worden, er zijn geen change
menten en de kandidaten wisselen el
kaar snel af. In grote shows zit je soms
de hele avond met vier kandidaten opge
scheept die je eigenlijk niet ziet zitten.
Dat gevaar bestaat met Prijzenslag niet.
Het snelle tempo van de show wordt al
neergezet door de wijze waarop de kan
didaten de trappen af komen rennen.
Soms gaat dat wel eens mis. Laatst gleed
een vrouw uit; ze moest na afloop met
een rolstoel weg worden gebracht".
Voor geld doen mensen veel, zo niet al
les. Als ik naar zo'n programma kijk
lacht de hebzucht me toe.
„Heb ik nooit iets van gemerkt. De
mensen zien het bijwonen van de opna
men en meedoen aan de quiz als een ge
zellig dagje uit. Echt waar, meedoen
staat voorop. Ik geef toe, als je met dit
spel een heel eiland kunt winnen, zoals
in Spanje, of honderdduizend mark bij
RTL-Plus, gebeuren er heel andere din
gen. Dan zullen inderdaad al gauw dol
lartekens in de ogen verschijnen".
„Maar zolang ik presenteer en nog enige
zeggenschap over de invulling van het
programma heb, zal en mag geld nooit
de voornaamste drijfveer zijn. Dan zou
ik ermee kappen. Overigens kun je bij
ons ook aardige pryzen winnen. Een
auto van dertig mille of de inhoud van
een winkel is niet te versmaden. Maar
dat soort prijzen gaat er maar zelden uit.
Spelleider Hans Kazan in actie, aan het woord dus.
Wil je succesvol zijn, dan dien je toch
wel een beetje prijsbewust te zijn".
Afspraken
Volgens Kazan is het verstandig goede
afspraken te maken over de bestemming
van 'de buit'. „De kandidaten vertegen
woordigen een vereniging, een club of
een buurt. Soms houden de kandidaten
de prijs zelf, een andere keer wordt die
aangewend voor het spekken van de
clubkas. In de VS is dit aanleiding ge
weest voor een hoop rechtszaken. Wij
hebben gelukkig nog geen drama's ge
had".
„In dit verband kan ik nog een aardig
verhaal vertellen. Leden van een dui
venmelkersclub in Amsterdam waren de
dag voor de opnamen van Prijzenslag
bijeengekomen om te praten over de
vraag hoe ze het eventuele prijzengeld
zouden aanwenden. Doen we het in de
pot of is het voor meneer X? De mensen
kwamen er maar niet uit. Nadat bijna ie
dereen weg was, hakte de voorzitter de
knoop door en bepaalde dat de kandi
daat zelf de prijs zou mogen behouden.
Om gedonder te voorkomen diende het
één en ander schriftelijk vastgelegd te
worden. Op het fietsje is de voorzitter 's
nachts door Amsterdam gereden om bij
de leden kopieèn van die brief in de bus
te doen. Laat nu die voorzitter de vol
gende dag uitgekozen worden om te bie
den en uiteindelijk een auto winnen..."
Per dag worden vijf verschillende afleve
ringen van Prijzenslag opgenomen. Na
drie opnames wordt het publiek gewis
seld en vullen frisse keurtroepen de tri
bunes. Kazan: „Het enthousiasme van
de mensen is grenzeloos. De regie hoeft
nauwelijks aan te geven, waar er geklapt
moet worden. Voorzeggen mag, wat het
er voor de kandidaten niet makkelijker
op maakt, want wordt maar eens wijs uit
het geroep uit honderd kelen. Onlangs
liep een oudere man helemaal de trap af
om de kandidaat toch vooral op het hart
te drukken dat hij vijftig gulden zou bie
den. Prachtig gezicht was dat".
„Het aantal aanmeldingen om een dagje
mee te draaien is gigantisch. Wat dat be
treft kunnen we nog wel vijf jaar voor
uit. De mensen hebben niet alleen het
gezellige uitje en eventueel prijzen, maar
ze komen ook nog eens op televisie. Je
hoort wel eens zeggen dat de markt op
dit gebied al lang verzadigd zou moeten
zijn. Maar ik merk daar dus niets van,
integendeel".
Aan de lopende band worden er afleve
ringen van Prijzenslag gefabriceerd. Op
zes achtereenvolgende dagen worden er
soms dertig in elkaar gedraaid en over
een heel jaar zijn het er 260. Afgelopen
maandag is men begonnen aan een nieu
we serie van zestig shows. Je moet het
maar kunnen opbrengen. Hoe houdt een
quizmaster zoiets voor zichzelf fris?
„Ik bereid me niet speciaal voor. De «er-
ste keer was ik zeer gespannen, maar al
gauw stond ik vlak voor de uitzending
moppen te tappen. Woorden opzeggen
van een van te voren opgestelde tekst
ligt me niet; ik kan slecht onthouden.
Als ik opkom laat ik alles aan spontane
invallen over. Als jij een snor hebt. be
gin ik daarover. Een beetje persoonlijk
contact tussen presentator en kandidaat
is belangrijk. Hoewel een zekere routine
insluipt en het gevaar voor automatisme
zeker aanwezig is, vind ik het nog steeds
erg leuk om te doen".
Ziet Hans Kazan zichzelf of anderen die
zich op hetzelfde vlak begeven wel eens
in actie? Het antwoord is verrassend.
„Nee, ik heb geen tv".
HENK WANINGE
CcidócGouAatit
