'Kerken laten godsdienstleraren in de steek' Laatste Oordeel geeft zijn geheim prijs CcicLc Soupan brieven van lezen £eidóe6outti/nt kerk wereld GEESTELIJK LEVEN/OPINIE OeidMOowumt VRIJDAG 6 APRIL 1990 PAGIN Engelse bisschoppen verzachten richtlijnen gemengde huwelijken LONDEN Engelse rooms-katholie ken die met een niet-katholieke part ner trouwen, hoeven niet langer schriftelijk te verklaren dat zij hun kinderen katholiek zullen opvoeden. Een mondelinge belofte in aanwezig heid van een priester volstaat, zo heb ben de Engelse bisschoppen bepaald. Bovendien hoeft de rk partner niet meer te beloven dat hij of zij „alles zal doen wat in mijn vermogen ligt" om kinderen uit het huwelijk rooms-ka- tholiek te dopen en op te voeden. In de nieuwe richtlijnen staat dat hij of zij oprecht „alwat ik kan" daartoe zal ondernemen. Volgens de bisschoppen is het niet mo gelijk dat kinderen uit gemengde hu welijken lid van twee kerken kunnen zijn. Maar zij erkennen dat de kinde ren zich bij twee kerken betrokken kunnen voelen. De bisschoppen con stateren dat „kerk" geen puur abstrac te benaming is voor allen die in Chris tus geloven, maar een „zichtbare, vie rende gemeenschap" waarin een kind bij het doopsel wordt opgenomen. „Zo lang de droeve, maar reële verdeeld heid tussen christenen blijft bestaan, is het niet realistisch erover te denken dat kinderen in twee verschillende ge meenschappen opgroeien", aldus de bisschoppen. Maar zij erkennen dat het waarschijnlijk ook invloed op de kinderen heeft wanneer de vader en moeder naar verschillende kerken gaan. Een eerlijck leven is een vruchtbaer saedt. NIJKERK Godsdienst- diecentrum (CPS), leraren voelen zich in tie- Brokerhof en A. Zuurmond, steek gelaten doof de neaea" kerken. Voorzover ge c,ror' meenten zich al met het plaatselijk onderwijs be zighouden, dan kunnen zij zich nauwelijks inle ven in de spanning, ver legenheid en gewetens nood van deze docenten die in hun klas niet al leen christelijke leerlin gen hebben. Dit blijkt uit het boekje 'Godsdienstonderwijs in inter cultureel perspectief', dat donderdag tijdens een studie dag in Nijkerk werd gepre senteerd. Twee medewerkers van het Christelijk Pedagogisch Stu- oriënterend onderzoek naar godsdienstonderwijs aan een „multi-religieuze schoolbevol king". Zij deden dat in op dracht van de Wereldraad van Kerken. Niet alleen vanuit het onder wijs wordt gezegd dat kerken zich nog nauwelijks een me ning hebben gevormd over de ontmoeting mef 'andersgelo vigen' op de scholën. De hervormde islamdeskun- dige drs. G. Speelman zegt in het boekje dat „tot de kerken nog nauwelijks is doorgedron gen dat Nederland een multi religieus land is. Leerkrach ten, die dagelijks met de prak tische en theoretische proble men in een religieus gemeng- zet De gereformeerde predikant drs. J. Kraan, die van 1986 tot 1989 namens de Gereformeer de Kerken en de^Unie School en Evangelie het christelijk onderwijs toerustte voor de ontmoeting met moslims, vindt zelfs dat de docenten pastoraal in een isolement verkeren. Het is volgens hem een slechte zaak dat er, na de beëindiging van het project van de Gereformeerde Ker ken en de Unie, niemand is vrijgesteld voor de pastorale begeleiding van docenten. „Waarom krijgen frontstrij ders in de kerk zo vaak de kous op de kop?" Brokerhof en Zuurmond ga ven donderdag toe dat „het onderwijs ook de kerk links heeft laten liggen". Veel scho len hebben zich in het verle den van predikanten ontdaan en godsdienstleraren zonder enige binding met de kerk aangesteld. Desalniettemin vinden zij dat de kerken deze docenten nu best een steuntje in de rug mogen geven, bij voorbeeld door speciale toe rustingsbijeenkomsten te or ganiseren. Dr. M. van den Boom, docent godsdienstwetenschappen aan de Hogeschool Holland, pleit in het boekje voor een 'theo logie der religies'. Deze theo logie zou het mogelijk moeten maken dat godsdienstonder wijs meer is dan alleen maar informatieverstrekking over de verschillende wereldreli- Brokerhof en Zuurmond zijn ervan overtuigd dat het gods dienstonderwijs door de aan wezigheid van andersgelovi gen op de christelijke school een goede toekomst heeft. De pluriformiteit zet aan tot een diepere doordenking van het onderwijs. Daarin moet nu veel meer dan vroeger ruimte zijn voor leerlingen met een ander geloof, zonder dat daar mee overigens de eigen chris telijke identiteit overboord wordt gezet. De medewerkers van het CPS kregen bijval van dr. Clifford Payne, directeur van de afde ling educatie van de Wereld raad van Kerken. „Als de we reld toekomst wil hebben, zal ze moeten leren omgaan met de verschillende godsdien sten. Daarvoor is het heel be langrijk je eigen wortels te kennen", zo zei hij. De we reldgodsdiensten moeten pro beren hun verschillen te overstijgen en te streven naar een vreedzame coëxistentie. De theoloog uit Trinidad geeft vanuit Genève onder meer leiding an het project Inter link, waarvan het onderzoek van het CPS een onderdeel vormt. Ook in Engeland, Ja pan, de Filipijnen en Kenia wordt onderzocht hoe het on derwijs inspeelt op enkele specifieke problemen in de sa menleving. Het samenvattend eindrapport zal in het najaar verschijnen. Het boek: 'Godsdienstonder wijs in intercultureel perspec tief' is uitgegeven bij Kok en kost 22,90. Inzamelings actie voor Sovjetjoden DEN HAAG Het Solidari- teitscomité voor Joden in de Sovjetunie, het Centrum In formatie en Dokumentatie Is raël (CIDI)' en de Collectieve Israël Aktie (CIA) zijn een voorlichtings- en geldinzame lingsactie begonnen ten behoe ve van Sovjetjoden. Eerder deze week kondigde 'Christe nen voor Israël' een hulpactie aan voor Sovjetjoden. Het geld zal worden gebruikt voor een opvangcentrum voor oudere joden in Kiryat Gat, in het noorden van de Negev woestijn, binnen de grenzen van 1967. De samenwerkende organisaties zijn geen voor stander van het vestigen van Sovjetjoden in de bezette ge bieden de Westelijke Jor- daanoever en de Gaza-strook maar beschouwen het door Israël ingelijfde Oost-Jeruza- lem niet als bezet gebied. Volgens Ronnie Naftaniel, de directeur van het CIDI, wordt in de Arabische propaganda de vestiging van Sovjetjoden in de bezette gebieden schrome lijk overdreven, en betreft het slechts „te verwaarlozen aan tallen". Sovjetjoden die zich in andere landen dan Israël vestigen tot voor kort negentiende van het totaal dat toestemming kreeg de SU te verlaten krijgen geen financiële steun van de drie organisaties. Mede aan de hand van een brochure waarvan het eerste exemplaar donderdag is aan geboden aan Tweede Kamer voorzitter Deetman zal ook in formatie worden verstrekt over toenemend antisemitisme in de Sovjetunie. Volgens rab bijn Soetendorp is de campag ne van „Russisch-patriotti- sche" organisaties als Pamjat er op gericht de joden af te schilderen als verantwoorde lijk voor de problemen die dankzij de glasnost, de grotere openheid, duidelijker aan de dag treden. Glasnost heeft er overigens ook toe geleid dat meer men sen dan de circa twee miljoen tot voor kort als jood stonden geregistreerd, zeggen jood te zijn. Van hen zouden één mil joen de SU willen verlaten. Franse intellectuelen Een groep Franse intellectue len heeft uit bezorgdheid over het groeiende antisemitisme in de Sovjetunie gepleit voor hulp aan Sovjet-joden die wil len emigreren. Het pleidooi Was vervat in een verklaring, getiteld 'Exodus 90', en was ondertekend door Nobel-prijswinnaar Elie Wie- sel en 43 andere schrijvers, filmregisseurs, filosofen, ge schiedkundigen en artsen. Een van de gevolgen van het perestrojka- en glasnost-beleid van Sovjet-leider Michail Gor- batsjov is een groeiend antise mitisme onder de etnische Russische bevolking, aldus schrijver Antoine Spire, een van de ondertekenaars. Spire verwees naar een pam flet waarin wordt opgeroepen tot een pogrom tegen joden in Moskou en Leningrad op 5 mei. „De joden leven in per- manenté angst dat de pogroms weer zullen beginnen", zei Spire. De groep benadrukte in de verklaring dat „de leiders van de perestrojka duidelijk voor democratie strijden en proberen alle vormen van ras sendiscriminatie te bestrijden". In de verklaring van de groep werd tevens opgeroepen tot onderhandelingen met de Pa- lestiinen „om zo snel mogelijk vrede te bereiken teneinde de veiligheid van Israels nieuwe burgers en van de gehele be volking te garanderen". Franse bisschoppen tegen vrije zaterdag voor scholieren PARIJS Meer dan twee derde van de Fransen vindt, dat scholieren godsdienston derricht moeten krijgen. Dat blijkt uit een opiniepeiling, die het katholieke dagblad La Croix woensdag heeft gepu bliceerd. Tot voor kort hadden de kin deren op Franse openbare la gere scholen daarom de hele woensdag vrij, maar moesten ze zaterdagmorgen naar school. Sinds 1987 laat minis ter Jospin van Onderwijs het aan de scholen over, of zij een vrije zaterdagmorgen willen ruilen tegen de nu vrije- woensdagmorgen. Dat is aller minst naar de zin van de Franse bisschoppen, die bang zijn, dat de belangstelling voor de kathechismuslessen op woensdag aanzienlijk zal teruglopen. Aartsbisschop Pierre Plateau van Bourges, belast met onderwijs binnen het Franse episcopaat, won een paar jaar geleden een pro ces tegen de staat. Hij voerde met succes aan, dat invoering van de vrije zaterdag in strijd zou zijn met een wet uit 1959 die bepaalt, dat de staat het godsdienstonderwijs moet ga randeren. Jospin ging in beroep en de zaak ligt nu bij de Raad van State. De Franse bisschoppen vin den het ontoelaatbaar, dat de regering niet komt met betere garanties, nu Jospin anderhal ve maand geleden opnieuw zijn idee heeft gelanceerd van een vrije zaterdag ten koste van de woensdagmorgen. Een vrije woensdagmiddag is voor hen onvoldoende, gezien de afstanden die kinderen soms van en naar school moeten af leggen. Als ze woensdagmor gen naar school moeten, blijft er van de middag weinig meer over. De voorzitter van de bis schoppenconferentie, kardi naal Albert Decourtray, en de aartsbisschop van Parijs, kar dinaal Jean-Marie Lustiger, hebben deze week overlegd met resp. premier Rocard en Jospin.4 De bisschoppen zijn bereid te praten over een an dere vrije dag dan de woens dag (twintig jaar geleden was dat overigens de donderdag), maar deze moet wel in de schoolweek vallen. Pater Struik voorzitter CMBR OEGSTGEEST De provinciaal van de orde der Dominica nen, pater P. Struik, is gekozen tot voorzitter van het Centraal Missionair Beraad Religieuzen (CMBR), het missionair beleid sorgaan van de Nederlandse religieuzen. Hij volgt pater F. de Kinderen op die sinds 1985 voorzitter was. Piet Struik (63) werd in september 1946 geprofest als Domini caan en in juli 1952 priester gewijd. Daarna werkte hij als le raar klassieke talen. In 1977 werd Struik gekozen tot co-pro- vinciaal van de Nederlandse Dominicanen. Vier jaar later volgde hij pater M. Vijverberg op als provinciaal. Struik was tot voor kort bestuurslid van de Acht Mei Beweging. Klokluiden Een inwoner van Vilnius, Litouwen, luidt de kerkklok, ter ondersteuning van de roep om de onafhankelijk heid die iedere dag klinkt in Litouwen. Gisteren werd een massale betoging gehouden in de Litouwse hoofdstad. FOTO: AFP ROME De restauratie van Michelangelo's fres co's in de Sixtijnse kapel gaat haar laatste fase in. Na het herstel van de koepelschilderingen is deze week een begin ge maakt met de reiniging van zijn schrikwekkende verbeelding van zijn Laatste Oordeel, een tweehonderd vierkante meter grote wandschilde ring, waaraan de meester tussen 1536 en 1541 heeft gewerkt. De restauratie, in 1981 begon nen en grotendeels gefinan cierd door een Japans televi siestation in ruil voor de ex clusieve filmrechten, heeft tot grote opschudding in de kunstwereld geleid. Al gauw bleek dat onder de grijze, vaalgroene en karmijnen tin ten die sinds mensenheugenis de schilderingen in de kapel van Sixtus IV hadden geken merkt kristalheldere blau wen, groenen en vermiljoe nen schuilgingen die tot dan toe bedekt waren geweest door het vet en de teer van eeuwenlang walmende kaar sen. De mysterieuze duisternis die kunsthistorici in Miche langelo's werk altijd zo bete kenisvol hadden geacht bleek daardoor helemaal niet te be staan. Verstomd Aanvankelijk waren lang niet alle deskundigen daar trou wens van overtuigd. Volgens sommigen waren de schoon maakmiddelen verantwoorde lijk voor het bleken van de afbeelding. Anderen waren van mening dat het in de loop der eeuwen ontstane 'donke re' beeld van Michelangelo niet zonder meer vernietigd moest worden, zelfs al waren de fresco's oorspronkelijk hel der van kleur geweest. Maar met het vorderen van de werkzaamheden zijn de pro teststemmen geleidelijk aan verstomd. Dat is afgelopen week duidelijk geworden tij dens een in het Vaticaan ge houden congres over de res tauratie. Bijna alle experts waren vol lof over het tot nu toe uitgevoerde werk en daar om hebben de Vaticaanse au toriteiten toestemming gege ven om het Laatste Oordeel op dezelfde manier te behan delen. Dit is een heel wat minder vrolijk werk dan de Schep ping van Adam, die het koe pelgewelf siert. Dat laatste is duidelijk een blijde gebeurte nis, waarbij Adam wordt af gebeeld als een knappe wat langoureuze jongeman en God de Schepper als een vriende lijke grijsaard. Maar in het Laatste Oordeel is Christus Koning, een vertoornde man netjesputter die zondaars meedogenloos naar de verdoe menis verwijst en die uit- toornt boven een grote wrie melende massa van gekwelde zielen. Michelangelo begon dit werk 24 jaar na de voltooiing van de koepel en de tussentijdse gebeurtenissen hebben zijn stijl zichtbaar beïnvloed. De hervorming was losgebarsten en in dit door Paulus III op gedragen werk werd de ket ters voorgehouden welke gru welen hun te wachten ston den. Bovendien weerspiegelt de voorstelling de angsten van de ouder wordende kun stenaar zelf, die doodsbe nauwd was om het paradijs onwaardig te worden geacht. Daarom - schreef een kunst historicus tien jaar geleden - 'is de schildering ook uitge voerd in sombere tinten met zwarte schaduwpartijen en een loodkleurige hemel. Maar ook daar blijkt nu niets van te kloppen. Een klein stukje he mel dat bij wijze van proef is gereinigd blijkt in werkelijk heid azuurblauw te zijn, zodat ook vanonder het Laatste Oordeel een wereld van hel derheid te voorschijn zal ko men. De voorstelling hoeft er daardoor trouwens niet min der angstaanjagend van te worden. Moreel dilemma De restauratie van dit fresco heeft het Vaticaan voor een moreel dilemma gesteld. Mi chelangelo had namelijk aan vankelijk alle 391 menselijke figuren die de wand van de Sixtijnse Kapel bevolken vol komen naakt geschilderd. In zekere zin was dat logisch omdat het niet te verwachten viel dat bij de wederopstan ding iedereen netjes gekleed zou gaan. Maar het paste niet binnen de gedragscode van de katholieke kerk die zich net in die jaren als reactie op de Reformatie moreel aan het herbewapenen was. De dich ter Pietro Aretino schreef dan ook dat Michelangelo's schil deringen eerder thuishoorden op de wand van een bordeel dan in een gewijde ruimte. Het Concilie van Trente stel de in 1563 strenge eisen aan de betamelijkheid van de ker kelijke kunst en al een jaar later, onmiddellijk na het overlijden van Michelangelo werden diens fresco's gekuist. Een zeker Daniele da Volter- ra die bekend is geworden als II Braghettone ofwel de on derbroekenschilder onttrok door quasi achteloos aange brachte sluiertjes de meest prominente geslachtsdelen aan het gezicht. De grote vraag was tot voor kort of bij de restauratie deze lapjes weer verwijderd moesten worden of niet. De bedoeling van het karwei is om Miche langelo weer in zijn oorspron kelijke staat terug te brengen, maar anderzijds is het Vati caan toch op een zeker deco rum gesteld. Personen in kor te broek of met blote schou ders wordt niet voor niets de toegang tot de Sint Pieter ge- wijgerd. Ondertussen heeft het probleem zichzelf opge lost. Deze week heeft de di recteur van de Vaticaanse musea gekend gemaakt, dat uit een vooronderzoek is ge bleken, dat Da Vol terra bij zijn arbeid het origineel van Michelangelo heeft uitge vaagd, zodat er niets meer te herstellen valt. AART HEERING Actie tegen Irak nodig de HET Midden-Oosten staat zo langzamerhand vol met c en ventionele, chemische, en straks mogelijk ook met kern) jd pens. Wie dat nog niet wist of weigerde to aanvaarden, is dagen door de Iraakse leider Saddam Husayn bruut 3 zijn slaap geschud. Tijdens een toespraak kende hij volmondig dat zijn land momenteel met Isit" de sterkste militaire macht in het Midden-Oosten in bezit is van moderne chemische wapens. DAARMEE vertelde Husayn natuurlijk weinig nieuws, afgelopen jaren is Irak er niet voor teruggeschrokken d ke gruwelijke wapens te gebruiken in de oorlog tegen Iran, later tegen de opstandige Kurden in eigen land. Wat nieuw was, was zijn openlijke dreigement aan het adres Israel. Als dat land het zou durven Irak aan te vallen, z< het in 1981 al eens deed, zou Husayn zijn chemische wap inzetten om de helft van de joodse staat te vernietigen. DaT onverbloemde dreigement kan gezien worden extra aanwijzing dat Irak hard op weg is naar die laatste tegorie dodelijk wapentuig: de kernwapens. Dat vermoe< was vorige week al versterkt, toen de Britse douane de h; wist te leggen op belangrijke onderdelen voor een mogeli kernbom, die op weg waren naar Irak. Angst voor de bo van een Iraakse kernbom was ook de aanleiding voor Isi om in 1981 het bombardement uit te voeren op een Iraa kerncentrale in aanbouw. ZO'N preventieve aanval lijkt vooralsnog weinig kans hebben op succes. Irak is sterker dan ooit tevoren uit Golfoorlog tevoorschijn gekomen. Het is tot de tanden to< uiterst modern bewapend; klaar om op te treden tegenl vijanden die het land omringen: Iran, Syrië en Israël, joodse staat daarentegen heeft, in elk geval relatief, macht moeten inboeten. Nu heeft het al niet meer het mi polie op de chemische wapens en straks ook niet meer o] kernwapens. Het is aannemelijk dat Israël alleen in uitel noodzaak zal optreden, in de wetenschap dat elke acti» vonk kan zijn die een allesvernietigende oorlog doet branden. De enige vreedzame wijze waarop het Iraakse gevaar menteel kan worden bezworen lijkt een gezamenlijk opl den van de nogal gemêleerde groep landen die Irak de af lopen jaren gesteund heeft. Niet alleen tal van westerse 1| den maken daar deel vanuit de VS, Frankrijk, Wj Duitsland, Zwitserland, Oostenrijken Groot-Brittannië maar ook de Sovjetunie en de DDR. Deze landen hebben uiteenlopende redenen (onder meer steun in de strijd tel Iran) het gruwelijke bewind van Husayn in stand heli houden. Ze hebben in ruil voor olie en dollars de modei wapens geleverd alsmede grondstoffen voor chemische pens, een kerncentrale, verrijkt uranium en de kennis raketten te bouwen. DiE politiek-strategisch misschien begrijpelijke, maar a b reel volstrekt laakbare opstelling kan bij Husayn de indfeiej hebben gewekt dat hij zich weinig van de rest van de weiiers gelegen hoeft te laten liggen. Vandaar ook het zonder sd I pules inzetten van chemische wapens, ook tegen de eigen P volking. Het is op zijn minst cynisch dat dit land onlangP,^ toegelaten als waarnemer bij de besprekingen die juist richt zijn op de afschaffing van alle chemische wapens. De tijd is gekomen allang overigens het bewind sayn op andere gedachten te brengen. Bijvoorbeeld door einde te maken aan de levering van alle moderne techni gie waarvan ook maar vermoed kan worden dat Irak ze misbruiken voor de aanmaak van massa-vernietigings pens. De beschaafde wereld kan niet langer tolereren land internationale normen, waarden en verdragen schendt. Brieven graag kort an duidelijk geschreven. f De redactie behoudt zich het recht voor ingezondf!' stukken te bekorten Koning Boudewijn Voor de houding van koning Boudewijn, die weigerde een versoepelde abortuswetgeving te tekenen omdat hij dat niet met zijn geweten kon vereni gen, heb ik de grootste bewon dering. De vrije abortus is een strijdpunt waar ik me ook niet achter kan stellen. Ik kan niet van de gedachte loskomen dat een foetus, weggenomen "b vrouw, zich zou hebben 1 nen ontwikkelen tot zo'n h lijk gezond en wonde schepsel van een kind. In i gedachten doodt een een kind op dezelfde ma" als wanneer een kleuter j enkele jaren, die onverwa v de straat oversteekt, omk onder een auto. T. van der Hoeven, MAASLAND. Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers). Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden. Telefoon: 071 - 122 244. Postadres: postbus 11, 2300 AA Leiden. Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9, Rijswijk. Telefoon: 070 - 3190 933. Postadres: postbus 9, 2501 CA 's-Gravenhage. Abonnee service Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 u. Nabezorging Telefoon: 071 - 122 248 van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u. op za. van 14.00 tot 15.00 u. Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.) Bij automatische betaling: Bij betaling per accept-girokaai per maand f. 24,85 per maand 25,1 per kwartaal 74,10 per kwartaal f. 75, per jaar f. 284,50 per jaar f. 285,! Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan. Advertenties Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244. Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941. Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 702. Bankiers AMRO BANK NV 473 576 515 POSTBANK NV 663 050 Li A>

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 2