Leo van der Loo schildert
de ene
Van Gogh na de andere
Eddie Murphy
laat weten dat
hij de baas is
De invloed van kanker op
omgeving van de patiënt p
Slauerhoff in hoorspelen in zijn wezen verwoord
KUNST/RTV CeidaeSowMWlt vrijdag 6 april 1990 pagina i6
ZONDER ZONDAGSSCHILDER GEEN FILM OVER VINCENT
Hoorspelserie rond J.J. Slauerhoff.
TROS-radio. Hilversum 4, om 23.05
HILVERSUM Na 'Het
bittere kruid', 'Het stenen
bruidsbed', 'De kleine Jo
hannes' en de Anton
Wachterromans staat deze
maand het werk van
J.J. Slauerhoff centraal in
de serie hoorspelen van
TROS-radio. Vier romans
van de schrijver-schee-
parts zijn voor radio be
werkt.
Afgelopen zondag werd gestart
met zijn roman „Jan Pieters
zoon Coen". De komende zon
dagen volgen in twee delen
'Het verboden rijk' en nog
twee andere boeken. De TROS
maakt er al jaren een erezaak
van de Nederlandse literatuur
op deze wijze bij het volk te'
brengen.
'Het verboden rijk' heet een
historische roman, maar is ge
schreven als een dubbelroman,
waarin drie personages samen
vallen. Het heden en het (ko
loniale) verleden vloeien hier
in ineen. In de zestiende eeuw
raakt Portugal Chinees gebied
kwijt op een naburig stuk ver
geten gebied na. Dit is het ver
boden rijk, waar de dichter
Camoës, uitgezonden om ge
schiedenis te schrijven, verlan
gend blijft zoeken naar vol
maakt geluk. Zijn stem, zijn
woorden zweven over de we
reldzeeën, waar deze eeuwen
later worden opgepikt door
een marconist, die uit eenzelf
de zucht naar schoonheid de
zeeën blijft bevaren. Hij no
teert die in de taal van Slauer
hoff, die daarmee een epische
roman schreef in de stijl van
Homerus' Odysseus, zoals deze
destijds voor Camoës als voor
beeld gold.
In het enige interview, dat de
eenzelvige Slauerhoff ooit gaf
in de dertiger jaren na het
verschijnen van deze roman,
meent hij bij de lezer het mis
verstand te moeten wegne
men, dat hij in reïncarnatie
zou geloven. Letterlijk zei hij:
„Ik hou me niet voor een reïn
carnatie van Camoës". Hij wil
maar zeggen, dat zijn roman
uit eigen hoofd en handen is
ontstaan, al geeft hij toe, dat
hij wel gelooft dat er in de
verschillende eeuwen persona
ges met soortgelijke eigen
schappen rondlopen. Het gaat
dan vooral om mensen die ge
dreven worden tot het zoeken
van buiten de eigen grenzen
tredénde gewaarwordingen.
Rusteloos
Bij het lezen en beluisteren
van dit verhaal van Slauerhoff
ondergaat men dit ook zo. Men
dringt door tot in de pit van de
ziel van deze rusteloze zwer
ver. Dat begint al bij Bram
van der Vlugt, die als verteller
de luisteraar op het spoor zet
van wonderlijke belevenissen.
Sylvia Liefrinck, die voor de
SUPERSTER ZIET AF VAN
'BEVERLY HILLS COP III'
HOLLYWOOD/DEN
HAAG - Superster Eddie
Murphy heeft filmmaat
schappij Paramount en
topproducers Jerry
Bruckheimer en Don
Simpson voor het blok ge
zet. Er komt geen 'Bever
ly Hills Cop III' heeft de
zwarte acteur laten wéten.
Er werd al twee jaar ge
werkt aan een script voor
deze derde aflevering van
het filmsucces. Murphy's
manager Robert Walch
liet doodleuk weten: „Er
is geen script. Er is geen
verhaal. Deze film komt
er simpelweg niet".
Een klap voor managers
Bruckheimer en Simpson (o.m.
ook van 'Top Gun') die een
contract hadden met Para
mount voor de film en dus
moeten leveren. Waarom
Murphy precies afhaakt is on
duidelijk. Zijn z'n eisen te
hoog en krijgt hij niet wat hij
wil, of zint hem het verhaal
niet? In elk geval zit het fout
tussen hem en zijn producers.
Een zegsman in Hollywood:
„Dit is een machtstrijd. Eddie
en z'n mensen willen iedereen
laten weten dat Murphy geen
hond is die gehoorzaam aan
het lijntje van Bruckheimer en
Simpson loopt". Mogelijk komt
daarmee ook het miljoenen
contract van Murphy met Pa
ramount in gevaar. De ster
zelf filmt op het ogenblik weer
een vervolg, 'Another 48
hours' met Nick Nolte en is de
laatste om commentaar te ge
ven. Het lijkt er sterk op dat
het afketsen van 'Beverly
Hills Cop III' te maken heeft
met het steeds moeilijker van
de grond komen van lukratie-
ve vervolgfilms. De regel is
dat die wereldwijd steeds min
der geld opleveren dan het
origineel, maar dat de prijzen
voor de leidende acteurs steeds
hoger worden. De studio's
gaan zich afvragen of het nog
wel zin heeft om zulke films te
maken. De enige producer die
de kosten strak in de hand
weet te houden en wiens ver
volgen winst blijven opleve
ren, is Paul ('Police Academy')
Maslansky. Maar zijn formule
is een gróep (vervangbare) po
litiemensen, niet één Super
ster.
TE RUK
Er gaan nu geruchten dat Ed-
De ik-figuur, die meer perso
nages omsluit, vertelt van zijn
voor de eeuwigheid geldende
liefde voor Diana (Barbara
Veldbrugge). Zij hebben die
wederzijds als een zielebinding
ervaren na het drinken uit de
bron in het feeënbos. Deze
ontmoeting wordt beschreven
in een taal zo poëtisch als Ho
merus nodig had om zijn ont
moeting met Nausikaa te be
schrijven. Diana is echter
voorbestemd de Portugese ko
ning te trouwen. De koning
stuurt zijn belager de wereld
zeeën op, waarna Diana voor
het klooster kiest.
bewerking zorgde en de regie
doet, breit de situaties soepel
aan elkaar, zodat men niet de
minste moeite heeft de gecom
pliceerde compositie van deze
roman helder neer te zetten.
Sylvia Liefrinck verricht won
deren in de stemmenregie.
De verteller overbrugt de af
stand in tijd en cultuur.
In het verboden rijk komt het
tot geestvervoerende ontmoe
tingen tussen de twee gelie
ven. Zij scheppen daar een pa
radijs met nieuwe aanplant en
gedroomd geluk. Camoës,
maar ook de marconist en
Slauerhoff kwamen zelden
meer aan wal, maar hun ver
halen vervullen de ruimten
boven de zeeën.
Later in deze maand volgen
nog 'Het leven op aarde' over
een zoektocht naar verheven
genot in China en „De opstand
van Guadalajara", waarin we
van Slauerhoff herkennen het
lot van de zwervende zeeman,
die bij aankomst in Mexico tot
koning wordt uitgeroepen.
Maar diens „Het verboden
rijk" blijft toch gelden als de
geestelijke autobiografie van I
foto: pr ^eze schrijver, Slauerhoff in
zijn wezen verwoord.
TON OLIEMULLER
IKON - DOCUMENTAIRE 'MEN ZOEKT ZICH...' F
J. BRT
Men zoekt zich... Documentaire en
praatprogramma over kanker. IKON-
televisie. Nederland 3. Om respec
tievelijk 20.40 uur en 23.32 uur. Zon
dag
HILVERSUM De func
ties van het medium tele
visie lopen nogal uiteen.
Naast ontspanning, cul
tuur en actuele informatie
wil iedere zichzelf respec
terende omroep bij tijd en
wijle ook andere kanten
van onze samenleving la
ten zien. Maar hoever kan
je daarin gaan? Waar ligt
de grens tussen een voor
de tv-kijker geschikte do
cumentaire en een voor
lichtingsfilm voor belan
gengroeperingen? Een dis
cussie hierover laat nog op
zich wachten.
Komende zondag staat bij de
IKON opnieuw een thema-do
cumentaire met praatprogram
ma gepland, dit keer over fa
milieleden en bekenden van
een kankerpatiënt. Nu wil de
Ikon het kijkerspubliek beslist
niet onderdompelen in misère.
Daarover wil eindredacteur
Hans van Gerven geen twijfel
laten bestaan: „Wij gaan uit
van de filosofie dat tv ook een
troostende werking kan heb
ben. Deze documentaire is een
goed voorbeeld van hoe men
sen boven de meest moeilijke
omstandigheden kunnen uit
groeien en een nieuw levens
perspectief, een nieuw levens
doel vinden".
De documentaire 'Men zoekt
zich van Peter Gielissen en
Piet Hurkmans is door de inte
gere vraaggesprekken en het
goede camerawerk van Leon
Paquay en Wouter van der
Hoeven onderhoudend en hier
en daar zelfs aangrijpend. In
Nederland lijden naar schat
ting 200.000 mensen aan een of
andere vorm van kanker. Ge
middeld hebben tweeenenhalf
keer zoveel mensen in hun di
recte omgeving te maken met
een kankerpatiënt. Met een
man, vrouw, kind of ouder,
die vanaf het moment dat de
ziekte bekend wordt, het mid
delpunt is van alle belangstel
ling.
Maar hoe gaat het met hun
omgeving? Wat zijn de erva
ringen en problemen van hun
lot- en deelgenoten? Daarover
gaat 'Men zoekt zich...'(een
weg), waarin kinderen, een
partner en een oudere dochter
aan het woord konten.
Binnen dit thema worden di
verse vraagstukken belicht. Zo
vertellen Sander en Meike,
een broer en zus van 17 en 14
jaar hoe het is om op te groei
en in een gezin, waarvan de
moeder kanker heeft. Meike:
„Het is net een vliegje, dat
constant in je hoofd zoemt. Ie
dere keer moet je er aan den
ken en soms kun je je daar
door op school niet meer con
centreren". Ook haar broer is
er steeds mee bezig dat hun
moeder in de nabije toekomst
zal overlijden. „Hierdoor ben
ik me wel ineens veel meer
van haar bewust geworden. Ik
maak geen problemen meer
om kleinigheden, ik wil nu
een goede band met haar heb
ben".
Sander en Meike hebben .erva
ren dat de ziekte van hun
moeder hen versneld volwas
sen maakt: „Normaal wil je als
puber nog wel eens dwarslig
gen, schelden en weglopen of
zo. Maar nu hou ie je in en
zoekt troost bij elkaar. Maar
dat wil niet zeggen dat we de
hele dag samen thuis moeten
zijn, want dan lijkt het net of
je aan het aftellen bent".
De vrouw van Chris, een goe
de dertiger, moest een borst-
amputatie ondergaan. Volgens
hem heeft dat zijn leven com
pleet veranderd: „Omdat je zo
ineens met de dood wordt gfcRT
confronteerd, ga je het levrfiegic
meer serieus nemen. Je krijP?P-
ook een nog hechtere bair3'30
met elkaar". Dat wil overigefcRT
niet zeggen dat Chris zich gjchei
makkelijker bij de "toestaija 17.
van zijn vrouw heeft neerg)8-?0
legd. „Het is nu een jaar gelfest®!
den gebeurd, maar er zijn m[oori:
menten dat ik me heel boos f3.15
over kan maken. Zo'n prothj
se blijft toch een storende faw
tor. Niet dat het voor onze i|MC
latie wat uitmaakt, ook
kanker is het mijn ei
vrouw gebleven".
Uit de documentaire blijferve
verder hoe ongelofelijk bot men<
buitenwereld kan reagerefen ei
Chris: „Dan vragen ze: hoebpnii
het nou om met een vroinum
met één borst in bed te li|rad-
gen?" En Sander: „Ze hoev)ver
heus niet iedere dag te vrag iet t
hoe het nu met je moeder uur
maar af en toe wil je er toipan
wel eens met iemand over piiruki
ten". 'ierc
De 40-jarige Mart, zelf n "ind
disch psychologe, vertelt h'ag I
zij de ziekte en dood (na act ie h<
ve euthanasie) van haar mi'lteir
der heeft ervaren. En wat en
in de laatste levensfase vc'nd
haar moeder heeft kunnen l ®ek
tekenen. „Ik heb er echt h orer
lang naar toe moeten groeit ik wf
wilde eerst ook niet zien 1
ziek ze eigenlijk wel w
Maar ik heb nu gezien dat e
leven echt afgerond kan w
den en, hoe gek het c
klinkt, ik heb heel mooie h
inneringen aan haar dood".
Mart en andere lotgenoten 1
men eveneens aan het wot r
in het boekje 'Deelgenoten,
richten uit de omgeving v
de kankerpatiënt', een int
viewbundel van document rei
remaker Peter Gielissen, v\
onlangs bij uitgeverij BZZ1
in De Haag uitkwam. In
rechtstreekse praatprograml
'Later', dat de Ikon later op moi
zondagavond uitzendt, priZon
Gery Nijman met studiogasJ ond
over hetzelfde thema. Ma<
HELM A VAN DEN BElond
Leo van der Loo schildert boetserend met verf net als van Gogh de „Irissen", foto: zuidneder
lands fotobureau
Langs de kant van de weg. Vierdelig
tv-drama over het leven van Vincent
van Gogh. NOS-televisie. Neder-
land 3, om 20.20 uur. Vrijdag.
EINDHOVEN „Ik ben
al tientallen jaren lang
een zondagsschilder. Lou
ter liefhebberij. Huisje,
boompje, beestje. Dat
werk. Ik heb Rembrandt,
Frans Hals en Jan Steen
proberen na te schilderen.
Die fijnschilders liggen
me niet. Maar ik zeg wel
eens: Ik heb de handen
van Van Gogh".
„Toen ik voor het eerst in het
Van Gogh-museum kwam,
kreeg ik het déja vu-gevoel, zo
van: dit heb ik eerder gezien.
Dat heeft me nooit meer ver
laten. In een zit van twee uur
maak ik elk schilderij van
hem na. Vaak zo uit het hoofd,
de zelfportretten aan de hand
van afbeeldingen. Niet van
echt te onderscheiden, behalve
dan dat de verf frisser is, mijn
naam „Leonardo" er onder
staat en röntgenlicht elke
vrees voor vervalsing overbo
dig maakt. Voor mij blijft Van
Gogh de grote kunstenaar. Ik
noem mezelf een 'grote kun
stenmaker".
Leo van der Loo, installateur
in ruste te Eindhoven, bewees
Murphy als derde op de ach
tergrond. Buchwald had een
proces wegens plagiaat aange
spannen omdat 'Going to
America' gebaseerd zou zijn op
zijn verhaal 'King for a day',
al tijdenlang in bezit van de
studio. Buchwald won. Hij zou
recht hebben op een groot deel
van de netto-winst, maar er
.was geen winst. 'Coming to
America' bracht wereldwijd
125 miljoen dollar op, maar
Paramount rekende de recht
bank voor dat met allk distri-
butiekosten, rente's, negatief-
kosten en zo voort, een bedrag
van 143 miljoen dollar ge
moeid was. En dat de film dus
18 miljoen dollar in het rood
stond. Buchwald gaf een mil
joen dollar uit voor de proces
kosten - weet het blad Variety
- en krijgt er 250.000 dollar
voor terug.
die Murphy op zoek zou zijn
naar een andere grote film
maatschappij. Warner Bros
wordt genoemd, Disney. Maar
een woordvoerder van de laat
ste maatschappij: „Ik denk dat
hij een beetje te rijk is voor
ons soort". Murphy verdient
kapitalen aan zijn films en
zorgt er bovendien nog voor
dat de secundaire kosten bij de
opnames ook de pan uit rijzen.
Voor 'Coming to America'
kreeg hij acht miljoen dollar
plus een aandeel in de bruto
winst van tussen de acht en de
tien miljoen dollar. Bovendien
is hij lastig. Bij Paramount
klaagt men al lang over het
feit dat ze 24 uur een limousi
ne-met-chauffeur in de aan
slag moeten hebben voor
Murphy, dat de lunchkosten
voor de figuranten (vaak uit
Murphy's vriendenkring) bij
MacDonalds de spuigaten uit
lopen. Met Murphy werken
gaat bovendien langzaam,
wordt er gezegd: „Hij komt
elke dag een paar uur te laat
op de set. We roepen hem wel,
maar we beginnen meestal an
dere dingen te filmen tot hij
arriveert".
Dwars door dit alles heen
loopt het geschil tussen Para
mount en de Amerikaanse co
lumnist Art Buchwald met
Bij dat proces zijn er vragen
gerezen over de berekening
van de netto-winst door de
studio's, maar ook over de be
taling aan supersterren als
Murphy. Hollywood vraagt
zich af of Murphy's miljoenen
e brengen zijn.
BERT JANSMA
Yeronique veilt „valse" Van
Gogh voor zwerfjongeren
AMSTERDAM Het
commerciële televisie-sta
tion Veronique heeft in
haar Ontbijtshow van gis
teren een door de Spaanse
meestervervalser Miguel
Canals nageschilderde
Van Gogh telefonisch ge
veild.
De „valse" Van Gogh werd
verkocht voor een bedrag van
75.000 gulden. Het geld zal
worden gebruikt voor de aan
koop van een pand voor Am
sterdamse zwerfjongeren.
In de Amsterdamse binnen
stad zijn volgens recente schat
tingen 250 300 dakloze en
ongeveer 1.000 thuisloze jonge
ren. Het is de bedoeling dat er
in de binnenstad uiteindelijk
vijf pensions komen met elk
ongeveer honderd slaapplaat
sen. Het eerste pension moet
eind deze maand worden geo
pend.
Na een periode van vier tot zes
weken, waarin de jongeren
aan een regelmatig leven kun
nen wennen wordt geprobeerd
een passende baan voor hen te
vinden, via het projectenbu
reau jeugdhulpverlening. Dit
bureau heeft daarvoor contac
ten met bedrijven in de bouw,
de metaalindustrie, garages en
computerbedrijven.
regisseur Jan Keja van de Van
Gogh-film "Langs de kant van
de weg" een geweldige dienst
door minstens honderd schil
derijen van Vincent op doek
na te bootsen. Als Keja be
weert, dat deze film zonder
dubbelganger Van der Krieke
niet tot stand gekomen zou
zijn, hetzelfde kan men bewe
ren van het werk van Van der
Loo. In vele scènes ziet men
Van Gogh schilderend aan het
werk op doeken, die bedriege-
lijk echt lijken op de origine
len, die miljoeYien ^aard zijn
en die door geen museumdi
recteur in bruikleen zullen
worden gegeven aan een fil
mer.
Jan Keja zat met de handen in
het haar, maar kreeg een gou
den tip van de Farce majeure-
jongens van de NCRV, Jan
Fillekers en Henk van der
Horst. Zij hadden eerder Van
der Loo in een uitzending van
„Showroom" gehad met zijn
Van Gogh-schilderijen. Niet
lang geleden kwam Keja sa
men met producer George van
Breemen bij Van der Loo aan
de deur. Hij zegde hem drie
weken vakantie in Zuid-
Frankrijk toe als hij mee wilde
om ter plekke Van Goghs te
schilderen. Van der Loo stem
de er graag in toe, als hij zijn
vrouw mee mocht nemen.
Geen probleem. Van der Loo
noemt zich door de NOS zeer
coulant behandeld.
Leo van der Loo: „Ik heb daar
het ene schilderij na het ande
re zitten maken, tot in de tuin
van'het gesticht te St. Rémy
toe, van „De aardappeleters"
tot „Korenveld met kraaien".
Dagwerk. Vervolgens ging
Van der Krieke achter de ezel
zitten om net als eertijds Van
Gogh zijn kleurige emoties
vast te leggen op het doek, dat
al voor driekwart beschilderd
was. Ik moest wel lachen, toen
Van der Krieke vertelde, dat
hij de penseelstreek van Van
Gogh binnen twintig minuten
in de vingers had. Kunst. Ik
had het hem zelf aangeleerd".
In zijn eigen omgeving was
Van der Loo als Van Gogh-
schilder geen onbekende
meer. Allengs vulde zijn huis
zich ermee, terwijl hij vrien
den en bekenden wel eens wat
cadeau deed. Ook kreeg hij de
kans zijn merkwaardige talent
te exposeren, zoals in dit Van
Gogh-jaar vijftig werken van
hem het hele jaar te kijk han
gen in het Eindhovense Co-
cagnehotel.
In 1956 verscheen in Nuenen
filmster Kirk Douglas voor. op
namen voor de biografische
Van Gogh-film „Lust for life".
Van der Loo ging daar onge
vraagd aan het schilderen,
waarbij Kirk Douglas op zeker
moment steil achterover sloeg
toen hij de gelijkenis zag met
het werk van Vincent. Er
werden opnamen van Van der
Loo gemaakt, maar hij is even
rustig weer uit die film ge
knipt. Hij heeft hem drie keer
gezien, maar niet één keer
zichzelf schilderend.
Na zijn terugkeer uit Frank
rijk stonden er alweer Ameri
kaanse filmers bij hem voor de
deur. Of hij opnieuw mee naar
Frankrijk wilde voor een Van
Gogh-film. Hij was net moe te
rug van de reis. En heeft die
tweede keer voor de eer be
dankt.
Leo van der Loo: „Als ik ex
poseer hang ik er een druk
werkje naast, waarop staat
aangegeven, dat ik geen kunst
produceer, maar dat ik wel
prober om de sfeer van Van
Goghs werk zo goed mogelijk
te treffe.i. De verfstreken, de
pictura'e toetsen, het eigen pa
tina vai Van Gogh komen mij
aanwaaien. Voor de Neder
landse Onderwijs Televisie
heb ik ook een aantal schilde
rijen nagemaakt. Dit voor een
educatieve serie, die in mei zal
worden litgezonden. Voor
vervalsingt moet je bij mij
niet zijn, evenmin als voor het
handelen in „mijn" Van
Goghs. Dat gaat me te ver. Het
moet een aardigheid blijven.
Ik vind het wel jammer, dat in
de Van Gogh-film op tv niet
wat nadrukkelijker wordt ver
meld, dat ik de nodige schilde
rijen heb gemaakt. Mijn naam
komt alleen op de aftiteling
voor. Verder zal je van mi
over de NOS geen kwaac
woord horen. Ik heb uit dank
aan Jan Keja een „Irissen" ca
deau gedaan en aan Ids van
der Krieke een „Korenveld"
Uiteindelijk had ik alles bij el
kaar een mooie vakantie ge
had".
Van der Loo heeft er niet de
minste moeite mee om ovei
zijn aandeel aan de Van Gogh-
film te vertellen. Hem is var
diverse kanten gezegd, dat hi
dat beter niet kan doen, omda
dit de illusie van echtheid var
de film verstoort. Van der Loo
is het daar niet mee eens:
dereen weet toch, dat alle
en toneel illusie is'
TON OLIEMULLElj
is: „Ie- 2
Le film 7
Meike en Sander van der Eden vertellen in 'Men zoekt zich' over hoe zij reageerden op de
ling dat hun moeder kanker heeft. foto: pers
