Jonge Rus Pokhanovski wint
vioolconcours Scheveningen
Drie debutanten bij
nominaties voor
AKO Literatuurprijs
„La turbia sangre
is prettig gestoord
Leidse Courant: voor meer dan nieuws alleen. Een krant voor u!
liKUNST/RTV
SleidbM Souiotit
VRIJDAG 6 APRIL 1990 PAGINA 15
Drs. F.J. Duparc nieuwe
j directeur Mauritshuis
rgjjDEN HAAG Drs. F.J. Duparc (41) wordt de
inieuwe directeur van het Rijksmuseum Maurits-
Ihuis in Den Haag. Zijn voordracht is gisteren door
idjhet ministerie van wvc bekendgemaakt. Duparc
;1<3 volgt drs. H.R. Hoetink op die per 1 mei 1991 met
hJvut gaat. Duparc is kunsthistoricus en gespeciali-
in Nederlandse 17de eeuwse kunst. Momen-
wlteel is hij werkzaam als hoofdconservator bij het
Museum of Fine Arts in Canada. De
jnieuwe directeur van het Mauritshuis zal niet
homeer de scepter zwaaien over het Rijksmuseum
(jiMesdag. Hoetink had die dubbel-functie nog wel,
besloten is het beheer van het noodlijdende
iMesdagmuseum over te hevelen naar het Van
Goghmuseum in Amsterdam. De Mesdag-collectie
behoudt wel z'n huidige lokatie in Den Haag.
Bush-
Jackson
Zo opvallend is deze
foto uiteraard niet meer,
sinds Michael Jackson
al kind aan huis was bij
de familie Reagan. Maar
dat ook president Bush
zou swingen op num
mers als 'Beat it' en
'Thriller' was nog niet
bekend. Jackson was
uitgeroepen tot artiest
van de tachtiger jaren,
reden voor de visitie bij
Bush.
foto: ap
Watermolen
Van Gogh
te koop
NUENEN De Opwetten-
se watermolen in Nuenen
die veelvuldig is geschil
derd door Vincent van
Gogh, is te koop. De vraag
prijs is een miljoen Ameri
kaanse dollar. Eigenaar G.
van Hoorn denkt de molen
te kunnen verkopen aan
een Amerikaanse of Japan
se toerist. Een bod enkele
jaren geleden van een brou
werij wees hij van de hand,
omdat hij toen nog niet wil
de verkopen.
Ry Cooder
in
Amsterdam
AMSTERDAM
De Californische gi
tarist Ry Cooder
komt voor twee
concerten naar ons
land. De vertolker
van diverse muzi
kale stijlen zoals
folk, blues, Caribi
sche hawaimuziek,
etnische rock en ca
lypso, is samen met
gitarist David Lind-
ley te zien op 2 en 3
juli in Carré in Am
sterdam.
NOS in beroep
tegen besluit
over Radio 10
HILVERSUM De NOS gaat
in beroep bij de Raad van Sta
te tegen het besluit van het
Commissariaat voor de media
over Radio 10. De NOS be
strijdt dat Radio 10 een buiten
landse zender zou zijn. Radio
10 is in handen van de Itali
aanse maatschappij Rete Zero.
De NOS heeft minister D'An-
cóna van welzijn, volksge
zondheid en cultuur gevraagd
het besluit van het commissa
riaat te schorsen, een Verzoek
dat de minister intu'sën heeft
afgewezen.
D.A. Thiemeprijs
voor Dick Bruna
AMSTERDAM Dick Bruna krijgt
de D.A. Thiemeprijs voor zijn kinder
boeken, boekomslagen en affiches ter
bevordering van het lezen en kopen
van boeken. De Vereeniging ter be
vordering van de belangen des Boek
handels verleent de prijs ter gelegen
heid van het 175-jarig bestaan. Bruna
krijgt de prijs, een gouden legpen
ning, op 19 september uitgereikt in
de Domkerk in Utrecht. De Thieme
prijs is in 1879 ingesteld als eerbetoon
aan uitgever Dirk Anthonie Thieme,
en is bedoeld voor bijzondere presta
ties voor het boekenweek. De prijs is
voor het laatst in 1988 uitgereikt aan
dr. L. de Jong voor „Het Koninkrijk
der Nederlanden in de Tweede We
reldoorlog".
Transparante
lassie
[Matthaus Passion van Bach door het
isidentie Orkest, de Laurens Can-
een reeks internationale
tangers, het geheel onder leiding
Arnold Ostman. Philipszaal,
londerdagavond, herhaling zater-
lagavond.
!r was eens een tijd dat
"ederland rijk was aan
irermaarde oratoriumzan-
(ers. Het bijwonen van
:en uitvoering van de
datthaus Passion van
3ach was voor velen een
nigszins emotioneel her-
bleven van het passiege-
)euren zoals dat werd uit
gedragen door bekende
:n geliefde zangers.
)ie tijd ligt grotendeels achter
ns, ook al staat de uitvoering
p zaterdag a.s. in de Grote
Lerk door Akkerhuis en zijn
lesidentie Bachkoor nog wel
n. deze traditie. De twee uit
voeringen, gisteravond en
iveneèns zaterdagavond in de
""hilipszaal door het Residentie
irkest en de Rotterdamse
jaurens Cantorij onder leiding
ran Arnold Östman hebben
in ander karakter. De diri-
;n [ent is hier bekend zowel via
arise televisie - zijn authentieke
fijkaitvoeringen van Mozarts De
hoifonte-opera's en vorig seizoen
rhoje uitvoering van Haydn's
- maar de rij inter-
Rationale operazangers is gro-
jendeels onbekend. Over de
bas Matthijs Mes-
lag die de kleine basrollen
rerdienstelijk zong, is kenne-
|-Jjk nog zo weinig te melden
daar in de toelichting maar
^ver werd gezwegen,
at fj
ef fflet andere karakter van deze
rictoncertuitvoering bestond
an|aarin dat er uitstekend gemu-
sesiiceerd en gezongen werd en
:t jat er muzikaal veel te genie-
in jen en te bewonderen viel.
stond tegenover dat er,
in het eerste deel, spra-
was van een volstrekt pas-
hoüeloze passie die over ieder
pjnder onderwerp dan het lij-
van Christus had kunnen
De belangrijkste reden
waren de snelle en
aa|cht verende tempi waarmee
aeiystman de aria's en de recita-
'anjeven nam. De koralen waar
5 vij alle tijd voor nam vormden
ai jet tegenwicht. De „Tranen"
e Wie rijkelijk vloeien werden in
)ud]et milde klankbeeld, dat ook
|lders toonaangevend bleek,
erg pregnant uitgebeeld.
structuur daarentegen
injleef in de lichte koor en or-
destklank steeds doorzichtig
duidelijk.
rdDstman hield in zijn interpre-
iorkie het midden tussen de
leine en eenvoudige authen-
jeke vorm en de meer roman-
|sche. Romantisch, en zo nu
dan op het bedenkelijke af,
s de evangelist Kurt Azes-
irger. Met veel kleur en tem-
jwisselingen was hij niet zo-
:er de verteller van het ver
aal alswel een direct betrok -
en verslaggever. Zijn hoge
bl oten zong hij schitterend,
oe sneller hij echter moest
ngen, hoe meer kleine slor-
gheden in beeld kwamen.
jee
Ien mi
aast hem stond de uit het
oofd zingende Zweedse vete
ran Erik Saeden, die een
aardige Christuspartij zong,
aarin alleen de hoge noten
irrieden dat zijn stem niet
ier alles kan. De sopraan Jo-
na Borowska, de tenor Da-
r d Kuebler en de bas Thomas
_ethomaschke verloochenden
in opera achtergrond geens-
ns, maar beschikten wel over
tstekend stemmateriaal. De
:hte alt Ursula Kunz heeft
eliswaar eenzelfde achter-
ond maar zij bleek niet al-
en mooie effecten maar ook
lig gevoel over te kunnen
n^1 engen. Niet in het eerste
nsiel, maar gelukkig wel in
ar drie grote aria's van het
'eede.
e Laurens Cantorij - a
ide moeite met de inzetten,
,rect nadat de laatste noot
in het voorgaande stuk was
irklonken. Afgezien daarvan
eerden zij zich op bewonde-
u nswaardige wijze en zal hun
ïbol nc*eel door de gewenning
t s. zaterdag alleen nog maar
ter kunnen worden.
ERIK BESIER
TOCH NOG RELLETJE RONDOM KEUZE JURY
Finale van het 1e Internationale
Vioolconcours Scheveningen met
vijf finalisten. Begeleiding door het
Radio Symfonie Orkest onder lei
ding van Jan Stulen. Zaterdag
avond (besloten) gala-avond. Cir-
custheater, Scheveningen.
SCHEVENINGEN
Vlak voordat juryvoor
zitter Manus Willemsen
gisteravond in het Cir
custheater de prijswin
naars van het eerste In
ternationale Vioolcon
cours bekendmaakte
protesteerde een tiental
bezoekers met spandoe
ken en luid geroep tegen
de afwijzing van de zes
tienjarige Rus Nikolay
Madojan. Hij kwam niet
verder dan dé halve fi
nale.
„Wij, concoursbezoekers en
studenten van het Koninklijk
Conservatorium, wilden be
schaafd protesteren tegen
deze onbegrijpelijke jury-be
slissing", aldus een woord
voerder van de groep. „Ma
dojan was het meest opval
lende talent van dit concours
en door hem niet tot de fina
le toe te laten is ernstig af
breuk gedaan aan de allure
van dit evenement. Hij had
dit concours niet hoeven te
winnen, maar zoals Madojan
de Prokofjev-sonate speelde
daar kon geen van de finalis
ten aan tippen".
Het Nederlandse jurylid Her
man Krebbers is niet bereid
om uit de jury-school te klap
pen, wel geeft hij als zijn per
soonlijke visie dat Madojan
een groot talent is. Krebbers:
„De jury bestaat uit zeven
personen en mijn collega's
ken ik als bijzonder integer,
maar het is de meerderheid
Jeroen de Groot, die als enige Nederlander doordrong tot de finale van het Vioolconcours
Scheveningen. foto: anp
binnen de jury die beslist.
Madojan is een fenomenaal
talent, maar het hangt van
zijn verdere ontwikkeling en
opleiding af hoe groot hij zal
worden. Wel vind ik het een
kwalijke zaak dat zijn leraar
professor Zakhar Bron zich
in het openbaar denigrerend
heeft uitgelaten ovef de deel
nemers die wel in de finale
zijn gekomen. Te zeggen dat
éen van die finalisten (Hatto-
ri) goed genoeg is voor or
kestlid acht ik een belediging
voor alle orkest violisten. Als
professor Bron het niet eens
kan zijn met een jury-beslis
sing dan moet hij geen leer
lingen naar concoursen stu
ren".
Manus Willemsen noemt het
enig dat een deel van het pu
bliek zo met het verloop van
het concours meeleeft, dat
men bereid is om te proteste
ren. „Dat geeft leven in de
brouwerij" zo meent hij.
Toch is het jammer dat Ma
dojan niet in de finale is ge
komen, want hij was met zijn
virtuositeit en verbazingwek
kende techniek in staat ge
weest écht leven in de brou
werij te brengen.
Pri j swinnaars
De Rus Oleg Pokhanovski
(19) won de le prijs en de
prijs voor de beste vertolking
van het verplichte werk
'Reflections' van Jurriaan
Andriessen (in totaal dertig
duizend gulden), de Japanner
Joji Hattori (21) de 2e prijs,
de Chinese Zheng-Ron Wang
(22) de 3e prijs, de Nederlan
der Jeroen de Groot (28) de
4e prijs en de Japanse Latica
Honda-Rosenberg werd be
kroond met de prijs voor een
bijzondere prestatie in één
van de drie ronden.
Er is weinig reden om het
echt met de jury-uitslag on
eens te zijn. Pokhanovski (hij
zou de jongere broer van
Woody Allen kunnen zijn die
het podium opkwam met ^en
gezicht van ,Wat doe ik hier
eigenlijk?') speelde het werk
van Andriessen met veel bra-
vour en hij had het geluk dat
hij een concert van zijn land
genoot, Tsjaikowski mocht
spelen. Temperamentvol, af
en toe wat wild maar met
een voortreffelijke techniek.
Hattori verknoeide de eerste
plaats met eeri zwakke weer
gave van het vioolconcert
van Sibelius, in de voorron
den kwam hij veel sterker
voor de dag. Het werd dus
toch een strijd tussen Rus
land en Japan. Zheng-Ron
Wang beheerste het viool
concert van Brahms nauwe
lijks maar ook zij maakte in
de voorronden een voortref
felijke indruk. Latica Honda-
Rosenberg bevestigde dat
nervositeit bij de finale een
veel grotere rol speelt dan bij
de voorronden, ook zij viel
"(met het Beethoven-concert)
door de mand.
Jeroen de Groot tenslotte
heeft bewezen dat hij destijds
het Oscar Back-concours niet
toevallig heeft gewonnen, hij
speelde ook nu het vioolcon
cert van Sibelius met allure.
De compositie van Jurriaan
Andriessen bleek egn werk
dat uitstekend geschikt is
voor het doel, al is het zeker
meer dan een opeensommihg
van moeilijkheden en proble
men. De finalisten hadden
aan het werk een dankbare,
goed speelbare taak. Het was
een goede gedachte om het
verplichte werk te laten
componeren voor viool-solo,
dat ontsloeg het Radio Sym
fonie Orkest en dirigent Jan
Stulen van een extra taak. Zij
hadden het met de begelei
ding van de vijf finalisten al
moeilijk genoeg.
Een opmerking van één van
de demonstranten is een op
merking waarover de organi
satoren van de Schevenin-
gen-concoursen zich zouden
moeten beraden. ,Het zou wel
eens kunnen zijn dat één van
de redenen van het afwijzen
van Madojan is, dat de ge
middelde leeftijd van de ju
ryleden te hoog is ten opzich
te van de deelnemers die ge
middeld twintig jaar zijn'.
ADRIAAN HAGER
AMSTERDAM Gelet
op- de reacties gisteren bij
de bekendmaking van de
zes nominaties van de
AKO-literatuurprijs lijkt
een debutant een goede
kans te maken op de prijs
van 50.000 gulden. Toen
juryvoorzitter A. van der
Zwan de laatste van de
zes namen bekend maak
te, die van Frans Pointl,
ging een zucht van ver
lichting onder de aanwe
zigen in de Nieuwe Kerk.
In de Nederlandse literaire
wereld heeft het debuut van
de 56-jarige Amsterdammer,
„De kip die over de soep
vloog",. Pointl al veel fans be
zorgd. In het boek beschrijft
hij onderkoeld-humoristisch
de tragedie die een joodse jon
gen ondergaat als zijn door de
oorlog geplaagde moeder
dreigt uit het leven te stappen.
„Hoe kan ik mijn hoofd nu bij
de subjonctif houden als u
over uitstappen begint?", zo
zegt de zoon in het boek tegen
zijn moeder.
Pointl zelf toonde zich gisteren
wel blij met de nominatie,
„maar niet met alles er om
heen. Ik hoop dan maar dat de
AKO-literatuurprijs naar een
ander gaat, want anders lig ik
met een hartinfarct in het zie
kenhuis", zo zei de schrijver,
die pas op 48-jarige leeftijd
met dat vak begon, al tien jaar
„als een heremiet" leeft, en
gisteren zijn rust zo ruw ver
stoord zag.
Opvallend aan de zes nomina
ties is dat er dit jaar drie debu
ten bij zitten: Joost Niemöllers
„Wraak!", Pointls boek en
Atte Jongstra's „De psycholo
gie van de zwavel". Jongstra
kreeg deze week ook al te ho
ren dat hij de G.J. Lubberhui-
zenprijs voor het beste debuut
gewonnen had. Zijn boek be
staat uit meerdere lagen, is
nauwelijks te benoemen (ro-
man?bundel?), maar uiterst
origineel, en een groot literair
avontuur, aldus Arie van der
Zwan gisteren.
Joost Niemöllers boek
„Wraak!", wordt eveneens ge
prezen vanwege zijn oorspron
kelijkheid en de verrassende
ontdekking dat alle verhalen
in dit boek volgens een intri
gerende logica in elkaar schui
ven. Niemöller is er in ge
slaagd, aldus de jury, om in
een soepele stijl en met feilloze
zin voor compositie een „spie-
gelpaleis" op te bouwen, waar
van de spiegels in stukken zijn
gevallen en het weerkaatste
vervormd wordt.
Hoewel geen debutante be
hoort ook Christine D'haen
niet tot de gevestigde namen.
De Vlaamse schrijfster viel al
wel eerder in de prijzen, maar
toen met poëzie. D'haens boek
„Zwarte sneeuw" is een auto
biografie, maar ze heeft iets
heel nieuws aan die stijl toege
voegd. „Zwarte sneeuw is geen
overzicht van haar openbare
leven, het is een warreling
van korte notities, zwarte
sneeuwvlokjes, waarbij alle
uitleggerige verklaringen zijn
weggelaten. Het is een auto
biografie in telegramstijl. Het
gaat in zwarte sneeuw meer
om de kunst van het schrap
pen dan van het schrijven", al-
Wel bekend en gevestigd zijn
de twee andere genomineer
den, Gerrit Komrij met „Hu
meuren en temperamenten"
en Louis Ferron met „Kareli-
sche nachten". „Humeuren en
temperamenten" van Gerrit
Komrij omschrijft de jury als
„een encyclopedie voor het ge
voel". Komrij ontwerpt talrij
ke emoties en geestestoestan
den aan een snel, maar niet
vluchtig onderzoek. Hij doet
dat volgens de jury „met onbe
lemmerde wendbaarheid en
lenigheid.
„Karelische nachten" van
Louis Ferron verrast door een
ongewone aaneenschakeling
van gebeurtenissen die mis
schien nooit gebeurd zijn en
ontspruiten aan jongensfanta
sieën. „Het belangrijke en be
langwekkende van dit werk
ligt in het feit dat Ferron fan
tasieën en dat wat men onder
dagelijkse werkelijkheid wenst
te verstaan, zo grondig en zo
subtiel met elkaar vermengt
dat de lezer niet meer precies
weet waar hij aan toe is en elk
houvast verliest. Een interes
sant en belangrijk werkstuk".
De Ako-jury, die bestaat uit
voorzitter A. van der Zwan, R.
Dorrestein, S. Dresden, L.
Geerts en R. Wester, had 169
boeken ter beoordeling toege-
Frans Pointl, de oudste van de drie debutanten die meedingen
naar de AKO-literatuurprijs.
stuurd gekregen. Inmiddels
zijn maatregelen genomen om
dat aantal tijdens volgende uit
reikingen terug te brengen.
foto: vincent mentzel
Op 17 mei wordt bekend ge
maakt wie de prijs gewonnen
heeft.
KOOS VAN WEES
GEESTIG EN MELANCHOLISCH
Nico Scheepmaker aan
hartinfarct overleden
DEN HAAG De columnist Nico Scheepmaker is
gisteravond op 59-jarige leeftijd in een Amsterdams
ziekenhuis overleden. Scheepmaker was in dat zie
kenhuis opgenomen nadat hij tijdens een partijtje
tennis was getroffen door een hartinfarct. Scheep
maker schreef voor een groot aantal dagbladen co
lumns onder de naam Trijfel.
Nico Scheepmaker, geboren op 13 november 1930 in Am
sterdam, studeerde Slavische talen aan de Universiteit van
Amsterdam. Vanaf 1960 was hij freelance (sport-)columnist
voor bladen van de Gemeenschappelijke Persdienst (GPD)
en Vrij Nederland.
Scheepmaker publiceerde onder meer documentaire verha
len voor kinderen en een bundel journalistieke kantteke
ningen, „Hollands kwartier" (1966). Voor de Volkskrant
schreef hij columns, doorspekt met subtiele humor. Een
groot aantal hiervan werd gebundeld.
Zijn poëzie kan voor een groot deel worden gekenmerkt als
„light verse". Die gedichten, zoals verzameld in onder ande
re „Hopper's Holland" (1973), zijn veelal geestige, vaardig
gemaakte rijmen over uiteenlopende onderwerpen waarin
echter voortdurend een ondertoon van melancholie hoor
baar is:
Een blijvertje
Het feit dat ik in Holland en geboren
en bovendien precies in Amsterdam,
bewijst toch wel dat ik ben uitverkoren:
ik kreeg de hamvraag en ik won de ham.
Een ander wordt geboren in Vietnam
of raakt bij voorbaat in Algiers verloren,
maar ik, die zo terloops ter wereld kwam,
mag rustig tot de blijvertje behoren.
En ook het tijdstip was perfect gekozen:
te jong voor crisis, oorlog of verzet.
Wat dat betreft zat ik dus ook op rozen,
want niemand gaf mij later een brevet
van onvermogen in het goede of boze.
Mijn leven is een aangenaam verpozen,
een ander krijgt de schillen en de dozen.
Scheepmaker kreeg in 1958 samen met Remco Campert de
Anne Frankprijs voor poëzie. In 1982 kreeg hij de Prijs voor
de Dagbladjournalistiek voor zijn artikelen over onder meer
ty-programma's en sport.
Scheepmaker toonde zich in zijn columns zeer betrokken bij
zaken die Oost-Europa betreffen. Hij maakte kort na zijn
studietijd vertalingen uit het Russisch, waaronder „Dokter
Zjivago" van Boris Pasternak de bekendste is geworden.
Nico Scheepmaker woonde in Broek in Waterland, was ge
trouwd met Anne van den Heuvel, en had twee kinderen.
RO Theater „La turbia sangre". Re
gie en tekst: Ruurt de Maesschalck.
Toneelbeeld: Erne Thuys.- Met Ste
fan de Walle, Peter Sonneveld, Paul
R. Kooij. Theater aan de Haven, don
derdag 5 april, vanavond en mor-
genavond nog eens.
De koffers vliegen over het
decor, dat een uit de kluiten
gegroeide kroon voorstelt. Bin
nen de minuut is het toneel
een puinhoop, waarin drie ac
teurs rond wroeten. Wat een
vaart, wat een lol!
Het RO Theater laat het bloed
onstuimig zijn in „La turbia
sangre". Ruurt de Maesschalck
schreef en regisseerde een
stuk, waarin de vormende ja
ren van een vrolijke bende
van drie worden getoond. Wie
het niet weet, zal even moeten
raden en er niet opkomen. De
personages in deze voorstelling
zijn losweg gebaseerd op drie
beroemde Spanjaarden, de fil
mer Luis Buftuel, de dichter-
schrijver Federico Garcia Lor-
ca en de schilder Salvador
Dali.
Buftuel, Dali en Garcia Lorca
waren in de jaflen twintig be
vriend. Zij stüdeerden in Ma
drid, beleefden hartstocht en
ondergingen invloeden van
onder andere het surrealisme.
Van dat alles ziet het publiek
een glimp.'
Ruurt de Maesschalck toont de
man die dichter worden zal,
als getormenteerd. Hij
zandt in een soort zielige he
renliefde en komt het roman
tische genre der poëzie ampe
te boven. Hoeveel karakteris
tieker is de aanvankelijk
zelende man die schilder wor
den zal. Die weet zijn levens
angsten om te buigen in op
recht kritische paranoia.
Komt het door de acteur Paul
R. Kooij die krachtiger over
komt dan zijn collega's De
Walle en Sonneveld? Zijn
„man die filmer worden zal" is
de drijvende kracht, het ver
ontrustend talent en de inspi
ratiebron voor dichter en
schilder. En of dat allemaal
waarheidsgetrouw is, moet U
maar opzoeken. „La turbia
sangre" is een prettig gestoor
de, talentvolle voorstelling, ga
maar zien.
PETER SNEL
