finale
Nr. 13 - Cryptogram
ZATERDAG 31 MAART 1990 PAGINA 3D
Oplossing vorige puzzel
De winnaars van de puzzel nr. 12 zijn:
M.B. v. Buuren, De Sitterlaan 62,
2313 TR Leiden.
P. Smit, Pr. Hendrikstraat 315, 2405 HT
Alpen a.d. Rijn.
Zij krijgen hun prijs binnen drie weken
per cheque toegestuurd
Oplossingen onder vermelding van
puzzel nr. 13 moeten uiterlijk
woensdagmiddag in bezit zijn van:
HORIZONTAAL:
1. Rustverstoorder (6).
4. Verrichter van lippendienst (8).
10. Onecht hemellichaam (9).
11U bent in tel met deze steen (5).
12. Uitstekend spul (4).
13. Ongekroond koper (5).
14. Wordt er niets meer in gebakken? (4).
17. Van de bloem aan die plant kunt u uitslag
krijgen (9).
20. Hij vond de springstok in de steeg terug (4).
22. Stijg de prijs van dat gewas erg? (4).
23. Heeft men Pieter bij het draaiorgel gezien? (9).
25. Haal de kat maar uit de soep (4).
26. Engelse rustplaats (5).
28. Met een plof sloeg het vaartuig tegen de walkant
(4).
32. Thee voor Aart met gebak! (5).
33. Eet nu veel als het mogelijk is (9).
34. Mogelijk is die opname in een drukkerij
gemaakt (8).
35. Voor haar is hij hardvochtig! (6).
VERTICAAL:
1. Vertegenwoordigt hij een deel van de stad? (8).
2. Komt un kennis op het dek nu weer bij? (5).
3. De rest moet nog in de grond zitten (4).
5. Leen is min of meer in de ban van die leer (9).
6. Het is te weinig om erover te praten (4).
7. Overeenkomstig uw verzoek worden de
volgelingen namelijk niet uitgenodigd (9).
8. Waarom moet u 't laten met zulk een
begaafdheid? (6).
9. Vooral moeder vond de hoeveelheid eten te veel
(4).
15. Zelfs met koek is het onzin (5).
16. Opwindend toestel (5).
18. Onzekere slaapplaats (9).
19. We kunnen het uitstekend met de
bouwvakarbeider vinden (9).
21. Zelfs als u beseft wat het breken van zo'n glas
kost, blijft zulk een straf wel voelbaar (8).
24. Pas op 't treetje! (6).
27. Kan Riet die holte niet opvullen? (4).
29. Vind u moeder 'r niet vermoeid uitzien? (5).
30. Menig huisvrouw is niet erg op dit weefsel
gesteld (4).
31. Steun mij voor een bezoek aan de heilige grond,
Toon! (4).
Komeet in zicht
Aan de sterrenhemel is deze maand een
nieuwe bezoeker uit de ruimte te zien:
Austin, een komeet die eind vorig jaar
werd ontdekt. Deze komeet zal in de
tweede Tielft van de maand april zeer
waarschijnlijk met het blote oog aan de
ochtendhemel zichtbaar zijn.
Andere goed waarneembare hemellicha
men zijn de planeten Venus, Saturnus
en Mars. We moeten ze eveneens aan de
ochtendhemel zoeken, terwijl 's avonds
Jupiter een opvallende verschijning is.
Mercurius is in de eerste helft van de
maand eveneens 's avonds laag boven de
westelijke horizon, maar veel minder
opvallend dan Jupiter.
IJS
De komeet Austin is ongetwijfeld het
meest bijzondere object van deze
maand. Een komeet is een enkele kilo
meters groot hemellichaam die voor het
grootste deel uit ijs bestaat. Elk jaar ko
men enkele tientallen van deze „sneeuw
ballen" in de buurt van de Zon. Door de
zonnewarmte smelt en verdampt een
deel van het aanwezige ijs. Zo ontstaat
een gas- en stofwolk rond de komeet
kern. Soms groeit daaruit een miljoenen
kilometers lange „staart".
De meeste kometen zijn alleen zichtbaar
met behulp van telescopen. De komeet
Austin vormt een uitzondering op deze
regel. De laatste komeet die vanuit Ne
derland met het blote oog heel goed
zichtbaar was de komeet West. Dat was
in 1976.
Een komeet verplaatst zich slechts zeer
langzaam langs de stèrrenhemel. Het is
dus niet zo dat u zo'n object ziet „flit
sen". Dit laatste geldt wel voor de zoge
naamde „vallende sterren" of meteoren,
die men dus niet met kometen moet ver
warren. De komeet Austin zal in de
tweede helft van april zichtbaar zijn als
"een neveltje tussen de sterren met een
langgerekte, vage staart. De komeet be
vindt zich dan in het sterrenbeeld An
dromeda. dat om ongeveer 5 uur (zo
mertijd) 's ochtends laag boven de
noordoostelijke horizon te vinden is (zie
kaartje). Gebruik eventueel een verrekij
ker. Meer informatie over de komeet
kunt u vinden in het aprilnummer van
het tijdschrift Zenit of kunt U aanvragen
bij Stichting „De Koepel", Zonnenburg
2, 3512 NL Utrecht.
AVONDPLANETEN
Nog steeds is de grote planeet Jupiter
opvallend zichtbaar aan de avondhemel.
De planeet bevindt zich in het sterren
beeld Tweelingen en is daar te zien als
een zeer heldere „ster". Met een verre
kijker of kleine telescoop zijn aan weers
zijden van de planeet maximaal vier
kleine lichtpuntjes te zien. Dat zijn de
vier grootste manen van Jupiter.
Een andere planeet die vroeg op de
avond zichtbaar zal zijn, is Mercurius.
In de eerste helft van april is hij laag bo
ven de westelijke horizon te zien, even
boven de plek waar de Zon is onderge
gaan. Rond 16 april gaat Mercurius twee
uur na de zon onder (zonsondergang om
20.38 uur zomertijd). Wacht dus niet te
lang met het opzoeken! Gebruik bij
voorkeur een verrekijker.
Ook 's ochtends kan men een aantal pla
neten bewonderen. Zeer fraai is Venus
die anderhalf uur vóór de zon in het
zuidoosten opkomt. De zeer heldere pla
neet kunt u vrijwel niet over het hoofd
zien. Rechts van Venus is de veel min
der opvallende oranjeachtige planeet
Mars zichtbaar en nog iets verder naar
rechts de witte planeet Saturnus.
VALLENDE STERREN
Net werden al even de „vallende ster
ren" of meteoren genoemd. Deze maand
zijn er wat meer van deze verschijnselen
te zien dan normaal. Het betreft een
tweetal zogenaamde „meteorenzwer
men" die vooral omstreeks 21 april ak-
tief zijn. Een meteoor is een klein stof
deeltje of steentje dat tijdens zijn reis
door de ruimte het pad van de aarde
kruist. Daarbij komt het in de damp
kring van onze planeet terecht, waar het
(door de wrijving van de lucht) „ver
brandt". Op zo'n moment zien we het
stofje een kortdurend lichtspoor langs de
sterrenhemel trekken. Het is alsof er een
ster naar beneden komt vallen, vandaar
de klassieke naam „vallende ster". Soms
ontmoet de aarde een „wolk" van deze
stofdeeltjes en verschijnen er wat meer
meteoren dan normaal. Op zo'n mo
ment spreken we van een „zwerm".
In de vroege ochtend van 22 april (ruim
vóór zonsopkomst) kan men rekenen op
maximaal 10 tot 15 meteoren per uur.
De meeste exemplaren zullen overigens
niet zo vreselijk spectaculair zijn. Toch
is het de moeite waard de gehele maand
april alert te zijn, want het is goed moge
lijk dat in deze periode zeer heldere
„vuurbollen" opduiken. Het gaat hierbij
om een wat grotere variant van de mete
oren.
Noord Oosi Oost
De sterrenhemel in april omstreeks 23 uur. Jupiter is in het westen te zien.
Nogmaals
Tsjizjov-Sijbrands
Vandaag kijken we voor de laatste maal
terug naar de match Tsjizjov-Sijbrands.
Vorige week zag u hoe de Russische we
reldkampioen, na vanaf de tweede ronde
op achterstand te hebben gestaan, er in
de achttiende partij in slaagde de gelijk
maker te scoren. Daarna stond Sijbrands
voor de vrijwel onmogelijke taak nog
een van de twee resterende partijen te
winnen. Het negentiende treffen liet een
vrij rustige, gelijkopgaande strijd zien. In
het slotduel wist de uitdager zich daar
entegen wel goede kansen te verschaffen.
Sijbrands kwam zelfs gewonnen te staan,
maar in hevige tijdnood liet hij Tsjizjov
echter alsnog ontsnappen.
A. TSJIZJOV-T. SIJBRANDS
20e partij 1990.
1.32-28 16-21 2.31-26. Bijzonder opmer
kelijk: hoewel alleen zwart bij spannend
spel is gebaat, gaat de wereldkampioen
toch op de complicaties in. Kennelijk
was deze opening door de spelers voor
bereid, want in vlot tempo werd nu de
Valkenburg-variant op het bord ge
bracht.
11-16 3.38-32 18-22 4.43-38 7-11 5.49-43
I-7 6.37-31 21-27 7.32x21 16x27 8.42-37
II-16 9.37-32 16-21 10.41-37.
m m
i i s a i
a s s i i
i s i s i
mi)
3 B WLAm
Q O B B
IlLjoÖLJ&
Q O
g g
Deze positie heeft zich tweemaal
voorgedaan in de match Gantwarg-
Wiersma 1981. De eerste keer gebeurde
dat in de zevende, in Valkenburg ge
speelde partij. Daarin was het toen ver
der gegaan met 10...20-24 11.47-42 13-18
12.34-29 7-11 13.29x20 15x24 14.39-34
8-13 15.44-39 2-8 16.28-23.
Gevaarlijk, maar wit moest zich speel
ruimte verschaffen. 18x29 17.34x23
19x28 18.32x23 10-15 met mooi spel
voor zwart. Later kwam Wiersma ook
gewonnen te staan, maar door fouten in
tijdnood liet hij de winst glippen. De
tweede maal was het echter wel raak.
In de vijftiende partij verkreeg de Ne
derlandse uitdager na 10...20-24 11.47-
42 13-18 12.28-23 19x28 13.32x23 18x29
14.34x23 7-11 15.46-41 14-19 16.23x14
10x19 17.40-34 5-10 18.45-40 9-13
19.34-30 4-9 20.33-28 22x33 21.38x20
15x24 22.31x22 17x28'23.26x17 12x21
opnieuw voordeel. En deze keer maakte
hij geen fout en werd Gantwarg gedeci
deerd naar een nederlaag toegespeeld.
19-24. Met deze van Wim de Jong af
komstige zet, wijkt Sijbrands af van de
aangegeven matchpartijen. Vermoedelijk
heeft hij zijn tegenstander hiermee ver
rast, want Tsjizjov begon vanaf dit mo
ment opvallend veel bedenktijd te ge
bruiken. 11.47-42 7-11 12.34-29 20-25
13.29x20 15x24 14.40-34 13-19 15.45-40
10-15 16.28-23 19x28 17.32x23. Zeer
spannend spel kan ontstaan na 16.34-29.
De opstoot die de wereldkampioen nu
plaatst vormt een onderdeel van een
plan de stellingen te openen. Een logi
sche reactie op 10... 19-24: omdat die zet
vermoedelijk nieuw voor hem was, wil
Tsjizjov 'eruit'. Overigens had Sijbrands
niet goed kilfinen voorkomen dat wit op
een ander speltype overschakelde. Doet
hij namelijk in plaats van 15... 10-15 de
zet 14-20, om na 16.28-23 19x28
17.32x23 te vervolgen met 25-30
18.34x14 10x28, dan kan wit daarna met
19.37-32 28x37 20.33-28 enz. de stellin
gen totaal vereenvoudigen. 4-10 18.35-
30 24x35 19.33-28 22x33 20.39x28 9-13
21.31x22 15-20.
Wit lijkt nu een gezonde aanvalspositie
in te nemen. Niettemin moet hij nauw
keurig te werk gaan, want zowel 22.38-
33 als 22.43-39 verliezen combinatief.
Op 22.38-33? volgt 12-18 23.23x12 25-
30 24.34x25 14-19 25.25x23 11-16
26.22x11 16x47 of x49 en na 22.43-39?
wint zwart door 12-18 23.23x12 11-16
24.22x11 16x18 25.26x17 25-30
26.34x25 8-12 27.17x19 14x45 een
schijf. 22.46-41. Dreigt 23.23-19 enz. 14-
19 23.23x14 20x9 24.38-33 10-14 25.34-
29 12-18 26.37-31 18x27 27.31x22 8-12
28.41-37 2-8 29.40-34 5-10 30.44-39 10
15 31.42-38 14-20 32.50-44. Wit had
hier met 50.37-31vereenvoudigingen
kunnen afdwingen. Daar dan 33.22-IS
dreigt en 12-18 niet mag vanwege 33.34
30 25x32 34.38x7 met winst, moet zwart
met 32...11-16 of 32...21-27 33.26:2l
17x37 34.22x42 verder gaan. In beide
gevallen is de spanning weg, zodat titel
prolongatie al vrijwel zeker was geweest
20-24 33.29x20 25x14 34.48-42? Ni
krijgt zwart ineens prachtige kansen
Veel beter was 34.34-29 en de witte posi
tie is gezond. 14-20. Omdat 35.33-2
niet gaat vanwege 21-27 36.22x31 17-21
37.26x17 11x24, heeft wit eigenlijk maa-
vier stukken waarmee hij kan spelen: 34
39, 43 en 44.35.34-29 20-25 36.39-34
14 37.43-39 14-20 38.44-40 35x4
39.39x50 20-24 40.29x20 15x24 41.50-4
3-9 42.37-32.
Nu hij nog slechts twee van de genoent
de vier schijven over heeft, is de witt
situatie heel bedenkelijk geworden
Tsjizjov besluit daarom een schijf te o
feren en hoopt daarbij voldoende pos
tionele compensatie te verkrijgen. 24-31
Óm wit eerst nog terug te dringen
43.42-37 30x39 44.33x44 12-18 45.44-3
18x27 46.28-23 25-30.
47.39-33? De beslissende fout. Bij anal]
se achteraf bleek dat wit hier 47.45-
had moeten proberen. Het eindspel
dan na 17-22 48.26x28 30-35 49.32x1
35x31 50.36x27 8-12 51.21-16 11-1]
52.16-11 12-17 53.27x16 6x17 54.28-f
17x19 55.16-11 op het bord komt, is
misschien nog remise. 30-34! Omdat
48.32-28 faalt op 34-39! 49.33x44 13-1!
50.23x12 17x8 51.26x17 11x31, een act»
die wit te laat had opgemerkt, staa
zwart gewonnen. 48.33-29 34-39 49.45
40 9-14? Hevige tijdnood van zwart. Ij
de demonstratieruimte had men d
winst gevonden na 49—39-43 50.38x4!
27x38 51.29-24: 21-27 52.37-32 13-18!
53.32x14 18x9. 50.29-24 11-16. Hiern
is het definitief remise.
Na afloop gaf Sijbrands aan dat hij bete
50...39-43 51.38x49 27x38 had kunne
proberen. In elk geval mag wit dan nil
direct met 52.23-19 14x23 53.24-2
doorbreken, vanwege 17-22 54.26x1
13x15. 51.23-19! Tsjizov mag bepaal
niet klagen dat de stelling nog juist rem
se bevat. 14x23 52.37-31 39-44 53.31x1
44x35 54.26x17 16x7 55.24-20 35-^
56.20-14 40-44 57.14-10 13-19 58.10
44-50 59.17-12 en Sijbrands moest
een teleurstellende remise berusten. Ee
dramatisch slot van een enerverend y
tweekamp! Qj
br
M
Vierlandentoernooi
De aandacht van bijna de gehele schaak
pers was deze dagen gericht op de match
Timman-Karpov. Voor belangrijke en
aantrekkelijke evenementen elders in de
wereld is daarom nauwelijks plaats. Een
goede reden om dat in deze kolommen
enigszins recht te zetten.
In Reykjavik vond vorige week een vier
landentoernooi plaats, met Rusland,
Verenigde Staten, Engeland en een com
binatie van Noordelijke landen. Er werd
gespeeld met tientallen in een dubbel-
rondig toernooi. Ondanks het ontbreken
van enkele supergrootmeesters was het
Russische team favoriet, dat waarge
maakt werd door het toernooi te win
nen. Zelden zullen de Russen echter in
zo'n spannende race verwikkeld zijn ge
weest: in de eindstand bleven zij Enge
land een halfje voor en de Verenigde
Staten slechts één punt.
De kopman van de Engelsen, Nigel
Short, was volkomen uit vorm, waar
door een sensatie uitbleef. De sympatie-
ke Jonathan Speelman leek weer wat
hersteld van zijn match met Timman.
Aan het tweede bord behaalde hij, tegen
sterlce tegenstand, 3'/2 uit 6. Zijn romme
lige stijl is hij getrouw gebleven, getuige
onderstaande partij.
J. SPEELMAN-H. OLAFSSON
Engels.
l.Pf3 Pf6 2.c4 bó 3.g3 c5 4.lg2 Lb7 5.0-0
g6 6.Pc3 lg7 7.d4 cxd4 8.Dxd4 d6.
De voor ae hand liggende tempowinst
8...Pc6 leidt na 9.df4 Tc8 lO.Tdl d6
1 l.b3! 0-0 (11...Pe4? 12.Pxe4! Lxal
13.La3 Lg7 14.Pfg5 0-0 15.Pxh7! is win
nend voor wit) 12.Dh4! tot iets beter
spel voor wit.
9.Le3!?
Gebruikelijker is 9.Tdl Pbd7 I0.b3 Tc8
1 l.Lb2 0-0 13.De3 met ongeveer gelijk
spel.
9...Pbd7 lO.Tacl 0-0.
Hierna schakelt wit op de geijkte manier
de goede zwarte loper uit. Een interes
sant idee is 10...KJ81? 1 l.Dh4 h6!, waar
na de witte aanvalsopstelling minder tot
zijn recht komt.
ll.DhS a6 12.Lh6 Tc8 13.Pd5 Lxh6
14.Dxh6 e6 15.Pxf6+ Pxf6 ló.Tfdl De7
17.Td4 Tfd8 l8.Tcdl b5 19.b3 bxc4
20.bxc4 e5?!
Neemt de uitdaging aan. De stelling
krijgt nu een onoverzichtelijk karakter,
maar dat is juist waar Speelman goed in
is. Minder heldhaftig, maar verstandiger
was 2Ö...Df8, waarna 21.Dd2 wit nog
wat voordeel biedt, maar niet 21.Dxf8+
Kxf8 22.Txd6 Txd6 23.Txd6 Txc4 met
remise.
21.Th4 Df 22.De3 h6.
Zwart lijkt gelijk te krijgen met zijn op
zet. H6 kan niet genomen worden:
23.Dxh6? Dxh6 24.Txh6 Ph5! 25.g4
Kg7! enz. Bovendien dreigt zwart met
23...g5 de witte toren op te sluiten.
23...Lh3! g5.
24.Lxc8 Lxc8 25.Pxg5! hxg5 26.Dxg5+
Dg7 27.Dxe5!
Deze simpele combinatie weerlegt de
zwarte plannen.
27...Dg6 28.Txd6 Dbl+ 29.Kg2 Lb7+
30.13 Lxf3+.
Na gewone zetten verliest zwart nor
maal, vandaar dit valletje in de tijd
noodfase. Na 31.Kxf3? Dfl+ 32.Ke3 Te8
wint zwart.
3l.exf3 Dc2+ 32.Kh3 Txd6 33.Dxd6
Df5+ 34.Kg2.
Zwart gaf het op.
De laatste bordspeler van Engeland, An
drew Kosten zorgde voor een mooi aan-
valsfragment:
A. KOSTEN-WESSMAN
Stelling na de 20ste zet van zwart.
21.De4! gxfó 22.exf6 La3 23.Pg5ü
Zwart gaf het op, na 23...hxg5 24.Tf3
gaat zwart mat.
OPGAVE
In de opgave van vorige week was een
fout geslopen, waardoor het oplossen on
mogelijk was. De witte loper van e3
moest op b3 staan. We proberen het
deze week opnieuw, met excuses voor
het ongemak.
Wit speelt en wint.
Corr.adres: Leo Hofland, C. Fockstraat
113, 2613 DE Delft.
NBB 60 jaar
Dit jaar bestaat de Nederlandse Bridge
Bond 60 jaar en het hoogtepunt van de
festiviteiten, de feestelijke opening van
het nieuwe bondscentrum in Utrecht,
heeft aangetoond dat de bond zijn zaak
jes organisatorisch en financieel goed
voor elkaar heeft.
In de komende tijd moet nog een aantal
zware functies adequaat bemand (m/v)
worden, maar als die hordes eenmaal ge
nomen zijn, staat niets de volgende mijl
paal - 100.000 leden rond 1994 - meer
in de weg. Naast de officiële opening
voor genodigden stond ook op het pro
gramma een toernooi voor de besturen
van clubs die daadwerkelijk bijgedragen
hebben in de 10% (van 3 miljoen gul
den) die de bond zelf moest opbrengen.
Bij deze met de hand geschudde spellen,
zat een alleraardigst groot slem. De NZ-
handen zaten zo:
NOORD
B 5 3
4 A H 5
A H V
A B 9 7
ZUID
A H V 9 7
V B 6
9 7 5 4
H 6
In welk groot slem zou je als zuid willen
zitten? 7 schoppen of 7 SA? Het is een
parenwedstrijd, dus het antwoord zou
moeten zijn: 7 SA, maar in 7 schoppen
is een extra kans: het „wegtroeven" van
klavervrouw-derde. Hans de Vries, wed
strijdleider uit Haarlem, werd door zijn
echtgenote in 7 schoppen geparkeerd,
waartegen west startte met harten 9, een
start waar je als leider niets aan hebt.
Hij nam en trok driemaal troef. Op de
derde troef gooide oost klaver 3, een po
sitief klaversignaal. Driemaal ruiten
volgde, en op de derde ruiten bekende
west niet meer, daar verdween klaver 8.
Klaver naar de heer, gevolgd door klaver
naar het aas (oost'harten weg, die heeft
met klaver 3 dus een „fraai" mislei
dingssignaal gegeven). Zover zijn we nu,
met ook ingevuld wat er van OW inmid
dels bekend is:
NOORD
4 -
4 H 5
4 Vxx
10
4 -
ZUID
4 V 7
B
9
Maak je 7 schoppen nog? Natuurlijk: je
troeft een klaver in de hand (de vrouw
valt niet) en speelt je laatste troef uit:
west moet nu klavervrouw in handen
houden. Die gooit dus harten weg en op
dat moment heeft noords klaverboer
zijn werk gedaan: die kan weg. Op dat
moment zit oost „geslacht": die heeft
nog Vx van harten en ruiten 10, en daar
moet nog een kaart van weg: ofwel de
korte dreiging van zuid wordt de 13e
slag (ruiten 7) ofwel de lange dreiging op
tafel (harten H5).
Op vrijwel dezelfde wijze wordt 7 SA ge
maakt, 7 schoppen scoorde zelfs bedii
dend onder het midden!
Met een 4333 had noord in een pare De
wedstrijd ook beslist geen 7 shopp«hu
moeten bieden! Vanwege de extra kaï
is dat alleen een mooi bod in een vierti
lenwedstrijd.
Het hele spel lag zo:
NOORD
4 B 5 3
4 A H 5
A H V
4 A B 9 7
WEST
OOST
4 10 6 2
8 4
4 10 9 8
V 7 4 3 2
B 3
10 8 6 2
4 V 10 8
5 4 3 2
ZUID
A H V 9 7
4 B 6
9 7 5 4
H 6
Een aantal keren belandde noord
7 SA en bij een hartenstart wordt
spel dan een antiklimax.
Een probleempje voor volgende w<
uit ditzelfde feestelijke NBB-toerni
Als zuid open je in de viere hand
en dat wordt rondgepast. West start
hartenboer. Ho.e ga je dit spelletje afsi
len (parenwedstrijd!).
1
I
NOORD
4 A H 9 7
4 8 3
10 9 8
4 10 8 6 2
ZUID
4 10 8 2
4 A H V 2
B 5 3
4 H B 4
Sp
foidóC&Hl/UMlt'
