Geen gebrek aan nadere
controle op projecten
Schaduwkanten van de verzuiling
CëidócSomcMi
J
£cid6c0outatit
kerk
wereld
Ongelovig
beroepingen
brieven van lezer
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CcidócSouocmt
ZATERDAG 31 MAART 1990 PAGIN[J
Bulgaars comité eist vertrek orthodoxe patriarch
SOFIA Het Bulgaarse comité voor godsdienstvrijheid heeft
het vertrek van de orthodoxe patriarch Maxim geëist. De lei
ding van de Orthodoxe Kerk moet bovendien berouw tonen
over haar collaboratie met de communistische machthebbers
tijdens het bewind van partijleider Todor Zivkov. Geïnspireerd
door de veranderingen binnen de Roemeense Orthodoxe Kerk,
durven nu ook de Bulgaarse orthodoxen duidelijker stelling te
nemen tegenover de leiding van hun kerk. Het vorig jaar opge
richte comité heeft inmiddels 10.000 leden, zo zegt de ortho
doxe theoloog Rumen Vataschki, die samen met de priester
Christofor Sabev tot de belangrijkste gangmakers behoort.
De Heilige Synode van de Orthodoxe Kerk heeft het comité
direct laten weten op geen enkele manier in te zullen gaan op
de eisen. Zij weigert zelfs het comité officieel te erkennen. Vol
gens Vataschki zullen de kerkelijke leiders er echter niet in
slagen om de kritiek te doen verstommen. „Wij moeten nu
eenmaal de waarheid vertellen", zo zegt hij stellig. Vataschki
geeft toe dat de kerk sinds de val van Zivkov eind vorig jaar
meer bewegingsvrijheid heeft in de samenleving. Maar binnen
de kerk is er nauwelijks iets verbeterd. „In de politiek zijn de
totalitaire structuren afgeschaft, maar in de kerk blijven ze
rustig voortbestaan", aldus de theoloog uit Sofia. Volgens Va
taschki heeft het communistische regime de kerk voor zijn ei
gen politieke belangen misbruikt. Het herstel van het patriar
chaat in 1953 is op last van de communistische regering tot
stand gekomen; achter de „facade van de Heilige Synode" kon
zij rustig haar gang gaan.
Men moet zichzelf
nieuwe redenen tot
leven geven naarmate
men zijn jeugd verliest.
door Marinus van der Berg
„Ik heb in mijn leven veel
geleerd van mensen die
zichzelf ongelovig noemen".
Een uitspraak die ik hoorde op
een zondagavond waarop
enkele vrouwen en mannen
vertelden over de weg van hun
geloof tot nu toe. Op deze
bijzondere avond voelde
iedereen dat er veel respect
doorklonk in deze woorden.
Mensen die anders in het
leven staan, kunnen je helpen
om beter te kijken. Zieke
mensen kunnen gezonde
mensen tot bezinning
brengen. Vluchtelingen leren
je de waarde kennen van een
veilig huis en een land waar je
niet bedreigd wordt. Je kunt
leven van elkaar leren. Wie
zegt: „Ik heb veel geleerd rèin
mensen die zichzelf ongelovig
noemen", die verheft zich ook
niet langer boven de ander.
Gelovige mensen hebben een
hardnekkige neiging om
mensen die zeggen: ,,lk ben
niet gelovig" niet te geloven.
Er wordt vaak gezegd:
„iedereen gelooft wel, als je
maar eens ziek wordt of als er
oorlog komt". Komt geloof
dan voort uit angst? Is dat dan
de bron waaruit geloof
voortkomt? Ik kan het niet
geloven en ik geloof ook niet
meer in een geloof dat dreigt
en angstig maakt. Ik heb een
ander verhaal. Dat verhaal
gaat over mensen die een weg
zoeken en banen waarop er
respect is voor elke mens. Een
weg waarop je van elkaar
leert. Het valt me ook in
toenemende mate op dat
kerkbetrokken mensen die
getroffen zijn door een groot
verlies, vertellen: „Wij hebben
nog de meeste steun van
mensen van wie gezegd wordt:
die zijn niets, die doen
nergens aan, die geloven in
God noch gebod". Die
verhalen roepen bij mij dan
ook protest op als ik hoor
zeggen: „die mensen geloven
in God noch gebod". Heel
vaak blijken dat mensen te zijn
die weet hebben van wat
menselijkheid is. Mijn hart
verdraagt niet meer zo goed
als zomaar van mensen
gezegd wordt: „dat zijn
ongelovigen". Iemand mag
alleen ongelovig genoemd
wordt als zij of hij zichzelf zo
noemt. Mensen die zichzelf zo
noemen hebben daar vaak
een verhaal bij. Dat verhaal
vertelt hun
levensgeschiedenis en van die
levensgeschiedenis valt te
leren.
Het was nog geen week na de
uitspraak: „Ik heb veel geleerd
van mensen die zich ongelovig
noemen", toen ik op het einde
van een overigens
indrukwekkend verhaal over
voorgaan in avondwakes voor
een overledene iemand
hoorde zeggen: „De
commissaris van de koningin
in Limburg heeft eens gezegd;
„telkens als mijn vrouw en ik
naar een uitvaart moeten,
zeggen we tegen elkaar: „wat
moet dat toch moeilijk zijn
voor mensen zonder geloof".
De vrouw die dit vertelde wilde
iets laten horen van de waarde
die geloven voor haar had,
maar ik klapte dicht. Ik weet
uit enkele ervaringen dat er bij
avondwakes en uitvaarten
mensen aanwezig zijn die
zichzelf niet gelovig noemen,
maar die intens luisteren naar
wat er gezegd wordt en nog
veel daarover nadenken. Door
hun verhalen is er een huiver in
mij om al te gemakkelijk de
grenslijn te trekken tussen
gelovig en ongelovig. Er zijn
wijzen van leven en wijzen van
geloven. Geloof en ongeloof
laten zich niet zo duidelijk
scheiden als soms
verondersteld wordt. Je moet
vaak heel lang en goed kijken
en wie dat doet, kan tot de
omgekeerde uitspraak
komen: „Ik heb in mijn leven
veel geleerd van mensen die
zich ongelovig noemen".
Beter kijken en langer
luisteren kan ons genezen van
een bekeringsijver die
onvruchtbaar is en al teveel
geweld heeft veroorzaakt. Wie
van zichzelf denkt geen
bekering nodig te hebben, die
is het meest aan bekering toe.
CEBEMO-DIRECTEUR HANS KRUIJSSEN:
OEGSTGEEST „De
medefinanciering is erop
gericht mensen in staat te
stellen hun eigen ontwik
keling ter hand te ne
men, een perspectief voor
zichzelf te creëren. Daar
voor heb je nodig, dat
mensen een analyse van
hun eigen situatie kun
nen maken en een hand
reiking krijgen voor mo
gelijkheden tot verbete
ring.
Ze moeten vorming ontvan
gen, voordat ze een coöperatie
kunnen oprichten of een plan
voor een basisgezondheids
zorg kunnen opstellen". Dat
zegt Hans Kruijssen, directeur
van de jubilerende katholieke
medefinancieringsorganisatie
die vijfentwintig jaar bestaat,
op de vraag wat er met het
geld - honderd miljoen gulden
- gebeurt dat Cebemo jaarlijks
van de rijksoverheid krijgt.
Hij ontkent dat er gebrek aan
controle is op de merendeels
educatieve projecten die Ce
bemo financiert. Kruijssen
zegt het resultaat van een spe
ciale comissie die overigens
op instigatie van Cebemo
werd opgericht in antwoord
op de kritiek van buitenaf
over de financiering, vol ver
trouwen af te wachten.
Niet alleen wordt een project
van -Nederland uit gevolgd,
maar ook hecht Cebemo er
grote waarde aan, dat de or
ganisatie in de Derde Wereld
die het project uitvoert, „in
strumenten" ontwikkelt voor
een goede begeleiding van het
project. Iedere Nederlander,
aldus Kruijssen, zal echter in
zien, dat Cebemo onmogelijk
kan nagaan, of elke gulden
die ze uitgeeft, goed wordt be
steed.
Ergernis
Kruijssen roemt de contacten
met de andere katholieke or
ganisaties op het gebied van
de ontwikkelingssamenwer
king. Al deze organisaties
werken voor de coördinatie
van hun activiteiten in Ne
derland samen in de Neder
landse Missieraad. Ook over
de relatie met bisschop Bom
ers, voorzitter van de bis
schoppelijke commissie voor
missie en ontwikkeling, heeft
Kruijssen niet te klagen.
Hij verwacht dat de proble-
Directeur H. Kruijssen
men over de.statuten van de
Nederlandse Missieraad bin
nenkort worden opgelost. De
Missieraad heeft namelijk al
een groot deel van de voor
stellen van de bisschoppen
conferentie aanvaard.
Kruijssen ergert zich aan de
lankmoedige houding van de
bisschoppen tegenover bis
schop Gijsen van Roermond,
die in 1980 heeft toegezegd
om de samenwerking met de
Vastenactie, de Weëk voor de
Nederlandse Missionaris en de
Pauselijke Missiewerken te
herstellen. Hij herinnert er
aan, dat de bisschoppen Gij
sen er niet op hebben gewe
zen, dat alle bisschoppen tij
dens de Bijzondere Synode
hebben besloten nationaal sa
men te werken op het gebied
van missie en ontwikkeling.
Bisschop Gijsen heeft een dis
cussie daarover altijd ontlo
pen. De andere bisschoppen
missen kennelijk de „creativi
teit en de communio" om Gij
sen tot zo'n discussie te dwin
gen, aldus Kruijssen. „De bis
schoppen moeten nu maar
eens de lading boter van hun
hoofd halen".
De Cebemo-directeur is blij
dat het Roermondse voor
beeld bij andere bisschoppen
geen navolging heeft gevon
den en dat kardinaal Simonis
heeft aangekondigd dat hij
het Vaticaan zal vragen Gij
sen in het gareel te dwingen.
Internationaal werkt Cebemo
met vastenacties in tal van
landen samen in de Cidse
(Coöpération Internationale
pour le Développement Socio-
Economique). De activiteiten
in Indo-China en Zuid-Afrika
worden in Cidse-verband ge
coördineerd. Dat betekent dat
Cebemo en de Bisschoppelijke
Vastenactie niet zelf projecten
in deze delen van de wereld
steunen, maar de hulp via
Cidse verstrekken. Een der
vastenacties heeft de taak van
coördinator. Voor Indo-China
is dat de Ierse vastenactie
Trocaire.
Jaarverslag
In haar jaarverslag over 1988
toont Cebemo zich bezorgd
over de neiging van de ker
ken- in sommige Derde We
reld-landen om minder aan
dacht te besteden aan de be
scherming van de mensen
rechten. Kruijssen noemt als
voorbeelden Argentinië, Peru
en Colombia.
In het eerste land hebben de
rk bisschoppen op een enkele
uitzondering na gezwegen
over de schending van de
mensenrechten onder de mili
taire dictatuur. De Peruaanse
bisschoppen maken het de
bisschoppelijke organisatie
voor de mensenrechten steeds
moeilijker kritiek te uiten op
de toenemende folteringen en
geweld in Peru. De Colombi
aanse bisschoppen steunen
kritiekloos het geweld van
het leger tegen het verzet.
Dat het standpunt van Cebe
mo door de Colombiaanse bis
schoppen niet wordt gewaar
deerd, bleek na een bezoek
van een delegatie van Pax
FOTO: ANP
Christi en Justitia et Pax aan
hun land. Cebemo had aan
deze reis meebetaald. De
aartsbisschop van Medellin,
kardinaal Alfonso Lopez Tru-
jillo, zette de voorzitter van
Pax Christi Nederland, bis
schop H. Ernst, onder druk
om zich te distantiëren van
het Pax Christi-rapport,
waarin zware kritiek op de
bisschoppen werd geuit. De
kardinaal liet Cebemo weten
niet verbaasd te zijn over de
financiële steun aan de reis,
gezien de eerdere steun van
Cebemo aan „tegendraadse"
activiteiten in Colombia.
„Trujillo kan zich blijkbaar
niet voorstellen, dat niet wij,
maar dat hijzelf zich moet be
keren", aldus een laconieke
Kruijssen.
Cebemo hoeft geen toestem
ming aan de plaatselijke bis
schop te vragen bij de onder
steuning van een bepaald pro
ject. Alleen als het project
binnen de jurisdictie van een
bisschop valt, wordt deze om
goedgekeuring gevraagd. Van
belang bij de beoordeling van
een project is niet of de bis
schop erachter staat, maar of
de organisatie in de Derde
Wereld het project kan uit
voeren. De Nederlandse bis
schoppen hebben volgens
Kruijssen Cebemo nooit ge
dwongen af te zien van steun
aan een project. Soms komt
het voor dat zij vragen stellen
over een project, vooral als
het gaat om een „gevoelig"
land als de Filipijnen en Nica
ragua.
ONDER DRUK ANTI-
ABORTUSACTIVISTEN
AT T trekt
subsidie in
NEW YORK Amerika's
grootste telefoonmaatschappij
AT T heeft onder druk van
anti-abortusactivisten haar
jaarlijkse bijdrage aan de fe
deratie voor gezinsplanning
stopgezet. De activisten had
den hun leden opgeroepen
van andere, 'schone' maat
schappijen gebruik te maken,
zolang de subsidie niet was in
getrokken.
Volgens een woordvoerder
van de AT T foundation
ontving de federatie al sinds
de jaren zestig een jaarlijkse
subsidie van ongeveer 100.000
gulden. Maar de laatste jaren
is „duidelijk geworden dat de
organisatie, die zich aanvan
kelijk met gezinsplanning be
zighield, steeds meer verbon
den is geraakt met de bewe
ging voor legalisering van
abortus". Velen „schijnen er
van overtuigd te zijn dat elke
dollar die AT T geeft, in
werkelijkheid een dollar voor
abortus is". De laatste jaren
hebben aandeelhouders, con
sumenten en anti-abortusor
ganisaties hun ongerustheid
over de bijdrage van AT T
laten blijken. Een aandeel
houder uit de staat Iowa heeft
een voorstel ingediend waarin
hij uitsprak dat „een onderne
ming op geen enkele manier
legalisering van abortus mag
steunen".
Volgens John Wilke, leider
van een anti-abortusgroep,
zijn er soortgelijke campagnes
tegen andere bedrijven die de
federatie voor gezinsplanning
subsidiëren.
Onderscheiding
voor oud-voorzitter
Vastenactie
AMERSFOORT Drs.
J.V.M. Steegmans heeft bij
zijn afscheid als voorzitter
van de Bisschoppelijke Vas
tenactie de pauselijke onder
scheiding 'Commandeur in de
orde van de Heilige Gregorius
de Grote' ontvangen. De ver
sierselen werdt hem gister
middag overhandigd door de
aartsbisschop van Utrecht,
kardinaal dr. A.J. Simoras.
Steegmans (59), oud-burge
meester van Wijchen, stu
deerde criminologie aan de
Katholieke Universiteit te
Leuven. Steegmans wordt als
voorzitter van de Vastenactie
opgevolgd door burgemeester
drs. C.A.C.M. Nuytens van de
Limburgse gemeente Beesel.
Gereformeerde Kerken
Aangenomen naar Den Ham (O)
drs.C.B. Elsinga te Spijk (Gr.) en
Godlinze.
De verzuiling en in het
bijzonder de macht van
confessionele organisaties
blijft historici - en overi
gens niet alleen beoefe
naren van deze discipline
- fascineren.
En dit te meer nu we leven in
het zogeheten post-christelijk
tijdperk, waarin de betekenis
van de kerken sterk naar de
achtergrond is gedrongen, ook
voor degenen die zich als lid
van een kerk beschouwen.
Maar desalniettemin lijkt een
verzuilde organisatie bij uit
stek als het CDA zich stevig
geconsolideerd te hebben en
blijft verzuiling op een aantal
terreinen onaangetast. Voor
de pas opgerichte vereniging
voor de geschiedenis van de
twintigste eeuw was dat
eerder deze maand aanleiding
zich nog eens over dit para
doxale feit te buigen, te meer
aangezien hiermee ook nog
een soort jubileum te verbin
den was: ruim honderd jaar
geleden trad het eerste chris
telijke coalitiekabinet van
protestanten en katholieken
aan onder leiding van de anti
revolutionaire baron Mackay
(1888-1891), waarmee de basis
voor de latere verzuiling
werd gelegd.
De bestudering van dit vraag
stuk was aanvankelijk vooral
een aangelegenheid van bui
tenstaanders die met de nodi
ge achterdocht de confessio
nelen benaderden. Op het in
Utrecht georganiseerde sym
posium waren echter - heilza
me vrucht van de opgetreden
ontzuiling - ook historici uit
protestantse en katholieke
kring aanwezig. Een meer af
standelijke benadering tegen
over de eigen strijdcultuur is
H. Berkhof
FOTO: SP
daar pas betrekkelijk recent
ontstaan.
Zoals gezegd ging de belang
stelling vooral uit naar de
vraag hoe de confessionele
partijen en dan in het bijzon
der het CDA zich tot op de
dag van vandaag hebben we
ten te handhaven. Volgens R.
A. Koole en H.M. ten Napel is
er sinds de komst van het ka
binet Lubbers sprake van een
„omgekeerde doorbraak": het
is niet langer uitsluitend zo
dat de PvdA kiezers van de
confessionele partijen naar
zich toehaalt, het CDA trekt
voor het eerst kiezers die bui
tenkerkelijk zijn.
De (voor de hand liggende)
verklaring voor dat succes is
natuurlijk dat het CDA zijn
confessionele profiel (in de
zin van het verdedigen van
de belangen van andere con
fessionele organisaties) enig
zins heeft losgelaten. Maar
daar tegenover staat dat zij
een nieuwe belangstelling
heeft ontwikkeld voor levens
beschouwelijke aangelegenhe
den en ethische vraagstukken
dié veel meer dan alleen maar
haar kiezers van huis uit
raakt.
En mag dat de kiezers niet
aanspreken, dan is er nog al
tijd de brugfunctie die het
CDA in sociaal-economisch
opzicht heeft weten te vervul
len doordat liberalen en socia
listen zich willens en wetens
naar respectievelijk de rech
ter- en linkerzijde van het po
litieke spectrum hebben laten
manoeuvreren. Historisch lag
dat, aldus Koole en ten Napel,
zeker niet zo voor de hand,
want de liberalen waren, om
■.maar wat te noemen, immers
in bepaalde opzichten ooit
veel vooruitstrevender dan de
confessionele partijen.
En ook tot voor kort kon men
steevast horen - toen de con
fessionele partijen ondanks
hun samengaan in het CDA
steeds verder leken af te kal
ven - dat die brugfunctie best
wel eens zou kunnen worden
overgenomen door liberalen
of sociaal-democraten. Waar
politicologen niet ophouden te
beweren dat de samenleving
vanuit het midden geregeerd
wenst te worden, ligt het voor
de hand dat het aanschuiven
door de politici naar het mid
den toe volop in praktijk
wordt gebracht.. Maar dat
midden wordt succesvol bezet
door het CDA, juist doordat
het op succesvolle wijze heeft
ingespeeld op de transforma
tie die in de samenleving zelf
waarneembaar is.
Doordat er zo'n grote belang
stelling is voor de vraag naar
de macht van een partij als
het CDA (en die interesse
heeft natuurlijk alles te ma
ken met de herkomst van de
genen die zich over de macht
van de confessionelen bogen)
is eigenlijk de vraag naar de
effectiviteit van deze macht
voor de samenleving zelf nog
nauwelijks bestudeerd. Toch
ligt het erg voor de hand die
vraag te stellen, als men kijkt
naar landen als Frankrijk,
Duitsland en Engeland waar
niet zoals hier de politiek ge
domineerd wordt door een
drie- maar eerder door een
tweedeling. Wat de ene partij
daar heeft opgebouwd, kan in
een volgende fase door de an
dere partij weer worden afge
broken. Een vergelijkende
studie naar de effectiviteit
van de politiek bij het oplos
sen van verschillende vraag
stukken zou dus wellicht inte
ressante conclusies kunnen
opleveren.
Dat het met de crisisbeheer
sing door de confessionele
partijen nog niet zo slecht ge
steld mee was meende D. F.
Bosscher op het symposium te
kunnen stellen aan de hand
van de (overigens zeer sum
miere) bestudering van twee
periodes van crisis in de va
derlandse politiek, de jaren
dertig en zestig.
In de jaren dertig werden, al
dus Bosscher, door het optre
den van de confessionele par
tijen de politieke uitspattin
gen redelijk binnen de perken
gehouden, de NSB werd nooit
een echt gevaar. De spannin
gen waren relatief klein in
vergelijking met omringende
landen.
Onduidelijk zijn Bosschers
conclusies te noemen inzake
de jaren zestig toen de span
ningen aanzienlijk groter wa
ren. De confessionelen waren
hier geen crisisbeheerders
maar duidelijk het slachtoffer
ervan. Mede overigens door
hun aanpassingsvermogen
kon die crisis in gunstige ba
nen worden geleid, ook al was
de ontreddering in confessio
nele kring groot.
Angst
Natuurlijk heeft de verzuiling
ook negatieve kanten die blij
ven doorwerken in een tijd
waarin de verzuiling al weer
voor een groot deel is afge
bouwd. De Amsterdamse poli
ticoloog Siep Stuurman signa
leerde in zijn referaat bij poli
tieke partijen en media „de
angst om een gelovige te zijn".
Men blijkt in feite nog steeds,
al gaat de ontzuiling volgens
Stuurman nog steeds verder,
in zijn gedrag een gevangene
van die vroegere verzuiling.
Van deze angst, zo zou je zijn
redenering kunnen doortrek
ken, zijn in feite religie en re
ligieuze cultuur en literatuur
zelf ook slachtoffer. Zij kun
nen nog steeds niet onbevoor
oordeeld hun eigen merites
worden beoordeeld, zij wor
den in de media verontacht-
zaamd of in het ergste en
meest triviale geval be
schouwd als een verlengstuk
van het CDA. Ook in de
waarneming van deze reli
gieuze cultuur in het buiten
land speelt deze vaderlandse
verkniptheid een rol. De be
oordeling van de religieuze
fenomenen of situaties waarin
religie een belangrijke rol
speelt wordt bepaald door het
inzicht of men voor of tegen
de confessionelen is. Een tus
senweg bestaat niet. De her
vormde theoloog H. Berkhof
wees er ooit op dat in Neder
land ook niet-geloven beleefd
wordt als een vorm van ge
loof. Geloof in welke vorm
dan ook bepaalt dus nog
steeds het zicht op de werke
lijkheid.
PAUL VAN VELTHOVEN
Economie floreert
volgens het Centraal Planbureau (CPB) ontwikkelt
economie zich uiterst voorspoedig. Dat is voor een belanj ar
deel het gevolg van het floreren van de wereldhandel, i ai
het heeft ook te maken met het financieel-economisch b<
dat kabinet en sociale partners voeren. Het is vooral ver
gend dat de werkgelegenheid in ons land fors blijft gror j
We zijn er in de achter ons liggende periode 0
jaarlijks tachtig- a honderdduizend nieuwe banen te crei
Die trend zal nog enige tijd kunnen worden gecontinuu(j
en dat is hard nodig, omdat de vraag naar werk onver
derd hoog blijft. Het is daarbij triest te moeten constat
dat ondanks de bijna permanente groei van de werkgele11
heid de werkloosheid zich nog altijd op een veel te hoo
veau blijft bewegen, zeker in vergelijking met de ons on
gende landen.
De economen van het CPB geven in hun prognoses a;
's lands economie in de komende twee jaar uitstekend
draaien. De hereniging van de beide Duitslanden zal o
twijfeld een gunstig effect hebben op onze export. Positi
ook dat de inflatie binnen de perken blijft. Die stijgt v
waar onmiskenbaar, maar het Nederlandse inflatieperci
ge is nog altijd het laagste van de Westeuropese landen. I
collectieve arbeidsovereenkomsten die de laatste maai k
zijn afgesloten is het accent duidelijk komen te ligge
loonsverhogingen. Die zullen, tezamen met de effecten
de operatie-Oort, resulteren in een Verhoogde consumpi
OVERIGENS is het zwerk niet helemaal zonder een wc
De woningbouw zit duidelijk in de hoek waar de kla 1C]
vallen. Volgens het CPB zal de woningbouw dit jaar allet((j(
met veertien procent terugvallen. Daardoor zullen er i e
bouw ten minste zevenduizend banen verdwijnen, te v
overal elders de werkgelegenheid groeit. or
le>
De oorzaak van die terugval is vooral de hoge rente,
de berichten over een aanzienlijke verhoging van het 110
waardeforfait hebben een ongunstige uitwerking. Het ;n
men van de bouwactiviteiten is eveneens een gevolg vj 'a
verlaging van de bouwprogramma's in de sociale sectce
voor koopwoningen met een eenmalige subsidie. Daaee
wordt aangetoond dat overheidsmaatregelen ook bijzo
negatief voor de werkgelegenheid kunnen uitpakken. h
da
GEDURENDE een reeks van jaren heeft de Staat dei
derlanden de inkomsten uit aardgas zien teruglopen. Aa j
situatie is een eind gekomen. Die ommekeer is overigens i
het gevolg van een grotere afzet: de stijging van het int< i
tionale peil voor brandstofprijzen is er de oorzaak van. rsc
lac
TN lk
UE kabinetten-Lubbers 1 en 2 zijn redelijk succesvon
weest in hun pogingen het financieringstekort van de jogi
overheid terug te dringen. In het regeerakkoord van hePkj
binet-Lubbers-Kok is vastgelegd dat het tekort aan het?rc*
4)
van dit jaar rond 5,25 procent moet bedragen. De rekeni^
ters van het Planbureau hebben becijferd dat zonder jns
maatregelen dit tekort volgend jaar weer zal stijgen tot bgi
veer zes procent. Dat is een somber perspectief. In dr-
mende weken en maanden buigt het kabinet zich ovii]
rijksbegroting voor '91, de gelegenheid bij uitstek om|
wat aan te doen.
Brieven graag kort en duidelijk geschreven.
De redactie behoudt zich het recht voor ingezonc1
stukken te bekorten
Pastoraal werkenden
(2)
In een interview in de rubriek
Kerk en Wereld noemde voor
zitter Van Breukelen zijn pas
torale werkers uit het bisdom
Rotterdam zo 'coulant' en
'loyaal', omdat ze de bisschop
met zijn priesters laten verga
deringen in een aparte pries
terraad. Is Van Breukelens ge
voel voor verhoudingen niet
aan een kleine rechtzetting
toe? Verder geeft hij hoog op
van het harmoniedenken van
de p.w.'s. Maar in schril con
trast daarmee klinkt in mijn
oren nog na het kabaal dat ene
dr. Zuidberg, hun landelijk
voorzitter, maakte, toen kardi
naal Simonis drie Poolse pries
ters binnenhaalde, die hem in
verband met het priestertekort
wilden komen helpen. Hij rea
geerde als Fikkie die zich zijn
kluifje ziet ontnomen. Onbe
grijpelijk. Ten slotte: Van
Breukelen verklaart zich opti
mistisch over de toekomst van
de kerk. Dat klinkt mooi,
maar navrant is de verklaring
die hij daarvoor geeft: „Vrij
wel overal zitten priesters die
tegen hun pensioen aan zitten.
Het gaat nu snel hoor". Men
blijkt daar niet eens op te 5
nen wachten en drukt b(
dien eigenmachtig en
shands de eigen 'oplo: aS!
door en dient „sacramei
toe alsof men kerkrecho.
behoort tot wat Van Brq„.
lën smadelijk een
noemt.
W. den Hartog,
DEN HAAG.
Astrid Roemer
Eigenlijk was ik blij dat A
Roemer niet in de Haagse
was gekozen. Om egoïst
redenen. Ik lees haar bof
zo graag en ik ben bang
door het raadswerk geer
meer zal hebben om nieui
schrijven. Aan de andere
kan ook Den Haag (ne
Praag) wel enige 'verbee
aan de macht' gebruiken
ker in de strijd tegen he
treem-rechtse gedachten
dat binnenkort door drie
we raadsleden zal wordei
dedigd. Petje af trouwens)
haar partijgenote (G
Links), Vera Wijnker,
plaats wil maken voor de
naamse schrijfster. Ik
Astrid Roemer alsnog
succes.
A.M. d'Hondt,
DEN HAAG.
pfd
ïe
;n
iê
r, "i
Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers).
Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden.
Telefoon: 071 - 122 244.
Postadres: postbus 11, 2300 AA Leiden.
Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9, Rijswijk.
Telefoon: 070 - 3190 933.
Postadres: postbus 9. 2501 CA 's-Gravenhage.
Abonnee service
Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00
Nabezorging
Telefoon: 071 - 122 248
van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u. op za. van 14.00 tot 15.00 u
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.)
Bij automatische betaling: Bij betaling per accept-giroka
per maand f. 24,85 per maand f.
per kwartaal f. 74,10 per kwartaal f.
per jaar 284,50 per jaar
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941.
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijl
070 - 3902 702.
Bankiers
AMRO BANK NV 473 576 515
POSTBANK NV 663 050
5A
