ncue
Monsterverbond van
en
ABH Bank
Amro Bank
Driedelig
grijs van
bankiers
bepaalt
lot van
de klant
fi
De Amro Bank 'doet' het
binnenkort met de ABN.
Eerder al deed de NMB hel
met de Postbank. Ook een
aantal spaarbanken laat zich
niet onbetuigd. Enkele banken
gaan zelfs zonder blikken of
blozen samenwerkings
verbanden aan met
verzekeringsmaatschappijen, die
onderling trouwens ook naar
elkaar toekruipen. Kortom, het
fusie-spook waart door
dienstverlenend Nederland.
Daarbij zijn miljarden guldens
in het spel waarvan veel
klanten afhankelijk zijn. De
consumentenorganisaties zijn
woedend en trekken ten strijde
tegen de machtsvorming in het
bankwezen. „Het driedelig grijs
van de bankiers bepaalt het lot
van de klant", menen zij.
Machtsvorming
in het
bankwezen. De
consumenten
organisaties
trekken er tegen
ten strijde,
omdat zij
vrezen dat dit
leidt tot hogere
tarieven voor
het betalings
verkeer.
ZATERDAG 31 MAART 1990
DEN HAAG - Het stond er alsof
het een willekeurige dienstmedede-
ling betrof. Zes regels, meer niet, in
typisch deftig bancair taalgebruik:
„De Algemene Bank Nederland en
de Amsterdam-Rotterdam Bank
hebben besloten gezamenlijk op
korte termijn de mogelijkheden te
onderzoeken tot een fusie op voet
van gelijkheid van beide instellin
gen. Indien de stand van de bespre
kingen zulks wettigt, zullen nadere
mededelingen worden gedaan".
Vrij vertaald stond er dus dat beide
banken een monsterverbond aan
gaan.
De opschudding in de financiële wereld
was groot, juist omdat het Amro en
ABN betrpf. Nederland telt zo'n zestig
banken, inclusief vestigingen van buiten
landse bedrijven. Maar de 'grote jon
gens' zoals Amro, ABN, Rabo en NMB-
Postbank worden als trendsetters gezien.
Dit viertal bepaalt het beleid, de rest
volgt.
Afgelopen maandag om precies tien uur
's ochtends werd het bericht verspreid.
Twee uur later stonden de bestuursvoor
zitters mr. R.J. Nelissen (Amro) en mr.
R. HazelhofT (ABN) in het peperdure
Amstel-hotel meer dan honderd binnen-
en buitenlandse journalisten te woord.
De aankondiging van de fusie sloeg in
als een bom, ook voor het personeel. De
vakbonden waren 's ochtends om zeven
uur ingelicht en konden, of liever wil-
den, het eerst niet geloven. Niemand
had echt tijd om er over na te denken.
Nelissen en HazelhofT vonden al die
drukte wel charmant. Met een zelfverze
kerde glimlach, soms elkaar wat ondeu
gend aankijkend, schetsten zij de con
touren van de fusie. Eigenlijk zeiden ze
niks. De onderhandelingen moeten nog
beginnen, op veel vragen kunnen we
geen antwoord geven, heette het. Na
tuurlijk. de belangen van het personeel
en de cliénten staan hoog op de lijst.
„Ook in de toekomst zullen we optimale
service aan de klant, groot en klein, leve
ren". Nelissen voegde daar later zelfs
aan toe dat de prijzen die klanten
moeten betalen voor de bancaire dienst
verlening omlaag kunnen gaan doordat
Amro en ABN efficiënter kunnen wer
ken.
Hoongelach
De consumentenorganisaties reageerden
daarop met hoongelach. Al jaren zijn
deze organisaties bezig het prijsbeleid
van banken aan de kaak te stellen. Vol
gens de Consumentenbond en Konsu-
menten Kontakt maken banken nog
steeds onderling prijsafspraken waar
geen speld tussen te krijgen is. Steeds is
de particuliere klant de dupe, zo menen
zij.
„Ik geel toe dat de consument de eerst
komende tijd niets van de fusie zal mer
ken". zegt T. KropfT van de Consumten-
tenbond. „Amro en ABN zijn twee ge
lijksoortige banken die zo'n beetje de
zelfde tarieven hebben. Dat is anders ge
weest bij het samengaan van NMB en
Postbank, twee organisaties die heel an
dere kostenberekeningen hanteerden.
Daar is gelukkig de angel uitgehaald
doordat de Postbank besloot geen kosten
te rekenen voor het giroverkeer. Maar je
moet de Amro-ABN-fusie in breder ver
band zien. Het is een proces, een trend
die is gericht op schaalvergroting".
Het is waar dat fusies in dienstverlenend
Nederland aan de orde van de dag zijn.
Zoals gezegd gingen NMB en Postbank
de Amro en ABN voor. De Rabo (overi
gens ook ontstaan door een fusie) zegt
geen behoefte te hebben aan samensmel
ting met andere ondernemingen, maar
dat heeft de ABN ook altijd geroepen.
Wel heeft de Rabo een intensief samen
werkingsverband met de verzekerings
maatschappij Interpolis, terwijl het ook
goed klikt tussen de ABN en Nationale-
Nederlanden en tussen de Amro en Ae-
gon. Het bestuur van NMB-Postbank
sluit niet uit dat er in de toekomst nauw
wordt samengewerkt met een grote bui
tenlandse bank. De spaarbanken zijn
ook in beweging. Drie van deze instellin
gen streven een wat zij noemen 'integra
le samenwerking' na, namelijk de Coö
peratieve Vereniging van Bondsspaar
banken, de Bondsspaarbank Midden-,
Noord- en Oost-Nederland en de SNS
Bank. De Verenigde Spaarbank is op
weg naar een fusie met verzekeraar
Amev. Daarnaast hebben De Hollandse
Koopmansbank, de Algemene Spaar
bank voor Nederland en de Centrale
Volksbank en fusie in voorbereiding met
de verzekeringsbedrijven De Centrale en
Concordia.
Wetten
Maar wat is er nu voor ergs aan deze
liefdesverklaringen? Het zal de gemid
delde klant toch worst wezen wat de
hoge dames en heren van het bank- en
verzekeringsbedrijf bekokstoven? Bo
vendien zijn fusies nauwelijks tegen te
houden. Er zijn in Nederland wel twee
wetten die allerlei voorwaarden stellen
aan een fusie: de wet economische me
dedinging en de wet toezicht kredietwe
zen. De betrokken bedrijven moeten het
echter wel erg bont maken willen ze
door de overheid op de vingers worden
getikt of een verbod krijgen opgelegd.
Volgens woordvoerders van de ministe
ries van economische zaken en financiën
is dit bij Amro-ABN niet het geval. „De
markt wordt door deze fusie niet ver
pest". aldus deze zegslieden. Na enige
aarzeling wordt daaraan toegevoegd dat
„de consument er geen schade van on
dervindt".
Het is juist die aarzeling die de Consu
mentenbond niet lekker zit. „Het driede
lig grijs van de bankiers bepaalt het lot
van de klant", meent Kropff. „En daar
is bijzonder weinig aan te doen. Je kunt
een fusie niet tegenhouden. Het is een
gat in de wetgeving dat zich nu gaat wre
ken. Door de fusie-koorts ontstaat een
enorme machtspositie van een paar ban
ken. Per definitie heeft dat een nadelig
effect op de prijs. Door een gezonde con
currentie worden banken gedwongen re
delijke tarieven te hanteren. Daar is nu
steeds minder sprake van. Concurrentie
is in bankkringen een vies woord. Na
tuurlijk, officieel bestaan er geen prijsaf
spraken meer, maar in de praktijk ge
beurt dat nog altijd. Bij de Nederlandse
overheid klagen heeft geen zin. Je moet
het hogerop zoeken. Wij hebben bij de
Europese Commissie in Brussel vier
klachten lopen".
Eigenlijk willen de consumentenbonden
dat in Nederland net als in West-Duits-
land en Engeland een speciale commis
sie in het leven wordt geroepen, die fu
sies vooraf toetst. „Dan kan nog altijd
een goedkeuring volgen, maar dan is het
zaakje wel gecontroleerd", aldus Kropff.
Het voorstel uit consumentenkringen
valt echter bijzonder slecht bij het
bedrijfsleven en is mede daarom politiek
onhaalbaar.
Spelletje
De Amro en de ABN zelf doen er mo
menteel liever het zwijgen toe als het om
hun fusieplannen gaat. Beide banken
willen elkaar niet voor het hoofd stoten
en verwijzen naar de persconferentie
van Nelissen en HazelhofT Afgelopen
woensdag speelde de Raad van Bestuur
van de Amro het spelletje heel goed bij
de presentatie van de jaarcijfers. De pers
werd duidelijk gemaakt dat er naar har
telust mocht worden gevraagd naar de
gegevens uit het jaarverslag. Over de fu
sie daarentegen wilde Nelissen in het
openbaar niet veel zeggen. Wel erkende
hij de onrust van de vakbonden over het
mogelijke verlies van arbeidsplaatsen be
grijpelijk te vinden. „Met de bonden
zullen wij en de ABN zo snel mogelijk,
als het aan mij ligt al binnen twee we
ken. spreken over een sociaal plan voor
het personeel".
Dat was de formele opstelling van Nelis
sen. Maar nadat het toneel zich had ver
plaatst van de persruimte naar het buffet
kon de topbankier het niet laten een
quasi-verbaasd gezicht te trekken. „Ik
snap het niet goed", liet hij zich ontval
len. „Uit de ene helft van de reacties op
het fusieplan blijkt dat de prijzen gaan.
stijgen, maar de andere helft zegt dat de
prijzen gaan dalen. Laten we wel wezen,
we gaan dadelijk natuurlijk veel efficiën
ter werken. Er is dus een behoorlijke
kans dat de tarieven uiteindelijk omlaag
zullen gaan. We blijven in het binnen
land heus wel concurreren. We geven
wat onze marktpositie betreft in Neder
land geen cent prijs".
Voordat de fusie een feit is, streeft de
Amro ernaar het betalingsverkeer voor
de bank rendabeler te maken. De 'baten'
van het betalingsverkeer lagen vorig jaar
rond de 300 miljoen, maar de kosten
waren volgens Nelissen een veelvoud
van dat bedrag. Kortom, op dit onder
deel lijdt de Amro verlies. Het laat zich
gemakkelijk raden dat dit ook voor de
andere banken geldt.
Helder
Het jaarverslag van de Amro is op dit
punt helder genoeg: „Het betalingsver
keer behoort tot de financiële dienstver
lening en is als zodanig onderhevig aan
dezelfde marktregels als andere financië
le diensten. In principe behoort de prijs
derhalve afhankelijk te zijn van de
vraag, de kostprijs en de concurrentie op
een vrije markt. Dit mag er evenwel niet
toe leiden dat bepaalde groepen in onze
samenleving, mede wegens de kosten,
niet aan het betalingsverkeer kunnen
deelnemen". Dan komen de cruciale zin
nen: „Hieraan kan echter, evenmin als
thans het geval is, geen recht op gratis
betalingsverkeer worden ontleend. De
uiteindelijke doelstelling bij het hanteren
van marktregels dient te zijn het verla
gen van de kosten van het betalingsver
keer met behoud van de kwaliteit".
Voor drs. U. Buseker van Konsumenten
Kontakt is de fusie-politiek van de ban
ken een ramp. „In de jaren zestig werd
de klant naar de banken gelokt. Knuffel
beesten en andere cadeautjes werden
weggegeven alsof het niets was. Toen ie
dereen zo'n beetje een rekening had, be
gonnen de banken door het maken van
onderlinge prijsafspraken langzaam
maar zeker de kosten voor de cliënten
op te schroeven. Altijd hoor je de ban
ken klagen over de hoge kosten van hun
dienstverlening, maar wij hebben daar
van nooit cijfers gezien". In het buiten
land zijn de banken al een stap verder.
In West-Duitsland is de consument jaar
lijks gemiddeld tweehonderdvijftig gul
den aan extra kosten kwijt, in Italië rond
de driehonderd gulden. Buseker: „De
Nederlandse banken willen de consu
ment honderd gulden in rekening gaan
brengen, dat zit er dik in. En de Post
bank zal zich hierdoor laten meeslepen.
Girokaarten en pasjes worden nu nog
gratis verstrekt, maar dat zal niet lang
meer duren. Kortom, er heerst een druk
op de klant die alleen maar zal toene-
Elektronisch
Als voorbeeld van de machtspositie van
de banken noemt Buseker 'BcaNef, het
gezamenlijke systeem voor elektronisch
betalen. Bij benzinepompen kan al met
een pasje worden betaald. Het is de be
doeling dat dit wordt uitgebreid naar zo
veel mogelijk winkels. Buseker: „De
winkelier die wil meedoen moet hier
voor een tarief betalen. Er geldt uiter
aard maar één tarief, dus hij heeft geen
keuze. Het spreekt voor zich dat de kos
ten hiervan worden doorberekend aan
de klant". Daarnaast wijst Buseker op de
bedragen, meestal enkele guldens per
keer, die nu al moeten worden betaald
voor het krijgen van cheques, het ge
bruikmaken van betaalautomaten buiten
de kantooruren en het ontvangen van af
schriften.
De werkgeversorganisatie in het midden-
en kleinbedrijf, de KNOV, is eveneens
weinig gecharmeerd van het BeaNet-sy-
steem. Ook dit verbond stelt dat banken
weliswaar officieel geen prijsafspraken
meer maken, maar elkaar in de praktijk
vrijwel blindelings volgen. Toch is het
KNOV niet negatief over de Amro-
ABN-fusie. „Het is voorbarig te roepen
dat het allemaal zo slecht voor de klant
zal worden", zegt KNOV-woordvoerder
R. van Bergen. „Kleinere banken heb
ben nu de kans zich te profileren door
de cliënt veel persoonlijke aandacht te
geven. Als de groten zich oneigenlijk op
stellen zullen ze zeker worden gestraft
omdat klanten vanzelf andere banken
opzoeken. De markt heeft altijd een cor
rigerende werking".
Een topfunctionaris van de Amro, die
uiteraard niet genoemd wil worden, er
gert zich aan de kritiek van Consumen
tenbond en Konsumenten Kontakt. „Als
de kosten voor bepaalde goederen of
vormen van dienstverlening stijgen, is
het toch logisch dat de prijs omhoog
gaat? Als een willekeurig bedrijf de kos
ten doorberekent, mag het. Als wij het
doen, is het ineens een vies woord. En
kijk eens naar het buitenland, daar
wordt de klant veel hoger aangeslagen
dan hier". Maar, zo benadrukt de Amro-
man. een geruststelling is op z'n plaats:
„Geloof me maar. het publiek hoeft echt
niet bang te zijn dat de prijzen omhoog
zullen schieten. Samen met de ABN
worden wij héél groot, dat is waar. Maar
op het gebied van consumentenzaken
zijn Rabo en NMB-Postbank ook erg
sterk. Er blijft dus in Nederland genoeg
concurrentie tussen de banken".
ROB SEBES
CcidöcSouACMit
