ALLER
LEI(DS)
De grote leem te
Rijnlanders en Leidenaars stelden
zich even teweer tegen de Fransen
LANGS
OMWEGEN
REGEL
RECHT
iN/r
EIDEN OMGEVING
Steidóc.Qowtard
VRIJDAG 30 MAART 1990 PAGINA 13
Koffieconcert
In de Stadsgehoorzaal
geeft violiste Vera Beths
samen met pianist Stanley
Hoogland zondag vanaf
11.30 uur een koffiecon
cert. Te horen zijn werken
van Beethoven.
Vera Beths.
foto: steye raviez
Kinderkleding
Schone, hele en niet ou
derwetse kinderkleding
wordt vanavond en mor
gen te koop aangeboden
op een beurs in buurthuis
Op Eigen Wieken aan het
Valkenpad. Per persoon
kunnen maximaal 26 kle
dingstukken te koop wor
den aangeboden. Tien pro
cent van de opbrengst
wordt ingehouden om de
kosten te dekken. De
beurs is vandaag van 19.00
tot 21.00 uur geopend en
zaterdag van 10.30 tot
12.00 uur.
Piano
Pianist Alwin Bar geeft
vanavond vanaf 20.15 uur
een concert in de Kapel
zaal van K&O aan de
OUde Vest. In het kader
van de serie Romantische
pianomuziek speelt hij
werken van Schumann en
Schubert.
Klaverjassen
De Zevensprong en De
Spoorbumpers houden in
de nacht van zaterdag op
zondag een klaverjasnacht.
Mepr dan honderd deelne
mers zullen in buurthuis 't
Spoortje aan de Bernhard-
kade om 19.30 uur begin
nen. Zij spelen tot de vol
gende ochtend 9.00 uur
wanneer de prijsuitreiking
plaatsheeft. Voor informa
tie: 071-210649
Marokko
Een lezing over het onder
werp Trancedans en
machtsvertoon in Marok
ko wordt zondag gehouden
in sociëteit De Burcht aan
de Burgsteeg. Spreekster is
Jogien Bakker, als cultu
reel antropologe werk
zaam bij de Vrije Univer
siteit van Amsterdam. Zij
heeft onderzoek gedaan
naar de traditionele ge
neeswijzen in Marokko.
Aanvang 15.00 uur.
Concert
Het orgel van de Waalse
Kerk aan de Breestraat
wordt aanstaande zondag
avond (en niet op 8 april
zoals eerder gemeld) be
speeld door Jasper van
Eersel. Hij zal barok- en
renaissancemuziek ten ge
hore brengen. Het concert
begint om 19.00 uur en
duurt ongeveer een uur.
Archeologie
Conservator M. Brouwer
houdt zondag haar maan
delijks archeologisch
spreekuur in het Rijksmu
seum van Oudheden. Ie
dereen die vragen heeft
over in de achtertuin ge
vonden potscherven tot en
met beeldjes die in antiek
winkels zijn gekocht kan
gratis van 13.00 tot 16.00
uur terecht in de Taffeh-
zaal van het museum aan
het Rapenburg 28.
Artiestengala
Zangeres Linda Page en
de zangers Peter Reece en
Danny Nicolai treden zon
dag op tijdens een arties-
tengala in café 't Centrum
aan de Nieuwe Beesten
markt 13. Het gala wordt
gepresenteerd door Leidse
Kees en begint om 21.00
uur.
IVN
Het Instituut voor natuur-
besch ermingseduca tie
(IVN) houdt zondag een
wandeling door de Leidse
Hout. De start is om 14.00
uur bij het theehuis. Deel
nemers kunnen onderweg
een aantal waar-of-niet-
waar-opdrachten verwer-
)aar kwam m
ocaten niet
Op mijn omwegen door
stad en land kom ik
graag mensen tegen. U
kunt mij telefonisch of
schriftelijk vertellen wie
u graag in deze rubriek
zou willen tegenkomen.
Ik ben bereikbaar via
071-122244.
Dit „opstandige volk" ver
schijnt op een betekenisvolle
datum: 21 april. Op diezelfde
datum namelijk, in 1813, bij
na 180 jaar geleden, begon in
deze contreien een opstand
van inwoners van Ouds
hoorn, Alphen, Woubrugge
en Leiden tegen de bijna ver
slagen Franse bezetters van
ons land. Deze kortstondige
actie de Fransen drukten
de rebellie vrij snel en rigou
reus de kop in werd inge
leid door een „opruiende"
Paaspreek van een zekere
dominee Sieverts die zich een
stokebrand toonde.
Bovendien is er op 21 april
een boekenmarkt in de nieu
we Openbare Bibliotheek in
Alphen, alsmede een foto
tentoonstelling over ,,'40-'45".
Het is dus nogal symbolisch
allemaal, die 21ste april. O ja,
ook dat nog: de burgemees
ters van Alphen, Woubrugge
en Leiden komen die dag als
autoriteiten de „eerste exem
plaren" van „Volk in op
stand" in ontvangst nemen.
Mogelijk is de hele (beperkte)
oplaag dan al uitverkocht,
want men kan er nu al op in
tekenen. Wat er dan nog van
over is, kan in de Alphense,
Leidse en Bodegraafse boek
handel aangeschaft worden.
Men diene zich dus te haas
ten, want ze is de moeite
waard, die terugblik op een
bijna tot de bedelstaf ge
bracht volkje in opstand.
Bevochten vrijheid
De geschiedenis herhaalt
zich, zeggen we wel. „Inder
daad", vindt ook Henk Din-
kelaar, een Alphense per
soonlijkheid uit de bouwwe
reld en opzetter, auteur bene
vens tekenaar binnen de
Stichting Rijnlandse Histo
riën die „aldoende" leert van
zijn inspanning. „Volk in op
stand" staat ook in het teken
van de vrijheid; „De gemeen
schap vergeet zo snel. maar
die bevochten en verdiende
vrijheid is de eigenlijke
strekking van dit boek. Bo
vendien is alles wat wij van
daag doen uit het verleden
Een nieuwe „conscriptie" is door de Franse overheid uitge
schreven: weer moeten de Hollandse mannen en jongens de
uitgedunde rijen van Napoleons krijgsmacht gaan aanvullen.
ontstaan", aldus Henk Din-
kelaar, die overigens veel
schetswerk heeft besteed aan
het door hem opgetekende en
geschreven „dagboek van
een dorpeling". Het boek
over de begin 19e eeuwse
„opstand" is, net zoals „Volk
op Viersprong", weer een
„geromantiseerd lees- en his
torisch boek" geworden. Het
leest allemaal heerlijk weg,
boeit, verklaart en frist het
geheugen weer eens op. Ook
Dinkelaar heeft duidelijk de
smaak te pakken en werpt
soms een nieuw licht op de
feiten. Zo lees ik bij hem, dat
de Fransen (ook in ons land)
veel „vreemde" troepen in
dienst hadden. Veel Pruisen,
bijvoorbeeld, en andere Duit
sers die toen nog tot de ge
ronselde „bondgenoten" van
Napoleon behoorden. Dat
was vooral in de tijd dat de
Franse veldtocht in Spanje
heel veel militaire man
kracht opeiste tegen de Iberi
sche guerilla's, de partisanen
avant la lettre.
Henk Dinkelaar is op dit mo
ment weer ergens in het bui
tenland bezig met zaken die
zijn professie met zich mee
brengen. Maar als hij een
maal weer rust vindt bij de
thuishaard is hij opnieuw de
historisch gedrevene, dié
naar mijn smaak ook in deze
nieuwe uitgave van de stich
ting weer de juiste toon heeft
gevonden („Hoewel ik heb
geleerd van eerder gemaakte
fouten").
Hij heeft me uitgelegd wat de
opzet vari de „Rijnlandse His
toriën" is. „Door middel van
betaalbare niet duurder
dan ƒ29,50 in beginsel lees-
en kijkboeken willen wij een
brede laag der bevolking in
kennis brengen met histori
sche feiten in deze omgeving.
Niet speciaal toegespitst op
Alphen of zo, maar in een
wijder verband. Want alles
wat "we doen is uit het verle
den ontstaan. Bij het verwer
kelijken van deze opstelling
hebben wij de belangeloze
medewerking van velen.
Daarom kunnen we ook de
prijs van de boeken druk
ken" wel aardig eigenlijk,
vond ik: boeken en prijs
drukken.
Door de activiteiten van de
stichting ziin inmiddels be
paalde fondsen ontstaan die
het derzelver historisch on
derzoek kunnen bevorderen,
en het gehele Rijnland be
strijken. Het „Volk op Vier
sprong" getuigde daar al
eerder van. Ik maak me
sterk, dat „Kerken op ons
pad" ongetwijfeld een
„Kerkepad" waarop Dinke
laar de gretige lezer vóór zal
gaan na september e.k.
door weer andere uitgaven
gevolgd zal worden.
Morrend volk
In elk geval (om ons nu tot
het verzet van het verpau
perde volk, geknecht onder
Napoleons hiel te bepalen)
trokken mensen in de Rijn
streek, plus „het gepeupel
van Leiden" dat waren de
allerarmsten van die toch al
arm geworden stad, de beter
gesitueerden plus het Frans-
lievende stadsbestuur met
een collaborerende schout
(maire) aan het hoofd bleven
buiten schot ten opstand.
Na de Paaspreek van domi
nee Sieverts op 18 april 1813
ging de Oranjevlag hier en
daar omhoog en het morrend
volk besloot de Fransen, die
toch al de Volkerenslag tegen
de geallieerden bij Leipzig
In deze rubriek gaat gaat Michel Siebes van de
Leidse Rechtswinkel vanaf deze week in op juri
dische problemen van alledag. Deze week een in
troductie van de mogelijkheden voor rechtshulp
voor de laagstebetaalden in Leiden.
achtergrond. We zijn een
beetje gespecialiseerd in de
problematiek van de mensen
met een minimuminkomen.
Maar we wijzen zelden ie
mand de deur. Er komen hier
veel mensen met vragen over
een uitkering, maar ook over
de woonruimteverdeling. Ze
willen weten wanneer ze een
woning toegewezen kunnen
krijgen, waarom het toch zo
lang duurt voor ze aan de
beurt zijn of waarom een ver
zoek werd afgewezen. Het is
dan natuurlijk nog maar de
vraag of we daar altijd iets
aan kunnen doen. Wat we
vaak merken is dat er een sa
menhang is tussen allerlei
problemen. Alles houdt met
elkaar verband; bijstand,
huursubsidie, belastingen. Het
is kenmerkend voor onze
werkwijze dat we dat als een
geheel zien. We proberen de
mensen bij al die zaken te be
geleiden. Ik heb het idee dat
het Bureau voor Rechtshulp
voornamelijk helpt door het
geven van advies. Alleen de
gestelde vraag wordt beant
woord."
Bij het Instituut werken juris
ten en geen sociaal werkers.
Ook heeft men niet de illusie
dat men de mensen ertoe zou
kunnen brengen voortaan zelf
al hun problemen op te los
sen: „Als het gaat om kwijt
schelding van belasting moet
er heel veel op tafel komen.
Ik ben dan al blij als iemand
alle benodigde gegevens bij
zich heeft. En ik vraag altijd
of ze onthouden wat ze de
volgende keer moeten meene
men". Het Instituut richt zich
dus op de lagere inkomens
groepen: „Het is niet zo dat
we eerst naar het inkomen
kijken voordat we helpen,
maar als iemand heel gemak
kelijk een advocaat kan beta
len is die hier niet aan het
goede adres. Dat zeggen we
niet bij de voordeur en als ze
hier eenmaal zitten zullen we
ze niet wegsturen. Het selec
teert zich vanzelf. Wel moet
men inwoner van Leiden zijn.
In het verleden zijn we daar
nogal soepel mee geweest,
maar we proberen nu uit te
vissen in welke gevallen we
een uitzondering kunnen ma
ken. Misschien als iemand
van buiten de stad een con
flict heeft met de gemeente
Leiden."
Op Herengracht 50 is het Bu
reau voor Rechtshulp geves
tigd. Het bureau verleent ook
eerstelijns rechtshulp. Vol
gens Paul Habers zou je zijn
werk kunnen vergelijken met
dat van een huisarts: „Die
kijkt of er met een pilletje of
een zalfje een oplossing ge
vonden kan worden, pas als
het heel ernstig wordt stuurt
hij je door naar de specialist.
stantie het probleem aan en
proberen in te schatten wat ér
aan de hand is. In. een aantal
gevallen moet er een advocaat
toegewezen worden. Zeker als
de zaak juridisch te ingewik
keld is of wanneer er gepro
cedeerd moet worden. We kij
ken wel eerst of dat kans van
slagen heeft, want aan proce
deren zijn risico's verbonden.
Maar je kunt in Nederland
niet voor alle gevallen een
door de overheid bekostigde
advocaat toegewezen krijgen.
Bijvoorbeeld niet voor het
aanvragen van een verblijfs
vergunning of het wijzigen
van een achternaam. Het In
stituut Burgerraadslieden
richt zich op problemen met
de overheid. Dat doen wij
ook, maar daarnaast zijn wij
gespecialiseerd in arbeids
recht, uitkeringen, huurrecht
en verblijfsvergunningen. We
werken hier met vier juristen
en drie administratieve
krachten, maar we kunnen
het werk nauwelijks aan. We
hadden vorig jaar zo'n zesdui
zend bezoekers. We moeten
steeds meer mensen te woord
staan. De aantallen zijn slui
pend gaan stijgen en we kun
nen aan de vraag niet vol
doen. De wachtkamer zit
overvol en de mensen moeten
lang wachten. Dat betekent
dat we ons moeten bezinnen
op de vraag of we op de hui
dige voet verder gaan. Waar
schijnlijk zullen we ons be
perken tot de zojuist genoem
de gebieden. Als er hier ie
mand komt klagen over de
kapotte ritssluiting van zijn
pas gekochte tas en een ander
komt met een ontslagbrief in
zijn hand, dan is de keuze
eenvoudig. Niet dat ik dat tas
je zie als een futiliteit, maar
we moeten kiezen. Het is een
voudigweg een geldkwestie.
Overigens kun je je afvragen
of de huidige situatie zo ideaal
is. We doen nu echt alles, van
consumentenklachten tot vra
gen over erfenissen. Maar het
is een achterhaalde gedachte
dat een jurist overal verstand
van heeft."
Habers belooft dat hij eerst zal
onderzoeken waar de mensen
straks wel terecht zullen kun
nen. Hij denkt erover advoca
ten in te schakelen. Het zou
natuurlijk een kwalijke zaak
zijn als cliënten straks voor
fesloten deuren staan en de
lechtswinkel meer in plaats
van minder werk moet ver
richten. Burgers zijn mondi
ger geworden; ze pikken niet
alles meer. De vraag naar
rechtshulp neemt steeds meer
toe. Zozeer zelfs dat een sluwe
advocaat een goed belegde bo
terham zag in het openen van
een 06-nummer. Daar kunt u
een cassettebandje afluisteren.
Telerechtshulp heet dat dan.
EEN BOEIENDE ROMAN ANNO EIND 1813
De bevolking heeft er genoeg van en de oproepingspamfletten
worden verscheurd en op straat gegooid.
verloren hadden, weg te pes
ten. In een nachtelijke verga
dering, ergens langs de Oude
Rijn, besloten dorpelingen uit
Oudshoorn, Woubrugge, Al
phen en Aarlanderveen op
welke manier zij zich tegen
de Fransen konden verzet
ten. Na 1940 deden dat weer
andere Hollanders, en toen
tegen de Duitsers.
Het wordt allemaal minu-
Eind jaren zestig ontdekten
rechtenstudenten de leemte in
de rechtshulp en in 1969 werd
in Tilburg een juridische
EHBO opgericht. Bij die eer
ste rechtswinkel kon men wel
terecht met eenvoudige juridi
sche problemen. Inmiddels
zijn er in het hele land derge
lijke rechts- of wetswinkels
en dus ook in Leiden en wel
aan de Ketelboetersteeg; een
obscuur zijstraatje van de
Breestraat. Daar zijn 70 vrij
willigers werkzaam, voor het
merendeel rechtenstudenten.
Er worden spreekuren gehou
den waar u terecht kunt voor
de meest uiteenlopende za
ken. Zo kunt u er bijvoor
beeld uw aangiftebiljet laten
invullen, informatie inwinnen
over het verkrijgen van een
verblijfsvergunning of het in
dienen van een Macht over
de politie en worden vragen
beantwoord over alimentatie
en echtscheiding. Maar de
Rechtswinkel blijft een nood
oplossing. We streven ernaar
dat al het werk wordt overge
nomen door professionele, be
taalde hulpverleners. Het is
dus, gek genoeg, de bedoeling
dat de Rechtswinkel uiteinde
lijk wordt opgeheven.
Als cliënten ergens anders ge
holpen kunnen worden, ver
wijzen we ze door. Zo worden
mensen die problemen heb
ben met de Sociale Dienst,
hun werkgever of verhuurder
doorgestuurd naar het Insti
tuut Burgerraadslieden of het
Bureau voor Rechtshulp. De
Rechtswinkel probeert zich
steeds meer te richten op het
verlenen van structurele
rechtshulp. Als veel mensen
met hetzelfde probleem kam
pen, trachten we dat bij de
wortel aan te vatten. In over
leg met allerlei instanties
wordt gezocht naar een oplos
sing die de situatie voor een
hele groep kan verbeteren.
Burgerraadslieden
Het is dus mogelijk dat u door
ons wordt doorverwezen naar
het Instituut Burgerraadslie
den. Dat is in 1973 opgericht
door de gemeenteraad met als
eerste doel Leidse burgers te
helpen die problemen hebben
met de overheid. Dit naar
aanleiding van de vele juridi
sche vragen die gesteld wer
den bij de informatiebalie van
het stadhuis. Daar wist men
niet altijd raad mee. Volgens
Joset Mons van het Instituut
moet men het begrip overheid
wel ruim zien: „Daartoe reke
nen we ook allerlei semi-
overheidsinstellingen als het
Energiebedrijf en woning
bouwverenigingen. Het lijkt
erop dat de maatschappij
steeds ingewikkelder is ge
worden en veel sociale pro
blemen hebben een juridische
Bent u bang voor advoca
ten? Veel mensen wel en
zeker in het verleden was
7ihet voor de meesten een
hele stap een advocaten
kantoor te betreden. In
de ogen van gewone
schil mensen waren de hoog-
geleerde heren arrogant
teëelen bekakt. Vaak bleken
d
jj verhalen van de cliënten
liaan te horen en,traden ze
fcj neerbuigend op.
p°tl;
[hadden voor de juridische
jroblemen van de eenvoudige
ideijburger. Huurzaken en ar-
eidePeidsconflieten brachten een-
uit|Voudigweg niet veel geld in
olffjhet laatje. De vergoeding die
ien van de overheid kreeg
■oor het verlenen van „pro
rechtsbijstand was ge-
ing. In vergelijking met za-
;en van zelfbetalende cliën-
jten vonden de advocaten deze
gaaijvergoedingen onvoldoende en
-nen toonde zich dus niet erg
iappig. Zelden werd er van
Ie gelegenheid gebruik ge-
aakt om voor eenvoudige
n gJadviezen of kleinere zaken bij
ide advocaat aan te kloppen.
Die nam dus maar aan dat er
lan dergelijke hulp ook geen
«hoefte was.
eur!
De Stichting Rijnlandse
Historiën te Alphen
a.d.Rijn heeft de smaak
behoorlijk te pakken. Ze
begon begin vorig jaar
als „ideeële" uitgeefster
(winst maken is er niet
bij) een boek op de be
perkte markt te brengen.
Dat was „Volk op Vier
sprong", en het liep als
een trein want inmiddels
is de oplage zowat uit
verkocht. De tweede uit
gave, „Het vierkante
dorp", is helemaal niet
meer te krijgen. In voor
bereiding is nu „Kerken
op ons pad", dat op 8 sep
tember a.s. moet ver
schijnen. Dat wordt het
vierde boek in een sterk
historisch getinte reeks.
Maar voor mij ligt nu
nummer 3: „Volk in op
stand". Daar spatten ook
de vonken van een ge
schiedkundig besef van
af.
tieus door Henk Dinkelaar
beschreven en geïllustreerd.
Hij is de dagboekschrijver en
waarnemer anno 1813. Din
kelaar beticht het Leidse ge
meentebestuur van lafhartig
en consistent heulen met de
vijand. Net zoals ze toen ook
nog in Amsterdam deden. De
details waarvan Dinkelaar de
lezer bedient komen pak
kend over. De Fransen ston
den in die fase van de Euro
pese oorlog al met de rug te
gen ide muur, maar ze wisten
net zoals hun „opvolgers"
in 1944, '45 nog hard terug
te slaan: twee mannen uit Al
phen en twee Leidenaars
werden door een vuurpeloton
terechtgesteld, en tien andere
oproerkraaiers kregen zware
straffen, van verbanning tot
kerker. Men kan daarover
alles te weten komen bij de
overgeleverde getuigenissen
van Henk Dinkelaar.
Historisch
Die getuigenissen zijn stuk
voor stuk historisch gefun
deerd. Bijna onleesbare histo
rische documenten (oude
spelling en saaie schrijftrant)
heeft Dinkelaar tot nieuw en
bevattelijk leven gebracht,
zodat je „Volk in opstand"
kunt lezen als een echte ver
zetsroman, waarvan je, ten
opzichte van de Rijnstreekse
verzetshelden hooguit kunt
zeggen: had nu maar een half
jaartje gewacht, en het was
allemaal vanzelf terechtgeko
men. Want prins Frederik
Willem van Oranje Nassau
zou spoedig bij Scheveningen
via een vissersschuit landen,
teneinde souverein vorst der
Verenigde Provinciën te
worden, en daarna koning
Willem I der Verenigde Ne
derlanden. Dat was in 1830
weer afgelopen, toen de zui
delijke Nederlanden zich als
België afscheidden en een
nieuwe (Duitse) vorst kozen.
Over ruim een maand is het
50 jaar geleden, dat de Ne
derlanden door een nieuwe
Europese usurpator overwel
digd werden. Ook al een aan
leiding voor de stichting en
Henk Dinkelaar om daar bij
stil te staan. De samensteller
heeft 188 pagina's werk ge
produceerd en leverde daar
bij een aantal rake schetsen.
Ik denk, dat de Stichting
Rijnlandse Historiën met
„het volk" op de goede weg
zit. En dat voor die prijs. Als
u tijdig intekent kunt u er
getuige van zijn.
„Volk in opstand", uitgave
van de Stichting Rijnland
se Historiën: intekening ad
f29,50; telefoon 01720-81
265/24077.
Met de hotsende diligence ging het toch sneller dan met de comfortabele trekschuit. tekeningen: henk dinkelaar
