scar-uitreiking: meer iet-Amerikanen dan ooit Nederlands Kamerorkest sneltdoor werk Vivaldi Het perfecte huwelijk van Ryuichi Sakamoto GeidócSoutcuit Nederlands jazzkwartet wint Tsjechisch festival Bartókprijs postuum naar Géza Frid )RI VING MISS DAISY' GROOTSTE OSCARWINNAAR UNST/RTV DINSDAG 27 MAART 1990 PAGINA 17 Sigh t Breed' este griezelfilm (STERDAM De Britse idjm „Night Breed" van de [isseur Clive Barker heeft prijs gekregen voor de ite griezelfilm tijdens het il jelopen weekeinde in Am- ige rdam gehouden „Week- of Terror, part VII". De nadfcjs, de Silver Screen hoo rard, is dit jaar voor het 31 rst uitgereikt, zo maakte janisator Film Events be nd. Van de 24 films die re< getoond waren beleefde hun première, waaronder llenjght Breed. Het filmfesti- trok in twee nachten er dan 3.000 bezoekers. is I KARLOVY VARY Het Nederlandse Mike del Ferro Quartet heeft op het zevende jazzfestival van Karlovy Vary, Tsjechoslo- wakije, de hoofdprijs gewonnen. De prijs voor de beste solist ging naar de Nederlander Stefan Lievestro, bassist van de groep. Op het festival van Karlovy Vary (Karlsbad) traden naast Tsje chische groepen, een tweede Nederlandse groep (het Albanism Quartet) vertegenwoordigers op uit Frankrijk, Engeland, West- Duitsland, Hongarije, Denemarken, Finland en Zweden. Het Nederlandse jurylid Wouter Turkenburg van het Koninklijk Conservatorium in Den Haag en mede-organisator van Delta Jazz (derde week oktober) bestemde een Delta Jazz Prijs - voor een niet-Nederlands groep van betekenis voor de ontwikkeling van jazz in eigen land - voor het Hongaarse No-Spa Quintet. De virtuoze en door het publiek toegejuichde pianist Mike del Ferro is een zoon van de Amsterdamse zangpedagoog en spraak- therapeut Len del Ferro. BERGEN Aan de verleden jaar in het Noordhollandse Bergen overleden componist- /pianist Géza Frid is in Hongarije postuum de Béla-Bartókprijs 1990 toegekend. De onder scheiding wordt jaarlijks uitgereikt op 25 maart ter gelegenheid van de geboortedag van Bartók (1881-1945) aan een internationaal vermaard musicus of ensemble van Hongaarse afkomst. Zij i$ in de Ferenc Liszt-Academie door Arthur Frid namens zijn vader in ontvangst genomen. De in 1904 te Móramarossziget in Hongarije ge boren kunstenaar Géza Frid vestigde zich in 1929 in Nederland en woonde ruim vijftig jaar nabij het Concertgebouw te Amsterdam. In sep tember 1989 is hij overleden aan de gevolgen van brandwonden, die hij in een verzorgingste huis te Bergen (NH) had opgelopen. Frid trad als zesjarig wonderkind voor het eerst in het openbaar op, kreeg in Boedapest compo sitieles* van Zoltén Kodóly en studeerde piano bij Bartók. Zijn oeuvre omvat meer dan 100 composities die over de hele wereld zijn uitge voerd: orkest- en kamermuziek, opera- en bal letmuziek, vocale werken etc. Hij was een be faamd concertpianist, begeleider en vertolker van kamermuziek en hij maakte talloze buiten landse tournees, waarbij hij ook optrad als diri gent. Niet alleen als scheppend en uitvoerend musi cus verwierf Géza Frid bekendheid, hij was muziekrecensent, docent aan het conservatori um, bestuurslid van Buma, oprichter en voor zitter van het Nederlands Bartókgenootschap, alsmede auteur van enkele boeken en tiental len artikelen over uiteenlopende onderwerpen. Frid, die in de oorlog een actieve rol speelde in het Nederlandse kunstenaarsverzet, was gerid derd en kreeg diverse compositie-opdrachten, muziekprijzen en onderscheidingen in binnen- en buitenland. 3nr IS ANGELES/DEN G - De grote win- bij de 62ste uitrei van de hoogste film- Ijzen in Amerika en in- tdels de (zeker com- •cieel gezien) belang- ite in de werèld, de :ars, werd de film 'Dri- Miss Daisy'. Vier Os- Beste film, beste luwelijk hoofdrol (Jes- Tandy), beste scenario ir een ander medium ïnyk theater in dit geval), nair'beste make-up. voorbaat stond vast dat de itse 'moneymakers' in Hol- 'ood weer buiten de hoofd azen zouden vallen, Steven jelberg ('Indiana Jones') en r» gorge Lucas, zonder noe- o (nswaardige nominaties. 'In- .a Jones and the last crusa- kreeg slechts een Oscar ir de beste 'sound effect edi- Als officiële goedmaker m Jack Valenti, president tenj de Motion Picture Associ- 'J e^n opdraven om toch maar n8 t veel lof Spielberg en Lu- elaan te kondigen. De film- AiPkers, samen goed voor acht M de tien financieel meest sat besvolle films aller tijden, te. ïen op als... presentators. Ze ipgjden er wat humorloos bij V; n ze een ere-Oscar presen- •den aan de Japanse mees- kAkiro Kurosawa. De oude h W°sawa die vanuit Ja~ bel door vrienden en familie Jd toegezongen met een PPy birthday' dat in Los aar geles werd overgenomen, daarde „nog steeds niet •gedrongen te zijn tot de van de cinematografie", hoopte met de Oscar als ,daar alsnog in te sla- eel glasnost irnationale schakelingen Ide satelliet waren de grote iwigheid bij de tegen de uur durende ceremonie: eikou, Londen, Genève, jiey, Buenos Aires en el- in Amerika. Presentator- liek Billy Crystal liet met variatie op een filmtitel schakelen naar het land s w'Gorbatsjov: „de man die tekf" de Morgan Freeman arriveert in Hollywood: hij kreeg geen Oscar, maar de film waarin hij speelde ('Driving Miss Daisy') haalde er vier. foto: ap Twee Oscarwinnaars samen in de Ierse film 'My left foot': Daniel Day Lewis (beste bijrot) als de verlamde Christy Brown en Brenda Frecker (beste vrouwelijke bijrol) als zijn moeder. foto: pr kan zeggen 'Honey I shrunk van drie boeken. Brenda Frec- the party' (Liefje, ik heb de ker als zijn moeder kreeg de partij laten krimpen)". Jack Lemmon in Moskou met de mooie Natalia Negoda ('Little Vera') begroette om zich heen acteurs, schrijvers èn critici en vond dat met dat laatste glas nost een beetje té ver werd doorgevoerd. Op de tweede plaats bij de Os carwinnaars kwam Edward Zwicks 'Glory': beste manlijke bijrol Denzei Washington, bes te cinematografie en beste ge luid. Daarna Oliver Stone's 'Born on the fourth of July' en Jim Sheridans 'My left foot', ieder met twee Oscars. Die voor Stone (beste regisseur) was niet zó verrassend, wel de twee voor de eerste Ierse film die voor een Oscar genomi neerd werd, 'My left foot', het levensverhaal van de Ier Christy Brown. Brown, kind uit een doodarm gezin van 22 Oscar voor de beste bijrol en de fantastische Daniel Day Le wis (uit o.m. 'The unbearable lightness of being' en 'Room with a view') die zelfs tussen de opnames door zijn rol als de spastische Brown volhield om de concentratie niet te verlie zen, die voor de hoofdrol. Buitenland Het is opvallend voor deze Os car-uitreiking die in het teken van het buitenland stond. Be halve de Oscar voor de beste buitenlandse film (naar Giu seppe Tornatore's 'Cinema Pa- radiso' een film waarvan je wel móet houden - binnenkort in ons land), kwam een hele reeks Oscars in niet-Ameri- kaanse handen terecht. De twee voor 'My left foot', de Os car voor art-direction voor kostuums voor de Britse Sha kespeare-verfilming van 'Hen ry V'. Nogal wat. Tekenend voor talenten-slokop Holly wood waar steeds meer bui tenlanders carrière maken Australiër Bruce Beresford maker van 'Driving Miss Dai sy', kreeg merkwaardig ge noeg zelfs geen nominatie voor zijn film die er een handvol had. Hollywood-collega's von den dat zelf ook maar vreemd, en zeiden dat wel driemaal hardop. Producer Richard Za- nuck nam zijn Oscar voor deze film over een kribbige joodse dame (Jessica Tandy) en haar relatie met haar zwarte chauf feur (Morgan Freeman) in ont vangst met „ik had hier nooit gestaan zonder de briljante Bruce Beresford". De meest onverwachte kriti sche noot kwam van presenta trice Kim Basinger, die plomp verloren liet weten dat Spike Lee's film over blank-zwart relatie's in Harlem er belache lijk karig was afgekomen bij de nominaties. Lee's film was Anti-Oscars voor Stallone en Derek LOS ANGELESSylvester Stallone en Bo Derek zijn in Los Angeles door de „Stichting van de Gouden Frambozen" uitge roepen tot respectievelijk de slechtste filmacteur en de slechtste filmactrice van het afgelopen decennium. De stichting heeft het tweetal aan de vooravond van de jaarlijkse uitreiking van Os cars in Hollywood (voor de beste filmprestaties) zogenaamde anti-Oscars oftewel „Gouden Frambozen" toegekend. Een der gelijke „onderscheiding" viel ook ten deel aan William Shatner als „slechtste regisseur". De door hem geregisseerde film „Star Trek V" kreeg het predikaat „minst goede film". waarschijnlijk met z'n geweld dadige en open einde te scherp van toon voor Hollywood. Te ken van andere mensen te be moeien". Tom Cruise was de grote verliezer. Al lachte hij kinderen, werd geboren met 'Batman' (Anton Furst), de Os- een hersenverlamming waar door hij noch kon praten noch kon bewegen, zijn jeugd als een hond onder de trap door bracht, tot hij met zijn linker voet begint te schrijven en zich daarna met een ongeloof lijke wilskracht opwerkt tot tember vrij te zijn voor nieuwe schilder en later tot schrijver opdrachten, de Oscar voor de de beste korte anima tiefilm voor de broers Lauen- stein, Duitsers die in Amerika werken, de Oscar voor de oude Engelse cinematograaf Freddie Francis ('Glory') die onmiddellijk liet weten in sep- meer opvallend omdat zwart dapper toen winnaar-concur- Hollywood sterker dan ooit rent Daniel Day Lewis riep nie. Denzei Washington voor lin'. zijn rol als soldaat in het eerste Bugs Bunny reikte een spe- vocht ('Glory'), de nominatie liet bescheiden weten dat nie- voor de zwarte acteur Morgan mand in Hollywood er ook Freeman ('Driving Miss Dai- maar iets van had gebakken sy'), de keur van bijna alle- zonder de 'screenwriter', en maal zwarte entertainers tus- ceremonie-meester Billy Crys- sendoor (Diana Ross die samen tal had gelukkig genoeg leuke met de ionge Judy Garland- teksten om alle karige be- op-film 'Somewhere over the dankjes (aan moeders, vaders, rainbow' zong) plus een aantal ooms en tantes, al mochten ze gemengde blank-zwart teams niet meer 45 seconden duren (o.m. bij de sound-effects groep en werden ze soms afgekapt) j-_ j- /-x 't-i - - te compenseren Mooiste van Crystal: Jack Nicholson is zo rijk dat hij zich laat knippen door Jon Peters. Nicholson haalde vele miljoenen binnen Denzei Washington, die eerder Steve Biko speelde in 'Cry Free dom', krijgt van actrice Geena Davis de Oscar uitgereikt voor de beste bijrol in Glory foto: ap misbruiken om zich met de Bugs Bunny Oliver Stone stelde zich op nieuw politiek op door bij de met zijn rol in 'Batman', Jon ontvangst van zijn Oscar (bes- Peters - ooit de kapper en ge- te regie 'Born on the fourth of liefde van Barbra Streisand - July') te zeggen: „Vietnam is werd als filmproducer voor et- nog steeds niet over zolang er telijke miljoenen weggekocht mensen zijn die hun macht door nieuwe filmgigant Sony. BERT JANSMA wieelregisseur exter overleden NDEN De Engelse ope- 1 en toneelregisseur John iter is op 64-jarige leeftijd een hartaanval overleden. Iter begon in 1957 bij het idense Royal Court theater, fur hij de werken van de zo- rbemde 'angry young man' loduceerde. Toen hij ver was aan het National ijatre verbreedde hij er het rtrtoire, waarbij hij een bfhtbare samenwerking ging met uiteenlopende wsen als de populaire to- schrijver Terence Rattigan npe dichter Tony Harrison, Griekse en Romeinse stuk- len Franse klassiekers ver- pe. Het toneelstuk „Equus" Peter Shaffer bracht hij in f van het National Theatre Broadway, waar de rol een tijd werd ge- ovepd door Richard Burton. ,Het[ al earnaast was Dexter een ktijkM operaregisseur. Een van >verl beste produkties was „Dia- 2 dajn van de Karmelieten' Francis Poulenc in het "opolitan in New York. kelens opvolger Felsenthal VERSUM De NOS Piet Erkelens (34) be- tot chef muziek en de hoofdafdeling cul- programma's televisie, lens komt in de plaats per 1 maart vertrokken Felsenthal. De benoe- gaat in op 1 april. Erke- sinds 1982 werkzaam bij OS, is op het moment inator bij het televisie- amma NOS-Laat. Hij ook een aantal kunstpro- ma's gemaakt en was redacteur van het pro- ma „Uit de Kunst". Beschadigd Dit beschadigde schilderij van de 16e-eeuwse Zuidnederlandse schilder Jan van Hemessen is een van de vier Roemeense werken die ernstig werden tijdens de revolutie vorig jaar. De werken, vol kogelgaten, arriveerden gisteren in het Rijksmuseum in Amsterdam, waar ze worden gerestaureerd. foto: anp Nederlands Kamerorkest onder lei ding van Tibor Varga met als solis ten Nicanor Zabaleta, Istvan Parka- nyi, Jeanne van Tol en Beverley Lunt. Dr. Anton Philipszaal, Den Haag. Drie van de vier componisten op het programma dat het Ne derlands Kamerorkest gister avond in de Philipszaal uit voerde leefden, de één langer dan de ander, in de twintigste eeuw. Arme Vivaldi: juist hij was de leverancier van het werk dat het enige zwakke onderdeel van de avond vorm de. Zijn Concert voor vier vio len en strijkorkest werd door dirigent/violist Tibor Varga en door Istvan Parkanyi, Jeanne van Tol en Beverley Lunt in sneltreintempo afgehandeld, waarbij beide hoekdelen niet als allegro maar als presto werden genomen. Een derge lijke visie op Vivaldi is inmid dels achterhaald. Subliem vertolkte Tibor Varga hierna het Concerto funebrè voor viool en strijkorkest van Karl Amadeus Hartmann, een aangrijpend werk. Hartmann, een compositorisch architect, schreef dit Concerto in 1939 als reactie op het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Een heftige aanklacht maar ook ingetogen en bewogen verstilling, expressief maar ook als in gebed verzonken. Tibor Varga (68), ooit leerling van Carl Flesch, droeg met zijn spel het orkest naar onge kende hoogten. Zeer indruk wekkend. Harpist Nicanor Zabaleta, een begrip. Wie zou hem zijn 83 jaar geven? Het is driekwart eeuw geleden dat Zabaleta zijn eerste harp kreeg en in al die jaren was hij een voortreffelijk ambassadeur voor zijn instru ment. Nog altijd een groot mu sicus zoals hij bewees in de weergave van de Twee dansen van Debussy, verfijnd en bij zonder welluidend. Dank zij zijn aanwezigheid kon het pu bliek ook de schoonheid erva ren van de Petite Symphonie Concertante voor harp, clave- cimbel, piano en twee strijkor kesten van Frank Martin. On begrijpelijk en jammer dat bij het clavecimbel een_microfoon werd gezet. Die versterking is in de Philipszaal akoestisch volstrekt overbodig en ver stoorde de klankverhouding op ergerlijke wijze. ADRIAAN HAGER De echt grote kunstenaar is te herkennen aan zijn bescheiden opstelling. Ryuichi Sakamoto behoort tot die categorie en het was dan ook bijna ontroe rend om te zien hoe hij telkens weer* het ovationele applaus van een vol Carré in ont vangst nam. „Het is mijn eerste keer in Amsterdam sinds dat ene con cert met het Yellow Magic Or chestra, jaren geleden. Sinds dien heb ik niet veel uitge spookt", liet hij aan het begin, na een uitzonderlijk warme ontvangst, bijna verontschuldi gend weten. Sakamoto jokte een beetje, want zijn samenwerking met ex-Japan-zanger David Sylvi an, maar ook zijn uitstapjes op en achter het witte doek, waarvan 'Merry Christmas Mr. Lawrence' en 'The Last Emperor' de hoogtepunten vormen, hielden deze filmge- nieke componist constant in de schijnwerpers. Het was dan ook reikhalzend uitkijken naar zijn enige Nederlandse concert. Bang dat het een flop zou worden, hoefde niemand te zijn, daarvoor heeft de man gewoon te veel talent. Boven dien stuurde hij als voorloper 'Beauty' de wereld in en deze elpee bleek de schoonheid van de titel te herbergen. In het een uur en driekwartier durende optreden (inclusief een toegift) loodste hij zijn pu bliek door verschillende stem mingen en liet hij horen hoe een perfect huwelijk tussen Westerse en Oosterse muziek moet worden gesloten. Saka moto speelt techno-pop met warmte, legt door middel van zijn spel duidelijke accenten en vlecht typische Japanse stijlbloempjes door een rijk ge schakeerd Westers geluidsde cor. Dankzij die Japanse in vloeden is de muziek rijk aan sfeer, kun je bij de filmthema's die hij uit de toetsen van zijn vleugel tovert, wegdromen om even later de hypnotiserende werking van de herhaling in praktijk te brengen. Met een aantal Japanse en Westerse musici creëert hij verschillende stemmingen, verbindt hij de verderlichte schoonheid van 'Forbidden Colours' met de zwaar-aange- zette gitaarpartij in 'Amore' en kun je ondertussen jaloers toe kijken hoe hij de toetsen be roert. Sakamoto werkt tijdens zijn concert met contrasten, geeft de muziek (mede dankzij de strak geslagen, maar over dadige drums) een explosieve kracht om direct daarna slechts met de piano te impo neren. De drie Japanse zangeressen die Ryuichi bij zich heeft, zijn vertederend in hun klungelig heid wanneer ze dezelfde danspasjes moeten uitvoeren of met hun waaiers dezelfde patronen moeten laten zien. Vocaal fonkelen ze echter met hun hoge stemmen. Dat geldt ook voor toetseniste en voca- liste Nicky Holland, die Saka moto op beide terreinen een solide basis biedt. De enige zwakke schakel in het geheel is de Engelse uitspraak van de Japanner, al heeft het tegelij kertijd ook iets charmants. In een wonderschoon lichtdecor biedt hij, ondanks zijn zwakke stem, rijke muziek en tilt hij zelfs een eenvoudig nummer als The Rolling Stones' 'We Love You' in twee verschillen de versies ver boven de mid delmaat uit. De soms avant- gardistische uitstapjes, die hij zich op het podium veroor looft, dragen bij tot een uiterst gevarieerd aanbod zoals dat maar zelden is te horen. Daar om is het zo leuk dat er men sen als Ryuichi Sakamoto zijn. Ze zouden alleen wat vaker moeten komen. HANS PIËT door René de Cocq Zelfingenomenheid Nu de heer en mevrouw Mandela als een soort diplomatenechtpaar over de wereld mogen trekken en zich overal minzaam kunnen onderhouden met plaatselijke politici en plaatselijke pers, kortom: nu de Zuidafrikaanse regering een beetje de druk van de raciale ketel lijkt te hebben gehaald, is de aandacht voor de levensomstandigheden van de zwarte bevolking in Zuid- Afrika wat weggeëbd. We kijken nu met z'n allen weer naar het oosten, waar het immers gist en borrelt in de (ex-)communistische wereld. En natuurlijk, dat moet ook, want daar gebeuren belangrijke zaken, die de ooit zo starre machtsverhoudingen op alle fronten aan het wankelen brengen. En als er andermaal tanks rollen, dan hou je je hart weer vast. Maar: ondertussen is er in Zuid-Afrika nog maar bitter weinig veranderd. Dat werd mede gedemonstreerd door het tweede deel van de NOS-serie 'Hollander voor de eeuwigheid', zaterdag, deze keer over enkele Zuidafrikaanse mensen van Nederlandse afkomst. Reuze aardige mensen hoor, daar niet van, en ook helemaal niet echt slecht voor hun talrijke zwarte personeel. Maar toch lopen de kriebels over je rug als je zo'n man z'n zwartjes aan de cameraploeg hoort voorstellen, en je ziet achter zijn woonpaleis het loodsje waar het zwarte personeel mag wonen in stapelbedden, en je constateert dat die zwarten schoenen dragen die van autobanden zijn gemaakt. De man grinnikt: van autobanden, wat zijn die jongens handig hè. De nog niet eens zo lang in Zuid-Afrika wonende Amsterdamse elektricien toonde met trots zijn huis. Vijf badkamers, daar hebben jullie niet van terug hè, wie heeft dat in Nederland? Een voor het personeel en vier voor mij. En zijn vrouw verhaalt berustend dat ze al lang niet meer op begrip in Nederland rekenen: Wij zijn nu eenmaal anders dan de zwarten en de zwarten zijn anders dan wij, daar denken ze in Nederland niet aan. Misschien heeft ze daar wel een beetje gelijk in. Maar dan blijft nog overeind de prangende vraag: waarom zou dat 'anders zijn' er dan altijd op moeten uitdraaien dat wit de baas is en zwart de knecht? Het aardige van het programma was, dat het niet was gemaakt vanuit Nederlands superioriteitsgevoel. De makers lieten de ex- Nederlanders keurig en uitgebreid aan het woord, ze mochten gewoon zichzelf zijn, hun eigen verhaal vertellen, ze werden ook niet verbaal onder druk gezet. Dat beeld van blanke zelfingenomenheid, dat schetsten ze echt helemaal zelf, en ze deden dat met grote trefzekerheid. Maar er werd in dezelfde documentaire wel vakkundig tegengas gegeven voor de benepen standpunten van de 'bazen' die het daar zo 'baye' goed getroffen hadden met hun zwartjes. Het kwam van een blanke Zuidafrikaanse journaliste, ook van (zij het zeer verre) Nederlandse afkomst, die helder analyserend de vloer aanveegde met hun starre arrogantie. Een prima programma, dat je een beetje 'erbij' bracht; dat is toch altijd het argument: je moet erbij geweest zijn om erover te kunnen oordelen? Welnu, dit soort televisie helpt daaraan mee. Inmiddels heeft de 'soap opera rond het Nederlands elftal een dieptepunt bereikt met het conclaaf op Schiphol. Ik kan me niet anders herinneren dan dat machtswellust, amateurisme, baantjesjagerij, vriendjespolitiek, intriges en verraad waren verbonden aan het bondscoachschap (Fadrhonc, Zwartkruis, Happel, Michels, Beenhakker, Rijvers - de ene 'affaire' na de andere), en de iacht op Libregts is in die zin niks nieuws. Willem Kieft zei het zondagavond op de televisie met een lachje: Dit zal in het buitenland wel niet echt professioneel overkomen. Nee, dat kun je wel zeggen. We zijn weer eens de risêe van voetballend Europa. Maar: we zijn het gewend. En wie zich de organisatorische puinhopen van 1974 en 1978 nog herinnert heeft goede hoop dat dit alles in Italië toch nog tot sportief succes zal kunnen leiden...

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 17